Irania[1][2] (Persice ايران, API: [iːˈɾɑn]), etiam usitatissime ante annum 1935 Persia,[3][4][5][6] rite Respublica Islamica Iraniae (Persice جمهوری اسلامی ایران Jomhuri ye Eslāmi ye Irān) appellata, est civitas sui iuris in Asia Occidentali sita. Finitur ab Iraquia Turciaque ad occidentem versus, Atropatene Armeniaque ad occidente et septentrionem versus, a mari Caspio Turcmeniaque ad septentrionem versus, ab Afgania Pakistaniaque ad orientem versus, et Sinu Omaniensi Sinuque Persico ad meridiem versus. Sua area superficialis est 1 648 195 chiliometra quadrata, ut quarta a maxima civitate omnino in Asia sit et secunda a maxima civitate in Asia Occidentali, post Arabiam Saudianam. Numerus civium est 85 milliones, ut septima decima a frequentissima orbis terrarum civitate sit.[7] Caput et maxima urbs est Teheranum (nomine Latino antiquo Rhagae appellatum), urbibus Mashhad, Isfahano, Karaj, Sirasio, et Tauri sequentibus.

Wikidata Irania
Res apud Vicidata repertae:
Irania: insigne
Irania: insigne
Irania: vexillum
Irania: vexillum
Terra continens: Asia
Territoria finitima: Afgania, Pakistania, Turcia, Iraca, Atropatene, Armenia, Turcomannia, res publica autonoma Naxuana, Arabia Saudita, Cuvaitum, Baharina, Omania, Quataria, Emiratus Arabici Coniuncti
Locus: 32°0′0″N 53°0′0″E
Caput: Teheranum

Gestio

Res Publica Islamica, non foederalis
Princeps: Ali Khamenei
Praefectus: Ibrāhīm Ra’īsī
Consilium: Islamic Consultative Assembly
Situs interretialis

Populus

Numerus: 86 758 304
Sermo publicus: lingua Persica
Zona horaria: UTC+03:30, Iran Standard Time Zone, Asia/Tehran
Moneta: Iranian rial

Commemoratio

Paean: National Anthem of the Islamic Republic of Iran
Praeceptum: Takbir

Sigla

ISO IR, IRN, 364; IOC IRI
Dominium interretiale: .ir, ایران.
Praefixum telephonicum: +98
Siglum autoraedarum: IR

Tabula aut despectus

Irania: situs
Irania: situs
Tabula geographica Iraniae.

Terrae hodie Iranicae sunt locus unius ex veterrimis orbis terrarum civilizationibus,[8][9] ex regnis Elamiticis millennio quarto a.C.n. exortis, quae in unum saeculo septimo a.C.n. redacta sunt a Medibus, antiquis gentibus Iranicis,[10] et maximas terras suas saeculo sexto a.C.n. superaverunt, cum Cyrus Magnus Imperium Achaemenidarum conderet, quod vicissim unum e maximis imperiis notis factum est, unde prima mundi superpotentia politica reapse describitur.[11] Imperium Achmaenidarum Alexandro Magno saeculo quarto a.C.n. cecidit, et deinde in aliquot civitates Hellenisticas divisum est. Homines seditiosi Regnum Parthorum saeculo tertio a.C.n. constituerunt, cui Imperium Sassanidarum saeculo tertio p.C.n. successit, quattuor saeculis sequentibus magna mundi potestas.[12][13]

Etymologia recensere

Iraniae territorium praecox ante Alexandrum Magnum, praecipue in scriptis cuneiformibus Accadicis et Babylonicis protonymo antiquissimo Arran et Erran indicatum est, ac deinde huius nomen recens, Irania, etiam continuatur.

Geographia recensere

Divisio administrativa recensere

  Conferatur pagina principalis Provinciae Iraniae.

Maria et lacus recensere

Nomina classica (et hodierna):

Flumina maiora recensere

Montes recensere

Urbes et oppida recensere

Civilitas recensere

Irania est civitas theocratica. Die 14 Iunii 2013, Hassan Rohani praeses electus,[14] et die 3 Augusti 2013 creatus est. Minister rerum externarum est Mahometus Javād Zarīf. Schirin Ebadi ad iura humana et democratiam insigniter agit.

Religio recensere

Quasi omnes Iraniae incolae se Islamicos fractionis Siiticae profitentur, sed Iran est cunabulum religionarum Zoroastrismi et Baha'ismi.

Res gestae recensere

Olim ex Irania ortum est potentissimum Imperium Persarum, adversarium Graeciae; postea etiam regna Parthorum et Sassanidarum, imperii Romani contemporanea. Vide etiam commentarios de Arsacidis, Sassinidis, Seleucidis.

Ex anno 1979, cum ultimus imperator Machometus Reza Pahlavi ex Irania propter rerum eversionem fugere deberet, haec civitas est res publica Islamica.

Ab anno 1980 usque ad annum 1988, Ruhullah Khumayni duce, bellum ardebat cruentum inter Iraniam et Iraquiam.

Nexus interni

Notae recensere

  1. Karl Hoeck, Veteris Mediae et Persiae monumenta (1818), p. 125.
  2. "Concordia de programmate nucleari iraniae," Nuntii Latini, 29 Novembris 2013.
  3. Ehsan Yarshater, "Communication," Iranian Studies, Ianuario 1989, 22 (1): 62–65. Decretum Decembri 1934 promulgatum rogavit ut civitates alienae nomen "Iraniam" potius "Persiam" usurparentur; anno autem 1959, ambo nomina permitti coeperunt.
  4. "Persia". www.historyfiles.co.uk. 
  5. D. N. Mackenzie (15 Decembris 1998). "Ērān, Ērānšahr". Encyclopaedia Iranica. iranicaonline.org .
  6. A. Fishman, Joshua (2010). Handbook of Language and Ethnic Identity: Disciplinary and Regional Perspectives (Volume 1). Oxford University Press. p. 266. ISBN 978-0-19-537492-6 .
  7. Iran Population (2021) - Worldometer. . www.worldometers.info 
  8. Whatley, Christopher (2001). Bought and Sold for English Gold: The Union of 1707. Tuckwell Press 
  9. Lowell Barrington (2012). Comparative Politics: Structures and Choices, ed. secunda: Structures and Choices. Cengage Learning. p. 121. ISBN 978-1-111-34193-0 .
  10. Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Encyclopedia Article: Media ancient region, Iran .
  11. David Sacks; Oswyn Murray; Lisa R. Brody; Oswyn Murray; Lisa R. Brody (2005). Encyclopedia of the ancient Greek world. Infobase Publishing. pp. 256 (dextra paginae parte). ISBN 978-0-8160-5722-1 .
  12. Stillman, Norman A. (1979). The Jews of Arab Lands. Jewish Publication Society. p. 22. ISBN 978-0-8276-1155-9 .
  13. Jeffreys, Elizabeth; Haarer, Fiona K. (2006). Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies: London, 21–26 August, 2006, Volume 1. Ashgate Publishing. p. 29. ISBN 978-0-7546-5740-8 .
  14. De victoria Rohani praesidis (euronews.com).

Bibliographia recensere

  • Amirpur, Katajun, et Reinhard Witzke. 2004. "Schauplatz Iran: Ein Report." Herder-Spektrum 5535. Freiburg im Breisgau, Basiliae, Vindobonae: Herder. ISBN 3-451-05535-X.
  • Axworthy, Michael (2008). A History of Iran: Empire of the Mind. Basic Books. ISBN 978-0-465-09876-7 .
  • Baykal, Hakan. 2007. Vom Perserreich zum Iran: 3000 Jahre Kultur und Geschichte. Stutgardiae: Theiss ISBN 978-3-8062-2035-3.
  • Bellaigue, Christopher de. 2006. Im Rosengarten der Märtyrer: Ein Portrait des Iran. Monaci: C. H. Beck. ISBN 3-406-54374-X.
  • Bibliotheca Congressionalis. 2008. Iran: A Country Study. Vasingtoniae: Library of Congress. PDF.
  • Bode, W., et H. D. Knapp, eds. 2005. Schutz der Biologischen Vielfalt und integriertes Management der Kaspischen Wälder (Nordiran). Naturschutz und Biologische Vielfalt, 12. Bonn-Bad Godesber: Bundesamt für Naturschutz. ISBN 3-7843-3912-3.
  • Curzon, George Nathaniel. 1986. Curzon's Persia, ed Peter King. Londinii: Sidgwick & