Kyrgyzstania
Kyrgyzstania[1][2][3] seu Chirgisia[4] (vulgo Кыргызстан; rite Kyrgyzice Кыргыз Республикасы, Russice Киргизская Республика, scil. "res publica Kyrgyzensis") est civitas in Media Asia. Est una e sex] liberis Turcicis civitatibus (cum Turcia, Atropatene, Turcmenia, Uzbecia, et Kazachstania). Mesogea et montana, Chirgisia Kazachstaniae septemtrione, Uzbeciae occidente, Tadzikistaniae austroccidente, et Reipublicae Populari Sinarum oriente finitima est. Caput et maxima urbs est Pisphecum (vulgo Бишкек).
Kyrgyzstania
Territoria finitima: Res publica popularis Sinarum, Kazachstania, Tadzikistania, Uzbecia
Locus: 41°0′0″N 75°0′0″E
Caput: Pisphecum
Gestio
Princeps: Sadyr Žaparov
Praefectus: Akylbek Japarov
Consilium: Supreme Council
Situs interretialis
Populus
Sermo publicus: Russica, lingua Chirgisica
Zona horaria: UTC+06:00
Moneta: Kyrgyz som
Commemoratio
Sigla
Tabula aut despectus
.svg)
Quadraginta radii solares in vexillo Chirgisico ad quadraginta stirpes Manae, fabularis herois, qui quadraginta regionales stirpes contra Uigures coniunxit, referunt, et graphicum elementum in solis medio ligneam coronam yurtae, portabilis domicilii, quo traditionaliter utebantur nomades in Mesasianis tesquis, depingit.
Etymologia
recensereAppellatio civitatis e nomine incolarum Kyrgyz (Latine Kyrgessi)[5] deducitur. Quod nomen e Turcico vocabulo "quadraginta" significante ortus esse creditur, quod ad Manam, fabularem heroem, qui quadraginta regionales stirpes contra Uigures coniunxit, refert. Verbatim "sumus quadraginta" significat. Illo tempore, ineunte saeculo nono p.C.n., Uigures in maximam Asiae Mediae partem (inclusa Chirgisia), in Mongoliam, et Russiae ac Sinarum partes domitabantur. Propter extensionem kyrgyz etiam "invincibilis" et "inexpugnabilis" significare putatur.
Historia
recensere
Historia Antiqua
recenserePrimi Chirgisiae incolae populus Scytharum fuere, qui ibi e saeculo sexto in saeculum quintum a.C.n. sedes collocavere. Successive Austrorientalis zona Imperii Persici Achaemenidici, accuratius satrapiae Sogdianae pars fuit, quae velut fulcrum et caput Uzbecum urbem Maracandam habebat. Sogdiana anno 327 a.C.n. expugnata est, cum etiam hodiernae Chirgisiae zona in magna parte sub Regni Macedonici et eius imperatoris Alexandri Magni pondere cecidit. Cui postea successit dynastiae Seleucidicae dominium, dum Parthorum adventus totum finem ad Hellenisticam aetatem adduxerit. Sogdiani, Scythici zonae autochthones, noti propter suam tolerantiam versus alias religiones erant. Buddhismus, Manichaeismus, Nestorianismus et Zoroastris fautores significativam asseclarum quantitatem habebant et inter praecipuos commercii actores in Via Sericaria manebant usque ad Musulmanorum invasiones per saeculum VIII.
Historia Mediaevalis et Aetas Moderna
recenserePonderis momenta in Chirgisica historia Turcarum adventus saeculo IV et saeculo VIII, cum Arabes venere, et anno 840, cum pervenerunt Uigures, sunt. Quamobrem populi Chirgisi etiam in Medio Aevo culturarum, religionum, traditionum et ethnōn dissimilium quadrivium fuerunt.
Anno 1207 territorium a Cingischamico Imperio Mongolico captum est, quia erat pars Chanatus Chagataici. Anno 1510 populo Chirgisico libertas advenit, sed temporaria, quoniam fuere crebri Kalmuchorum, Mandshuriorum et Uzbecorum invasiones. Haec magnae instabilitatis perihodos tria saecula duravit usque ad saeculum undevicensimum, cum Chirgisia etiam formaliter velut Uzbeci Chanatus Cocandensis (Persice خانات خوقند) pars se incorporavit.?
Aetas Contemporanea
recenserePostea Chanatus Cocandensis occupatus est anno 1876 ab Imperio Russico et sic longa hegemonica Russica perihodos in Chirgisia coepit. Chirgisi aliquot insurrectiones fecere, quae multum temporis duravere, et per quas multi in Afganiam emigravere, Russicum dominium vitantes, aut in Sinas. Gravissima rebellio anno 1916 accidit, saguine repressa.
