Helvetia
Helvetia,[1] rite Confoederatio Helvetica, ergo siglum usitatum CH, est civitas sui iuris in continente Europa ad coniunctionem Europae Occidentalis, Europae Mediae, et Europae Meridianae sita.[2][3] Cuius rectio est respublica foederalis in cantonibus viginti sex consistens, auctoritatibus foederalibus Bernae in urbe constitutis.[4] Helvetia mare non attingit, sed a Germania a septentrionibus, Francia ab occidente, Italia a meridie, denique Austria et Lichtensteno ab oriente finitur. Geographice dividitur inter Planitiem Helveticam et Alpes Helveticas et Iuram, quae regiones aream 41 285 chiliometrorum quadratorum et aream terrestrem 39 997 chiliometrorum quadratorum una habent. Quamquam alpes maiorum civitatis partem continent, homines Helvetici, 8.5 fere milliones, plerumque in planitie habitant, ubi maximae urbes locique oeconomici patent, inter quas Turicum (urbs maxima), Genava, et Basilia. In quibus urbibus sunt sedes FIFA, secunda a maxima officina Consociationis Nationum, maximum aedificium Argentariae Compositionum Internationalium, et praesidia aliarum organizationum internationalium. Principales aeroportus Helvetici in his urbibus inveniuntur.
Territoria finitima: Austria, Lichtenstenum, Germania, Francia, Italia, Unio Europaea
Locus: 46°47′55″N 8°13′55″E
Caput: Berna
Gestio
Princeps: Consilium Foederale Helvetiae
Praefectus: Consilium Foederale Helvetiae
Consilium: Curia Confoederationis Helveticae
Iudicium: Federal Supreme Court of Switzerland
Situs interretialis
Populus
Sermo publicus: lingua Theodisca, Italiane, Francogallice, Rhaetice
Zona horaria: UTC+1
Moneta: Francus Helveticus
Commemoratio
Praeceptum: Unus pro omnibus, omnes pro uno
Cantones Helveticae lingua, institutis, legibus, religionibus inter se differunt. Quamquam omnes vicinae terrae ad Unionem Europaeam pertinent,[5] Helvetii illam accedere usque ad praesentem diem noluerunt. Re politica, Helvetia civitas neutralitatis est, tamen die 10 Septembris 2002, Nationes Unitae participare per comitiam decrevit.
Geographia
recensereHelvetiae tres regiones naturales sunt: pars medioaustralis altos montes Alpes continet, in parva parte boreoccidentali mons continuus Iura appellatus surgit, et intra montes est regio aequior silvis et lacubus contecta, nam Helvetia terra uberibus fecunda aquis est. Ex Iura profluunt Rhenus et Rhodanus.
Maxima flumina
recensereLacus
recensere- Ceresium
- Lacus Bodamicus
- Lacus Erliacensis
- Lacus Everdunensis
- Lacus Muratensis
- Lacus Tigurinus
- Lemanus Lacus
- Quattuor Regionum Lacus
- Verbanus
- Lacus Timiensis
- Lacus Brienzolensis
Montes
recensereHistoria
recensereHelvetia condita est confoederatio per Foedus Pactum Helveticum anno 1291 a pagis Urania, Suitia, et Subsilvania. Iam anno 1332 Lucerna se ad Helvetiam iunxit, postea alii pagi idem fecerunt, et anno 1513 Confoederatio a tredecim pagi constituta est.
Post cladem Mariniani apud Mediolanum contra regem Franciae Franciscum I die 13–14 Septembris 1515 pagi Helvetiae semper neutri faverunt.
Inter saeculum sextum decimum, pagi Helvetiae in duas partes discesserunt. Pagi ruris fidem Ecclesiae Catholicae Romanae plerumque servaverunt; alii pagi Emendationem Ecclesiae acceperunt. Etiam bella inter pagi fuerunt. Multi praeclari reformatores Ecclesiae in urbibus Helvetiae vixerunt, e.g. Henricus Bullingerus, Ioannes Calvinus, Guilielmus Farel, Uldrychus Zwingli.
Anno 1798, Francia confoederationem invasit et civitatem unitariam, Rempublicam Helveticam appellatam, condidit. Helveti numquam hanc civitatem amaverunt. Post quinque annos, accurate die 18 Februarii 1803, cum Actu Mediationis nova foederatio, sed semper Franciae subiecta, condita est.
