Francia

civitas Europae
(Redirectum de Francogallia)
Wikidata-logo.svg Francia
Res apud Vicidata repertae:
Francia: insigne
Francia: vexillum
Terra continens: Europa
Territoria finitima: Hispania, Andorra, Belgica, Luxemburgum, Germania, Helvetia, Italia, Monoecus, Brasilia, Surinamia, Regnum Nederlandiae
Locus: 47°0′0″N 2°0′0″E
Caput: Lutetia
Nomen officiale: Francouzská republika, República Francesa, République française, Republica Franceză, Република Француска, France, ߝߊ߬ߙߊ߲߬ߛߌ߬, ߝߊ߬ߙߊ߲߬ߛߌ߬ ߞߊ߲ߓߍ߲

Gestio

semi-presidential system
Princeps: Emmanuel Macron
Praefectus: Jean Castex
Consilium: Parlamentum Francicum
Iudicium: Court of Cassation, Conseil d'Etat, Court of Audit, Constitutional Council of France, Cour de Justice de la République
https://us.france.fr/en Situs interretialis

Populus

Numerus: 66 628 000±500
Sermo publicus: lingua Francogallica
Zona horaria: UTC+1
Moneta: euro

Commemoratio

Paean: La Marseillaise
Praeceptum: Liberté, égalité, fraternité

Sigla

ISO FR, FRA, 250; IOC FRA
Dominium interretiale: .fr
Praefixum telephonicum: +33
Siglum autoraedarum: F

Tabula aut despectus

Francia: situs

Francia,[1] seu Francogallia[2], rite Respublica Francica (Francice République française), est natio in Europā occidentali sita ac civitas sui iuris, cui adiunguntur nonnullae regiones, praefecturae et territoria transmarina in aliis continentibus et oceanis sita. Quibus territoriis exceptis, Francia metropolitana, maxima ex parte in finibus Galliae antiquae sita, a Mari Mediterrananeo ad Oceanum Britannicum et Mare Germanicum, et a Rheno flumine ad Oceanum Atlanticum patet, aliquando L'Hexagone (scilicet 'hexagonum') ob geometricam terrae formam appellata. Finitur (modo horologii a parte septentrio-orientali incipiens) a Belgicā, Luxemburgo, Germaniā, Helvetiā, Italiā, Monoeco; ad meridiem ab Hispaniā et Andorrā. Ad Britanniam insulam trans Manicam (aut denuo sub eandem per Cuniculum Freti Gallici) itur. Francia, civitatum Europaearum (sine Russia et Ucraina) amplissima, est una e rebus publicis Unionis Europaeae conditricibus et omnium maxima quod ad aream attinet; cuius fines incolunt ad sescenties octogies centena milia hominum. Caput et princeps urbium Francicarum est Lutetia.

Francia nonnulla per saecula fuit magna potestas grave habens pondus culturale, oeconomicum, militare, politicum tam in Europa quam in orbe terrarum. Saeculis XVII et XVIII, Francia colonias in magnis Americae Septentrionalis regionibus deducebat; saeculis quidem XIX et XX ineunte imperium magnitudine illorum temporum secundum constituit (Britannico enim maximo), magnis Africae Septentrionalis, Occidentalis, Mediaeque et Asiae Meridio-Orientalis partibus et multis insulis Pacificis comprehensis.

Haec natio summa optabilia expressa in Chartā Hominis ac Civis Iurum habet. Res publica Francica indivisibilis, laica, democratica socialisque suā constitutione definitur.[3] Francia est apud nationes evolutissimas in toto orbe terrarum est,[4] quintam maximam oeconomiam secundum productum domesticum generalem (PDG) nominalem, nonam maximam oeconomiam secundum paritatem pecuniae virium et secundam oeconomiam totius Europae possidet.[5] Natio altā qualitate victūs non minus quam magno frequentationis scholarum publicarum gradū gaudet, praeter habendam unam maximas apud exspectationes vitae in mundo.[6] Francia putatur natio optimam salutem publicam in toto orbe terrarum praebens ab OMS.[7] Etiam est natio invisissima in toto orbe terrarum, accipiens 82 milliones peregrinorum periegetarum quotannis.

Huic nationi est tertia dispensatio oeconomica militaris in toto orbe terrarum,[8], tertia maxima vis militaris intra Consociationem ex pacto Atlantico Septentrionali (CFAS) et maximus exercitus intra Unionem Europaeam (UE); praeterea, Francia unum e membris perpetuis quinque Consilii securitatis est et tertium maximum armorum nuclearium numerum possidet.[9] Haec natio membrum Unionis Europaeae conditorium est et maximam aream et secundam maximam huius consociationis oeconomiam possidet. Quoque est membrum conditorium Ordinis Nationum Unitarum, non minus quam Francophoniae, Gregis Octo Civitatum, Gregis Viginti Civitatum, Ordinis oeconomicae cooperationi et evolutioni favendis (OECD), Ordinis mercaturae mundanae (WTO) et Unionis Latinae.

NomenRecensere

Francia hexagonalis easdem fere terras habet quibus nomen apud Graecos antiquos Celticē fuit, apud Romanos Gallia: propter expugnationem Francorum plenius interdum Francogallia[10] (appellatio e nominibus Latinis Franci et Gallia tempore mediaevali adhibitis composita.[11] appellatur, brevius Francia[12] secundum nomen vulgare, sed historiae antiquae causa apud nonnullos hodiernos Gallia.[13] Incolae ipsi Britonice tali modo Bro-C'hall ('Terra Gallorum') appellant, sed Vasconice Frantzia, Occitanice França, et in lingua civitatis (iisdem rationibus aut Francogallica aut Francica sive Gallica nuncupata) France /ˈfʁɑ̃s/. Civitas publicitus et plenius La république française ('respublica Francica') nuncupatur.

Nomen Francia saeculo fere septimo primum reperitur, quo aevo regionem a flumine Ligeri ad aquilonem conversam designavit ubi Francus populus, migratorius Germanicus, sedem constituerat regnumque condiderat. Finibus huius regni prolatis appellatio regiones plures comprehendit. Linguis vernacularibus iam in carminibus antiquis sub formis France et Fransa invenitur, e.g. in Carmine Rolandi Li empereres Carles de France dulce scil. "ille imperator Carolus Franciae dulcis"[14] atque in carmine epico Occitanico En doussa Fransa nostres cors sejournier ('in dulci Franciā corpora nostra reponere').[15]

HistoriaRecensere

  Si plus cognoscere vis, vide Historia Francogallica

Aetas PraehistoricaRecensere

 
Saxa erecta Carnacensia.

Antiquissima hominidarum vestigia ubi in praesenti Francia est originem trahunt propemodum a 1,8 millionibus annorum abhinc.[16] Hi homines severo variabilique climate, notato aliquot aetatibus glacialibus, obversari debuerunt. Primae hominidae nomadicam venatorum collectorumque vitam agebant.[16] Francia magnum cavernarum ornatarum numerum a Palaeolithico habet, apud quas, una clarissimarum optimeque servatarum est Spelunca Lascaux (propemodum ab anno 18 000 a.C.n.).[16]

Exeunte tempore glaciali recentissimo (anno 10 000 a.C.n.), clima lene factum est.[16] Circa annum 7 000 a.C.n., haec Europae Occidentalis pars Neolithicum inivit et eius incolae sedentarii facti sunt, ingentem post progressum demographicum agriculturalemque inter IV et III millennium a.C.n.. Metallurgia apparuit exeunte III millenio a.C.n., initio cum operibus aureis, cupreis, aëneis et serius ferreis.[17] Franciae innumeri sitūs megalithici a Neolithico aevo, apud quos est exceptionaliter spissus situs Saxorum erectorum Carnacensium circa annum 3 300 a.C.n.[18]

AntiquitasRecensere

  Si plus cognoscere vis, vide Celtae, Gallia, et Gallia Narbonensis
 
Vercingetorix Iulio Caesari se dedit per Bellum Gallicum.
 
Domus Quadrata (Francice Maison Carrée et Occitanice Ostau Cairat), templum Gallo-Romanae urbis Nemausi (Francice Nîmes et Occitanice Nimes) et unum optime conservatorum vestigiorum Romanorum.
 
Interiora amphitheatri Romani urbis Arelatis, in praefecturā Ostiis Rhodani (Francice Bouches-du-Rhône et Occitanice Bocas de Ròse).

Anno 600 a.C.n., Graeci Iones, e Phocaeā oriundi, coloniam Massiliam (Francice Marseille, Occitanice Marselha, Graece Μασσαλία) iuxta Maris Mediterranei litus condiderunt, quod eam antiquissimam urbem in Franciā facit.[19][20] Simul, aliquae tribūs Celtae Galli praesentis Franciae territorii partes pervaserunt et haec occupatio reliquam in Franciam inter saecula IV et III a.C.n. se expandit.[21]

Circa annum 125 a.C.n., Galliae meridies a Re publicā Romanā capta est, quae hanc regionem Provinciam Nostram nominavit, unde per tempora ortum est toponymum Provincia (Francice Provence, Occitanice Provença seu Prouvènço).[22] Iulius Caesar reliquam Galliam cepit et prinicpis Galli Vercingetorigis rebellionem anno 52 a.C.n. sedavit.[23] Gallia in aliquot provincias Romanas ab Augusto divisa est.[24]

Plurimae urbes conditae sunt Gallo-Romanam per periodum, apud quas est Lugdunum (Francice Lyon et Arpitanice Liyon), putatum Gallorum caput.[24] Hae urbes traditionali modo Romano constructae sunt; cum foro, theatro, circo, amphitheatro et balneis thermalibus.[24]

Galli Romanis cum colonis se miscuerunt et Romanas culturam linguamque (linguam latinam, e quā lingua Francica progressa est) denique adoptaverunt. Polytheismus Romanus cum Paganismo Gallico confusus est in eodem syncretismi processū.[25] Ex annis 250 usque ad annos 280, Gallia Romana magnam crisin passa est, eius limites munitionibus instructos incursantibus barbaris pluriens.[26] Nihilominus, status melioravit primo saeculi IV dimidio, ubi fuit periodus revivificationis prosperitatisque Galliae Romanae.[27]

Anno 312, imperator Constantinus ad Christianismum se convertit. Postea, christiani, qui usque ad illud tempus exagitati erant, cito creverunt totum per Imperium Romanum.[28] Sed, ex ineunte saeculo V, invasiones barbaricae denuo rediverunt[29] et tribūs barbaricae, sicuti Vandali, Suebi et Alani, flumen Rhenum transiverunt et constiterunt in Galliā, Hispaniā et in aliis Imperii Romani Occidentalis occidentis partibus.[30]

Medium aevumRecensere

 
Francorum expansio inter annos 481 et 843/870.

Exeunte Antiquitatis periodo, antiqua Gallia in aliquot Germanica reina et reliquum Gallo-Romanum territorium, Regnum Syagrii nuncupatum, divisa erat. Simul, Celtae Britanni, cum ab Anglosaxonicā Britanniae Maioris invasione fugissent, in occidentali Armoricae parte consederunt. Sic, paeninsula Armorica Britannia Minor denuo nominata est, Celtica cultura revivificata est et aliquot parva regna independentia orta sunt hac in regione. Franci pagani, a quibus nomen "Francia" derivatum est, initio in septentrionali Galliae parte consederunt; sed, Chlodovecho rege, pleraque alia regna septentrionalis mediaeque regionis ceperunt. Anno 498, Chlodovechus primus Germanicus expugnator factus est post Occasum Imperii Romani qui ad Christianismum Catholicum se convertit, magis quam ad Arianismum; itaque, Francia titulum "filiae antiquissimae Ecclesiae" (Francice la fille aînée de l'Église) a papatū accepit.[31]

Franci culturam Gallo-Romanam Christianam susceperunt et denique antiqua Gallia rursus nominata est Francia, scilicet "Terra Francorum". Franci Germanici linguas Romanicas adoptaverunt, praeter Galliae septentrionem, ubi Romanae coloniae minus densae erant et ubi ortae sunt linguae Germanicae. Chlodovechus Lutetiam suum caput fecit et dynastiam Merovingicam stabilivit, sed regnum non eius morti superesset. Franci terram simpliciter sicut privatam possessionem tractabant et eam inter heredes dividebant; tunc quattuor regna orta sunt, Chlodovecho mortuo: Lutetia, Aurelianum, Augusta Suessionum et Durocortorum. Ultimi reges Merovingi potestatem suis pro maioribus domis perdiderunt. Quorum unus, Carolus Martellus, invasionem Islamicam Galliae in Proelio Pictaviensi (anno 732) vicit et respectum potestatemque intra Regna Franca adeptus est. Eius filius, Pippinus Iunior, Franciae coronam occupavit, debilitatis Merovingis et dynastiam Carolingicam stabilivit. Pippini filius, Carolus Magnus, qui Saxoniam, Bavariam atque septentrionales partes Italiae subiecit, Regna Franca conglutinavit et vastum imperium in totā Europā occidentali mediāque construxit.[32]

 
Effigies Caroli Magni, primi Imperatoris Francorum, exposita in Cathedrali Aquisgranensi, in Germaniā.

Carolus Magnus Imperator Romanus Sacer a Papā Leone III appellatus est et, sic, antiquam historicam coniunctionem inter gubernium Francicum et Ecclesiam Catholicam denuo stabilivit.[33] Qui Imperium Romanum Occidentale et eius culturalem magnitudinem revivificare conatus est. Caroli Magni filius, Ludovicus I Pius, imperans inter annos 814 et 840, imperium consociatum servavit; nihilominus, Imperium Carolingicum eius morti non superesset. Anno 843, secundum Foedus Virodunense (Francice Traité de Verdun), imperium inter tres Ludovici filios divisum est: Francia Orientalis cum Ludovico Germanico mansit; Francia Media penes Lotharium I evenit, dum Francia Occidentalis penes Carolum II Calvum evenit. Francia Occidentalis fere totam praesentis Franciae aream occupabat et eius praecursoria natio est.[34]

Dynastia Carolingica Franciam usque ad annum 987 regnavit, cum Hugo Capetius, Dux Franciae et Comes Lutetiae, Rex Francorum coronatus est.[35] Cuius posteri —Capetii, Gens Valesia et Gens Burbonia— progressive nationem adunavit per bella et dynasticam hereditatem in Regnum Franciae, quod omnino declaratum est anno 1190 a Philippo II. Francica nobilitas prominens munus obivit plerisque Cruciatis, ut Christianus accessus ad Terram Sanctam restitueretur. Francici milites crucesignati maxima pars continuae auxiliorum copiae per annorum 200 periodon Cruciatarum sic constituebant ut Arabes uniformiter milites crucesignatos فرنج (pronuntiatur franĝ) nuncuparent, quamquam illorum parvum interest si crucesignati venirent e Franciā.[36] Francici milites cruciferi linguam Francicam in Levantem etiam importaverunt, quae Civitatum Crucesignatarum lingua franca facta est.[36] Francici equites maximam copiam etiam constituebant in ordinibus Hospitalariorum et Templariorum. Qui ultimi, praesertim, aliquot proprietates totā in Franciā possidebant et, saeculo XIII, erant praecipui argentarii Coronae Francicae donec Philippus IV Franciae hunc ordinem anno 1307 abolevit. Expeditio sacra in Albigenses anno 1209 effecta est, ut catharos, haeretici putati, ex austroccidentali praesentis Franciae regione de medio tollerentur. Denique, cathari exterminati sunt et liber Comitatus Tolosanus (Francice Comté de Toulouse et Occitanice Comtat de Tolosa) ad Coronae Francicae terras annexus est.[37]

 
Ioanna Arcensis in Proelio Aurelianensi.

Carolus IV mortuus est sine herede anno 1328.[38] Secundum Legem Salicam, corona Francica feminae transmitti nequiebat nec stirps regia femineam per stirpem transmitti nequiret.[38] Eapropter, corona Philippo VI Valesio, Caroli IV cosino, transmissa est nec femineam per stirpem Caroli IV nepto[39], Eduardo, qui postea Eduardus III Angliae fieret. Philippo VI rege, monarchia Francica maximum potestatis mediaevalis attigit.[38]

Sed Eduardus III, contra Legem Salicam, sibi iure successionis imperium Franciae esse postulavit, quare Bellum Centum Annorum[40] ortum est inter Angliam et Franciam anno 1337, pridie primae undae Mortis atrae,[41] et duravit usque ad annum 1453. Exacti limites multum per tempora mutaverunt, sed regum Anglorum Francicae proprietates extensae manserunt per decennia. Charismaticis cum principibus, sicuti Ioannā Arcensi et La Hire, potentes redintegrationes pugnae Francicae continentalia Anglorum territoria ceperunt. Ut reliqua Europa, Francia Morte atrā valde percussa est; dimidium numeri incolarum Franciae mortuum est hoc in periodo.[42][43] Gens Valesia (1328–1589), incursionibus Ducatūs Burgundiae iuvantibus, Helvetiis feliciter propulsavit. Ea de causa postea crebrae querelae inter Franciam et Hispaniam Habsburgensem ortae sunt.

Aevum modernumRecensere

 
Catharina Medicaea Protestantium cadavera observat post Caedem Sancti Bartholomei, anno 1572, Bellorum religionis culmen in Franciā. Francica pictura anni 1880.

Francicum Renascentia magnificum progressum culturalem et primam linguae Francicae normalizationem praebuit, quae lingua publica Franciae et lingua aristocratiae Europaeae fieret. Etiam exarserunt plurimi conflictūs militares, Bella Italica nominati, inter Regnum Franciae et potens Sacrum Imperium Romanum Nationis Germanicae. Francici exploratores, sicuti Iacobus Quarterius aut Samuel Camplenius, Franciae terras in Americā vindicaverunt, quod futuram Primi imperii colonialis Francici (Francice Premier empire colonial français) expansionem paravit. Protestantium surrectio in Europā Franciam in bellum civile, Bella religionis nuncupatum, induxit, quorum notissimus casus fuit Caedes Sancti Bartholomei (Francice Massacre de la Saint-Barthélemy) anno 1572, ubi milia Hugenotorum necati sunt.[44] Edicto Namnetense Protestantibus videlicet asseclis Ioanni Calvini et Hugenotis tolerantiam promissa est, quare status rerum internarum iterum quietus est.

Ludovico XIII regnante, animosus cardinalis Richeliaeus Civitatis centralizationi favit et regalem potestatem corroboravit, cum domesticam potestatem in decennio 1620 tenentes dearmaret. Hic castella dominorum qui centralem potestatem provocaverant systematice ruit et privatae violentiae usum (duella, armorum portationem et privati exercitūs possessionem) declamavit. Exeunte anno 1620, Richeliaeus "regium vis monopolium" velut doctrinam stabilivit.[45] Sic, dum cardinalis Richelaeus (1624–42) et suus successor Mazarinus (1642–1661) rebus moderabantur, potestas regiminis centralis aucta est. Bello tricennale (1618–1648) facto Francogallia iterum supremam dominationem militarem atque culturalem nacta est.

 
Ludovicus XIV, "Rex Solis", Franciae monarcha absolutus fuit et nationem praecipuam potentiam Europeam fecit.

Monarchia suum culmen saeculum XVII attigit. Sic Ludovicus XIV (1661–1715) studio Absolutismi adipiscendi maxime progressit atque successit, cum potentes dominos feudales in Castelli Versaliensis aulicos transformaret. Eo regnante fines Francogalliae incommodo nationum adiacentium fortiter propagatae sunt et fecit Franciam praecipuam Europaeam potentiam; quare Francogalli inimicitias Britanniarum Regni meruerunt; in quod cum confligendo opes regni magis magisque fatigatae sunt; imprimis Belli de successione Hispanica inter annos 1701 et 1713 gesti causā. Sed, natio populosissima in Europā facta est et ingens pondus in continentis civilitate, oeconomiā et culturā habuit. Lingua Francica maioris usūs lingua facta est diplomatiae, scientiae, litteris et relationibus internationalibus et hoc modo usque ad saeculum XX mansit.[46]

Ludovico XV, Ludovici XIV pronepote, regnante; Francia Novam Franciam et maiorem Indiae Francicae partem amisit post cladem in Bello Septem Annorum, anno 1763 confecto. Nihilominus, Europaeum eius territorium crescere perrexit, insignibus cum adeptionibus, sicuti Lotharingiā (1766) et Corsicā (1770). Debile impopulareque Ludovici XV gubernium, ob suas pecuniarias, politicas et militares decretiones male excogitatas —non minus quam ob suae domi regiae prodigentiam— monarchiam infamavit, quamobrem indubitabiliter patuerunt Res novae Francicae, quae annos quindecim mortuum post regem acciderent.[47][48]

Res novae FrancicaeRecensere

  Si plus cognoscere vis, vide Res novae Francicae

Pecuniaria ob problemata, rex Ludovicus XVI Ordines generales[49] (Francice États généraux) convocavit, congregatis tribus regni stamentis[50] Maio anni 1789, ut proponerentur solutiones gubernio. Desperatam per rem, Ordinis tertii (Francice Tiers état) legati Conventum nationalem (Francice Assemblée nationale) constituerunt, quod Rerum novarum Francicarum ortum indicat. Agricolae operariique itaque gradatim ad egestatem redacti sunt, simul cives urbani libertatem rerum suarum libere gerendarum expetiverunt quasi postulaverunt. Incursus in Bastillam die 14 Iulii 1789 factus tamquam impulsus initiale fuit rerum novarum Francicarum exarsarum interitique monarchiae Francogallicae. Ineunte Augusto 1789, Conventus nationalis constituens nobilitatis privilegia abolivit,[51] sicuti personalem servitutem et exclusiva venationis iura. Per Declarationem iurum hominis (Francice Déclaration des droits de l'homme), die 27 Augusti anni 1789, Francia iura fundamentalia hominibus stabilivit. Declaratio naturalia libertatem, proprietatem, securitatem et impedimentum contra oppressionem inexstinguibiliaque hominis iura aestimat. Libertas exprimendi et imprimendi declarata est et arbitrariae custodiae prohibitae sunt. Etiam aristocraticorum privilegiorum destructionem sollicitavit et libertatem et iurum aequalitatem omnibus hominibus non minus quam accessum ad publica munera secudum ingenium et haud secundum nativitatem nuntiavit.[52]

 
Expugnatio carceris Bastidae anno 1789, unus praecipuorum eventuum in Rebus novis Francicis.

Novembre anni 1789, Conventus omnia Ecclesiae Catholicae Romanae bona publicare vendereque decrevit, quae erat maximus proprietarius in natione erat. Iulio anni 1790, Constitutio civilis cleri (Francice Constitution civile du clergé) Ecclesiam Catholicam Francicam denuo ordinavit, tollendā Ecclesiae auctoritate recipendorum tributorum alias inter res.[53] Quae res magnam indignationem in Franciae partibus causaverunt, quod ad bellum civile finem annos postea habiturum induceret. Quamquam rex Ludovicus XVI adhuc satis favoris populi habebat, calamitosa eius fuga in Varennas (Iunio anni 1791) rumores ut is suas politicae salutis spes in peregrinae invasionis ambitū firmaret probare videtur. Quamobrem, eius fides sic labefacta est, ut monarchia dissoluta et instituta res publica sensū stricto crescens possibilitas facta sint.[54]

Die 10 Augusti anni 1792, irata turba regiam regis Ludovici XVI periclitata est, qui ad Conventum legislativum (Francice Assemblée législative) confugit.[55][56] Borussus exercitus in Franciam Augusto anni 1792 invasit. Ineunte Septembre, Parisienses, propter Virodunum a Borusso exercitū occupatum et propter contrarevolutionarios motūs Septentrionali in Franciā irati, inter 1000 et 1500 captorum interfecerunt cum impetum facerent Parisienses in carceres. Conventus et concilium urbis Lutetiae inepta continendo huic sanguinis effusioni videbantur.[55][57] Conventio nationalis (Francice Convention nationale), primis comitiis per suffragium universale masculinum[55] die 20 Septembris anni 1792 electa, Conventui legislativo successit et, die 21 Septembris, monarchiam abolevit, declarandā Primā re publicā Francicā. Quondam rex, Ludovicus XVI, de perduellione damnatus est et guillotinianā machinā Ianuario anni 1793 necatus est. Francia Angliae atque Rei Publicae Batavae Novembre anni 1792 et Hispaniae Martio anni 1793 bellum decrevit; vere anni 1793, Austria, Britanniarum regnum et Res publica Batava in Franciam invaserunt; Francia "rem publicam sororem" in "Re publicā Moguntinā" (Theodisce Mainzer Republik) creavit.[58]

Napoleo et saeculum XIXRecensere

  Si plus cognoscere vis, vide Primum Imperium Francicum
 
Napoleo Bonapars et suus Magnus Exercitus (Francice Grande Armée).