Postea Russica oppressio perrexit et fuit anno 1918, cum Sovietorum aera coepit. Chirgisiis multitudinum scholarizationis ac alphabetizationis et magnae industrializationis aridi agrestisque territorii urbanitatis conexae aetas coepit. Quod per totum saeculum vicensimum perrexit et licet fortis motuum contrariorum regimini repressio, orti sunt clandestini culturales motus. Simul coepit perihodos ethnici conflictus cum Uzbeco Regionis Osensis (Kyrgyzice Ош областы, Russice Ошская область) allophylo.
E 1990 in 2010
recensereEthnici conflictus cum civitatis libertate anno 1990 non destitere, dissoluta Unione Sovietica, nihilominus formalis libertas adhuc aspectu oeconomiae revera Moscuae gubernationi valde nectebatur. Electus est velut primus praeses Ascar Akayev, qui anno 1991 Factionis Communisticae Unionis Sovieticae abdicationem nuntiavit, et pridie Kalendas Septembris 1991 libertas tota facta est. Politica corruptionis scandala? civitatem anno 1993 percuterunt, et Ascar Akayev gubernationem mutavit, sed praeses mansit sui muneris durationem cum plebiscito extendens, ubi 96.2 % positivorum suffragiorum accepit. Ascar Akayev novum parlamentum anno 1995 formavit et in potestate usque ad 2005 mansit, cum, post comitia non perspicua adhuc ab OSCE putata (ICF contrariam opinionem habebat.), abdicaturus fuit post violentas protestationes contra suam potestatem, considerato eius regimine corrupto auctoritarioque; quod Res Novae Tuliparum (Russice Тюльпановая революция) nuncupatum est.
Electus est Iulio eiusdem anni Curmanbecus Bakiev cum 89 % suffragiorum et spem mutationis nationi habens. Sed, oppositoribus, spes vana fuit: secundum negativa iudicia de eo, is non promissum dandi pluris potestatis Parlamento, non limitandae libertatis manisfestandi cogitationis et opponendi, exstirpandi corruptionis et resolvendorum oeconomicorum problematum mansisset. Bakiev denuo anno 2009 cum 76.12 % suffragiorum electus est. Comitia non perspicua ab OSCE putata sunt, quae ea maculata fraudis et praeterea contextu toto praeside Bakiyev favente circundata et etiam cum informatione omnino ei favente consideravit.
Itaque oppositores praesidem Bakiyev semidictatoris similem consideraverunt, quod adduxit ad continuas protestationes, quae in culmen Aprili mense 2010 advenerunt. Die 6 Aprilis oppositorum multitudines in vias exivere praesidis abdicationem petitum. Protestationes magis magisque violantes fuerunt (saltem 75 homines mortui sunt), et minister Rerum Domesticarum Moldomusa Kongatiyev interfectus est. Manifestatores diaconiae secretae sedem et denique Civitatis televisionem cepere. Rosa Otunbayeva, oppositorum dux, praeses Chirgisiae cum subitanea rerum conversione ad interim facta est, nova democratica comitia exeunte anno ut rursus civitas ad democratiam restitueretur pollicita.
Sed violentia non destitit, ne quidem post Baliyev fugam in Kazachstaniam, quae aperta est in alias acies. Iunio 2010 urbe Ose attactum est cruentarum violentiarum culmen, quod fere ad verum conflictum civilem inter Chirgisos et Uzbecum allophylum adduxit. 200 000 nunc sunt perfugae et 191 defuncti confirmati, sed Rosa Otunbayeva probabiliter mortuos saltem 2000 esse declaravit et Russicum internationaleque auxilium petivit. Die 3 Iulii Rosa Otunbayeva velut Praeses Reipublicae et etiam velut dux gubernationis reductum mandantum usque ad 2012 duraturum iuravit.
Die 10 Ianuarii 2021 Sadir Japarov praeses electus est.
Geographia
recensere
Chirgisicum territorium in Media Asia inclusum est sine exitu in mare et a quattuor civitatibus circumdatum: Uzbecia occidente, Kazachstania septemtrione, Tadzicia sustroccidente, Sinis Oriente Austorienteque. Prominentia montanissima est. Civitas cordilleris Pamir Alaisque austroccidente et Iugo Tianschanico boreoriente, ubi Victoria (Kyrgyzice Жеңиш чокусу, Russice Пик победы) cacumen altissimum 7439 metrorum Sinis finitimum invenitur, transversatur. Hydrographicum rete fluminibus Aqua Nigra (vulgo Карасуу) et Naryne (Нарын) formatur, quae vicissim flumen Iaxartem formant, fluentes versus austroccidentem in vallem Ferganicam (Kyrgyzice Фергана өрөөнү, Russice Ферганская долина) et in endorheicum Lacum Calidum (Ысык-Көл) boreoriente situm.