Post cladem Napoleonis anno 1815, Helvetia a Consilio Vindobonum restituta est, ut confoederatio a viginti duobus pagis constituta. Post bellum civile inter pagos Catholicos, in "alia foederatione" (Theodisce Sonderbund) coniunctos et Protestantes anno 1848 prima magna charta Helvetiae promulgata est.
Saeculis undevicensimo et vicensimo, pace et labore Confoederatio crevit. Inter bellum mundanum secundum, Helvetia sola in Europa Media civitas a Germanis non expugnata est. Hodie putatur Helvetia esse opulentissima orbis terrarum civitas.
Anno 1979, Iura, se a pago Berna discessens, novus et vicesimus tertius pagus Helvetiae factus est.
Institutiones
recensereFacultas legum ferendarum ad Consilium Nationale, ex ducentis legatis populi compositum, atque ad Consilium Civitatum, ex quadraginta sex senatoribus compositum, pertinet. Unicuique pago duo senatores et legati pro incolis sunt.
Consilium Foederale, quod e septem hominibus constat, administrationem Helvetiae gerit. Unus consiliariorum foederalium praesis potestatem tempore dumtaxat annuam habet (vide Indicem Consiliariorum Foederalium).
Confoederatio Helvetica e viginti tribus cantonibus constat. Hic est ordo sollemnis (secundum Constitutionis foederalis articulum primum). Tres primi habent praecellentia honoris causa, dein ordo est secundum annum integrationis in confoederatione, hic post nomen indicatum:
- Turicum, a. 1351
- Verona (aut: Berna), a. 1353
- Lucerna, a. 1332
- Urania, a. 1291
- Suitia, a. 1291
- Subsilvania inferior, a. 1291
- Subsilvania superior, a. 1291
- Glarona, a. 1352
- Tugium, a. 1352
- Friburgum, a. 1481
- Solodurum, a. 1481
- Basilea Urbs, a. 1501
- Basilia Rus, a. 1501
- Scafusa, a. 1501
- Abbacella, a. 1513
- Sanctogallum, a. 1803
- Grisonia, a. 1803
- Argovia, a. 1803
- Turgovia, a. 1803
- Ticinum, a. 1803
- Pagus Valdensis, a. 1803
- Valesia, a. 1815
- Novicastrum, a. 1815
- Genava, a. 1815
- Iura, a. 1979
Pagi et urbes eorum
recensereAbbr. | Insigne pagi | Pagus | Nomen pagi vulgare | Urbs princeps | Nomen urbis vulgare |
---|---|---|---|---|---|
ZH | Turicensis | Zürich | Turicum | Zürich | |
BE | Berna | Bern | Berna | Bern | |
LU | Lucerna | Luzern | Lucerna | Luzern | |
UR | Urania | Uri | Altdorfium | Altdorf | |
SZ | Suitia | Schwyz | Suitius | Schwyz | |
OW | Subsilvania Superior | Obwalden | Sarnen | Sarnen | |
NW | Subsilvania Inferior | Nidwalden | Tannis | Stans | |
GL | Glarona | Glaris | Glarona | Glaris | |
ZG | Tugium | Zug | Tugium | Zug | |
FR | Friburgensis | Freiburg | Friburgum Nuithonum | Freiburg | |
SO | Solodurum | Solothurn | Solodurum | Solothurn | |
BS | Basilea Urbs | Basel-Stadt | Basilea | Basel | |
BL | Basilea Rus | Basel-Landschaft | Laucostabulum | Liestal | |
SH | Scafusa | Schaffhausen | Scafusa | Schaffhausen | |
AR | Abbatis Cella Exterior | Appenzell Ausserrhoden | Herinisauva | Herisau | |
AI | Abbatis Cella Interior | Appenzell Innerrhoden | Abbatis Cella | Appenzell | |
SG | Sanctogallum | St. Gallen | Sanctogallum | St. Gallen | |
GR | Grisonia | Grischun | Curia Raetorum | Cuira | |
AG | Argovia | Aargau | Aravia | Aarau | |
TG | Turgovia | Thurgau | Ginaepedium | Frauenfeld | |
TI | Ticinensis | Ticino | Bilitio | Bellinzona | |
VD | Valdensis | Vaud | Lausanna | Lausanne | |
VS | Valesia | Valais | Sedunum | Sion | |
NE | Novicastrum | Neuchâtel | Novicastrum | Neuchâtel | |
GE | Genava | Genève | Genava | Genève | |
JU | Iura | Jura | Delemons | Delémont |
Sermones publici
recensereIn Helvetia praeter linguas Theodiscam, Francogallicam, Italicam, sermo publicus est etiam Lingua Romancica, qua circa triginta milia hominum, praecipue in Grisonia cantone, utuntur. Anno 2000 in Helvetia, homines locuti sunt:
Religiones
recensereanno | 1970 | 2000 |
---|---|---|
Ecclesia evangelica reformata | 46,42 | 33,04 |
Ecclesia evangelica metodista | 0,17 | 0,12 |
Nova apostolica ecclesia | 0,49 | 0,38 |
Testes Jehovas | 0,17 | 0,28 |
aliae Ecclesiae protestantes | 0,42 | 1,44 |
Ecclesia Catholica Romana | 49,39 | 41,82 |
Ecclesia Catholica Christiana | 0,32 | 0,18 |
Ecclesiae Orthodoxae | 0,33 | 1,81 |
Aliae communitates Christianae | 0,05 | 0,20 |
Communitates Iudaicae | 0,33 | 0,25 |
Communitates Islamicae | 0,26 | 4,26 |
aliae religiones | 0,12 | 0,78 |
sine religione | 1,14 | 11,11 |
sine responsione | 0,39 | 4,33 |
Incolae (100%) | 6 269 783 | 7 288 010 |
(Fons: Officium foederale de statistica, censimenta nationalia.)
Structura Ecclesiae Catholicae Romanae in Helvetia
recensereSunt in Helvetia sex dioeceses et duae abbatiae territoriales, qui subiactae imperio archidioecesis non sunt, sed sanctae sedi ipsae. Ergo Helveticae dioceses non formant provinciam ecclesiasticam. Hae sunt dioeceses et abbatiae:
Oeconomia
recensereHelvetiae argentariae sunt amplae.
Nexus interni
Notae
recensere- ↑ "Helvetia": ita Latine in notis postalicis legitur.
- ↑ Aliquot definitiones obtinentur. Vide commentarium de "Geographia Helvetiae."
- ↑ Berner et Berner 2012.
- ↑ Berna urbs foederalis usitate appellatur (Theodisce Bundesstadt, Francogallice ville fédérale, Italice città federale) appellatur. Helveticae autem leges caput per se non nominant, sed parlamentum et administratio foederalis Bernae patent, cum iudicia foederalia vim in aliis urbibus habent.
- ↑ Germania, Italia, Francia ab initio Unionis anno 1957, et Austria ab anno 1995.
- ↑ "Switzerland's Roman heritage comes to life," apud swissinfo.ch.
Bibliographia
recensere- Berner, Elizabeth, et Robert A. Berner. 2012. Global Environment: Water, Air, and Geochemical Cycles. Ed. secunda. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-4276-6. Google Books.
- Church, Clive H. 2004. The Politics and Government of Switzerland. Londinii: Palgrave Macmillan. ISBN 0-333-69277-2.
- Dalton, O. M. 1927. The History of the Franks, by Gregory of Tours. Oxoniae: The Clarendon Press.
- Fahrni, Dieter. 2003. An Outline History of Switzerland: From the Origins to the Present Day. Ed. 8a, augmentata. Turici: Pro Helvetia. ISBN 3-908102-61-8.
- Historical Dictionary of Switzerland. 2002–.
- Vatter, Adrian. 2014. Das politische System der Schweiz. [Publica Helveticae Ratio.] Studienkurs Politikwissenschaft. Baden Baden: UTB Verlag. ISBN 978-3-8252-4011-0. Edito interretialis.[nexus deficit]
- von Matt, Peter. 2012. Das Kalb vor der Gotthardpost: Zur Literatur und Politik in der Schweiz. Monaci: Carl Hanser Verlag. ISBN 978-3-446-23880-0.
