Litterae Latinae

Litterae Latinae non solum maximam litterarum partem temporibus rei publicae ac imperii Romani scriptarum amplectuntur, sed etiam permulta scripta medii aevi et aevi novi usque ad hunc diem.

Unam legis e paginis de

Litterae Latinae

disserentibus

Periodos

Litterae Latinae priscae
- Poesis
  - Accius
  - Ennius
  - Livius Andronicus
  - Naevius
  - Pacuvius
  - Plautus
  - Terentius
  - Lucilius
- Prosa
  - Cato Censorius: De agri cultura, Origines
Latinitas aurea
- Poesis
  - Poesis epica
    - Vergilius: Aeneis, Georgica
    - Lucretius: De rerum natura
    - Ovidius: Metamorphoses , Ars amatoria
    - Catullus: Carmen 64 (sic dictum Epyllion)
  - Poësis lyrica
    - Horatius: Carmina, Carmen saeculare et Epodi
    - Catullus: Carmina 1–60 (inter quae notissima carmina, quibus de quadam Lesbia agitur)
  - Satura
    - Horatius: Sermones, Epistulae
    - Varro: Saturae (amissae)
  - Poesis Bucolica
    - Vergilius: Bucolica
  - Poësis elegiaca
    - Catullus: carmina 65-68, quae similia sunt carminibus elegiacis aetatis Augusti.
    - Gallus: Carmina in Lycoriden (amissa)
    - Tibullus
    - Propertius
    - Ovidius: Amores, Heroides
    - Sulpicia: Poetissa, cuius carmina inveniri possunt in tertio libro Corporis Tibulliani (c.13–18).
  - Epigrammata
    - Catullus: Carmina 69–116
Latinitas argentea
- Poesis
  - Poesis epica
    - Lucanus: De Bello civili
    - Silius Italicus: Punica
    - Valerius Flaccus: Argonautica
    - Statius: Thebais, Achilleis
    - Marcus Manilius: Astronomicon
  - Fabula
    - Phaedrus
  - Tragoedia
    - Seneca: ut puta Medea, Oedipus, Hercules Oetaeus
  - Satura
    - Aulus Persius Flaccus
    - Iuvenalis
  - Epigrammata
    - Martialis
  - Poesis bucolica
    - Calpurnius Siculus
    - Nemesianus
- Prosa
  - Scripta philosophica
    - Seneca: ut puta Epistulae morales ad Lucilium, Dialogi (ut puta De vita beata, De brevitate vitae, De ira), De beneficiis
    - Marcus Aurelius: Τὰ εἰς ἑαυτόν sive Σκέψεις (Latine: Ad se ipsum vel Meditationes; liber Graece scriptus est)
  - Epistulae
    - Plinius minor
  - Satura
    - Seneca: Apocolocyntosis
    - Petronius: Satyricon
  - Narrationes
    - Apuleius: Metamorphoses
  - Rhetorica
    - Seneca maior: Controversiae, Suasoriae
    - Quintilianus: Institutio Oratoria, Declamationes
    - Fronto
  - Historica
    - Velleius Paterculus: Historiae Romanae
    - Valerius Maximus: Factorum et Dictorum Memorabilium
    - Quintus Curtius Rufus: Historiae Alexandri Magni
    - Tacitus: De vita et moribus Iulii Agricolae, Historiae, De origine et situ Germanorum, Annales
    - Suetonius: De Vita Caesarum, De Poetis
  - Varia
    - Aulus Gellius: Noctes Atticae
    - Censorinus
    - Pomponius Mela: De Chorographia
    - Celsus: Artes (Medicina)
    - Scribonius Largus Compositiones (Medicina)
    - Columella: De Re Rustica
    - Masurius Sabinus: Ius civile
    - Plinius maior: Naturalis Historia
    - Frontinus: ut puta De Aquaeductu Urbis Romae
    - Hyginus mythographus: De Astronomia
    - Apicius: De Re Coquinaria
    - Cornelius Labeo: Fasti, De diis animalibus, De oraculo Apollinis Clarii

Autores

Vide etiam
Litteras Latinas

Tempestates litterarum Latinarum

Antiquitas

Litterae Rei Publicae Romanae maxima ex parte Latine conscriptae sunt. In occidentalibus imperii Romani regionibus, lingua Latina, in orientalibus Graeca praevalebat. Litterae ab initio saeculi primi a.C.n. usque ad medium saeculum primum p.C.n. aureae ("Latinitas aurea"), posterae usque ad saeculum secundum iniens argenteae ("Latinitas argentea") nuncupari solent. Sequuntur litterae antiquitatis posterioris.

Litterae Latinae priscae

Litterae Latinae priscae (circiter 240–90 a.C.n.), cum iam Graecas magnopere imitantur, tum manifestas proprietates monstrant. Plurimis textibus amissis in poesi praeter fragmenta tantum comoediae Plauti et Terentii conservatae sunt, praeterea quidam libri oratione soluta conscripti ut Catonis De agri cultura. Origines eiusdem auctoris fuerunt primum opus historicum Latine scriptum. Ante iam Quintus Fabius Pictor et Aulus Postumius Albinus de rebus gestis Romanis lingua Graeca scripserant, ut vim potentiamque Romanorum explicarent.^[1]

Poesis

Prosa

Cato Censorius: De agri cultura, Origines (amissae)

Latinitas aurea

Cicero epistulas ad familiares scribit: illustratio ex editione Hieronymi Scoti anno 1547.

Opera sic dictae Latinitatis aureae (circiter 90 a.C.n. - 14 .C.n.) tempore confecta, quo Res Publica Romana bellis civilibus dilapsa est, Augustus autem novum regiminis statum - specie rem publicam renovatam, re vera monarchiam - instituit, magis adhuc quam priora studium ac aemulationem culturae litterarumque Graecarum demonstrant. Iam ab aequalibus "classica" habebantur. Paene in omnibus generibus opera maximi momenti creata sunt. Quoad prosam imprimis Cicero memorandus est, cuius orationes exemplaria latinitatis posterae facta sunt. A Quintiliano^[2] et denuo Petrarca sermo Ciceronianus norma orationis solutae ac fundamentum latinitatis in scholis doctus est. Inter poetas Vergilius similem locum obtinet.^[3]

Poesis

Poesis epica

Poesis epica antiqua hexametris scripta est:

Vergilius: Aeneis, Georgica
Lucretius: De rerum natura
Ovidius: Metamorphoses , Ars amatoria
Catullus: Carmen 64 (sic dictum Epyllion)

Poësis lyrica

Poesis lyrica diversis metris (sicut Stropha Sapphica vel Alcaica) composita est.

Horatius: Carmina, Carmen saeculare et Epodi
Catullus: Carmina 1–60 (inter quae notissima carmina, quibus de quadam Lesbia agitur)

Satura

Horatius: Sermones, Epistulae

Varro: Saturae (amissae)

Poesis Bucolica

Vergilius: Bucolica

Poësis elegiaca

Poesis elegiaca metro disticho utitur.

Catullus: carmina 65-68, quae similia sunt carminibus elegiacis aetatis Augusti.
Gallus: Carmina in Lycoriden (amissa)
Tibullus
Propertius
Ovidius: Amores, Heroides
Sulpicia: Poetissa, cuius carmina inveniri possunt in tertio libro Corporis Tibulliani (c.13–18).

Epigrammata Etiam plurima epigrammata disticho conscripta sunt; rara plus quam quattuor versus habent.

Catullus: Carmina 69–116

Prosa

Cicero

Orationes: ut puta In Catilinam, In Verrem, Pro Milone, Pro Roscio Comoedo, 'Pro Sexto Roscio
Scripta philosophica: ut puta De Re Publica, De Officiis, De natura deorum
Epistulae: ad Familiares, ad Brutum, ad Quintum Fratrem, ad Atticum
Scripta rhetorica: De oratore, Orator

Historici et biographi

Nepos: ut puta De Viris Illustribus

Caesar: De Bello Gallico, De bello civili

Sallustius: De coniuratione Catilinae, Bellum Iugurthinum

Livius: Ab Urbe Condita

Varia

Caesar: De Analogia (amissa)

Hyginus: De Astronomia

Varro: ut puta De Lingua Latina, De Re Rustica

Vitruvius: De Architectura

Latinitas argentea

Litterae Latinae imperii ineuntis magis quam Graecos auctores Latinos "aureae latinitatis", qui iam exemplaria habebantur, aemulatae sunt. Plurimi sunt et scriptores illustres huius temporis, in quibus imprimis Seneca emicat. Aliter ac Cicero magis varietatem quam concinnitatem, magis brevitatem quam periodos longas praefert. Suo tempore Seneca a iuvenibus multum lectus est,^[4] tamen stilus eius concisus ab aliis vituperatus est.^[5]

Poesis

Poesis epica

Fabula

Phaedrus

Tragoedia

Seneca: ut puta Medea, Oedipus, Hercules Oetaeus

Satura

Epigrammata

Martialis

Poesis bucolica

Prosa

Scripta philosophica

Seneca: ut puta Epistulae morales ad Lucilium, Dialogi (ut puta De vita beata, De brevitate vitae, De ira), De beneficiis
Marcus Aurelius: Τὰ εἰς ἑαυτόν sive Σκέψεις (Latine: Ad se ipsum vel Meditationes; liber Graece scriptus est)

Epistulae

Plinius minor

Satura

Seneca: Apocolocyntosis
Petronius: Satyricon

Narrationes

Apuleius: Metamorphoses

Rhetorica

Seneca maior: Controversiae, Suasoriae
Quintilianus: Institutio Oratoria, Declamationes
Fronto

Historica

Velleius Paterculus: Historiae Romanae
Valerius Maximus: Factorum et Dictorum Memorabilium
Quintus Curtius Rufus: Historiae Alexandri Magni
Tacitus: De vita et moribus Iulii Agricolae, Historiae, De origine et situ Germanorum, Annales
Suetonius: De Vita Caesarum, De Poetis

Varia

Aulus Gellius: Noctes Atticae
Censorinus
Pomponius Mela: De Chorographia
Celsus: Artes (Medicina)
Scribonius Largus Compositiones (Medicina)
Columella: De Re Rustica
Masurius Sabinus: Ius civile
Plinius maior: Naturalis Historia
Frontinus: ut puta De Aquaeductu Urbis Romae
Hyginus mythographus: De Astronomia
Apicius: De Re Coquinaria
Cornelius Labeo: Fasti, De diis animalibus, De oraculo Apollinis Clarii

Primi scriptores Christiani

Saeculum secundum:

Saeculum tertium:

Litterae Antiquitatis Posterioris

Scientiae pervestigatio antiquior litteras Antiquitatis Posterioris (fere 300–600) magis magisque dilapsas esse iudicavit. Quod his diebus distinctius disputatur: Quaedam opera usque ad Medium Aevum iniens tota vel magna ex parte species ac argumenta antiqua sequebantur (ut puta Claudianus); simul litterae Christianae numero ac gravitate accrescebant. Historiographia Latina circa annum 400 ultimum fastigium nacta est, cum Ammianus Marcellinus Tacitum aemulatus est, adhuc saeculo sexto Corippus poesin epicam magni momenti nomine Iohannis creavit, qua Vergilium imitatus est.

Antiquitate Posteriore autem maxima litterarum antiquarum pars amissa est.

Saeculum quartum:

Saeculum quintum:

Saeculum sextum:

Litterae Latinae Medii Aevi

Saeculum sextum

Saeculum septimum

Saeculum octavum

Angilbertus Centulensis

Saeculum nonum

Saeculum decimum

Saeculum undecimum

Saeculum duodecimum

Saeculum tertium decimum

Saeculum quartum decimum

Renascentia litterarum

Manus Erasmi ab Ioanne Holpenio pictae

Limes inter Medium Aevum et Renascentiam litterarum accurate fieri non potest, quare quidam scriptores saeculi quarti decimi etiam hac poni possunt.

Saeculum quintum decimum

Saeculum sextum decimum

Litterae Latinae recentiores

Saeculum septimum decimum

Saeculum duodevicesimum

Saeculum undevicesimum

Saeculum vicesimum

Nexus interni

Bibliographia

Albrecht, Michael von. 1994. Geschichte der römischen Literatur: von Andronicus bis Boethius; mit Berücksichtigung ihrer Bedeutung für die Neuzeit. Ed. 2a. Bernae.
Hunger, Herbert. (1975) 1988. Die Textüberlieferung der antiken Literatur und der Bibel. Monaci. Prima ed. (1961) Geschichte der Textüberlieferung der antiken und mittelalterlichen Literatur.
Hadas, Moses. 1952. A history of Latin literature. Novi Eboraci: Columbia University Press.
Handbuch der Altertumswissenschaft 8 et 9.
Manuwald, Gesine. 2011. Roman republican theatre. Cantabrigiae et Novi Eboraci: Cambridge University Press. ISBN 9780521110167, 0521110165.
Simcox, George Augustus. (1883) 1971. A history of Latin literature from Ennius to Boethius. Port Washington Novi Eboraci: Kennikat Press. ISBN 0804612048.

Notae

↑ M. Fuhrmann, Geschichte der römischen Literatur (Stuttgardiae 2005), 133ff.
↑ Vide Quintilianus: Institutio Oratoria 10,1,105 s.
↑ vide Quintilian Institutio Oratoria 10,1,85 f.
↑ Tacitus Annales 13,2
↑ Quintilianus, Institutio Oratoria 10,1,125 f.

[1] M. Fuhrmann, Geschichte der römischen Literatur (Stuttgardiae 2005), 133ff.

[2] Vide Quintilianus: Institutio Oratoria 10,1,105 s.

[3] vide Quintilian Institutio Oratoria 10,1,85 f.

[4] Tacitus Annales 13,2

[5] Quintilianus, Institutio Oratoria 10,1,125 f.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]