Clima continentale est, notatum calidis aestatibus et frigidis hiemibus. Tesquae et prata terras inferiores tegunt, dum vegetatio alpina in montibus domitatur.
Civilitas
recensereChirgisia democratica respublica repraesentativa semipraesidialis est. Praeses dux civitatis est, dum primus minister Chirgisus dux gubernationis est. Potestas exsecutiva a gubernatione et potestas legisfera a gubernatione parlamentoque exercetur.
Praecipuae Chirgisae factiones Factio Socialis Democrata Chirgisiae et Factio "Patria Mea Kyrgyzstaniaa" sunt. Parlamentum bicamerale est, cum Conventu Legisfero 35 membrorum et Conventu Populi 70 membrorum. Ambo per suffragium directum quinquennali mandato electi sunt. Praesens constitutio viget e 1993.
Anno 2005 respublica Res Novas Tuliparum (Russice Тюльпановая революция) pàssa est, quae adduxit, ut postsovieticus praeses Ascar Akeyev deponeretur, qui in potestate e 1990 et nepotismi, corruptionis cohibendaeque oppositionis accusatus erat, et substitutus est pro praeside a Civitatibus Foederatis sustento, Curmambeco Bakiyev. Ex illo tempore respublica sporadicos politicos conflictus alit.
Respublica hospitio Classis Aeriae Statunitensis stationem militarem accipit -post 11 Septembris collocatam- ad adveniendum strategice in Afganiam. Etiam videtur a Russia strategicus locus, quae pariter stationem militarem in natione habet et Chirgisicum territorium energiae praebitorium videt.
Iura humana
recensereIn actione, quae iurum humanorum consociationes territavit, clarorum Uzbecorum religiosorum communitariorum ducum duodecades a securitatis viribus prehensae sunt post seditiones Chirgisiae Meridionalis 2010 incluso diurnario et iurum humanorum activista Azimzhano Askarov.
Divisio administrativa
recensereChirgisia in septem regiones sive provincias (Kyrgyzice областтар, Russice области) septem divisa est. Caput Pisphecum administrative? libera urbs sive saar (шаар) et Regionis Tzuensis quoque caput est. Osensis urbs etiam saaricum statum habet.
Omnes regiones autem in districtus ab officialibus a gubernatione designatis administratos divisae sunt. Rurales communitates, consistentes adhuc ex viginti catoeciis, suos proprios electos demarchos et buleuteria habent.
Hic infra est tabula praecipuas regionum monstrans:
| Nº in tabula | Regio Latine | Regio Russice | Regio Kyrgyzice | Nº incolarum (2010)[6] | Area (km²) | Spissitudo (inc./km²) | Nº districtum | Caput Latine | Caput Russice | Caput Kyrgyzice |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Pisphecum | Бишкек | Бишкек | 846 500 | Pisphecum | Бишкек | Бишкек | |||
| 2 | Regio Anemopolitana | Баткенская область | Баткен областы | 433 800 | 17 000 | 25.5 | 3 | Anemopolis | Баткен | Баткен |
| 3 | Regio Tzuensis | Чуйская область | Чүй областы | 808 200 | 20 000 | 40 | 8 | Pisphecum | Бишкек | Бишкек |
| 4 | Regio Dzalalopolitana | Джалал-Абадская область | Жалалабат областы | 1 023 200 | 33 700 | 30.3 | 8 | Dzalalopolis | Джалал-Абад | Жалалабат |
| 5 | Regio Narynensis | Нарынская область | Нарын областы | 259 300 | 45 200 | 5.7 | 5 | Naryn | Нарын | Нарын |
| 6 | Regio Osensis | Ошская область | Ош областы | 1 117 900 | 29 200 | 38.2 | 7 | Os | Ош | Ош |
| 7 | Regio Talasensis | Таласская область | Талас областы | 229 000 | 11 400 | 20 | 4 | Talas | Талас | Талас |
| 8 | Regio Thermolimnensis | Иссык-Кульская область | Ысыккөл областы | 441 300 | 43 100 | 10.2 | 5 | Melanochiropolis | Каракол | Каракол |
| 9 | Os | Ош | Ош | 259 100 | Os | Ош | Ош |
Demographia
recensereChirgisicus numerus incolarum 6.5 milliones anno 2020 aestimatur. Quorum 34.4 % minus quam 15 et 6.2 % plus quam 65 annos nati sunt. Civitas est rustica: solum circiter tertia incolarum partes urbanas areas incolit. Media spissitudo incolarum 25 homines pro km² est. Nationis praecipuum ethnos Chirgisum, Turcicus populus 69 % incolarum (aest. anno 2007) comprehendens, est. Inter alia ethnē sunt Russi (9 %), in Septemtrione concentrati, et Uzbeci (14.5 %), in Meridie incolentes. Inter alios notabiles allophylos Tartari (1.9 %), Uigures (1.1 %), Tadziki (1.1 %), Kazachi (0.7 %), Ucraini (0.5 %) et alia minora ethnē (1.7 %) sunt. Chirgisia circa 80 dissimilium ethnōn in natione habet.