Nexus externi
recensereVicimedia Communia plura habent quae ad Helvetiam spectant. |
Lege Ἑλουηττία ("Helvetia") apud Vicipaediam lingua Graeca antiqua scriptam |
Situs geographici et historici: Locus: 46°47′55″N 8°13′55″E • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Store norske Lexikon • Treccani |
Civitates |
Albania · Andorra · Armenia · Atropatene · Austria · Belgica · Bosnia et Herzegovina · Britanniarum regnum · Bulgaria · Cechia · Civitas Vaticana · Croatia · Cyprus · Dania · Estonia · Finnia · Francia · Georgia · Germania · Graecia · Helvetia · Hibernia · Hispania · Hungaria · Islandia · Italia · Lettonia · Lichtenstenum · Lituania · Luxemburgum · Macedonia Septentrionalis · Melita · Moldavia · Monoecus · Mons Niger · Nederlandia · Norvegia · Polonia · Portugallia · Romania · Russia · Ruthenia Alba · Serbia · Sanctus Marinus · Slovacia · Slovenia · Suecia · Turcia · Ucraina |
---|---|
Civitates statu dubio |
Abascia · Carabachia Superior · Cyprus septentrionalis · Donetskensis · Kosovia · Luganskensis · Ossetia Meridionalis · Transnistria |
Territoria obnoxia et statu dubio |
Acroterium et Decelea · Caesarea insula · Crimaea · Faeroae · Gibraltaria · Lisia · Riduna · Monapia · Sargia |
Mauritius Leuenberger 2001 • Casparus Villiger 2002 • Paschalis Couchepin 2003 • Iosephus Deiss 2004 • Samuel Schmid 2005 • Mauritius Leuenberger 2006 • Michaelina Calmy-Rey 2007 • Paschalis Couchepin 2008 • Iohannes Rudolphus Merz 2009 • Doris Leuthard 2010 • Michaelina Calmy-Rey 2011 • Evelina Widmer-Schlumpf 2012 • Ulricus Maurer 2013 • Desiderius Burkhalter 2014 • Simonetta Sommaruga 2015 • Ioannes Nicolaus Schneider-Ammann 2016 • Doris Leuthard 2017 • Alanus Berset 2018 • Ulricus Maurer 2019 • Simonetta Sommaruga 2020 • Guido Parmelin 2021 • Ignatius Cassis 2022 • Alanus Berset 2023 • Viola Amherd 2024 Capsae cognatae: Cancellarii Foederales Helvetiae | |
Ioannes Marcus Mousson 1803 • Iosephus Franciscus Carolus Amrhyn 1830 • Iohannes Ulricus Schiess 1848 • Gottlieb Ringier 1882 • Iohannes Schatzmann 1910 • Adolphus von Steiger 1919 • Robertus Käslin 1925 • Georgius Bovet 1934 • Anscharius Leimgruber 1944 • Carolus Oser 1951 • Carolus Huber 1968 • Gualterus Buser 1981 • Franciscus Couchepin 1991 • Anna Maria Huber-Hotz 2000 • Corinna Casanova 2008 • Gualterus Thurnherr 2016 Capsae cognatae: Conciliarii a rebus externis Helvetici | |
Arthurus Hoffmann 1914 • Gustavus Ador 1917 • Felix Calonder 1918 • Iosephus Motta 1920 • Marcellus Pilet-Golaz 1940 • Max Petitpierre 1945 • Fridericus Traugott Wahlen 1961 • Gulielmus Spühler 1966 • Petrus Graber 1970 • Petrus Aubert 1978 • Renatus Felber 1988 • Flavius Cotti 1994 • Iosephus Deiss 1999 • Michaelina Calmy-Rey 2003 • Desiderius Burkhalter 2012 • Ignatius Cassis 2017 Capsae cognatae: Cancellarii Foederales Helvetiae | |
Turicum · Berna · Lucerna · Urania · Suitia · Subsilvania inferior · Subsilvania superior · Glarona · Tugium · Friburgum · Solodurum · Basilia Urbs · Basilia Rus · Scafusa · Abbatis Cella Interior · Abbatis Cella Exterior · Sanctogallum · Grisonia · Argovia · Turgovia · Ticinum · Pagus Valdensis · Valesia · Novicastrum · Genava · Iura | |