Napoleo die 9 Novembris 1799 omnium rerum in Re publicā potitus est, cum Primus consul et deinde Imperator Primi Imperii Francici (inter annos 1804 et 1814/1815) factus esset. Secutis bellis ab Europaeis monarchiis contra Rem publicam gestis, Europaeorum foederum iuncturae bellum Imperio Napoleonico declaraverunt. Francici exercitūs, attamen, pleramque Europam continentalem celeribus victoriis subegerunt, sicuti in proeliis Ienensi aut in apud Slaucoviam. Familiae Bonapartis membra aliquibus regnis nuper ortis monarchas nominata sunt.[59] Istae victoriae ut maxima optabilia et res novae revolutionariae —talis mensura metrica, Codex Napoleonicus et Charta hominis ac civis iurum— per totum orbem terrarum expansa essent induxerunt. Post calamitosam Expeditionem Russicam et Europaearum monarchiarum impetum contra Francicum gubernium, Napoleo victus est et monarchia Burbonica restaurata est. Propemodum millio Francicorum per Bella Napoleonica interfecti sunt.[59][60]

Brevem post domitionem ex exsilio, Napoleo denique victus est die 18 Iunii 1815 in Proelio Waterlooënsi. Quo anno, in Europā in Consilio Vindobonense ordo gentium ac populorum restitutus est. Verum monarchia Francica reimposita est. Ludovicus XVIII Burbonicus rex Franciae creatus est, constitutionalibus cum limitationibus. Eruptis tumultis Rerum novarum mensis Iulii anni 1830, Gens Burbonia demum potestate amota est, quod Monarchiam Iulii peperit, quae duravit usque ad 1848, cum Secunda res Publica Francica proclamata est, in ambitū Rerum novarum anni 1848. Servitudinis et suffragii universalis masculini abolitio, promulgata breviter per Res novas Francicas, denuo promulgata est anno 1848.[61]

 
Anachronica tabula territoriorum quae aliquando Imperii colonialis Francici pars fuerunt.

Anno 1852, praeses Rei publicae Francicae Napoleo III Bonaparte, Napoleonis I adelphideos[62], Secundi Imperii Francici imperator Napoleo III proclamatus est. Qui interventūs peregre multiplicavit, praesertim in Crimaeā, in Mexico et in Italiā, quod induxit in Ducatum Sabaudiae et Comitatum Nicaeënsem—tunc Regni Sardiniae partem— ad Franciam adiunctos. Napoleo III amotus est post cladem in Bello Germano-Francico anno 1870 et eius regimen substitutum est pro Tertiā Re Publicā.[63]

Eo fere tempore, in Europā duae factiones contrariae ortae sunt: ad unam partem, Foedus triplex (Theodisce Dreibund, Hungarice Hármas szövetség et Italice Triplice alleanza) —anno 1879 imperium Germanicum atque imperium Austro-Hungaricum se foedere iunxerunt; mense Maio 1882 Italia quoque pars eius facta est)—; ad alteram partem, Confoederatio triplex (Francice Triple-Entente, Anglice Triple Entente et Russice Тройственная Антанта) —quae ex Francogalliā, Regnis Unitis atque Imperio Russo constitit—, vigens inter annos 1894 et 1907.

Francia terras subactas coloniales aliis modis habebat ex ineunte saeculo XVII; sed, saeculis XIX et XX, eius imperium coloniale universum transmarinum plurimum patebat et factum est secundum maximum imperium, solum post Imperium Britannicum. Inclusā Franciā metropolitanā, tota area penes Francogalliae paene tredecim milliones chiliometrorum quadratorum inter decennia 1920 et 1930 sive 8,6% areae totius orbis terrarum attigit.[64] Nuncupata Pulchra Epocha (Francice Belle Époque), saeculi commutatio periodus optimismo, regionali pace, oeconomicā prosperitate ettechnologicis, scientificis culturalibusque innovationibus picta fuit. Anno 1905, publicus saecularismus officialiter constitutus est.[65]

Saecula XX et XXIRecensere

 
Francici pedites in Primo bello mundano (colloquialiter nuncupati Francice poilus, scilicet "hirsuti") maximum necum numerum inter Alligatos seu Foederatos in Primo bello mundano.
 
Adolfus Hitler et sui generales cum Turri Eiffelianā in imā post Proelium Franciae, per Secundum bellum mundanum.

Francia membrum Confoederationis triplicis (Francice Triple-Entente, Anglice Triple Entente et Russice Тройственная Антанта) —quae ex Francogalliā, Regnis Unitis atque Imperio Russo consistebat— erat cum Primum bellum mundanum (inter 1914 et 1918) exarsit. Parva septentrionalis Franciae pars occupata erat, sed denique Francia et suae civitates foederatae victoriam adeptae sunt contra Imperia centralia, ingente cum humanā materialique aerumnā. Primum bellum mundanum 1,4 milliones Francicorum militum interfectorum sive 4% omnium incolarum reliquit.[66] Inter 27% et 30% conscriptorum militum e 1912 ad 1915 interfecti sunt.[67] Interbelli anni vehementibus internationalibus discordiis et socialium reformationum —de feriis laboralibus, diebus negotiosis horarum octo, feminis in gubernio, etc...— seriē a gubernio Frontis popularis (Francice Front populaire) introductā depicti sunt.[68]

Anno 1940, per Secundum bellum mundanum, Francia a Germaniā nazisticā occupata est, quamquam Linea Maginot inter annos 1930–1940 exstructa erat ad evitandam ipsam occupationem. Exercitūs Germanici die 10 Maii 1940 terras ad occidentem Germaniae celeriter occupaverunt. Iam mense Iunio Lutetiam asecuti sunt. Die 22 Iunii 1940, respublica Francica assentiri coacta est. Quamobrem Francia metropolitana divisa est in partes duas: zonam occupationis Germanicae ad aquilonem conversam et Franciam Viciacensem, despoticum regimen nuper creatum in meridiē et nazisiticorum civitas neurospastica; dum Francia libera in exsilio recta et a Carolo de Gaulle ducta, creata est Londinii.[69] E 1942 ad 1944, propemodum 160 milia Francicorum civium —inclusis propemodum 75 millionibus Iudaeorum—[70][71][72] in campos exterminatorios et castra carceralia Germaniae et Poloniae occupatae deportati sunt.[73] Die 6 Iunii anni 1944, Foederati seu Alligati in Normanniam invaserunt et, in Augusto, invaserunt in Provinciam. Insequenti anno, Alligati seu Foederati et Repugnatio Francica Potestates axis vicerunt et, Lutetiā a Germanis recuperatā, et suverenitas Francica restaurata est, constitutā Administratione temporaneā Rei Publicae Francicae (Francicis siglis GPRF).[74]

Haec administratio fundamenta novo constitutionali ordini statuit qui Quarta Rem Publicam Francicam peperit. Quae mirum florem oeconomicum —Francice les Trente Glorieuses nuncupatum— passa est. Francia una fuit apud civitates Consociationem ex pacto Atlantico Septentrionali anno 1949 condentes. Coloniae Francicae post annum 1945 uno corde libertatem expetiverunt. Francogallia dominatum Indosinae recuperare conata est, sed a Consociatione pro libertate[75] (Vietnamice Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh Hội seu breviter Việt Minh) anno 1954 in Proelio Dienbienphuensi[76] victa est. Solum aliquibus post mensibus, Francia alio anticoloniali conflictū obviam fuit in Algerio, tunc amplius millionis colonorum Europaeorum domo,[77] qui nationem divisit et paene eam in subitaneam rerum conversionem et in bellum civile induxit.[78] Anno 1956 Marocum et Tunisia se liberas res publicas esse declaraverunt. Anno 1958, debilis instabilisque Quarta Res Publica Quintam Rem Publicam peperit, quae roboratum Praesidiatum inclusit.[79] Finito bello independentiae (inter annos 1954 et 1962 durante), Algeria se oppressione Francogallica liberavit.

Carolus de Gaulle praeses Quintae Rei Publicae ex anno 1958 usque mensem Aprilem 1969 mansit. De Gaulle eo tempore rei publicae profuit eique prudenter praesidebat: veterem gloriam Francogalliae atque statum eius imperii mundani restituere in animo habuit; quare rem publicam suam bombis atomicis instruxit. Interfuit eius etiam reconciliatio cum Germanis, quo ex motū demum Unio Europaea orta est.

 
Parlamenti Europaei sedes Argentorati.

Francia una evolutissimas apud oeconomias in toto orbis terrarum mansit, sed aliquot oeconomicis crisibus occurrit, quae magnis inopiae quaestūs indicibus et debiti publici incrementum attulerunt. Exeunte saeculo XX et ineunte saeculo XXI, Francogallia supranationalis Unionis Europaeae evolutionem praecurrit cum Foedus Traiecti Mosae ictum, Unionem Europaeam creaturum, anno 1992 obsignavisset et Euronis terram anno 1999 constituisset et Foedus Olisipone ictum anno 2007 obsignavisset.[80] Natio quoque in Consociationem ex pacto Atlantico Septentrionali gradatim redintegrata est et, ex illo tempore, pleraque bella participavit quibus haec consociatio favit.[81]

Ex impetibus contra ferriviam metropolinam Parisiensem anno 1995 factis, Francia a globis tromocraticis islamicis sporadice impugnata est, praesertim praestant impetus factus contra diarium Charlie hebdo Ianuario anni 2015, qui maximas tumultuationes per vias (cum 4,4 millionibus hominum) attulit,[82][83] et impetūs Lutetiae Novembri anni 2015 facti, qui 130 mortes attulerunt. Qui mortiferrimi impetūs Francico in territorio e Secundo bello mundano[84][85] et mortiferrimi in Unione Europaeā ex impetibus Matriti die 11 Martii 2004 factis[86] fuerunt.

Geographia physicaRecensere

 
Satellitalis imago Franciae metropolitanae.
 
Campus Munitus cum Rupe Albā in abscedentiā, monte altissimo in Unione Europaeā.
  Si plus cognoscere vis, vide Corsica
  Si plus cognoscere vis, vide Martinica
  Si plus cognoscere vis, vide Guadalupia
  Si plus cognoscere vis, vide Guiana Francica
  Si plus cognoscere vis, vide Reunio
  Si plus cognoscere vis, vide Index fluminum Franciae

Francia hexagonalis (qui autem de geographiā Corsicae, Martinicae, Guadalupiae, Guianae Francicae, Reunionis, regionumque aliarum longinquarum legere velit sub illis lemmatibus quaerat), chiliometra quadrata fere 547 030 magna, est terra plerumque humilis in zona orbis terrarum temperata sita. E planitie latissimā constituitur quae a Baionā sub Pyrenaeis Atlanticis et praeter fines Hispanicos usque ad Argentoratum, a Rheno inferiori irrigatum Germaniamque observans, patet. Haec planities iugis magnis obliquis interrumpitur. Regio geologica ex amplis alveis sedimentariis (Parisiensibus, Aquitaniensibus) atque veteribus montibus valde erosis (massā Armoricanā, Vosego, Massā Mediā) conficitur. Regio omnis lateribus euronotulis confinitur montibus excelsioribus, videlicet Alpibus occidentalibus et Pyrenaeis. Hi super Aquitaniam eminent, illas autem a Massā Mediā Vallis Rhodani dividit. Summatim excellunt montes Alpes, Arduenna, Mons Cebenna, Mons Forensis, Iura, Pyrenaei et Vosegus. Corsica iuxta litus Mediterraneum est.

Tota terrestris Franciae area, cum praefecturis et territoriis transmarinis (exceptā Terrā Adeliae[87]) chiliometra quadrata 674 843 est, 0,45% totius areae terrestris. Nihilominus Francia secundam maiorem zonam oeconomicam exclusivam in toto orbe terrarum possidet,[88] quae chiliometra quadrata 11,035 milliones, 8% superficiei totius omnium zonarum in toto orbe terrarum, comprehendit et solum superatur a Civitatibus Foederatis (chiliometra quadrata 11 351 000) et zonam Australiae (chiliometra quadrata 8 232 000) superat.

E finibus Franciae boreo-orientalibus, oportet inter fluvios imprimis enumerare Rhenum qui ex Alpibus Helvetiae oriens et ad boream versus regiones Francicas Alsatiam et Lotharingiam a Badeniā-Virtembergiā Germaniae dividit, unde per Germaniam boreo-occidentalem et Nederlandiam in mare Germanicum effunditur. Tributarium habet Mosellam, cuius fons in monte Vosego reperitur. Spinalium pagosque Lotharingiae alluit et mox in fines Germaniae pergens cum Rheno iungitur ad urbem quae de hac re nomen Confluentes habet. Inde ad occidentem versus flumina duo e Franciā orta per Belgiam et Nederlandiam in mare Germanicum seriatim effluunt, videlicet Mosa quae villam Sedensem alluit, Scaldis quae Cameracum Valencenasque, duo insuper litora Flandrica attingentes, Isera apud Castellum Menapiorum orta, Agnio apud fanum S. Audomari. Huius ostium est in litore Flandrico Francico, illius autem in litore Flandrico Belgico.

Fluminum quae litora Francica attingunt et in Oceanum Britannicum effluunt Quantia et Alteia borealissima sunt, sed et modestiora; quibus succedit Samara, Picardiae flumen maximum, ad cuius ripas stant fanum Sancti Quintini in Viromandia, Ambianum (olim Samarobriva, quod nomen Gallice "pons Samarae" significat) et Abbatis Villa. Per Normanniam superiorem defluunt Brisella et Arcae flumen Manicamque attingunt, haec prope urbem Deppas, illa iuxta Ultrisportum. Mox flumen multo longius nomine Sequana (prope Divionem ortum) litora septentrionalia inter Honnefluctum et Franciscopolim attingit, urbibus Bario, Novigento, Lutetiā, Surisnā, Burgivalle, Medantā. Rothomago lotis, tributariis Axonā, Matronā, Esiā vel Isarā, Eburā, Icaunā receptis. Denuo inter flumina minora per Normanniam Inferiorem in Manicam defluentes Olinam nominare oportet, fluvium Sagiorum et Cadomi.

Litora Oceani Atlantici attingunt flumina Britanniae Minoris Alaunus et Blavetum, illa per aestuarium Brestiae, hae iuxta urbem Orientem, et insuper Vicinonia quae urbem Redonum tangit.

Longissima apud flumina viginti in Franciā excellunt Liger, Sequana, Rhodanus, Garunna, Maroni (in Guianā Francicā), Matrona, Mosa, Oltis, Duranius, Arar, Dubis, Mana (in Guianā Francicā), Elaver, Carantonus, Tarnis, Vigenna, Wiapoco (in Guianā Francicā), Carus, Axona et Druentia.

ClimaRecensere

 
Franciae metropolitanae climatum tabula (Francice) sine Corsicā.

Franciae metropolitanae clima valde afficitur Anticyclone Accipitrum sed etiam Floridae Flumine, sicuti reliqua Europa Occidentalis,[89] regionalibus sive localibus cum variationibus satis evidentibus. Francia metropolitana aliquot climatica ponderis incommoda passa est: tempestates (tales decembris anni 1999 7% arborum omnibus in silvis Francicis stratae sunt[90]), dies caniculares (tales anni 2003 in Europā 15 000 mortuorum necaverunt[90]), incendia et inundationes.

Clima oceanicum strictum evidentissime ab occidente discriminari solet.[91] Quod e Flandriā in Vasconiam patet, litorali super laciniā aliquot chiliometrorum decusses amplā (cuius limes definiendo difficilis est), angustiore et a septentrione et a meridiē, sed ampliore in Britanniā Minore, quae paene tota hoc climate afficitur. Clima oceanicum Aquitanum austroafricum calidiua est quia est meridionalius.[92] Litorum septentrio-occidentalium cluma oceanicum sed frigidius climate oceanico Aquitano; ibi ventorum occidentalium vis valde maior est. Planitiei clima oceanicum degradatum, in centro septentrionali situm, aliquando "Parisiense" nuncupatur, quia circiter fluenti Parisiensis (Francice bassin parisien) proprium est, cui clima oceanicum magis tenuiter mutatur. Clima semicontinentale a septentrione orientali et a centro orientali (in Alsatiā; planitiebus Araris aut medii Rhodani; planitiebus Delphinatūs, Arverniae aut Sabaudiae) vicissim subdividitur et possidet characteres adhuc mutatiores propter montanarum molium vicinitatem. Clima semicontinentale meridionale climate calido distinctum et in Vallis Rhodani planitiebus, circum Lugdunum, et in planitiebus Pagi Forensis[93] (Francice Forez) est. Limane[94] seu Limania[94] (Francice La Limagne et Occitanice Limanha) et regio circum Augustonemetum idem clima propter effectum Föhn geographicumque locum in mediā Franciae meridiē experiuntur. Clima semicontinentale orientale territorio e Burgundiā usque ad Arduennam adest. Denique, clima alpinum praecipue locis superioribus in Alpibus, Pyrenaeis, Montibus Arverniensibus (Francice Massif central), Vosego, Iurā et montibus Corsicis adest.

Pleraque Francia transmarina (Francice France d'outre-mer) ad climata tropica (magnis cum dissimilitudinibus)[90] redigitur; quibus addenda sunt clima aequinoctiale Guianae Francicae[95], clima subarcticum Insularum Sancti Petri et Miquelonensis[96] et climata oceanicum et polare[97] Terrarum australium antarcticarumque Francicarum.

Temperatura media in Franciā 0,1 ºC mediocriter pro decennio per saeculum XX auxit.[90] Die 28 Iunii, Veiranecis, thermometrum 46 ºC attigit, quod est maxima temperatura absoluta in Franciā metropolitanā postquam sunt tabulae.[98]

Conservatio circumiectorumRecensere

Rei publicae administratores aliquibus e decenniis problematibus oecologicis obviam ire conantur. Saeptis naturalibus (Francice réserves naturelles) et silvis publicis (Francice parcs nationaux) ex anno 1967 consaepta naturalia regionalia (Francice parcs naturels régionaux)[99] additae sunt, quae naturale culturaleque patrimonium conservationem et existimationem coniungunt[100] et 15% territorii Francici anno 2018 tegebant.[101] Procurationes aquae (Francice agences de l'eau) sex institutae sunt ad gerendas protegendasque opes aquae hac in natione.[102][90]

Rete Natura 2000 loca naturalia aut seminaturalia in Unione Europaeā cum magnā patrimoniali praestantiā propter faunam et floram excelsas quas continent congregat. Decembre anni 2018, rete Natura 2000 in Franciā 1779 locorum habebat, e quibus 212 loca marina sunt et quae comprehendunt:

Tota superficies 200 364 chiliometrorum quadratorum lata est, 12,9% superficiei terrestri metropolitanae (sive milliones septem hectarearum) et 33% superficiei in zonā oeconomicā exclusivā (sive 12,3 milliones hectarearum) repraesentans.[103][104][105][106]

 
Aestuarium Girundia discribitur consaeptum naturale marinum et ad rete Natura 2000 pertinet. Sinistra ripa ad consaeptum naturale regionale Meduli[107] (parc naturel régional du Médoc) pertinet. 635 chiliometrorum quadratorum latum, vastissimum aestuarium in Europā est.[108]

Divisio administrativaRecensere

  Si plus cognoscere vis, vide Tabula administrativa Franciae

Francia est omnis divisa in undeviginti regiones, et una et centum praefecturas (Francogallice départements), quarum 96 "metropolitanae" (id est in Europa sitae) et quinque Europae foris sunt (Guadalupa, Guiana, Martinica, Reunio et Maiotta). Altera territoria Galliae sunt collectivitates maritimae (Polynesia Gallica, Vallis et Futuna, Sanctus Petrus et Michaelus, Sanctus Bartholomaeus, Nova Caledonia et Sanctus Martinus) et Terrae australes antarcticaeque Francicae.

UrbesRecensere

  Si plus cognoscere vis, vide Index Urbium Franciae

Maxima urbs, et caput politicum, est Lutetia. Massilia, olim colonia Graecorum, secundum locum tenet, dein Lugdunum et Tolosa.

LinguaeRecensere

 
Diffusio linguarum regionum in Francia.

Lingua Francogallica ex Francica progressa est, qua Medio Aevo incolae regionis hodiernae Insulae Franciae locuti sunt. Ut reges Franciae imperium protenderunt, sic lingua Francogallica diffusa est. Iam anno 1539 Franciscus I rex constituit, ut lingua Francogallica sit unica regni sui lingua publica. Nihilo minus saeculo duodevicensimo exeunte tantum fere media regi subiectorum pars Francogallice locuti sunt.[109] Rebus novis Francicis confectis linguae regionales publice oppugnatae sunt; anno 1951 demum per "Loi Deixonne" ut linguae regionales docerentur concessum est.[110] Etiam his diebus articulo altero constitutionis anni 1958 constitutum est, ut lingua Francica sit unica publica reipublicae lingua. Non solum est lingua in Francia passim adhibita, sed etiam instrumentum culturae Francicae in toto orbe terrarum. Linguae regionales propter migrationes et nimiam linguae Francogallicae gravitatem (etiam in mediis commonicationis socialis) periclitantur. Francia Europaeam de linguis regionalibus ac minoribus Chartam quidem subscripsit, pactum tamen non sanxit, quod partes chartae cum constitutione Franciae non conveniunt. Ab anno 2008 linguae regionales in articulo 75-1 constitutionis Franciae hereditas culturalis dicuntur.[111]

Linguae regionum in Francia sunt

ReligionesRecensere

Francia est res publica laicistica, id est: civitas et religiones plane separatae sunt. Cum a magistratibus nulla de religionibus fidelibusque indicia colligantur, numeri eorum, qui singulis religionibus adhaerent, non nisi taxatione circumscribi possunt. Indicia communitatum religiosarum inter se saepe valde differunt, quare etiam numeri sequentes non nisi cautela tractandi sunt. Secundum periodicum Le Monde des religions, 51 centesimae Francogallorum se esse Catholicos, 31 centesimae nulli religioni adhaerere, fere 9 centesimae Musulmanos, 3 centesimae se esse Protestantes affirmant. Paene omnes ecclesiae Protestantes Franciae, quarum Ecclesia Reformata Franciae (L’Église réformée de France) est maxima, in Foederatione Protestantica Franciae (Fédération protestante de France) collaborant. Fere 1 centesima incolarum se Iudaeos esse confitentur. Ex his indiciis sequitur in Francia esse 32 milliones Catholicorum, 5.7 milliones Musulmanorum, 1.9 milliones Protestantium et 600 000 Iudaeorum, praeterea 20 milliones hominum, qui nulli religioni adhaerent. 6% quaesitorum alia vel nihil dicunt. Catholicorum, ut ex quaestionibus concluditur, tantum parva pars re vera inter credentes numerari potest vel liturgias frequentat, sed contra sunt etiam, qui traditionem Catholicam cum magno rigore ac diligentissime sequantur. Praeterea sunt in Francia plus quam decies centena milia hominum, qui Ecclesiis Orthodoxis aut Orthodoxis Orientalibus adhaerent, fere 600 000 Buddhistarum necnon magnus numerus ad Hindiusmum pertinentium.

Cultura et artesRecensere

 
Circuitus Franciae est veterrimus et inlustrissimus ex Circuitibus Grandibus, et celeberrimum orbis terrarum certamen birotationis.[112]

Francia multa saecula est sedes culturae confectae: multi artifices Francici fuerunt inter celeberrimis eorum temporis, et Francia iam cognoscitur et admirationi est ob suam copiosam culturae memoriam. Continua regimina politica artis fabricationem semper promoverunt, et inauguratio Ministerii Culturae anno 1959 culturalem civitatis patrimonium conservare adiuvat et in publicum prodit. Ministerium Culturae subsidia artificibus concedit, culturam Francicam per mundum promovet, ferias et alios culturae eventus sustinet, monumenta historica tutatur. Praeterea, gubernatio Francica legitimam culturae exceptionem prospere sustentat, ut opera audiovisualia intra republica confecta defendat.

Francia est civitas, quae maximum mundi numerum peregrinatorum quotannis accipit, praecipue ob instituta culturae at aedificia historica omnem per terram inserta. Reipublicae sunt circa mille ducenta museorum, quae plusquam quingenties centena milia hominum quotannis invisunt.[113] Gravissimi culturae situs a gubernatione administrantur, exempli gratia ab officio publico Centre des monuments nationaux, quod circa centum historica civitatis monumenta procurat. Fere 43 180 aedificia ut monumenta historica protecta, plerumque domicilia (multa castella) et templa religiosa (cathedrales, basilicas, ecclesias), sed etiam signa, lapides memoriales, et hortos comprehendunt.

HominesRecensere

  Si plus cognoscere vis, vide Reges praesidentesque Franciae

Sancti notabilesRecensere

AliiRecensere

MariannaRecensere

 
Marianna in La Liberté guidant le peuple ('Libertas populum ducit'), tabula ab Eugenio Delacroix anno 1830 picta

Marianna (Francice Marianne), allegorica libertatis figura, est una ex nonnullis Reipublicae Francicae imaginibus notissimis.

Dies feriatiRecensere

Index dierum festorum, qui tota in Francia celebrantur.

1 Ianuarii primus incipientis anni dies (Jour de l’An)
Feria secunda Paschae (Lundi de Pâques)
1 Maii Dies Laboris (Fête du travail)
8 Maii Dies victoriae (Fête de la Victoire) (deditio Germaniae Nazisticae anno 1945 subscripta)
Ascensio Domini (Jour de l’Ascension)
Feria Secunda Pentecostes (Lundi de Pentecôte)
14 Iulii Dies festus nationis (Fête nationale) vel Dies festus foederationis (Fête de la fédération), quo impetus in Bastille carcerem anno 1789 memoratur
15 Augusti Assumptio Beatae Mariae Virginis (Assomption)
1 Novembris Sollemnitas Omnium Sanctorum (Toussaint)
11 Novembris Indutiae (Francogallice Armistice) anno 1918 ad Compendium initae, quibus primum bellum mundanum confectum est
25 Decembris Christi Natalis (Noël)