Chirgisi historice seminomades pastores fuerunt, rotunda tentoria yurtas nuncupata habitantes et oves, equos bovesque grunnientes colentes. Nomadica traditio temporaliter operari pergit (transhumantia), cum pastorales familiae in montanos pastus aestate redeunt. Sedentarii Uzbeci et Tadziki traditionaliter irrigatas inferiores terras in valle Ferganica laborant.
Chirgisia ingentem mutationem in sua ethnica compositione ex libertate passa est. Ethnicorum Chirgisorum percentatio e circiter 50 % anno 1976 in circiter 70 % anno 2007 auxit, dum Europaeorum ethnōn (Russorum, Ucrainorum ac Germanorum) quoque et Tartarorum percentatio e 35 % in circiter 10 % cecidere. Russici ethnous percentatio e 29.2 % anno 1970 in 21.5 % anno 1989 cecidit. E 1991 magnus Germanorum numerus, anno 1989 101 000 hominum constituens, in Germaniam emigravere. Inter 1991 et 2002 amplius 600 000 hominum e Chirgisia emigravere et ethnici allophyli e 47 in 33 % deminuere.
| Positio | Urbs | Regio | Inc. | Positio | Urbs | Regio | Inc. |  Pisphecum  Os  Dzalalopolis | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Pisphecum | Pisphecum | 865 527 | 6 | Uzgen | Regio Osensis | 49 410 | |||
| 2 | Os | Regio Osensis | 243 216 | 7 | Cyzylcia | Anemopolitania | 44 144 | |||
| 3 | Dzalalopolis | Dzalalopolitania | 97 172 | 8 | Thalasseupolis | Thermolimnia | 42 875 | |||
| 4 | Melanochiropolis | Thermolimnia | 66 294 | 9 | Melanopelecypolis | Regio Tzuensis | 37 834 | |||
| 5 | Haerapolis | Regio Tzuensis | 53 231 | 10 | Naryn | Regio Narynensis | 34 822 | |||
| Fons: Census anni 2009 (numerus incolarum de iure)[7] | ||||||||||
Linguae
recensereChirgisia duarum antiquarum Sovieticarum rerumpublicarum una in Asia Media est quae Russicam velut linguam publicam servaverunt (Kazachstania altera est). Lingua Chirgisica ei addita est ut officialiter bilinguem civitatem Septembri 1991 fieret. Bilinguismus destinatus est Russico ethnei annuens ut hoc ethnos in nova civitate libera gratum est, in conatu vitandae fugae cerebrorum.
Lingua Chirgisica linguarum Turcicarum familiae membrum est et abecedario Arabico usque ad saeculum vicensimum scripta est. Abecedarium Latinum anno 1928 insertum adoptatumque est et subsequenter pro abecedario Cyrillico anno 1941 substitutum est.
Generatim, Chirgisici incolae Russicam intellegunt et ea loquuntur totam per civitatem, aliquibus remotis areis montanis exceptis. Lingua Russica maioris Pisphecum incolentium partis sermo patrius est et pleraque negotia politicaeque res per hanc linguam geruntur. Usque ad recens tempus, lingua Kyrgyzensis velut domi locuta manebat et vix in usu erat per congressiones aut alios eventus. Nihilominus, pleraque parlamentaria congressiones hodie Kyrgyzice conducuntur, cum simultanea interpretatione prompta haud Chirgisophonis.
Religio
recensere
Musulmani maximum asseclarum numerum (82.7 %) in Republica Chirgisica constituunt, dum Christiani 16 % fidelium putantur: e quibus Russi traditionaliter religionem Orthodoxam colunt, dum Germani inter Catholicos et Lutheranos dividuntur. Inter Protestantes (Baptistas, Pentecostales, Adventistas) motus, et Russophoni et Chirgisophoni sunt. Etiam parvuli Bahaistarum, Iudaeorum et Buddhistarum circuli in Republica Chirgisica sunt.
Anno 2009 Republica Chirgisica legem de "conscientiae libertate et religiosis societatibus in Republica Chirgisica" probavit, quae religiosarum societatum activitates, 200 sectatorum minimi numeri necessitatem et missionale opus essentialiter limitatum firmavit.
Valetudo
recensereAnno 2008 hac in natione offensio mota est, cum infantum puerorumque et eorum matrum duodecas ab VIDH infecta est quod per maternum lac transmissum est.
Chirgisica exspectatio vitae anno 2011 70.04 anni (66.04 anni viris et 74.24 anni feminis) aestimata est.
