Panama
Panăma[1] sive Panamia[2] sive plenius res publica Panamensis[3] est civitas sui iuris circiter 3 220 000 incolarum in America Media sita et finitima Septemtrione Mari Caribico, Oriente Columbiae, Meridie Oceano Pacifico et Occidente Costaricae. Caput est Urbs Panamensis. In angustissimo Mesamericanae continentalis partis loco, in isthmo usque ad Americam Australem patente, sita est. In medio Canale Panamense, Oceanum Atlanticum et Oceanum Pacificum alligante, divisa est. Quotannis, circiter 14 000 navium (5% mundani maritimi commercii) 82 chiliometra canalis transeunt, cuius dominium cessum est e Civitatibus Foederatis Panamae anno 2000. Civitatis sententia est: "Pro mundi beneficio."
Panama
Territoria finitima: Costarica, Columbia, Civitates Foederatae Americae
Locus: 8°37′0″N 80°22′0″W
Caput: Urbs Panamensis
Gestio
Princeps: Iosephus Radulphus Mulino
Praefectus: Iosephus Radulphus Mulino, Laurentinus Cortizo, Ioannes Carolus Varela, Ricardus Martinelli, Martinus Torrijos, Mireya Moscoso
Consilium: National Assembly of Panama
Situs interretialis
Populus
Sermo publicus: lingua Hispanica
Zona horaria: UTC-5, America/Panama
Moneta: Panamanian balboa, dollarium Civitatum Foederatarum
Commemoratio
Sigla
Tabula aut despectus
Numerus incolarum civitatis a plerisque Mixticiis, scilicet Amerindis cum Europaeis mixtis, formantur. Praecipuus oeconomicus campus diaconiarum est, qui pecuniarias activitates et reditus impetratos a Columbense liberi commercii zona, canalis cultu ac navium actuariarum patefactione amplectitur.
Panamensis oeconomia valde variata est et ultimis decenniis propter portum urbis Panamensis satis crevit, ubi in praesenti canalis urbis nationisque nomen ferens est. Panama fortis industrialis polus est, cum oeconomica sat variata in agripecuariis areis, specificius in maizii, bananae, coffeae, oryzae et cannae saccharíferae cultu. Praecipuum minerale sal est. Oeconomia etiam in periegesi excellit.
Toponymia
recensere
Res publica Panamensis suum nomen ex urbe Panamensi accipit, ubi celebratum est consilium municipale et statuta est Regalis Audientiae Panamae (Hispanice Real Audiencia de Panamá) iurisdictio, quae totum Isthmum Panamensem comprehendebat. Nomen Panăma (Hispanice Panamá) per terram ad Viceregna Peruvianum et Novae Granatae, per Hispanicam colonialem tempus, pertinentiam invaluit, et denique publicum factum est post obsignationem Actorum de Panamae Separatione a Columbia. Vocabuli panămae etymologia Amerindicae originis probabiliter e lingua Cueva est. Sunt varia significata et referentiae ad nomen Panămam assignatae, nihilominus communiter acceptum significatum est 'piscium et papilionum abundantia'.
Aliqui historici nomen attribuunt ad augustam arborem sterculiam apetalam Hispanice panamá nuncupatam, frondosae umbrae et multo communem in Panama, sub quam aboriginales familiae congregare solebant.
Respectu? Urbis Panamensis, prope locum ubi urbs a Petro Arias Dávila condita est, inveniebantur parvae piscatorum catoeciae qui Panămae (Hispanice panamá) nuncupabantur, ut indicatur in epistula, quod aliquibus auctoribus esset causa ad urbem hoc nomine appellandam. Alia significata sunt linguā Amerindicā "ultra" significat et erat huius regionis cacici nomen.
Historia
recenserePrima tempora
recensere
Panamam Amerindi Muiscae, Caribae,[4] Embĕrae et Cioci (Hispanice muiscas, caribes, emberá' et chocó, respective) incolebant. Isthmus una inter primas Americanas terras ab Hispanis inventas et exploratas fuit. Anno 1501, Rodericus de Bastidas Caribica litora percucurrit. Christophorus Columbus anno 1501 in Sinu Portus Beli[5] (Hispanice Portobelo) ancoram iacuit et, anno sequenti, Sanctam Mariam Bethlehemitam, primam Europaeam catoeciam in Americanis continentalibus terris, condidit.
Anno 1508, Corona Isthmi Panamensis (Terrae Firmae[6]) colonizationem iussit et Didacum de Nicuesa primum territorii gubernatorem, designavit, quod Castellam Auream[7] (Hispanice Castilla de Oro) nuncupabatur. Anno 1510, Didacus de Nicuesa portum Onomatheopoleōs sive Nominis Dei (Hispanice Nombre de Dios), in Caribico litore, condidit.
Colonia
recensereCondita anno 1519 a Petro Arias Dávila, Castellae Aureae gubernatoris, Urbs Panamensis postea evoluta est gratiā viae constructae usque ad Onomatheopolin sive Nomen Dei (Hispanice Nombre de Dios). Opus erat ut Peruvianum aurum, et hominum ac mercium commeatus inter colonias et metropolin, isthmum transirent. Classis portum Callai, prope Limam, cum Panama conectebat.
Saeculo duodevicensimo, commeatus maritimus in area defloruit. Anno 1739, Portus Beli[8] occupatio a Britannis commercialem motum dissolvit. Panama traditus est ad Viceregni Neogranatensis iurisdictionem, postquam hic separatus est e Peruviano.
Libertas et vinculum cum Columbia
recensere
Hispanicarum coloniarum motus in America denique Panamam affecere, quae die 28 Novembris anni 1821 independentiam proclamavit. Paucis mensibus postea, se in Simonis Bolívar Magnam Columbiam (Hispanice Gran Colombia) integravit, iuxta cum Venetiolam, Columbiam et Aequatoriam, cum nomine Departamenti Isthmi. Hospitio accepit paulo postea primus Congressus Interamericanus, a Simone Bolívar anno 1826 convocatus. Anno 1840 fuit evanida independentia tredecim mensium, quam secuta est rursus territorii incorporatio in Columbiam, velut Departamentum Panamae.
Anno 1846, foedus inter Gubernationem Columbianam et Civitates Foederatas construi interoceanicam ferriviam sivit, cui tuta effecta est neutalitas et liber transitus. Aurum in California, anno 1849, inventum, isthmi munus velut viam communicationis inter Civitates Foederatas orientales et occidentales litora revaloravit?. Sex annos postea, inaugurata est ferrivia, unus inter promissorissimos exterarum monetarum fontes Gubernationi Columbianae, qui Panamam adduxit ut multiplices et interminabiles negotiationes ad construendum canalem coeperet, solum anno 1880 inceptam. Societas ad notabile inceptum curam agens, praesertim Francogallici capitalis, opera anno 1889 interrupit et, anno 1898, opus decretorie impeditum est. Civitates Foederatae cum[Columbia negotiari coeperunt et statuerunt ad perficiendam constructionem temporarium foedus quod a Columbiano Senatu nunquam ratificari consecutum est.
Respublica Panamensis
recensere
Die 3 Novembris anni 1903, separatisticus motus Panamae independentiam e Columbia proclamavit. Civitates Foederatae novam civitatem confestim agnovere et vires navales quae quominus Columbianae copiae rebellionem suffocatum venirent impedirent misere. Quindecim dies postea, obsignatum est Foedus Hay-Bunau-Varilla, a temporaria Panamae gubernatione ratificatum et concedens Civitatibus Foederatis usum, dominium atque perpertuam Zonae Canalis Panamensis occupationem, laciniae sedecim chiliometra amplae per isthmum. Anno 1904 denuo coepta sunt opera. Canalis commeatui solum publice apertum est die 15 Augusti 1914.