NotaeRecensere

  1. ↑ Etiam Francogallia seu Gallia.
  2. ↑ Vide vocabulum "Francogallia" apud Pons Wörterbuch Latein-Deutsch.
  3. ↑ Articulus I Constitutionis Francicaa: ... La France est une République indivisible, laïque, démocratique et sociale.
  4. ↑ Overcoming barriers: Human mobility and development (Anglice).Relatio Progressūs Humani anni 2009. Programma Progressūs Nationum Unitarum. Novi Eboraci. ISBN 978-0-230-23904-3.
  5. ↑ Field listing – GDP (official exchange rate) (Anglice), archivatum in Wayback Machine die 4 Octobris anni 2008. Liber Factorum Mundanorum CIA.
  6. ↑ «World Population Prospects – The 2006 Revision» (PDF) (Anglice). NU. Inspectum die 27 Aprilis anni 2010. Cópia arquivada (PDF) em 10 de março de 2011
  7. ↑ «World Health Organization Assesses the World's Health Systems» (Anglice, Arabice, Sinice, Francice, Russice et Hispanice). Relatio OMS. Die 8 Decembris anni 2010. Inspectum die 16 Iulii anni 2011.
  8. ↑ «The Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) military expenditure database» (Anglice). Milexdata.sipri.org. Inspectum die 16 Iulii anni 2011.
  9. ↑ «Federation of American Scientists : Status of World Nuclear Forces» (Anglice). Fas.org. Die 26 Maii anni 2010. Inspectum die 9 Augusti anni 2010.
  10. ↑ Sic Ephemeris.
  11. ↑ Lugge (1960).
  12. ↑ "Francia" in Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~
  13. ↑ Synodus Episcoporum Bollettino.
  14. ↑ La chanson de Roland v. 16.
  15. ↑ Rollan a Saragossa v. 278.
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 Ioannes (Jean) Carpentier (dir.), Franciscus (François) Lebrun (dir.), Alanus (Alain) Tranoy, Elizabetha (Élisabeth) Carpentier et Ioannes Maria (Jean-Marie) Mayeur cum Iacobi(Jacques) Le Goff praefatione, Histoire de France (Francice), Points Seuil, coll. " Histoire ", Lutetiae, 2000 (I ed. anno 1987), p. 17 ISBN 2-02-010879-8.
  17. ↑ Carpentier et al. 2000, pp. 20–24.
  18. ↑ «Megaliths of Carnac: Introduction» (Anglice). menhirs.tripod.com. Inspectum die 7 Ianuarii anni 2010.
  19. ↑ The Cambridge ancient history (Anglice). [S.l.]: Cambridge University Press. 2000. p. 754. ISBN 978-0-521-08691-2. Inspectum die 23 Ianuarii anni 2011.
  20. ↑ Claudius (Claude) Orrieux (1999). A history of ancient Greece. [S.l.]: John Wiley & Sons. p. 62. ISBN 978-0-631-20309-4. Inspectum 23 Ianuarii anni 2011.
  21. ↑ Carpentier et al. 2000, p. 29.
  22. ↑ «Provence in Stone». Life. Die 13 Iulii anni 1953. p. 77.
  23. ↑ Carpentier et al. 2000, pp. 44–45.
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 Carpentier et al. 2000, pp. 53–55.
  25. ↑ Woolf, G. (1998). Becoming Roman: the origins of provincial civilization in Gaul (Anglice). Cantabrigiae: Cambridge University Press.
  26. ↑ Carpentier et al. 2000, pp. 76–77
  27. ↑ Carpentier et al. 2000, pp. 79–82
  28. ↑ Carpentier et al. 2000, p. 81.
  29. ↑ Carpentier et al. 2000, p. 84.
  30. ↑ Carpentier et al. 2000, pp. 84–88.
  31. ↑ «Faith of the Eldest Daughter – Can France retain her Catholic heritage?» (Anglice). Wf-f.org. Inspectum die 17 Iulii anni 2011.
  32. ↑ Bradbury, Jim (2 Augusti anni 2004). The Routledge Companion to Medieval Warfare (Anglice). [S.l.]: Routledge. pag. 19–. ISBN 978-1-134-59847-2.
  33. ↑ «France» (Anglice). Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Inspectum die 14 Decembris anni 2011.
  34. ↑ «Treaty of Verdun» (Anglice). History.howstuffworks.com. Die 27 Februarii anni 2008. Inspectum 17 Iulii anni 2011.
  35. ↑ «History of France – The Capetian kings of France: AD 987–1328» (Anglice). Historyworld.net. Inspectum die 21 Iulii anni 2011.
  36. ↑ 36.0 36.1 Ioannes Benedictus (Jean-Benoit Nadeau); Iulia (Julie) Barlow (die 8 Ianuarii anni 2008). The Story of French (Anglice). [S.l.]: St. Martin's Press. pp. 34–. ISBN 978-1-4299-3240-0. Inspectum pridie Idus Martias anni 2018.
  37. ↑ «Massacre of the Pure». Time. Novi Eboraci. Die 28 Aprilis anni 1961.
  38. ↑ 38.0 38.1 38.2 Albertus (Albert) Guerard, France: A Modern History (Anglice) (University of Michigan Press: Ann Arbor, 1959) pag. 100, 101.
  39. ↑ Neptus, Filius fratris, in Actis S. Rudesindi Episcopi tom. 1. Martii pag. 105. Apud Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et alii.
  40. ↑ Don O'Reilly. "Hundred Years' War: Joan of Arc and the Siege of Orléans" (Anglice). TheHistoryNet.com.
  41. ↑ «France VII» (Anglice). Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2009. Webcitation.org.
  42. ↑ Emmanuel Le Roy Ladurie (1987). "The French peasantry, 1450–1660" (Anglice). University of California Press. p. 32. ISBN 0-520-05523-3.
  43. ↑ Petrus (Peter) Turchin (2003). [Historical dynamics: why states rise and fall] (Anglice). Princeton University Press. p. 179. ISBN 0-691-11669-5.
  44. ↑ «Massacre of Saint Bartholomew's Day» (Anglice). Britannica.com. Inspectum die 21 Iulii anni 2011.
  45. ↑ Tilly, Carolus (Charles) (1985). "War making and state making as organized crime" (Anglice) in Bringing the State Back In, ed. P.B. Evans, D. Rueschemeyer, & T. Skocpol. Cantabrigiae: Cambridge University Press, 1985. p. 174.
  46. ↑ and Diplomacy». Nakedtranslations.com. Inspectum die 21 Iulii anni 2011.
  47. ↑ «BBC History: Louis XV (1710–1774)» (Anglice). BBC. Inspectum die 21 Iulii anni 2011.
  48. ↑ «Scholarly bibliography by Colin Jones (2002)» (PDF) (Anglice). Inspectum die 21 Iulii anni 2011.
  49. ↑ Vide neolatinlexicon.org, ubi dicitur "legislature: Estates-General (as in early modern Holland or France) / ordines (v. potestates) generales (Milton)".
  50. ↑ Vide [Glossarium ad scriptores mediae et infimae Latinitatis] in interrete, ubi dicitur "STAMENTUM, Ordo, Gall. Etat, Hisp. Estamento. Constitut. Eccl. Valent. inter Concil. Hispan. tom. 4. pag. 188".
  51. ↑ Robinson, Iacobus (James) Harvey (1906). Readings in European History (Anglice). Bostoniae: Ginn. pp. 435ff. OCLC 870461. Inspectum die 16 Ianuarii anni 2011.
  52. ↑ Fremont-Barnes, Gregorius (Gregory) (2007). Encyclopedia of the Age of Political Revolutions and New Ideologies, 1760-1815 (Anglice). [S.l.]: Greenwood. p. 190. Inspectum pridie Idus Martias anni 2018.
  53. ↑ D., Popkin, Ieremias (Jeremy) (Kalendis Ianuarii anni 2010). short history of the French Revolution (Anglice). [S.l.]: Pearson Education. ISBN 0205693571. OCLC 780111354
  54. ↑ Thompson, Iacobus Matthaeus (James Matthew) (1943), The French Revolution (Francice), Oxoniae.
  55. ↑ 55.0 55.1 55.2 Noë (Noah) Shusterman – De Franse Revolutie (Batavice). Veen Media, Amstelodami, anno 2015.
  56. ↑ Censer, Iacobus (Jack) R. et Hunt, Lynna (Lynn). Liberty, Equality, Fraternity: Exploring the French Revolution (Anglice). in Consaepto Universitatis, in Pennsilvaniā: Pennsylvania State University Press, 2004.
  57. ↑ Doyle, Gulielmus (William). The Oxford History of The French Revolution. Oxoniae: Oxford University Press, 1989. pag. 191–192.
  58. ↑ «Der 18. März 1793. Der Rheinisch-deutsche Nationalkonvent in Mainz». Landeshauptarchiv Koblenz. Die 18 Martii anni 2003. Inspectum die 6 Aprilis anni 2012 (Theodisce).
  59. ↑ 59.0 59.1 Blanning, Timotheus (Tim) (Aprile anni 1998). «Napoleon and German identity» (Anglice). History Today. 48. Londinii.
  60. ↑ Franciscus (Frank) W. Thackeray (1996). Events that Changed the World in the Nineteenth Century (Anglice). [S.l.: s.n.] p. 6. ISBN 9780313290763. Inspectum pridie Idus Martias anni 2018.
  61. ↑ Encyclopaedia Britannica (ed.). «The Napoleonic Era» (Anglice). Inspectum pridie Idus Martias anni 2018.
  62. ↑ Confer vocabulum Graecum ἀδελφιδέος apud Perseus.
  63. ↑ Encyclopaedia Britannica (ed.). «Napoleon III» (Anglice). Inspectum pridie Idus Martias anni 2018,
  64. ↑ Robertus (Robert) Aldrich, Greater France: A History of French Overseas Expansion (1996) (Anglice).
  65. ↑ «La Belle Époque» (Anglice). Inspectum die 15 Ianuarii anni 2017.
  66. ↑ «France's oldest WWI veteran dies» (Anglice). Londinii: BBC News, die 20 Ianuarii anni 2008.
  67. ↑ Spencer C. Tucker, Priscilla Mary Roberts (2005). "Encyclopedia Of World War I: A Political, Social, And Military History (Anglice). ABC-CLIO. ISBN 1-85109-420-2.
  68. ↑ Hadrianus (Adrian) Rossiter, "Popular Front economic policy and the Matignon negotiations" (Anglice). Historical Journal 30#3 (1987): 663-684.
  69. ↑ "Vichy France and the Jews" (Anglice). Michaël Robertus (Michael Robert) Marrus, Robertus (Robert) O. Paxton (1995). Stanford University Press. p. 368.ISBN 0-8047-2499-7.
  70. ↑ «The Danish Center for Holocaust and Genocide Studies» (Anglice).
  71. ↑ [«BBC, The Vichy Policy on Jewish Deportation»]. Inspectum pridie Idus Martias anni 2018.
  72. ↑ France, United States Holocaust Memorial Museum (Anglice). Inspectum die 16 Octobris anni 2014.
  73. ↑ Noir sur Blanc: Les premières photos du camp de concentration de Buchenwald après la libération (PDF) (Francice). Inspectum pridie Idus Octobres anni 2014.
  74. ↑ Enciclopaedia Britannica (ed.). «France since 1940» (Anglice). Inspectum pridie Idus Martias anni 2018.
  75. ↑ Vide articulum "DIEN BIEN PHU" apud Ephemeride Archivo, ubi dicitur "Hic anno 1930 factionem communistarum Indosinensium constituerat et anno 1941 quandam 'consociationem pro libertate' sive 'Vietminh'.".
  76. ↑ Vide articulum "DIEN BIEN PHU" apud Ephemeride Archivo, ubi dicitur "planitiem 'Dienbienphuensem".
  77. ↑ Kimmelman, Michael (die 4 Martii anni 2009). «In France, a War of Memories Over Memories of War» (Anglice). The New York Times.
  78. ↑ Crozier, Brianus (Brian); Mansell, Gerardus (Gerard) (Iulio anni 1960). «France and Algeria» (Anglice). Blackwell Publishing. International Affairs. 36 (3): 310. JSTOR 2610008. doi:10.2307/2610008
  79. ↑ «From Fourth to Fifth Republic» (Anglice). Universitas Sunderlandensis.
  80. ↑ «Declaration by the Franco-German Defense and Security Council» (Anglice). Elysee.fr. Inspectum die 21 Iulii anni 2011. Copia die 25 Otobris anni 2005 in Wayback Machine servata.
  81. ↑ «France and NATO» (Anglice). La France à l'Otan.
  82. ↑ Hinnant, Lori; Adamson, Thomas (die 11 Ianuarii anni 2015). «Officials: Paris Unity Rally Largest in French History». Associated Press. Inspectum die 11 Ianuarii anni 2015.
  83. ↑ «Paris attacks: Millions rally for unity in France». BBC News, die 11 Ianuarii anni 2015. Inspectum die 11 Ianuarii anni 2015.
  84. ↑ «Parisians throw open doors in wake of attacks, but Muslims fear repercussions» (Anglice). The Guardian'. Die 14 Novembris anni 2015. Inspectum die 19 Novembris anni 2015.
  85. ↑ Syeed, Nafeesa (die 15 Novembris anni 2015). «Yes, Parisians are traumatised, but the spirit of resistance still lingers» (Anglice). The Irish Independent. Inspectum die 19 Novembris anni 2015.
  86. ↑ «Europe's open-border policy may become latest victim of terrorism» (Anglice). The Irish Times. Die 19 Novembris anni 2015. Inspectum die 19 Novembris anni 2015.
  87. ↑ De voce Adeliae in contextu istius terrae vide speciem Pygoscelis adeliae.
  88. ↑ Méditerranée: la France prend le contrôle en créant une zone économique exclusive (Francice).
  89. ↑ «Vos questions sur le climat» (Francice), in cnrs.fr, die 2 Aprilis anni 2010.
  90. ↑ 90.0 90.1 90.2 90.3 90.4 Vincentius (Vincent) Adoumié (dir.), Christianus (Christian) Daudel, Desiderius (Didier) Doix, Ioannes Michael (Jean-Michel) Escarras et Catharina (Catherine) Jean, Géographie de la France, Lutetiae, Hachette supérieur, coll. « HU Géographie », 2007, 288 p. (ISBN 978-2-011-45772-1)
  91. ↑ Les types de climats en France, une construction spatiale (Francice).
  92. ↑ Bulletin du Centre d’études et de recherche scientifiques, Volume 11 (Francice).
  93. ↑ Vide partem de toponymiā in articulo "Forez" in Vicipaediā Francicā.
  94. ↑ 94.0 94.1 "Limaigne" in Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~
  95. ↑ «Géographie» (Francice), in 'tourisme-guyane.com (inspectum die 2 Aprilis anni 2010).
  96. ↑ «Questions courantes» (Francice), in st-pierre-et-miquelon.com (inspectum die 2 Aprilis anni 2010).
  97. ↑ «Terres australes et antarctiques françaises»(Francice), in tlfq.ulaval.ca (inspectum die 2 Aprilis anni 2010).
  98. ↑ A C. D. cum AFP, die 19 Iulii anni 2019 horā 14:51, «Le record absolu de température du 28 juin réévalué à 46°C» (Francice), in leparisien.fr, die 19 Iulii anni 2019 (inspectum pridie Kalendas Octobres anni 2019).
  99. ↑ «Histoire» (Francice), in Fédération des Parcs naturels régionaux de France (inspectum die 20 Decembris anni 2018).
  100. ↑ Annie Badower et Augusta Cadars, La France, industries-services (Francice), Lutetiae, Dalloz, coll. «Sirey», 1994, 5e éd., 272 p. (ISBN 978-2-247-01703-4 et 2-247-01703-7)
  101. ↑ «Les Parcs en chiffres» (Francice), in Fédération des Parcs naturels régionaux de France (inspectum die 20 Decembris anni 2018).
  102. ↑ «Les six agences de l’eau françaises|Les agences de l'eau» (Francice), in www.lesagencesdeleau.fr (inspectum die 20 Decembris anni 2018).
  103. ↑ «Réseau européen Natura 2000» (Francice), Ministère de la Transition écologique et solidaire,‎ Iulio anni 2018, (inspectum die 14 Novembris anni 2018).
  104. ↑ «Chiffres clés|Natura 2000» (Francice), in www.natura2000.fr (inspectum die 14 Novembris anni 2018).
  105. ↑ «[1]» (Francice), in www.charente-maritime.gouv.fr (inspectum die 14 Novembris anni 2018).
  106. ↑ «Natura 2000 Barometer» [archive], in European Environment Agency (inspectum idibus Februariis anni 2019).
  107. ↑ Meduli litus.
  108. ↑ [2] (Francice).
  109. ↑ Haensch et Tümmers 1993:247.
  110. ↑ Günther et Tümmers 1993:251.
  111. ↑ Litterae constitutionis (Francice) in pagina legifrance.gouv.fr.
  112. ↑ De UCI Pro-Tour
  113. ↑ Ministère de la Culture et de la Communication, "Cultura statistics," Graves numeri.

Nexus interni

BibliographiaRecensere

  • Casali, Dimitri, et Christophe Beyeler. 2012. L'Histoire de France vue par les peintres. Lutetiae: Flammarion. ISBN 978-2-08-127981-0.
  • Haensch, Günther, et Hans J. Tümmers. 1993. Frankreich: Politik, Gesellschaft, Wirtschaft. Monaci. ISBN 3-406-37491-3.
  • Lugge, Margret. 1960. "Gallia" et "Francia" im Mittelalter: Untersuchungen über den Zusammengang zwischen geographisch-historischer Terminologie und politischem Denken vom 6.-15. Jahrhundert. Bonnae.
  • Masson, Ioannes Papirius. 1618. Descriptio fluminum Galliae, qua Francia est. Lutetiae: Quesnel. Textus, gallica.bnf.fr.
  • Price, Roger. 2014. A Concise History of France. Cantabridgiae: Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-01782-5.
  • Robb, Graham. 2007. The Discovery of France: A Historical Geography from the Revolution to the First World War. Novi Eboraci: Norton. ISBN 978-0-393-05973-1.
  • Sévillia, Jean. 2013. Histoire passionnée de la France. Lutetiae: 2013. ISBN 978-2-262-04107-6.
  • Sloterdijk, Peter. 2013. Mein Frankreich. Berolini: Suhrkamp. ISBN 978-3-518-46297-3.