Oeconomia
recensereAgricultura cum 35% productui domestico generali contribuit. Chirgisia quinta xylinou productrix in mundo est, quamquam etiam betas, tabacum, fructus, olera et frumenta colit.
Ovicultura et equicultura valde evolutae sunt. Apicultura quoque notanda est.
Inter opes minerales, Chirgisiae stibium, hydrargyrum, plumbum, zincum, carbo, petroleum (pauca quantitate) et gasium naturale sunt. Oeconomia 2.4 centesimas inter annos 1991 et 2001 deminuit.
Anno 1978 Sovietici geologi 352 tonnarum auri campos invenere, sed illo tempore eum fodinam factu impossibilem considerabant. Post libertatem ex URSS consecutam mercatus apertus est et civitas adventicias collocationes pecuniae accepit. Anno 1996 Canadensis societas Cuntorensem fodinam 300 km e capite] et solum 60 km e Sinensibus finibus sitam usurpare coepit. Anno 2010 fodina Cuntorensis una maximorum in mundo est et 20 tonnas auri pro mense producit. Auri fodinae 45 centesimas productus domesticae generalis et 40 centesimas Chirgisicorum exportationum repraesentant.
Chirgisia una duarum antiquae Unionis Sovieticae nationum ferventissimarum in faciendis oeconomicis emendationibus transitionis in oeconomiam mercatus fuit. Post prosperum oeconomicae stabilitationis programma, inflationem e 88 % anno 1994 in 15 % anno 1997 deminuens, attentiones ad stimulandum incrementum directae sunt. Pleraeque civitatis societates venierunt. Productionis lapsus graves fuere, dissoluta URSS anno 1991, sed medio anno 1995 productio recuperari coepit et exportationes crescere coepere. Rudiarii, homines sine quaestu et functionarii cum parvis salariis etiam magnas difficultates pati pergunt. Internationale subsidium ponderis munere in oeconomica recuperatione functum est. Gubernatio rationum seriem cepit ad pugnandum contra gravia problemata, inter quae excessivum externum debitum, inflatio, inadaequatum fiscale systema et oeconomicarum Russiae convulsionum effectus. Chirgisia robustum incrementum omnes per annos e 1999 adepta est.
Nihilominus circiter tertia incolarum pars aut 43 % sub limine paupertatis vivit, et civitas Asiae Mediae pauperrima est. Per mundanam crisin pecuniariam anno 2009, pecuniariae missiones ex emigrantibus in Russia cecidere et graviora nationis problemata redditae sunt. Cum paupertate, inflatione corruptioneque in civitatem domitatis et vacatione operis 18 %, Chirgisia anno 2010 in politico tensionis indeterminationisque momento vixit.
Vectura
recensere
Vectura in Chirgisia nationis alpina topographia dure cogitur.? Viae circumerrantes abruptas valles ascendunt, saltus amplius 3 000 metra (9 800 pedes) altos transeunt et crebris luteis decursibus niveisque labinis subiectae sunt. Hiemalia itinera in multis remotissimarum altissimarumque regionum fere impossibilia sunt.
Ulteriora problemata e facto veniunt, ut multae autoviae et ferriviae, per Sovieticam perihodon constructae, internationalibus limitibus hodie intersectae sint, quorum officia transitus temporis consumptionem requirunt, cum eae non omnino clausae sunt. Equus adhuc valde usitatum vecturae medium est, praesertim in ruralissimis areis; Chirgisicae autoviaria infrastructura diffusa non est, equi igitur locos attingere possunt, quos autocineta nequiunt et carum inportatumque combustibile non poscunt.
Aëroportus
recensere
Exeunte Sovietica perihodo circiter 50 aëroportus et curricula aëronavium in Chirgisia erant, e quibus multa construebantur praesertim militaribus propositis in his regionibus finitimis Sinis et e quibus pauca adhuc in usu manent.
- Aëroportus Internationalis Manas (Kyrgyzice «Манас» эл-аралык аэропорту) prope Pisphecum praecipuus internationalis aëroportus est cum coniunctionibus in Moscuam, Lithopolin, Almatam, Pecinum, Calonomopolin, Constantinopolin, Baku et Dellium.
- Aëroportus Osensis praecipuum aërium terminale in nationis meridie cum diariis conexionibus Pisphecum est.
- Aëroportus Dzalalopolitanus Pispheco per diarios volatus coniungitur. Nationalis vexillifera aerilinea, Kyrgyzstan, volatus in aëroplanis An-24 operat. Per aestivales menses, hebdomadarius volatus Dzalalopolin regione Thermolimniae conectit.
- Alii complexus per Sovieticam aeram aedificati aut clausi sunt aut solum occasionaliter in usu aut restricti militari usui (e.g. Statio Aëria Saccharopolitana, Russice; Авиабаза Кант, qua utitur classis Aëria Russica, Russice Военно-воздушные cилы России).