Februarii 1904 constitutio Civitatum Foederatarum virum armatarum interventionem publicarum perturbationum casu auctorizabat, quod, in usu, protectoratus instaurationi aequipollet. Politica instabilitas ad varias interventiones primis saeculi decenniis incitavit, quod vicissim, iuxta cum Zonae Canalis alienatione, nationale territorium in duo dividente, in plebe hostilitatis sensationes versus Civitates Foederatas et crescentem nationalismum aluit.
Anno 1924 normalizatae sunt relationes inter Panamam et Columbiam. Anno 1936, "programma bonae vicinitatis" quod profitebatur Franklinus D. Roosevelt Civitatum Foederatarum praeses principium revidendi Foederis Hay-Bunau-Varilla permisit. Arnulphus Arias Madrid, praeses Iunio 1940 electus, fructum e delicata internationali re cepit ad requirendum a Civitatibus Foederatis gubernatione maiores pensitationes propter belicum Zonae Canalis usum et nominaliter Panamensis vexilli. Hoc demisso, anno 1941, civitas in secundum bellum mundanum intravit, Civitatum Foederatarum normas sequens, cui permissum est ut operarentur in stationibus extra Zonam Canalis sitis.
Anno 1949, Arnulphus Arias Madrid denuo electus est, sed praxicopēma potestatem duo annos postea Iosepho Antonio Remón Cantera, Custodiae Nationalis commandanti, dedit, qui cum Dwight D. Eisenhower praeside novum foedus de canali obsignavit, sed Panamensia desideria plus secundans.
Iosephi Antonii Remón Cantera homicidium, Ianuario anni 1955, induxit in brevibus Iosephi Raimundi Guizado Valdés et Ricardi Arias Espinosa praesidialibus mandatis. Ernestus de la Guardia Iunior inter 1956 et 1960 gubernavit, cum opera cum Argentariae Mundanae pecunia et intratum peregrinum capitale ad construenda ergasteria petroleo purgando nationali progressioni favere.
Per Roberti Chiari mandatum inter 1960 et 1964 programma erradicandorum saccorum paupertatis et amplificandae opitulationis magnis incolarum circulis confectum est. Illo tempore, Pons Americarum, structura super Canali Panamensi viā terrestri isthmum coniungens, die 12 Octobris 1962 inauguratus est. Mense Ianuarii 1964 tumultus et temporaria relationum ruptio cum Civitatibus Foederatis in novam interventionem induxerunt. Marcus Aurelius Robles, inter 1964 et 1968, nova foedera Iunio 1967 obsignavit.
Arnulphus Arias Madrid, rursus anno 1968 electus, tertia vice praxicopēmate dimissus est. Instauratum est consilium militare, extraofficialiter conversum ad utilitatem Omaris Torrijos, Custodiae Nationalis commandantis, qui anno 1972 sibi speciales potestates exsecutivas per sex annorum perihodon concedi fecit. Nationis praesidatus, privatus secundum constitutionem anni 1972 politicarum potestatum parte pro Custodia Nationali, inter annos 1972 et 1978 occupatus est a Demetrio Lakas.
Omaris Torrijos gubernatio depicta est operum publicorum confectione et oeconomico socialique civitatis interventionismo. Externo gradu, tensionem cum Civitatibus Foederatis auxit in eo quod ad canalem attinet, sed bona Statunitensis praesidis Iacobi Carter dispositio in novum foedus, Septembri 1977 obsignatum, induxit, per quod determinata est de canali ac eius zona Civitatum Foederatarum iurum gradualis abalienatio ad Panamae, ratio anno 2000 perfecta.
Die Pridie Kalendas Augustas 1981, praeside Aristide Royo et natione seriam crisin oeconomicam passa, Omar Torrijos aëreo accidente mortuus est. Cui successit, Custodiae Nationalis mandato, Florentius Flores Aguilar et, anno secuto, Ruben Darius Paredes. Ricardus de la Espriella praesidatum anno 1982 sumpsit et munere Februario 1984 se abdicavit. Diei 30 Maii eiusdem anni comitia potestatem Nicolao Ardito Barletta dedere, qui se abdicavit anno postea. Ericus Delvalle, e 1985 praeses a Conventu Nationali demissus est cum anno 1988 Custodiae Nationalis commandantem Emmanuelem Antonium Noriega, a tribunali Civitatum Foederatarum de internationali narcomercatura participanda accusatum, cassare conaretur.
Maio 1989 habita sunt comitia, sublata post apparentem oppositionis triumphum, et Franciscus Antonius Rodríguez Poveda, Emmanueli Antonio Noriega conexus, temporarius praeses appellatus est. Ante crescentem internationalem oppositionem contra regimen, Decembri Emmanuel Antonius Noriega maximus nationis praepositus designatus est sed eodem mense nova Statunitensi interventione demissus est. Guliermus David Endara Galimany, apparens Maiorum comitiorum victor, praeses declaratus est.
Zona Canalis Panamensis Panamae pridie Kalendas Ianuarias 1999 data est, secundum Foedera Torrijos-Carter. E 22 Octobris 2006, Panamenses canalem amplificare decrevere ut oppetant commeatus incrementum et ut competitivi? in metaphortōsi maneant
Geographia
recensere
Respublica Panamensis isthmica lacinia est cum tota area 75 517 km². Loca altissima Mons Ignifer Baru, 3475 m altus, Cirrus Fabrĕga, 3375 m altus, Cirrus Itămut, 3280 metra altus, et Cirrus Echandi, 3163 m altus, sunt. Praecipuae insulae Coiba, Insula Regis et Cebăco sunt. Extensissimi Lacus Gatun, 423,15 km² latus, et Baianus, 185,43 km² latus, sunt. Praecipuum territorii flumen propter eius oeconomicum effectum Chagres, impraescindíbilis? ut Canalis Panamensis exitum assequatur, est.
Panama naturalem pontem Boreoamericanam et Austroamericanam subcontinentes coniungentem format. Dominans topographiae proprietas in civitate Cordillera Centralis continentalem divisionem formans est. Haec divisio magnarum Boreoamericanarum cordillerarum partem non format et solum prope Columbianos fines ad Austroamericanum Antisense systema refertur. Cordillera civitatem dividens Cordillera Talamanca prope Costaricenses limites est. Plus versus orientem in Montes Tabasăram commutatur et portio propinqua canali crebro Cordillera Veraguensis nuncupatur; coniunctim omnes cordillerae velut Cordillera Centralis notae sunt.
Panama in regione tropica sita est et tertia regionis pars silvis tropicis tegitur, dum reliqua territorium frugibus et educationi animalium in semiarida Paeninsulae Azuerensis regione facta est. Clima calidum et humidum est, sed temperatum propter oceanos.
Flora et fauna
recenserePanama est civitas meridianissima in regione et una inter biodiversissimas. Propter Americae Australis vicinitatem, hospitio accipit varias species velut hydrochoerus, maximum rodens in toto orbe terrarum; velut Tremarctos ornatus et Ara ararauna. Hoc Panamam maiorem biodiveristatem quam alias regionis civitates velut Salvatoriam ac Belizam et maiorem generum numerum habere facit. Panama est prima civitas in regione secundum piscium numerum (1497, dum propinquae Costarica et Nicaragua hospitio 1254 et 1176 specierum respective accipiunt); secundum avium (957 specierum); et secundum mammalia (229 specierum, inter quas est maximus primatum numerus in regione) cum notabilissimis endemismis velut Alouatta coibensi, dasyprocta Coibae, et Bradypode pygmaeo Scuti Veraguae. Habet 10 115 specierum plantarum, reptilium 229 specierum et amphibiorum 179 specierum. Secundum Indicem Effectionis Ambitalis, Panama una civitatum adaequatum ambitalis pollutionis dominium ostendentium est.