Nexus externiRecensere

  Lege Γαλλία ("Francia") apud Vicipaediam lingua Graeca antiqua scriptam
Civitates et territoria Europae
CivitatesAlbania · Andorra · Armenia · Atropatene · Austria · Belgica · Bosnia et Herzegovina · Britanniarum regnum · Bulgaria · Cechia · Civitas Vaticana · Croatia · Cyprus · Dania · Estonia · Finnia · Francia · Georgia · Germania · Graecia · Helvetia · Hibernia · Hispania · Hungaria · Islandia · Italia · Lettonia · Lichtenstenum · Lituania · Luxemburgum · Macedonia Septentrionalis · Melita · Moldavia · Monoecus · Mons Niger · Nederlandia · Norvegia · Polonia · Portugallia · Romania · Russia · Ruthenia Alba · Serbia · Sanctus Marinus · Slovacia · Slovenia · Suecia · Turcia · Ucraina
Civitates statu dubioAbascia · Carabachia Superior · Cyprus septentrionalis · Donetskensis · Kosovia · Luganskensis · Ossetia Meridionalis · Transnistria
Territoria obnoxia et statu dubioAcroterium et Decelea · Caesarea insula · Crimaea · Faeroae · Gibraltaria · Lisia · Riduna · Monapia · Sargia
Capsae cognatae: Africa • America • Asia • Oceania
Civitates sociae Unionis Europaeae
 
Austria • Belgica • Bulgaria • Cechia • Croatia • Cyprus • Dania • Estonia • Finnia • Francia • Germania • Graecia • Hibernia • Hispania • Hungaria • Italia • Lettonia • Lituania • Luxemburgum • Melita • Nederlandia • Polonia • Portugallia • Romania • Slovacia • Slovenia • Suecia
Capsae cognatae: Duces civitatum • Primi ministri
Francia : politica
Praesides Franciae 1947–
 
Vincentius Auriol 1947 • Renatus Coty 1954 • Carolus de Gaulle 1958 • Georgius Pompidou 1969 • Valerius Giscard d'Estaing 1974 • Franciscus Mitterrand 1981 • Iacobus Chirac 1995 • Nicolaus Sarkozy 2007 • Franciscus Hollande 2012 • Emmanuel Macron 2017
Primi ministri Franciae 1959–
 
Michael Debré 1959 • Georgius Pompidou 1962 • Mauritius Couve de Murville 1968 • Iacobus Chaban-Delmas 1969 • Petrus Messmer 1972 • Iacobus Chirac 1974 • Raimundus Barre 1976 • Petrus Mauroy 1981 • Laurentius Fabius 1984 • Iacobus Chirac 1986 • Michael Rocard 1988 • Editha Cresson 1991 • Petrus Bérégovoy 1992 • Eduardus Balladur 1993 • Alanus Juppé 1995 • Leonillus Jospin 1997 • Ioannes Petrus Raffarin 2002 • Dominicus de Villepin 2005 • Franciscus Fillon 2007 • Ioannes Marcus Ayrault 2012 • Manuel Valls 2014 • Bernardus Cazeneuve 2016 • Eduardus Philippe 2017
Ministri rerum externarum Francici 1959–
 
Mauritius Couve de Murville 1959 • Michael Debré 1968 • Mauritius Schumann 1969 • Michael Jobert 1973 • Ioannes Sauvagnargues 1974 • Ludovicus de Guiringaud 1976 • Ioannes François-Poncet 1978 • Claudius Cheysson 1981 • Rolandus Dumas 1984 • Ioannes Bernardus Raimond 1986 • Rolandus Dumas 1988 • Alanus Juppé 1993 • Herveus de Charette 1995 • Hubertus Védrine 1997 • Dominicus de Villepin 2002 • Michael Barnier 2004 • Philippus Douste-Blazy 2005 • Bernardus Kouchner 2007 • Michaela Alliot-Marie 2010 • Alanus Juppé 2011 • Laurentius Fabius 2012 • Ioannes Marcus Ayrault 2016 • Ioannes Ivo Le Drian 2017
Ministri rectionis Francicae Eduardi Philippe 2017–2020 (praeside Emmanuele Macron)
 
Franciscus Bayrou (2017) • Nicola Belloubet (2017–2020) • Ioannes Michael Blanquer • Elisabetha Borne • Agnes Buzyn • Christophorus Castaner (2018–2020) • Gerardus Collomb (2017–2018) • Geraldus Darmanin • Ricardus Ferrand (2017) • Marcus Fesneau (2018–2020) • Laura Flessel (2017–2018) • Annick Girardin • Sylvia Goulard (2017) • Iacobina Gourault (2017–2020) • Desiderius Guillaume (2018–2020) • Nicolaus Hulot (2017–2018) • Ioannes Ivo Le Drian • Bruno Le Maire • Natalia Loiseau (2017–2019) • Mounir Mahjoubi (2017–2019) • Roxana Maracineanu (2018–2020) • Iacobus Mézard (2017–2018) • Amelia de Montchalin (2019–2020) • Francisca Nyssen (2017–2018) • Cedricus O (2019–2020) • Florentia Parly (2017–2020) • Muriel Pénicaud • Eduardus Philippe • Franck Riester (2018–2020) • Franciscus de Rugy (2018–2020) • Mariella de Sarnez (2017) • Stephanus Travert (2017–2018) • Friderica Vidal
Francia : geographica
Regiones Franciae
 
Regiones
Franciae hexagonalis
1986–2015		Alsatia • Aquitania • Arvernia • Britannia Minor • Burgundia • Campania et Arduenna • Centrum • Insula Franciae • Lemovicensis • Liber Comitatus • Lotharingia • Meridianum et Pyrenaei • Normannia Inferior • Normannia Superior • Linguadocia et Ruscino • Pagi Ligeris • Picardia • Pictaviensis et Carantoni • Provincia Alpes Litus Lazuli • Rhodanus et Alpes • Septentrio et Fretum
Regiones
Franciae hexagonalis
ab anno 2016		Alta Franciae • Nova Aquitania • Arvernia Rhodanus Alpes • Britannia Minor • Burgundia et Liber Comitatus • Centrum et Vallis Ligeris • Insula Franciae • Magnus Oriens • Normannia • Occitania • Pagi Ligeris • Provincia Alpes Litus Lazuli
Regiones transmarinaeCorsica • Guadalupia • Guiana • Martinica • Mayotte • Reunio
Praefecturae et territoria Franciae ordine alphabetico digesta
 
Praefecturae: Aegirtius · Ager Belfortii · Alba · Alpes Maritimae · Alpes Provinciae Superioris · Alpes Superiores · Alta Sequanae · Andra · Andra et Liger · Arar et Liger · Arar Superior · Arauris · Ardesca · Arduenna · Arigia · Atax · Avario · Axona · Calva Dorsa · Carantonus · Carantonus Maritimus · Carus · Clivus Aureus · Corsica Meridionalis · Corsica Superior · Crosa · Curretia · Drauma · Dubis · Duranius · Ebura · Ebura et Lidericus · Elaver · Esia · Evelinae · Exona · Finis Terrae · Fretum Calesii · Garunna Superior · Girundia · Guadalupia · Guiana · Icauna · Illa et Vicinonia · Indis · Isara · Iura · Landae · Lidericus et Carus · Liger · Liger Atlanticus · Liger Superior · Ligerula · Litora ad Mare · Losara · Mayotte · Manica · Mariculum · Martinica · Matrona · Matrona Superior · Meduana · Meduana et Liger · Metropolis Lugdunensis · Mons Celtorum · Mosa · Mosella · Murta et Mosella · Niver · Olina · Oltis · Oltis et Garumna · Ostia Rhodani · Podium Dumiatis · Pyrenaeus Atlanticus · Pyrenaeus Orientalis · Pyrenaeus Superior · Reunio · Rhenus Inferior · Rhenus Superior · Rhodanus · Sabaudia · Sabaudia Superior · Samara · Sartha · Septentrio · Sequana et Matrona · Sequana et Sanctus Dionysius · Sequana Maritima · Tarnis · Tarnis et Garumna · Urbs Lutetiae · Utraeque Separae · Vallis Clausa · Vallis Esiae · Vallis Matronae · Vardo · Varus · Vigenna · Vigenna Superior · Vendea · Vosegus
Territoria: Metropolis Lugdunensis · Nova Caledonia · Polynesia Francica · Sanctus Bartholomaeus · Sanctus Martinus · Sanctus Petrus et Miquelon · Terrae australes antarcticaeque Francicae · Uvea et Futuna
Praefecturae et territoria Franciae ordine numerico digesta
 
Francia hexagonalis: 01 Indis · 02 Axona · 03 Elaver · 04 Alpes Provinciae Superioris · 05 Alpes Superiores · 06 Alpes Maritimae · 07 Ardesca · 08 Arduenna · 09 Arigia · 10 Alba · 11 Atax · 12 Avario · 13 Ostia Rhodani · 14 Calva Dorsa · 15 Mons Celtorum · 16 Carantonus · 17 Carantonus Maritimus · 18 Carus · 19 Curretia · 21 Clivus Aureus · 22 Litora ad Mare · 23 Crosa · 24 Duranius · 25 Dubis · 26 Drona · 27 Ebura · 28 Ebura et Lidericus · 29 Finis Terrae · 30 Vardo · 31 Garunna Superior · 32 Aegirtius · 33 Girundia · 34 Arauris · 35 Illa et Vicinonia · 36 Ingeris · 37 Andra et Liger · 38 Isara · 39 Iura · 40 Landae · 41 Lidericus et Carus · 42 Liger · 43 Liger Superior · 44 Liger Atlanticus · 45 Ligerula · 46 Oltis · 47 Oltis et Garumna · 48 Losara · 49 Meduana et Liger · 50 Manica · 51 Matrona · 52 Matrona Superior · 53 Meduana · 54 Murta et Mosella · 55 Mosa · 56 Mariculum · 57 Mosella · 58 Niver · 59 Septentrio · 60 Esia · 61 Olina · 62 Fretum Calesii · 63 Podium Dumiatis · 64 Pyrenaeus Atlanticus · 65 Pyrenaeus Superior · 66 Pyrenaeus Orientalis · 67 Rhenus Inferior · 68 Rhenus Superior · 69 Rhodanus · 69M Metropolis Lugdunensis · 70 Arar Superior · 71 Arar et Liger · 72 Sartha · 73 Sabaudia · 74 Sabaudia Superior · 75 Urbs Lutetiae · 76 Sequana Maritima · 77 Sequana et Matrona · 78 Evelinae · 79 Utraeque Separae · 80 Samara · 81 Tarnis · 82 Tarnis et Garumna · 83 Varus · 84 Vallis Clausa · 85 Vendea · 86 Vigenna · 87 Vigenna Superior · 88 Vosegus · 89 Icauna · 90 Ager Belfortii · 91 Exona · 92 Alta Sequanae · 93 Sequana et Sanctus Dionysius · 94 Vallis Matronae · 95 Vallis Esiae

Corsica: 2A Corsica Meridionalis · 2B Corsica Superior

Terrae transmarinae: 971 Guadalupia · 972 Martinica · 973 Guiana · 974 Reunio · 975 Insulae Sancti Petri et Miquelonensis · 976 Mayotte · 977 Insula Sancti Bartholomaei · 978 Insula Sancti Martini · 984 Terrae australes antarcticaeque Francicae · 986 Uvea et Futuna · 987 Polynesia Francica · 988 Nova Caledonia
Urbes praefecturarum et territoriorum Franciae capitales
 
Urbes metropolitanae: Adiacium  · Aginnum  · Albia  · Alenconium  · Ambianum  · Andecavis  · Anicium Vellavorum  · Annecium  · Antissiodorum  · Argentoratum  · Augusta Auscorum  · Augustonemetum  · Aureliacum  · Aurelianum  · Avennio  · Avriacum  · Balbiniacum  · Barrum  · Belfortium  · Bellovacum  · Bituricum  · Blesae  · Briva  · Burdigala  · Burgus Bressiae  · Cadomum  · Cadurcum  · Calmontium  · Camberiacum  · Carcaso  · Carnotes  · Caroli Villa  · Castrum Radulphi  · Catalaunum  · Cenomanum  · Cergeium  · Colmaria  · Coriosopitum  · Christolium  · Dinia  · Divio  · Ebroicum  · Engolisma  · Fuxium · Gratianopolis  · Gueretum  · Insula  · Laudunum  · Ledo Salinarius  · Lemovices  · Lugdunum  · Lutetia  · Mantinum  · Martianum  · Massilia  · Matisco  · Melodunum  · Mettis  · Mimate  · Molinae  · Mons Albanus  · Monspessulanus  · Nanceium  · Nemausus  · Nemetacum  · Nemetodurum  · Nicaea  · Niortium  · Nivernum  · Palum  · Perpinianum  · Petrocorium  · Pictavium  · Portus Namnetum  · Privatum  · Redones  · Rothomagus  · Rupella  · Rupes ad Yonem  · Sanctus Briocus  · Sanctus Laudus  · Sanctus Stephanus de Furano  · Segodunum  · Spinalium  · Tarba  · Telo Martius  · Tolosa  · Trecae  · Turonum  · Valentia  · Vallis Guidonis  · Vapincum  · Veneti  · Versaliae  · Vesulum  · Vesuntio

Urbes transmarinae: Arx Gallica  · Caienna  · Ima Tellus  · Mamoudzou  · Mata-Utu  · Nouméa  · Papeete  · Sanctus Dionysius  · Sanctus Petrus