Prohibitae aërilineae status
recensereHaec civitas in Unionis Europaeae catalogo de prohibitis nationibus ad certificandas aërolineas apparet. Quid nullam aërilineam in Chirgisia matriculatam cuiusvis generis diaconias intra Unionem Europaeam operare posse significat, quia Europaeae securitatis regulae non observantur.
Ferrivia
recensere
Vallis Tzuensis septemtrione et vallis Fergănica meridie Unionis Sovieticae ferriviarii systematis limites in Asia Media fuere. Ortis libertatis postsovieticis civitatibus ferriviae sine spectandis administrativis limitibus constructae finibus sectae sunt et commeatus igitur graviter arctatus est. Ferriviarum paulum intra Chirgisiam, circiter 370 km longum (cum 1520 mm latis viis) summatim, paucum oeconomicum valorem habent absente magno commeatu super longas distantias versus centra et ex illis velut Lithopoli, Almata et Russicis urbibus.
Sunt vaga proposita de extendendis ferriviis e Thalasseupoli in septemtrione vel ex Ose in meridie in Sinas, sed constructionis sumptus ingens esset.
Ferriviarii nexus cum vicinis nationibus
recensereChirgisiae ferriviae communicantur et praeterea eandem ferriviariam latitudinem habent cum Kazachstania, per Pispheci ramum, et cum Uzbecia], per Osensem ramum. Nihilominus, quamquam eandem latitudinem cum Tadzikistania participat, tamen cum ea non conectitur. Etiam non conectitur cum Sinis, cum quibus etiam non participat eandem latitudinem (1524 et 1435 mm).
Viae
recensere
Iuvante Argentaria Asiana Evolutionis (Anglice Asian Development Bank) praecipua via septemtrionem cum austroccidente e Pispheco in Os conectens nuper perfecta est. Quod considerabiliter communicationem faciliorem inter duo praecipua centra incolarum in natione, septemtrione vallem Tzuensem et vallem Fergănicam meridie, facit. Huius viae ramorum agnatum 3 500 metrorum passum in vallem Talasensem Boreoccidente transit, Proposita nunc formulantur ad construendam praecipuam viam ex Ose in Sinas.
Omnes viae 30 300 km anno 1990 constituunt, quorum 140 km autoviae et 22 600 km bituminatae (inclusis aliquibus viis cum glareae superficie omnibus caelis), et quorum 7 700 immunitae sunt (hae viae ex instabili terra factae et umido caelo difficiles transitu sunt).
Viae aquaticae
recenserePer aquam vectura solum in Lacu Calido (Ысык-Көл) est et aspee deminuit Unione Sovietica collapsa.
Portus
recensereThalasseupolis (Балыкчы) ad Lacum Calidum portum habet.
Periegesis
recensere
Una popularissimarum periegeticarum destinationum in Chirgisia Lacus Calidus est, ubi numerosa deversoria, vici recreationis, hospitia et sanatoria sita sunt ad septemtrionalem ripam. Popularissimae litorales zonae in urbe Aphroditapatropolitana (Чолпон-ата) et vicinis in locis sunt, inter quos Caraoi, Bosteri et Corumdy. Lacum visitantium turistarum numerus amplius millioni pro anno inter 2006 et 2007 fuit. Nihilominus propter oeconomicam politicamque instabilitatem in regione numerus decrevit in recentibus annis.
Pezoporiam et catascēnōsin curantibus quaeque regio dissimiles attractiones et incitamenta offert. Aliquot popularissimorum locorum catascēnōsei in meridionali regione Osense, in area inter urbem Naryn Passumque Torugartensem et montes glaciariaque Melanochiropolin in Thermolimnia circumdantes sunt. Locales mystagogi baiulique in variis turisticis societatibus Pispheci et in regionalibus capitibus conduci possunt.
Nartatio adhuc in sua infantia velut periegetica industria est, sed aliquatenus vilis et bene structa basis circa mediam horam e Pispheco est. Statio nartatoria Toguzbulacensis 45 km e Pispheco per viam versus vallem Issycatensem distat. In Consaepto Nationali Vallis Melanochiropolitanae, extra Melanochiropolin alia statio nartatoria est cum tribus nivitrahis et conducto apparatu prompto bonae qualitatis.
Educatio
recensere
Systema educativum in Chirgisia primariam (gradus 1 in 4) et secundariam (gradus 5 in 11 aut 12 aliquando) educationes in una schola sitas includit. Liberi in primariis scholis septem annos nati accipi solent. Requisitum est omnem puerum novem gradus scholae terminare et diploma completionis recipere. Attamen gradus 10 et 11 optionales sunt, sed necessarium est eos complere ad gradum suscipiendum et ad accipiendum publice missum diploma scholare. Ad accipiendum diploma studens undecim annorum curriculum scholare complere et quattuor obligatoria civitatis examina de scriptione, mathematica, historia et lingua adventicia feliciter evadere debet.
77 publicae scholae Pispheci et amplius 200 reliqua in natione sunt. 55 instituta educationis superioris et universitates in Chirgisia exstant, quorum 37 sunt civitatis instituta.
Inter instituta educationis superioris in Chirsigisia sunt:
- Universitas Internationalis Chirgisiae
- Universitas Asiae Mediae
- Universitas Americana Asiae Mediae
- Universitas Humanitatum Pisphecensis
- Universitas Ataturco-Alatoënsis Internationalis
- Universitas Nationalis Chirgisica
- Universitas Technica Chirgisica
- Universitas Paedagogica Civitatis Chirgisicae antiqua Universitas Civitatis Chirgisicae Arabaeviana
- Universitas Russo-Slavonica Chirgisica
- Universitas Civitatis Chirgiso-Russica
- Universitas Manas Chirgiso-Turcica
- Universitas Uzbeca Chirgisica
- Institutum Moskovianum Legis et Societatis
- Universitas Civitatis Osensis
- Universitas Technologica Osensis
Cultura
recensereLitterae
recensereManas traditionale populi Chirgisici epos est. Poëma circiter medii millionis versuum vicies longior Homeri Odyssea et unum inter logissimima poëmata in mundo est. Patrioticum opus est, magnalia Manae et eius posterorum et asseclarum referens, qui contra Seres saeculo nono ad servandam Chirgisicam libertatem pugnaverunt.
Traditiones
recensereLicet illegalis, adhuc colitur raptus sponsarum. In principio in natione, ubi matrimonia disposita solita erant, sponsus raptum consensum cum sponsa effecit, quam in matrimonium ducere volebat, si eiusdem pretium non solvere poterat aut si familia ei repugnabat. Ceterum horum raptuum aliqui iam non consensi sunt, sed sunt veri raptus.
Musica
recensereTraditionalis musica Chirgisiae cancellatorum longorumque tonorum usu cum ponderis Russicis elementis designatur.
Traditionalis musica manastzos, sive epous Manae aoedous, et instrumentalem musicam quos? nuncupatam includit, quae narrationes circum musicum iter se evolventes refert.
Comuzum (Kyrgyzice комуз et Russice гопуз), soni contracti instrumentum musicum, nationale Chirgisiae instrumentum est. Tres nervos habet, e ligno factum est et cum digitis sine arcu canitur. Eius sonus similis citharae Hispanicae est. Praeter comuzum inter Chirgisica traditionalia instrumenta cobyzum (Kyrgyzice; кыл кыяк et Russice; кобыз), duorum nervorum instrumentum cum arcu et etiam ponderis Chirgisicae identitatis symbolum; sybyzgy, tibia per latus inflata; tzopoztoor; et cithara Iudaica sunt.
Artes athleticae
recenserePediludium est una ex artibus athleticis populo gratissimis in Chirgisia. Publica societas rectoria est Foederatio Pedilusoria Reipublicae Chirgisicae, anno 1992 post URSS collapsam condita, quae turmam pedilusoriam nationalem Chirgisicam administrat.
Palaestrica etiam valde popularis in Chirgisia est. In Pechinensibus Olympiis anni 2008 duo Chirgisici athletae nomismata in lucta Graeco-Romana assecuti sunt: Canatbecus Begaliev argenteum et Ruslanus Tumenbaev aeneum.
Alsulegia glacialis popularis in Chirgisia non fuit, donec primus Campionatus Chirgisicus anno 2009 institutus est. Anno 2011 turma masculina nationalis Chirgisica alsulegiae glacialis in Prima Divisione Ludorum Hiemalium Asianorum 2011 vicit, in omnibus sex ludis cum sex victoriis dominans. Fuit primus ponderis internationalis eventus, cuius turma Chirgisica alsulegiae glacialis particeps fuit. Turma masculina Chirgisica alsulegiae glacialis se Foederationi Internationali Alsulegiae Galcialis Iulio 2011 iunxit.
Turma nationalis Chirgisica alsulegiae Russicae? suum primum nomisma in Ludis Hiemalibus Asianis 2011 assecuta est, nempe aëneum.
Etiam notanda est Chirgisiam in manufollii historia optimi fortasse lusoris medii, Talanti Duyshebaev, cunas fuisse, qui in turmis CSKA Moscuae, Teka Cantabria Santanderis, Nettelstedt Hlidbekorum, GWD Minden Mindae et Club Balonmano Ciudad Real Civitatis Regalensis lusit, in quo ultimo eius numerus 10 in Civitatis Regalensis harena Quijote dimissus est. Talantus Duyshebaev Hispanicam nationalitatem accepit illa URSS dissoluta. Postea societatis manufollicae Club Balonmano Atlético de Madrid et deinde turmae nationalis Polonae manufolii exercitor erat.
Traditionales artes athleticas equitationis pondus in Chirgisica cultura monstrant.
Buzcasium (Russice Бузкаши), velut in reliqua Asia Media, popularissimum est. Consistit in ludo simili permixtionis inter alsulegiam equestrem et harpastum, in quo duae equitum turmae pugnant ad possidendum animal mortuum sine capite artubusque ad consequendum collocare id in metae zona.
Alii populares ludi equestres sunt:
- Atzabysum est longae distantiae certamen equestrum, aliquando amplius 50 chiliometrorum.
- Dzumbyatmaium consistit in magno pretiosi metalli assere sive dzubyo alligato ad palum cum filo, quem agonistae rumpere conantur equo admisso.
- Cyzcuu (кыз куумай) consistit in viro feminam persequenti ad assequendum ab illa osculum equo admisso equitantis; si is non id consequitur, ea invicem eum persequi et flagello verberare conari potest.
- Oödarysum consistit in duobus agonistis colluctatis, dum equitant et uterque conatur esse primus, qui alterum ex equo iaciat.
- Tyinemmeium consistit in capiendo nummum e solo equo admisso.
Nexus interni
Notae
recensere- ↑ Constitutio Apostolica Kyrgyzstaniae
- ↑ "Kyrgyzstania, Jugum Pskemense, in cursu superiore fluvii Alma-Sai (affluentia dextra fluvii Sandalasch), in rupibus": locus speciei Primula pskemensis hic citatus
- ↑ Vb. adiect. "Kyrgyzstanianus", cf. "Administratio Apostolica Kyrgyzstaniana" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice); "Kyrgyzstanus", cf. nomen biologicum Aradus kyrgyzstanus
- ↑ "Kirgizistania [sic]; Kirgizia; Chirgisia; Cirgisia": Geonames.de. Cf. nomen zoologicum Chirgisia alaarchaensis. Vb. adiect. "Kirgisiensis, Kirgisensis, Kyrgyzensis", cf. nomina biologica Haliplus kirgisiensis, Silene kirgisensis, Alaionema kyrgyzensis
- ↑ "Kyrgessi" in Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~
- ↑ Kyrgyzstat[nexus deficit]
- ↑ [1] Commissio Nationalis Statisticae
Nexus externi
recensere|
|
Situs geographici et historici: Locus: 41°0′0″N 75°0′0″E • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия |
|
Vicimedia Communia plura habent quae ad Kyrgyzstaniam spectant. |
- Gubernatio
- Publica gubernationis Chirgisiae pagina interretialis (Kyrgyzice, Russice)
- Reipublicae Chirgisicae leges (Anglice)
- Generalis informatio
- Alia
- Super mundano tecto photographicum schediasma e PBS Frontline (Anglice)
| Civitates |
Atropatene · Afgania · Arabia Saudiana · Armenia · Baharina · Bangladesa · Birmania · Bruneium · Butania · Cambosia · Chirgisia · Corea meridiana · Corea septentrionalis · Cuvaitum · Cyprus · Emiratus Arabici Coniuncti · Georgia · Iaponia · Iemenia · India · Indonesia · Iordania · Iracum · Irania · Israël · Kazachstania · Laotia · Libanus · Malaesia · insulae Maldivae · Mongolia · Nepalia · Omania · Pakistania · Philippinae · Quataria · Russia · Sinae · Singapura · Syria · Tadzikistania · Taprobane · Thailandia · Timora Orientalis · Turcia · Turcomannia · Uzbecia · Vietnamia |
|---|---|
| Civitates statu dubio |
Abascia · Carabachia Superior · Cyprus septentrionalis · Ossetia Meridionalis · Taivania |
| Territoria obnoxia et statu dubio |
Acroterium et Decelea · Casmiria · Territoria Palaestinensia |
 | |
|
Askar Akaev 1990 • Kurmanbek Bakiev 2005 • Rosa Otunbaeva 2010 • Almazbek Atambaev 2011 • Sooronbay Žeenbekov 2017 • Sadyr Žaparov 2020 • Talant Mamytov 2020 • Sadyr Žaparov 2021 Capsae cognatae: Primi ministri Kyrgyzstaniae | |
| | |
|
Rosa Otunbaeva 1994 • Muratbek Imanaliev 1997 • Askar Aitmatov 2002 • Rosa Otunbaeva 2005 • Alikbek Žekšenkulov 2005 • Ednan Karabaev 2007 • Kadyrbek Sarbaev 2009 • Ruslan Kazakbaev 2010 • Erlan Abdyldaev 2012 • Čingiz Aidarbekov 2018 Capsae cognatae: Primi ministri Kyrgyzstaniae | |