.jpg)
.jpg)
Civilitas
recensere
Panama respublica parlamentaria est. Suffragium omnibus civibus maioribus quam duodeviginti annos natis concessum est. Non obligatorium suffragari est.
Praeses Reipublicae et parlamenti membra et praesides vicarii per suffragium universale directum quinquennii durationi eliguntur.
Praesens Praeses Reipublicae Panamensis conservator Ricardus Martinelli est. Ricardus Martinelli, Panamensis pragmateuta et politicus, antiquus candidatus Praesidiatui Reipublicae anno 2004, vicit in comitiis Maii 2009, ubi triumphavit cum 61% suffragiorum contra Balbinam Herrera, Martini Torrijos ministram. Mutationis Democraticae (Hispanice; Cambio Democrático) socius, Martino Torrijos successit velut Praeses Panamae Kalendis Iuliis 2009.
Gubernationis membra a Praeside designantur. Parlamentum unicamerale, solum a Conventu Nationali compositum.
De eo quod ad iudiciariam auctoritatem attinet, decem iudices Tribunal Supremum Iustitiae perihodo, hac vice, decennii componunt. Potestas legisfera solum ab una camera, cata quinquennio renovata, exercetur. Quae 72 sedes habet.
Divisio administrativa
recensere
E Kalendis Ianuariis 2014, politico-administrativa Reipublicae Panamensis divisio 10 provincias (Hispanice provincias); 75 districtus sive municipia; 5 commarcas indigenicas (Hispanice comarcas indígenas), e quibus tertio provinciali gradu; et 640 corregimenta (Hispanice corregimientos) comprehendit.
Provinciae
recensere| # | Provincia Latine | Provincia Hispanice | ISO 3166-2 | Incolae (2010) | Area (km²) | Caput Latine | Caput Hispanice | Tabula |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Buccae Taurinae[9] |
Bocas del Toro | PAN-1 | 125 461 | 3 643,9 | Buccae Taurinae[10] | Bocas del Toro | 
|
| 2 |  Cocle |
Coclé | PAN-2 | 228 676 | 4 927 | Poenonŏme[11] | Penonomé | 
|
| 3 |  Columbus |
Colón | PAN-3 | 232 748 | 4 868,4 | Urbs Columbensis[12] | Ciudad de Colón | 
|
| 4 |  Vallis Lunae[13] |
Chiriquí | PAN-4 | 416 873 | 6 548 | David[14] | San José de David | 
|
| 5 | Dariene[15][16] | Darién | PAN-5 | 46 951 | 11 896,5 | Palma | La Palma | 
|
| 6 |  Herrera |
Herrera | PAN-6 | 111 647 | 2 340,7 | Citre[17] | Chitré | 
|
| 7 | Sancti | Los Santos | PAN-7 | 89 592 | 3 809,4 | Tabulae | Las Tablas | 
|
| 8 | Panama | Panamá | PAN-8 | 1 251 766 | 8 763 | Urbs Panamensis | Ciudad de Panamá | 
|
| 9 |  Veragua[18][19] |
Veraguas | PAN-9 | 226 641 | 10 629,6 | Sanctus Iacobus Veraguensis[20] | Santiago de Veraguas | 
|
| 10 |  Panama Occidentalis |
Panamá Oeste | PAN-13 | 461 304 | 3 123,8 | Chorrera | La Chorrera | 
|
Commarcae indigenicae
recensere- Provinciali gradu
| # | Commarca indigenica Latine | Commarca indigenica Hispanice | ISO 3166-2 | Incolae (2010) | Area (km²) | Caput Latine | Caput Hispanice | Tabula |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| C1 | Embĕra Vounaan | Emberá-Wounaan | PAN-EW | 9 544 | 4 383,5 | Unio Cioca | Unión Chocó | 
|
| C2 |  Kunayala[21] |
Guna Yala | PAN-KY | 31 557 | 2 340,7 | Futurum | El Porvenir | 
|
| C3 |  Commarca Guaimica Bugleica |
Ngäbe-Buglé | PAN-NB | 154 355 | 6 968 | Planities Tugri | Llano Tugrí | 
|
- Corregimenti gradu
| # | Commarca indigenica Latine | Commarca indigenica Hispanice | Incolae (2010) | Area (km²) | Caput Latine | Caput Hispanice | Tabula |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| C4 | Commarca Madugandica | Kuna de Madugandí | 4 271 | 2 319 | Aquayala | Akua Yala | 
|
| C5 | Commarca Vargandica | Kuna de Wargandí | 1 914 | 775 | Morti | Mortí | 
|
Demographia
recensere
Secundum anni 2010 censum, Panamae numerus incolarum 3 405 813 incolarum est, ut ea una inter civitates cum minimo numero incolarum in Americana continente sit. Inter 1950 et 2010, numerus incolarum e 839 000 incolarum in 3.4 milliones incolarum transivit. Amplius 70 centesimae Panamensium regiones urbanas incolunt, et dimidius incolarum numerus Urbem Panamensem et conurbanas zonas incolunt. Altera ex parte, 30 centesimae incolarum quam quattuordecim annos nati minores, 63.6 centesimae inter quindecim ac sexaginta quattuor, et 6.4 centesimae quam sexaginta quattuor annos nati maiores sunt.
In classes intra nationes describitur magnum Indicem Evolutionis Humanae possidentes, cum punctuatione 0,768 (anno 2011), quod eam collocat loco 58 inter 169 civitates, dum est civitas cum optimo Indice Evolutionis Humanae in America Media et cum sexto in America Latina. Index alphabetismi anno 2010 94.5 centesimas attigit. Altera ex parte, index scholarizationis 93.4 centesimae est, cum maximis 95.1 centesimis in provincia Columbo et cum minimo 77.8 in Archipelago Sancti Blasii.
Ethnē
recensere
Panama est una inter civitates ethnice maxime varias in toto orbe terrarum. Cuius incolae componuntur a mixticiis, mulatis, nigricoloribus, albicoloribus, indigenis, et a variatarum nationalium originum: Seribus, Indis, Iudaeis, Hispanis, Septentrioamericanis, Columbianis, Italianis, Argentinis, Graecis, Francicis, Arabibus, Centramericanis, Mexicanis, Venetiolanis, Antillanis, Dominicanis, Tsilensibus. Praeterea septem Amerindici circuli incolunt. De eo quod ad ethnicam distributionem attinet, 68 centesimae Panamensium mixticii, 15 centesimae albicolores, 10 centesimae nigricolores, 6 centesimae Amerindi, et 1 centesima Asiani sunt, qui ultimi praesertim sunt Sericae originis, praesertim e Taivania.
Societas
recensereUsque ad iniens saeculum vicensimum, societas Panamensis in classes superiorem et inferiorem inamovibiles? dividebatur, sed e decennio 198, res publica praevalentem ordinem medium creare consecuta est. Nihilominus, in Panama paupertas et inaequalitas socialis persistunt, quamquam diminutae sunt paupertas ac inopia operarum et perfectus est magnus Index Evolutionis Humanae ultimis duobus decenniis. Anno 2010, paupertas 25.8 centesimas incolarum attigit, quod eam infra Latinamericanam mediam cum 31.4 centesimis ponit.