Ordine numerico digestae: 01 Burgus Bressiae  · 02 Laudunum  · 03 Molinae  · 04 Dinia  · 05 Vapincum  · 06 Nicaea  · 07 Privatum  · 08 Caroli Villa  · 09 Fuxium  · 10 Trecae  · 11 Carcaso  · 12 Segodunum  · 13 Massilia  · 14 Cadomum  · 15 Aureliacum  · 16 Engolisma  · 17 Rupella  · 18 Bituricum  · 19 Briva  · 2A Adiacium  · 2B Mantinum  · 21 Divio  · 22 Sanctus Briocus  · 23 Gueretum  · 24 Petrocorium  · 25 Vesuntio  · 26 Valentia  · 27 Ebroicum  · 28 Carnotes  · 29 Coriosopitum  · 30 Nemausus  · 31 Tolosa  · 32 Augusta Auscorum  · 33 Burdigala  · 34 Monspessulanus  · 35 Redones  · 36 Castrum Radulphi  · 37 Turonum  · 38 Gratianopolis  · 39 Ledo Salinarius  · 40 Martianum  · 41 Blesae  · 42 Sanctus Stephanus de Furano  · 43 Anicium Vellavorum  · 44 Portus Namnetum  · 45 Aurelianum  · 46 Cadurcum  · 47 Aginnum  · 48 Mimate  · 49 Andecavis  · 50 Sanctus Laudus  · 51 Catalaunum  · 52 Calmontium  · 53 Vallis Guidonis  · 54 Nanceium  · 55 Barrum  · 56 Veneti  · 57 Mettis  · 58 Nivernum  · 59 Insula  · 60 Bellovacum  · 61 Alenconium  · 62 Nemetacum  · 63 Augustonemetum  · 64 Palum  · 65 Tarba  · 66 Perpinianum  · 67 Argentoratum  · 68 Colmaria  · 69 Lugdunum  · 70 Vesulum  · 71 Matisco  · 72 Cenomanum  · 73 Camberiacum  · 74 Annecium  · 75 Lutetia  · 76 Rothomagus  · 77 Melodunum  · 78 Versaliae  · 79 Niortium  · 80 Ambianum  · 81 Albia  · 82 Mons Albanus  · 83 Telo Martius  · 84 Avennio  · 85 Rupes ad Yonem  · 86 Pictavium  · 87 Lemovices  · 88 Spinalium  · 89 Antissiodorum  · 90 Belfortium  · 91 Avriacum  · 92 Nemetodurum  · 93 Balbiniacum  · 94 Christolium  · 95 Cergeium  · 971 |  · 972 Arx Gallica  · 973 Caienna  · 974 Sanctus Dionysius  · 975 Sanctus Petrus  · 976 Mamoudzou  · 986 Mata-Utu  · 987 Papeete  · 988 Nouméa
Francia : historica
Reges Francorum 987-1848
 
Hugo Capetius 987 · Robertus II 996 · Henricus I 1031 · Philippus I 1060 · Ludovicus VI 1108 · Ludovicus VII 1137 · Philippus II 1180 · Ludovicus VIII 1223 · Ludovicus IX 1226 · Philippus III 1270 · Philippus IV 1285 · Ludovicus X 1314 · Ioannes I 1316 · Philippus V 1316 · Carolus IV 1322 · Philippus VI 1328 · Ioannes II 1350 · Carolus V 1364 · Carolus VI 1380 · Carolus VII 1422 · Ludovicus XI 1461 · Carolus VIII 1483 · Ludovicus XII 1498 · Franciscus I 1515 · Henricus II 1547 · Franciscus II 1559 · Carolus IX 1560 · Henricus III 1574 · Henricus IV 1589 · Ludovicus XIII 1610 · Ludovicus XIV 1643 · Ludovicus XV 1715 · Ludovicus XVI 1774–1792 · Ludovicus XVIII 1814–1824 · Carolus X 1824–1830 · Ludovicus Philippus 1830–1848
Principes Franciae 1799–1946
 
Napoleo Bonaparte primus consul 1799, imperator 1804 • Ludovicus XVIII rex 1814 • Carolus X 1824 • Ludovicus Philippus 1830 • Ludovicus Napoleo Bonaparte praeses 1848, imperator 1851 • Adolphus Thiers praeses 1871 • Patricius de Mac-Mahon 1873 • Iulius Grévy 1879 • Maria Franciscus Sadi Carnot 1887 • Ioannes Casimir-Perier 1894 • Felix Faure 1895 • Aemilius Loubet 1899 • Armandus Fallières 1906 • Raimundus Poincaré 1913 • Paulus Deschanel 1920 • Alexander Millerand 1920 • Gasto Doumergue 1924 • Paulus Doumer 1931 • Albertus Lebrun 1932 • Philippus Pétain princeps civitatis Francicae 1940–1944 • Carolus de Gaulle praeses Franciae liberae 1940, praeses regiminis provisorii 1944 • Felix Gouin 1946 • Georgius Bidault 1946
Praesides consilii Franciae 1871–1959
 
Tertia res publicaArmandus Dufaure · Albertus de Broglie · Ernestus Courtot de Cissey · Ludovicus Buffet · Armandus Dufaure · Iulius Simon · Albertus de Broglie · Caietanus de Rochebouët · Armandus Dufaure · Gulielmus Henricus Waddington · Carolus de Freycinet · Iulius Ferry · Leo Gambetta · Carolus de Freycinet · Carolus Duclerc · Armandus Fallières · Iulius Ferry · Henricus Brisson · Carolus de Freycinet · Renatus Goblet · Mauritius Rouvier · Petrus Tirard · Carolus Floquet · Petrus Tirard · Carolus de Freycinet · Aemilius Loubet · Alexander Ribot · Carolus Dupuy · Ioannes Casimir-Perier · Carolus Dupuy · Alexander Ribot · Leo Bourgeois · Iulius Méline · Henricus Brisson · Carolus Dupuy · Petrus Waldeck-Rousseau · Aemilius Combes · Mauritius Rouvier · Ferdinandus Sarrien · Georgius Clemenceau · Aristides Briand · Ernestus Monis · Iosephus Caillaux · Raimundus Poincaré · Aristides Briand · Ludovicus Barthou · Gasto Doumergue · Alexander Ribot · Renatus Viviani · Aristides Briand · Alexander Ribot · Paulus Painlevé · Georgius Clemenceau · Alexander Millerand · Georgius Leygues · Aristides Briand · Raimundus Poincaré · Fridericus François-Marsal · Eduardus Herriot · Paulus Painlevé · Aristides Briand · Eduardus Herriot · Raimundus Poincaré · Aristides Briand · Andreas Tardieu · Camillus Chautemps · Andreas Tardieu · Theodorus Steeg · Petrus Laval · Andreas Tardieu · Eduardus Herriot · Iosephus Paul-Boncour · Eduardus Daladier · Albertus Sarraut · Camillus Chautemps · Eduardus Daladier · Gasto Doumergue · Petrus-Stephanus Flandin · Ferdinandus Bouisson · Petrus Laval · Albertus Sarraut · Leo Blum · Camillus Chautemps · Leo Blum · Eduardus Daladier · Paulus Reynaud · Philippus Petain
Civitas FrancicaPetrus Laval · Petrus-Stephanus Flandin · Franciscus Darlan · Petrus Laval
GPRFCarolus de Gaulle · Felix Gouin · Georgius Bidault · Leo Blum
Quarta res publicaPaulus Ramadier · Robertus Schuman · Andreas Marie · Robertus Schuman · Henricus Queuille · Georgius Bidault · Henricus Queuille · Renatus Pleven · Henricus Queuille · Renatus Pleven · Edgarus Faure · Antonius Pinay · Renatus Mayer · Iosephus Laniel · Petrus Mendès France · Edgarus Faure · Guido Mollet · Mauritius Bourgès-Maunoury · Felix Gaillard · Petrus Pflimlin · Carolus de Gaulle
Ministri rerum externarum Francici 1870–1959
 
Tertia res publicaIulius Favre · Carolus de Rémusat · Albertus de Broglie · Ludovicus Decazes · Gasto de Banneville · Gulielmus Henricus Waddington · Carolus de Freycinet · Iulius Barthélemy-Saint-Hilaire · Leo Gambetta · Carolus de Freycinet · Carolus Duclerc · Armandus Fallières · Paulus Armandus Challemel-Lacour · Iulius Ferry · Carolus de Freycinet · Aemilius Flourens · Renatus Goblet · Eugenius Spuller · Alexander Ribot · Iulius Develle · Ioannes Casimir-Perier · Gabriel Hanotaux · Marcellinus Berthelot · Leo Bourgeois · Gabriel Hanotaux · Theophilus Delcassé · Mauritius Rouvier · Leo Bourgeois · Stephanus Pichon · Ioannes Cruppi · Iustinus Germanus Casimir de Selves · Raimundus Poincaré · Carolus Jonnart · Stephanus Pichon · Gasto Doumergue · Leo Bourgeois · Renatus Viviani · Gasto Doumergue · Theophilus Delcassé · Renatus Viviani · Aristides Briand · Alexander Ribot · Ludovicus Barthou · Stephanus Pichon · Alexander Millerand · Georgius Leygues · Aristides Briand · Raimundus Poincaré · Edmundus Lefebvre du Prey· Eduardus Herriot · Aristides Briand · Eduardus Herriot · Aristides Briand · Petrus Laval · Andreas Tardieu · Eduardus Herriot · Iosephus Paul-Boncour · Eduardus Daladier · Ludovicus Barthou · Petrus Laval · Petrus Stephanus Flandin · Ivo Delbos · Iosephus Paul-Boncour · Georgius Bonnet · Eduardus Daladier · Paulus Reynaud · Eduardus Daladier · Paulus Reynaud
Regimen VippiacensePaulus Baudouin · Petrus Laval · Petrus Stephanus Flandin · Franciscus Darlan · Petrus Laval
Francia liberaMauritius Dejean · Renatus Pleven · Renatus Massigli
Quarta res publicaGeorgius Bidault · Leo Blum · Georgius Bidault · Robertus Schuman · Georgius Bidault · Petrus Mendès France · Edgarus Faure · Antonius Pinay · Christianus Pineau · Renatus Pleven
Provinciae militares Franciae usque in annum 1789
 
Alnensis • Alsatia • Andecavensis • Artesia • Arvernia • Aurelianensis • Navarra et Beneharnum • Bituricensis • Bononiensis • Borboniensis • Britannia Minor • Burgundia • Campania et Bria • Cenomanensis et Perticensis • Corsica • Delphinatus • Flandria Hannonia Camaracensis • Fuxiensis Donnezan Andorra • Guienna et Vasconia • Insula Franciae • Lemovicensis • Liber Comitatus • Linguadocia • Lotharingia et Barrensis • Lugdunensis • Marchia • Nivernensis • Normannia • Parisiensis • Picardia • Pictaviensis • Portus Gratiae • Provincia • Ruscino • Salmuriensis • Santonensis et Inculismensis • Sedanensis • Tres Episcopatus • Turonensis
Alsace • Anjou • Artois • Aunis • Auvergne • Berry • Boulonnais • Bourbonnais • Bourgogne • Bretagne • Champagne et Brie • Corse • Dauphiné • Flandres Hainaut et Cambrésis • Foix Donnezan et Andorre • Franche-Comté • Guienne et Gascogne • Le Havre • Île de France • Languedoc • Haut et Bas Limousin • Lorraine et Barrois • Lyonnais • Maine et Perche • Haute et Basse Marche • Navarre et Béarn • Nivernais • Normandie • Orléanais • Prévoté et Vicomté de Paris • Picardie et Pays reconquis • Haut et Bas Poitou • Provence • Roussillon • Saintonge et Angoumois • Saumurois • Principauté de Sedan • Touraine • Trois Évêchés
Capsae cognatae: Regiones Franciae


Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Francia&oldid=3610720"