Lingua
recensereQuamquam natio plerumque Hispanophona monolinguis est, quia Hispanica lingua nationalis et publica est, nonnullae linguae in Panama in usu sunt. Praeter Hispanicam, agnitae sunt velut linguae officiales Amerindae lingua Guaimica (Guaimice ngäbe et Hispanice movere sive guaymí), lingua Bugleica (Hispanice buglé), lingua Cuna (Cune; dulegaya et Hispanice kuna), lingua Embĕra (Embĕre; ẽberá bedéa et Hispanice emberá), lingua Vounaanica (Vounaanice maach meu), lingua Terrăba (Terrabice naso tjerdi et Hispanice téribe sive térraba) et lingua Bribrica (Bribrice bribri sive se'ie et Hispanice bribri). Immigrantes, praeter linguam Hispanicam, propriis linguis loquuntur. Arabice loquuntur Syriacae et Libanenses coloniae in provincia Columbo. Lingua Anglica est lingua peregrina maximi usus et quaesiti, et est in usu multis Afroantillanis in Atlantico nationis litore et Urbe Panamae. Etiam praecipuae sunt Sericae, Italianae, et Francicae coloniae.
Religio
recensere
Culturalem propter varietatem, in natione ampla religionum multiplicitas colitur, nihilominus circiter e 30 annis abhinc ignoratur exacta accuratione quantos asseclas habeat quaeque denominatio quia Ratiocinium Generale Reipublicae Panamensis (Hispanice Contraloría General de la República de Panamá) ultimis tribus censibus, scilicet ultimis triginta annis, de religione a quoque nationis cive culta non quaesivit.
Numeri usque ad praesens gesti Catholicam Romanam religionem praevalentem esse, indicant, quam circuli clare crescentes velut Christiani Evangelici et circuli aliarum varietatum e Christianismo proventarum sicut Adventistae, Testes Iehovah, atque Mormones sequuntur. Quamquam non actae sunt in censibus, variae percontationes nationali gradu de religionis themate tractavere. Secundum hanc percontationem Iunio 2004 factam, respiciuntur secuta data:
- Catholici: 49,0%
- Protestantes: 40,0%
- Iudaei: 4,0%
- Musulmani: 4,0%
- Nullam religionem colentes aut non respondentes: 3.0%
Commune est Orientales religiones invenire, inter quas Religio Iudaica, Buddhismus, Hinduismus, Religio Islamica, Bahaismus, etc.
Constitutio Nationalis statuit: "est liberum et omnes religiones et omnium cultuum exercitia colere, sine alio limite ut repectus? Christianae ethicae et ordinis publici."
Exspectatio vitae
recensereAnno 2007, exspectatio vitae in Panama 76 annos secundum Ordinem Mundi Sanitarium attigit, et anno 2009, crevit usque ad 77 annos. Anno 2007 fuit 75,8 annorum secundum Consociationis Nationum data. Secundum Ordinem Mundi Sanitarium, Panamenses mulieres exspectationem vitae 78 annorum habent, quae est in tertio optimo loco in America Latina. Ex altera vero, Panamenses viri exspectationem vitae 74 annorum habent, quae est in secundo optimo loco in America Latina.
Exspectatur ut per saeculum vicensimo uno, numerus incolarum Panamensis senescentiae processum patiatur, cum incremento incolarum senium. In secuta tabula ostenditur hic processus, numeris millionum hominum.
| Anno | Numerus incolarum totus | Numerus maiorum quam 60 annos | Percentatio |
| 2000 | 2 840 000 | 234 000 | 8,2% |
| 2025 | 4 239 000 | 597 000 | 14,1% |
| 2050 | 5 002 000 | 1 114 000 | 22,3% |
Urbes cum maximo numero incolarum
recensere| Positio | Districtus | Provincia | Incolae | Photographemata |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  Panama
|
Panama | 880 691 | ,_Catedral.JPG) |
| 2 | .svg) Sanctus Michaelettus
|
Panama | 315 019 | |
| 3 |  Arrăiian
|
Panama Occidentalis | 220 799 | |
| 4 | Columbus | Columbus | 206 693 |  |
| 5 |  Chorrera
|
Panama Occidentalis | 161 470 |  |
| 6 | David | Vallis Lunae | 154 858 |  |
| 7 | Poenonŏme | Cocle | 85 737 |  |
| 8 | Sanctus Iacobus | Veragua | 81 244 |  |
| 9 | Bugāba | Vallis Lunae | 75 395 |
Oeconomia
recensere
.jpg)
Panama potentissimam oeconomiam in America Centrali possidet. Natio praesertim suam oeconomicam prosperitatem Canali Panamensi debet. Urbs Panamensis praecipuum centrum pecuniarium in America Centrali est. Ex altera vero, cum debilibus tributis, Panama paradisus fiscalis ab aliis nationibus classificatur. PDG per capita, 13 000 dollariorum (secundum aestimationem anni 2010), etiam maximus in regione est. PDG percentatio ependysi dedita 26,8% PDG anno 2010 erat. Educationi dedita 3,8% anno 2008 erat et PDG percentatio defensioni dedita 1% PDG anno 2008 erat.
Diaconiae magnum locum Panamensi in oeconomia occupant. Praecipuae activitates diaconias pecuniarias, commercium et periegesin sunt. Ex altera vero, praecipua campi primarii producta in Panama sunt bananae ac alii fructus, oryza, maizium, coffeum, harundo sacchari, pecores, holera, aedificandi lignum et decapoda. Haec natio limitatas opes naturales continet velut cuprum et aurum. Quotannis, sunt 1 050 600 tonnarum bananarum in Panama productarum. Anno 2008, 29,96% terrarum Panamensium agriculturales arabiles terras constituunt. Itaque 7,36% Panamensium terrarum arabiles terrae sunt, dum campus secundarius in Panama industriā depingitur. Inter prosperrimas industrias sunt et eae aedificandi materias conficientes, velut caementum conficientes et epipla fabricantes; et eae alimenta ac lacticinia parantes; et eae saccharum purgantes; et eae vestimenta fabricantes; eae relatae ad producta petroleosa; et eae relatae ad producta chemica; et eae chartam ac producta chartacea producentes et relatae ad impressionem. Restitutio Zonae Canalis Panamensis, penes Civitates Foederatas usque ad 1999, nova incepta hortata est. Panama vexilla convenientiae participat.
Die 22 Octobris 2006, Panamenses per referendum Canalem Panamae amplificari decrevere ut competitivi in mercium commeatu manerent. Secundum Auctoritatem Canalis Panamensis, societas Canalem gerens, oeconomici reditus genitos ingentes erunt. Haec trium congerierum claustrorum amplificatio imponebatur quia exceptoriorum commeatus continenter ita crescit ut duo canales incessantem navium fluxum absorbere nequirent. Haec amplificatio naves maximas et magni amphorati non circumnavigare et ita enorme tempus consequi permittet, quod plus lucri colligere permittet. Panamae, hoc fere 40 000 directorum indirectorumque munerum creationem gignet et Panamenses, quorum 40% sub paupertatis limine sunt, oeconomicā mannā frui permittet. Quod etiam regionem afficere poterit ubi collocatores pecuniae status proficuos collocationi invenire, paulum tributorum invenire et zonā liberā parili ei in Meridionali Civitatum Foederatarum limite inventae frui poterunt. Praeterea, tertia amplificatio iam praevisa est ad oppetendum commeatus incrementum et ut maneant competitivi.
| Importationes[22] | |
| Natio | % |
 Iaponia
|
23,9% |
 Respublica Populi Sinarum
|
23,5% |
 Singapura
|
18,4% |
 Civitates Foederatae Americae
|
13,3% |
 Corea Meridionalis
|
6,1% |
Moneta balbōa est. Solum metallici nummi circulant, schedinummus Statunitense dollarium est.
Anno 2011, praeciporum camporum activitatis pars in PDG est:
- campus agriculturalis: 4,3% e PDG;
- campus industrialis: 16,6% e PDG;
- campus diaconiarum: 79,1% e PDG.
Praecipuae Panamae sociae commerciales secundum exportationes sunt: Civitates Foederatae 45,9%, Suecia 8,1%, Benelux 5,3% et Costarica 5,1%.
Infrastructura
recensere
Praecipuum infrastructurae opus in natione Canalis Panamensis est, cuius constructio anno 1869 a Francica societate coepit. In praesenti natio 5250 milliones dollariorum ad ampliandam hanc viam collocat. Saeculo XIX ferriviae transithmicae constructio etiam eminuit, quae interoceanicam communicationem facilitavit.
In praesenti aedificatur Linea 1 Subterraneae Panamensis, quae Albrook cum Los Andes coniunget.
Media communicationis
recensereAnno 1974 creatum est Institutum Nationale Telecommunicationum (Hispanice Instituto Nacional de Telecomunicaciones, INTEL), cuius munus telecommunicationum diaconias describere, dirigere, meliorare, extendere et praebere est. Lege 5 anni 1995, reformatum est hoc gubernativum ens. Processus anno 1997 finit privatizatione, venditatis 49% sortium Britannicae societati Cable & Wireless sive C&W. Reliquae sortes inter Gubernationem (49%) et operarios (2%) dividuntur. Haec divisio societati C&W regimen exclusivitatis usque ad 2 Ianuarii 2003 concessit. Panama fibrae opticae systemata quattuor totam per nationem sparsa habet. Haec submarina retia nationi internationales conexiones quattuor per altam fasciam latam, nucleares fibrae opticae tramites, dant, substituendo commeatus systemate per satellitalem nexum.
Telephonia cellularis
recensere
Anno 1995 introductae sunt modificationes in Lege 17 anni 1991 ut auctioni publicae subiiceretur fascia A telephoniae cellularis. Ianuario 1996, Gubernatio fasciam A telephoniae cellularis societati BCS de Panamá (Bellsouth), quae postea societati Telefónica, nomine Movistar Panamá operanti, venditata est, adiudicavit. Anno 1997, societas C&W telephoniae cellularis subsidiariam C&W Móvil nuncupatam creat. Decennio postea, anno 2008, duae societates plus licitationes ad offerendam hanc diaconiam assecutae sunt, Digicel Panamá S.A. et Claro Panamá S.A., quae ita conformant quattuor societates telephoniae cellularis diaconiam offerentes. Dum medius numerus subnotatorum pro 100 incolis cum diaconia telephoniae cellularis in America Latina et Caribaeo 106,9, in nationibus ad progressionem nitentibus 77,8 et in mundo 85,7 fuit, in Panama fuit 203,9 secundum hanc relationem. Panamae proportio aequivalet agnitioni ut quique incola medio numero duo gestabilia habuerit.
Interrete
recenserePrimae interretiales conexiones Iunio 1994 coepere per Rete Hemisphaericum Interuniversitarium Informationis Scientificae et Technologicae (Hispanice; RedHUCyT sive Red Hemisférica Interuniversitaria de Información Científica y Tecnológica) et Rete Academicum et Investigationis Nationalis (Hispanice; PANNet sive Red Académica y de Investigación Nacional). Nihilominus, decretorius saltus in multitudinarium huius medii usum gratiā creandi Intered Panamá anno 1995 fit, propter Legem Restructurationis INTEL. Diaconia interretis a variis societatibus nationali internationalique gradu ofertur velut Columbus Networks, C&W Panamá, Cableonda, Wipet aut Mobilnet inter alias.
Etiam ofertur diaconia interretis publici, nuncupata Rete Nationale Interretis (Hispanice Red Nacional de Internet), areis velut viridariis publicis, scholis, valetudinariis et bibliothecis totam per nationem.
Ineuntibus annis 2000, erant circiter 45 000 usuariorum, qui penetrationem 1,5% repraesentabant. Ineuntibus annis 2010, aestimantur esse circiter 959 900 usuariorum, qui incrementum 2033% repraesentant et penetrationem 43% attingunt. Secundum Unionem Internationalem Telecommunicationum, Panama natio cum maximo numero subnotatorum interretialium in America Centrali est.
Panama oeconomia cum maxima interretis penetratione in America Centrali est, quia 42,7% incolarum accessum ad interrete habuere secundum relationem ab Unione Internationali Telecommunicationum datis anni 2011 paratam, et est tertia in America Latina, solum a Chilia (53,9%) et Brasilia (45%) superata. Panama locum 70 apud 177 evaluatas nationes occupavit et maiorem ad interrete conexorum usuariorum proportionem habet quam medius numerus Americae Latinae ac Caribaei (38.8%), nationum ad proressionem nitentium (24.4%) et mundi (32.5%), secundum eandem relationem.
Prelum
recenserePanama diaria septem nationalis circulationis habet: La Prensa, Mi Diario, La Estrella de Panamá, El Siglo, Crítica, Día a Día, Panamá América, P.M. et Metro Libre. Primum isthmi diarium a Mariano Arosemena anno 1820 editum est.
Radiophonia
recensereIn Panama sunt totam per nationem 184 commercialis radiodiffusionis frequentiae a societate ASEP auctorizatae in fascia FM et 101 in fascia AM. Prima auctorizata Panamensis commercialis AM statio radiophonica die 25 Decembris 1934 coepit.
Televisio
recensereAnno 2009 Panama Europaea exemplaria DVB-T sive Emissionis Visificae Digitalis televisioni digitali terrestri adoptavit. Sunt amplius decem tramites televisifici publicam diaconiam totam per nationem offerentes. Inter quos sunt TVN Panamá Canal 2, RPC TV Canal 4, FETV Canal 5, Tele7 (usque ad 2011), Mall TV (tramitem Tele7 ex 2011 substituens), TVMax, Telemetro Canal 13, SERTV, NexTv, Mas 23 Canal 23, Mas 23 Canal 33 (ante 2012 MixTv) et Plus Canal 35.
Primus trames televisificus apertus in Panama virum armatarum Statunitensium trames, SCN Canal 8, qui die 6 Maii 1956 transmittere coepit, et primus Panamensis trames RPC TV Canal 4, Martio 1960 apertus et canalem 4 Urbis Panamensis operans, fuit. Iam anno 1961 Civitatum Foederatarum originis societas ABC iuxta cum Panamensibus ergolabis tramitem Televisora Nacional, canalem 2 Urbis Panamensis operantem et cum signis formae HDTV, condidit. Die 13 Octobris 1981, Telemetro Canal 13 transmissionem coepit velut trames in pelliculis specializatus. Per cuius initia ex hora 4:00 a.m. ad 10:00 p.m. transmittebat. In frequentia VHF 13 operatur et ex 2009 per 24 horas et ex 2011 formā HDTV transmittit. In praesenti unus trames publicus et octo privati sunt.
Vectura
recensere.jpg)
Praecipua autovia Via Panamericana totam Panamam transeuns est, quae revera Americam Septemtrionalem cum America Australi conectit et ex Alasca usque ad Tsiliam australem patet, sed in finibus inter Panamam et Columbiam, in silvosa regione Darieni est spatium nuncupatum Obturamentum Dariense (Hispanice Tapón de Darién) quod nondum perfectum est. Hoc debetur quia palustris area est penes Columbianos bellatores clandestinos, narcomercaturam, ac subintroductionem, et quia securitatis impensae ad construendam eam magnae sint. Praeterea, ortae sunt oecologistarum curae, quamobrem Panamericana conexio inter septemtriones et meridiem verisimiliter proximo futuro non complebitur.
Conexio inter septemtriones et meridiem inter Oceanum Atlanticum et Urbem Panamensem apud Pacificum litus Transisthmica (Hispanice Transístmica) nuncupatur. Hodie, praeter Canalem, transit ferrivia, nuper renovata, et ab ea distans conexio per viam autocineticam inter Urbem Panamensem et Urbem Columbensem, ubi accidunt multa accidentia propter magnum commeatus numerum et malam servationem. Inter 2007 et 2009 constructa est autovia, 42 chiliometra longa et Transisthmicae parallela, a Brasiliensi societate Odebrecht ut via inter Urbem Panamensem et Urbem Columbensem brevior et securior fiat
Educatio
recensere
Educatio in Panama obligatoria e primis educationis primariae septem annis usque ad tres educationis mediae annos est. Per annum scholarem 2004/2005 erant circiter 430 000 studentium adscriptorum inter gradus unum et sex (95% praesentiae). Tota adscriptio in sex secundarios gradus eodem perihodo erat 253 900 (60% praesentiae). Amplius 90% Panamensium litterati sunt.
Anno 2004 amplius 92 500 Panamensium studentium Universitati Panamae (Hispanice Universidad de Panamá), Universitati Technologicae Panamae (Hispanice Universidad Tecnológica de Panamá), Universitati Litoris Occidentalis Panamensi (Anglice West Coast University of Panama) et Universitati Sanctae Mariae Antiquae (Hispanice Üniversidad de Santa María La Antigua), privato Catholico instituto, intererant. Inclusis minoribus collegiis, sunt octoginta octo educationis superioris instituta in Panama.
Salus et opitulatio socialis
recenserePanamensis salus a Ministerio Salutis Panamae (Hispanice; Ministerio de Salud de Panamá) regitur. Vicissim, systema salutis publicum administratur a duabus dissimilibus societatibus quae sunt Ministerium Salutis (Hispanice; Ministerio de Salud sive MINSA) et Mensa Assecurationis Socialis (Hispanice; Caja de Seguro Social sive CSS).
Valetudinaria et centra curae primariae a MINSA administrata pecuniam nominum arcariorum e Civitate accipiunt.
Cultura
recensereCultura Panamensis et ex Indigenis gentibus Panamensibus culturis et Europaeis musica, arti ac traditionibus in Panama ab Hispanis allatis orta est. Hegemonicae vires hybridicas huius formas creavere miscenda Africa et Nativa Americana cultura cum Europaea. Verbi gratia, tympanettum (Hispanice; tamborito) est Hispanica saltatio cum Nativis Americanis rhythmis, thematibus ac saltatoriis motibus coalita.
Saltatio et musica
recensere
Saltatio variarum culturarum in Panama coniunctarum symbolum est. Localis laographia per festorum, saltationum et traditionum multitudinem experiri potest quae distributa sunt e stirpe in stirpem. Locales urbes hospitio directa reggarum Hispanophonarum, Cubanae, reggaetonis, modi directi, iazensis, bluum, salsae, reggarum et rockianae acroamata accipiunt. Extra Urbem Panamensem, regionalia festa totum per annum celebrantur ubi insigniti sunt locales musici et saltatores.
Vestimenta
recensere
Intactae, unicae culturae exemplum est Cunarum qui noti sunt propter molas. Mola vocabulum Cunicum pelusiae erat, sed vocabulum mola denique cepit significatum elaboratarum plumatilium laminarum quae Cunicae femineae pelusiae partem anticam et posticam constituunt. Molae sunt opera artis a Cunae tribus feminis creata. Sunt variae textilis laminae, cum coloribus variatis, quae laxe consuta coniunctim, facta utendo ornatorio processu nuncupato "decoratione reversa".
Traditionale Panamense femineum vestimentum pullaria (Hispanice; pollera), in Hispania saeculo sexto decimo orta, est. Postea pullaria fuit in usu velut typicum vestimentum in Panama ineunte decennium 181. Pullaria a feminis famulis aut feminis servis gerebatur: "fuit praecipue vestimentum nutricum quae familiae infantes lactavere" (secundum De Zárate 5). Annis interiectis, classis superioris feminae hoc vestimentum adoptavere.
Originalis pullaria (Hispanice; pollera) e pelusia cum institis consistit quae de umeri geritur. Gunna super cingulo est cum aureis butonibus. Gunna etiam institam habet ut, eā sublatā, videatur velut pavonis cauda aut calvaticae flabellum. Gunnae et pelusiae designationes flores aut aves esse solent. Duo colore congruentes magni apices (Hispanice motas) in parte antica posticaque sunt, quattuor taeniae pendent e parte antica posticaque super cincto, quinque capistrella sive aureae catenae (Hispanice cabestrillos) e collo ad cinctum pendentes, aurea crux aut medalia super nigra taenia geritur velut monile et bombycinum marsupium super cingulo geritur. Inaures (Hispanice; zarcillos) aureas aut coralinas esse solent. t et, ad complendam vestem, feminae udones pullariae colori congruentes gerunt. Crines collyride, quae tribus magnis aureis pectinibus cum aliquibus margaritis et velut corona gesto tenetur, geruntur. Optima pullaria adhuc 10 000 dollariorum constare plerumque potest et annum postulare potest ut perficiatur. Viri traditionale vestimentum etiam gerunt. Quorum vestis ex albi xylini indusiis, bracis et texti straminis petaso consistit. Haec traditionalis vestis in pompis geri potest, ubi feminae virique traditionalem saltationem faciunt. Feminae blandam dicionem faciunt et suas gunnas contorquent, dum viri suos petasos manibus tenent et post feminas saltant.
Pullaria (Hispanice pollera) e baptistino aut e tenui linteo fit, secundum Baker 177. Pullariae color semper albus est et circiter tredecim virgae materiae esse solet. Hodie sunt dissimilia pullariarum genera; pullaria sumptuosa (Hispanice; pollera de gala) e brevi chiridota gunnae pelusia cum institis, duabus plenae longitudinis gunnis et castula consistit. Feminae in crinibus temblequia (Hispanice; tembleques) sive aurei testiduneique pectines cum margaritis in se gerunt. Aurei nummi et iocalia vesti adduntur. Pullaria montana (Hispanice pollera montuna) cotidianum vestimentum est, cum pelusia, solidi coloris gunna, singula aurea catena et pensilibus inauribus. Capillare ornamentum naturalis flos in crinibus est. Haec pullaria paulo dissimilis reliquarum est, quia, loco pelusiae de umeris, feminae compactilem albam iaccam, institas in umeris et modo campanae margines gerunt.
Litterae
recensere
Secundum Professorem Rodericum Miró, prima narratio de Panama a Gundisalvo Fernández de Oviedo y Valdés scripta et in typis edita est velut Historiae Generalis et Naturalis Indiarum (Hispanice; Historia general y natural de las Indias) pars anno 1535. Aliqui pöetae et mythistorici in Panama nati sunt Manuel Maria Ayala (1785–1824), Amelia Denis de Icaza (1836–1911), Darius Herrera (1870–1914), Ricardus Miró (1883–1940), Gaspar Octavius Hernández (1893–1918), Demetrius Korsi (1899–1957), Ricardus Bermúdez (1914–2000), Marius Augustus Rodriguez (1917–2008), Iosephus Maria Sánchez (1918–1973), Raimundus Hebertus Jurado (1922–1978), Carolus Franciscus Changmarín (1922– ), Ioachimus Beleño (1922–1988), Tristanus Solarte (1924– ), Pedro Rivera (1939– ), Moravia Ochoa López (1941– ), Gloria Guardia (1940– ), Dymas Lydius Pitty (1941– ), Robertus Fernández Iglesias (1941– ), Iarlus Ricardus Babot (1946– ), Manuel Orestes Nieto (1951– ), Moyses Pascual (1955– ), Hector Michael Collado (1960– ), David Robinson Orobio (1960– ), Catharina Chiari (1969– ), Carolus Oriel Wynter Melo (1971– ), Iosephus Ludovicus Rodríguez Pittí (1971– ) et Sophia Santim (1982– ).
Artes visuales et acroamaticae
recensereAlium Panamensis commixtae culturae exemplum redditum est in traditionalibus productis, velut xyloglyptica, mascis caerimonialibus et figlina, non minus quam in architectura, coquina et festis. Primis temporibus, corbes idoneis usibus texti sunt, sed nunc multa villagia paene exclusive a corbibus quae hominibus producuntur pendent. Cunae gentes notae sunt propter molas, elaboratas intextas laminas anticam posticamque partem in Cunarum feminarum pelusiis constituentes. Originaliter Cunicum vocabulum pelusiae, terminus mola nunc ad varias textilis laminas cum dissimilibus coloribus refert quae laxe coniunctim per decorationis reversae processum consuuntur.
Artes acroamaticae relative novae nationali musivae scaenae sunt. Primae expressiones ab exeunte decennio 200 originem trahunt, cum locales pictores aliquos acroamatis aspectus musivis spectaculis ac monstrationibus exploravere et incorporavere. Cabeza de Vélez, Panamensis pictor, fuit unus inter primos artifices quae eas introduxere. Artes acroamaticae sunt aliquod relegatum eo quod localiter "cultura alternativa" nuncupatur, sed paulatim agnitionem et ascitum in localibus artium hodiernarum circulis consequitur. Hodie, artifices velut Didacus Bowie Panamensium artium acroamaticarum antecursores sunt.
Musea
recensereLineamenta de Panamensi cultura in Museo Hominis Panamensis, Urbe Panamensi, invenitur. Alii conspectus in Museo Historiae Panamensis, Museo Scientiarum Naturalium, Museo Artis Colonialis Religiosae et Museo Artis Hodiernae, Museo Canalis Interoceanici et nationalibus culturae ac musicae institutis inveniri possunt.
Numerus museorum in parvis communitatibus passim Panamensia per intestina sitorum numerosos aspectus nationalis Praecolumbianae, colonialis et post independentiam hereditatis servare tendit. Inter exempla est Museum Nationalitatis in Sanctis, originali coloniali domo situm et regionalium Praecolumbianorum incolarum, colonialis perihodi ac pro independentia ab Hispania nascentis pugnae reliqua monstrans. Museum Herrerae collocatum est loco secundo inter sex res ad faciendum urbe Citre secundum Lonely Planet viatores. Museum duarum narrationum permanentes monstrationes Praehispanicam perihodon, primorum regionis mammalium et contactum inter Hispanos ac Indigenas tegentes includit. Praecipua res secundo tabulato curiose constructa Amerindici cacici Paritae sepulturae replica est.
Additionale museum brevi aperietur urbe Citre velut unicum periegeticum ac residentiale propositum in praesenti evolutum. Museum Cubĭta (Hispanice; Cubitá) salutatoribus et residentibus opportunitatem explorandae varietatis culturalium ponderum permittet quae Paeninsulae Azuerensis historiam, artem ac laographiam figuravere, et ad diligendum unicum ac accurate artificiatum localium cerdonum opus.
Gastronomia
recensere
Panamensis coquina est unica Africarum, Hispanicarum et Amerindicarum technicarum, ferculorum et elementorum mixtura, variatam populositatem reflectens. Quia Panama terra pons inter duas continentes est, magnam tropicorum pomorum, holerum et herbarum varietatem habet quae sunt in usu in autochthonica coquina. Panamensia alimenta leviter condita sine acrore inter Panamae Latinamericanas et Caribicas vicinas nationes sunt. Communia elementa maizium, oryza, tritici farina, ariena coquinandi, mandioca, bubula, gallus, suilla et conchylia sunt.
Multa Panamensia fercula e maizio fiunt. Paratio est distincta ab eo aliorum Latinamericanorum maizii ferculorum (velut tortillae e maizio et arēparum), quia grana primum aquā coquuntur et tunc moluntur ut obtineatur conspersio (dissimiliter utendi maizii farinā ad obtinendam conspersionem). Vegetum maizium etiam in usu est in aliquibus ferculis.
Inter praecipuos cibos peculiares sunt:
- Tortillae, quae circiter inter decem et duodecim uncias diametri (haec semper craticulā coquuntur), aut minores, circiter quattuor uncias (plerisque tempestatibus friguntur) esse possunt.
- Bulli (Hispanice bollos) seu conspersio e maizio maizii cortice aut arienae foliis involuta et elixa. Sunt duae varietates: ex vegeto maizio bulli seu bulli maizii novi (Hispanice bollos de maíz nuevo) et sicci maizii bulli. Sicci maizii genus aliquando butyro, maizio aut conditum aut bubulā refertum est, quod bullus praegnans (Hispanice bollo preñado) nuncupatur.
- Bunnoli maizii (Hispanice torrejitas de maíz) seu frictella ex vegeto maizio.
- Tortilla Changa (Hispanice tortilla Changa) seu crassa tortilla ex vegeto maizio facta.
- Almudzabbănae (Hispanice almojábanas seu almojábanos) seu frictella e maizio formā S.
- Impanatae (Hispanice empanadas), quae aut e farina aut e maizio fieri et carnibus, caseo, et aliquando dulcibus fartis velut pomario liquamine aut albo cibo (Hispanice manjar blanco) referciri possunt.
- Artolagăni (Hispanice hojaldres seu hojaldras) seu genus panis fricti, similis Austramericanae sopaipīllae (Hispanice sopaipilla).
- Carmaniola (Hispanice Carimañola), similis impanatae sed e mandioca facta et bubulā referta.
- Oryza cum squillis et latice e nuce coco (Hispanice arroz con tities y coco).
- Oryza viridis (Hispanice arroz verde).
- Oryza cum tomacina et capsico annuo annuo (Hispanice arroz con chorizo y ajíes dulces).
- Caro lycopersicata (Hispanice carne entomatada).
- Interanea modo culōnae (Hispanice mondongo a la culona) seu decoctum omasum.
- Lingua decocta (Hispanice lengua guisada) seu decocta bubulae lingua.
- Copadium frusti bubuli (Hispanice bistec picado).
- Perna porci furnata (Hispanice pernil de pueco al horno).
- Frustum iecoris (Hispanice bistec de hígado).
- Vestimentum vetus (Hispanice ropa vieja).
- Cebitsum (Hispanice ceviche), communiter e cilo Gilberti factum.
- Pisces fricti.
- Acetaria patatarum (Hispanice ensalada de papas), nuncupata acetaria feriae (Hispanice ensalada de feria), addita beta vulgari.
- Tamal ollae (Hispanice tamal de olla).
- Ariena temptata (Hispanice plátano en tentación) seu matura ariena dulci sirupo cocta.
- Tasaxum (Hispanice tasajo) seu sicca, aliquando fumata, caro, plerumque bubula, quamquam vocabulum praecipue modo curandi potius quam generis carnis refert.
Inter tragemata eminent:
- Buccea reginae (Hispanice bocado de la reina).
- Ovula lactis (Hispanice huevitos de leche).
- Dulce lactis (Hispanice manjar).
- Pensatio byrsonimae crassifoliae (Hispanice pesada de nance).
- Tria lacta (Hispanice tres leches).
Denique inter potiones excellunt:
- Resbaladēra (Hispanice resbaladera).
- Rhomium poncium (Hispanice ron ponche).
- Flos Iamaicanus (Hispanice saril) seu potio hibisci sepala, zingiber, cinnamum, syzygium, saccharum, aquam et rhomii rorem continens.
- Vegetorum pomorum suci (Hispanice licuados naturales seu jugos naturales), velut ananasae, passiflorae edulis, papayae, citri Sinensis, solani betacei inter alios, qui miscendis et colandis vegetis pomis parantur, usitate valde edulcorati? et optionaliter? cum addito lacte condensato.
Feriae et dies festi
recensere| Dies anno 2014 | Nomen Latinum | Nomen Hispanicum | Notae |
|---|---|---|---|
| Kalendae Ianuariae | Annus Novus | Año Nuevo | |
| 9 Ianuarii | Dies Martyrum | Día de los Mártires | Dies historicus |
| 13 Ianuarii | Dies Martyrum | Día de los Mártires | Dies festus |
| Kalendae Martiae | Carnelevarium | Carnaval | Variabile quotannis |
| 2 Martii | Carnelevarium | Carnaval | Variabile quotannis |
| 3 Martii | Carnelevarium | Carnaval | Variabile quotannis |
| 4 Martii | Dies Pinguis | Martes de Carnaval | Variabile quotannis |
| 5 Martii | Dies Cinerum | Miércoles de Ceniza | Variabile quotannis |
| 17 Aprilis | Dies Cenae Domini | Jueves Santo | Variabile quotannis |
| 18 Aprilis | Dies Passionis Domini | Viernes Santo | Variabile quotannis |
| 19 Aprilis | Sabbatum Sanctum | Sábado Santo | Variabile quotannis |
| 20 Aprilis | Pascha | Domingo de Resurrección | Variabile quotannis |
| Kalendae Maiae | Dies Laboris | Día del Trabajo | |
| 15 Augusti | Conditio Urbis Panamensis Veteris | Fundación de Panamá la Vieja | |
| 3 Novembris | Separario Panamae e Columbia | Separación de Panamá de Colombia | |
| 4 Novembris | Dies Vexilli | Día de la Bandera | |
| 5 Novembris | Commemoratio Patriotica Urbe Columbense | Conmemoración Patriótica en la ciudad de Colón | |
| 10 Novembris | Primus Clamor Independentiae | Primer Grito de Independencia | |
| 28 Novembris | Dies Independentiae Panamae ex Hispania | Independencia de Panamá de España | Dies historicus |
| Kalendae Decembres | Dies Independentiae Panamae ex Hispania | Independencia de Panamá de España | Dies festus |
| 8 Decembris | Dies Matris | Día de la Madre | |
| 24 Decembris | Vesper Sanctus | Noche Buena | |
| 25 Decembris | Christi Natalis | Navidad | |
| 31 Decembris | Vigiliae Anni Novi | Fiesta de Fin de Año |
Artes athleticae
recensere.png)
Pondus Civitatum Foederatarum in artibus athleticis Panamensibus facile videri potest. Basipila est ludus publicus, et Panama turmas regionales et turmam publicam quae civitatem in certaminibus internationalibus repraesentat habet. Saltem 140 Panamensium lusorum basipila professionali in Civitatibus Foederatis luserunt, magis quam numerum athletarum ex ulla civitate Mesamericana alia. Inter insignes lusores sunt Rodericus Carew, Marianus Rivera, Carolus Lee, Manuel Sanguillén, Carolus Ruiz.
In pugilatione, quattuor Panamenses in Aula Famae Internationali Pugilationis sunt Robertus Durán, Eusebius Pedroza, Ismaël Laguna, Panama Al Brown. Panama in praesenti duos regnantes campiones mundanos pugilationis habet, qui sunt Gulielmus Jones et Anselmus Moreno.
Canistriludium est ludus populo gratus in Panama; turmae in certaminibus regionalibus et internationalibus certant. Inter Panamenses celeberrimos canistriludii lusores Rolandus Blackman, quater in turma omnium celebrium societatis NBA et turmae Harlem Globetrotters celeber Coemgenus Daley sunt.
Saltator in longum Irvinus Saladino primus Panamensis clipeo aureo laureatus olympionices anno 2008 fuit.
Apud alios ludos populo gratos sunt follis volatilis, taequondo, pediludium, pilamalleus, teniludus. Montanus spatii longi trames nuncupatus e Columbia in Costaricam construitur.
Anno 2012, octo dissimiles athletae Panama in Olympiis Londiniensibus anno 2012 repraesentaverunt. Irvinus Saladino in saltu in longum, Andrea Ferris in athletismo?, Didacus Castillo in natatione et turmae iuvenissima, Carolena Carstens, quae sedecim annos nata erat cum in taequondone certaret. Ea prima fuit quae Panamae in illo ludd repraesentavit.
Nexus interni
Notae
recensere- ↑ Diccionario auxiliar: español-latino para el uso moderno del Latín Von José Juan Del Col
- ↑ Diccionario auxiliar: español-latino para el uso moderno del Latín Von José Juan Del Col
- ↑ "Respublica Panamensis": Diccionario auxiliar: español-latino para el uso moderno del Latín Von José Juan Del Col (fide editoris anterioris, sed verificari debet).
- ↑ Lexicon Universale Hofmann
- ↑ Lexicon Universale Hofmann
- ↑ Lexicon Universale Hofmann
- ↑ Lexicon Universale Hofmann
- ↑ Lexicon Universale Hofmann.
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ Vicipaedia Hispanica
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ Lexicon Universale Hofmann
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ Lexicon Universale Hofmann
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ https://web.archive.org/web/20160806033730/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#bh
Nexus externi
recensere
|
Vicimedia Communia plura habent quae ad Panamam spectant. |
- Gubernatio Panamae
- Panama apud Open Directory Project
- Panama ex UCB Libraries GovPubs
- Panama e societate BBC News
| Regiones |
America Septentrionalis · Media America · Insulae Caribicae · America Australis |
|---|---|
| Civitates |
Aequatoria · Antiqua et Barbuda · Argentina · Bahamenses insulae · Barbata · Beliza · Bolivia · Brasilia · Canada · Chilia · Civitates Foederatae Americae · Columbia · Costarica · Cuba · Dominica · Dominicana res publica · Granata · Guatimalia · Guiana · Haitia · Honduria · Iamaica · Mexicum · Nicaragua · Panama · Paraquaria · Peruvia · Salvatoria · Sancta Lucia · Sanctus Christophorus et Nevis · Sanctus Vincentius et Granatinae · Surinamia · Trinitas et Tabacum · Uraquaria · Venetiola |
| Territoria |
Anguilla · Aruba · Boni Aëris insula · Caimanenses insulae · Curacensis insula · Falklandia · Groenlandia · Guadalupa · Guiana Francica · Martinica · Montserrat · Portus Dives · Saba · Sanctus Bartholomaeus · Sanctus Martinus · Statia · Turcenses et Caicenses insulae · Virginis Insulae Americanae · Virginis Insulae Britannicae |
 | |
|
Ioannes Antonius Tack 1969 • Aquilinus Boyd 1976 • Nicolaus González Revilla 1977 • Carolus Ozores Typaldos 1978 • Georgius Illueca 1981 • Ioannes Iosephus Amado 1982 • Oydén Ortega Durán 1983 • Ferdinandus Cardoze 1984 • Georgius Abadía Arias 1985 • Georgius Eduardus Ritter 1988 • Gustavus González 1989 • Leonardus Kam 1989 • Iulius Linares 1989 • Iosephus Radulphus Mulino 1993 • Gabriel Lewis Galindo 1994 • Ricardus Albertus Arias 1996 • Georgius Eduardus Ritter 1998 • Iosephus Michael Alemán Healy 1999 • Harmodius Arias Cerjack 2003 • Samuel Lewis Navarro 2004 • Ioannes Carolus Varela 2009 • Robertus Henríquez 2011 • Romulus Roux 2012 • Ferdinandus Núñez Fábrega 2013 • Franciscus Álvarez De Soto 2014 • Isabella Saint Malo de Alvarado 2014 • Alexander Ferrer 2019 • Erica Mouynes 2020 • Janaina Tewaney Mencomo 2022 Capsae cognatae: Praesides Panamae | |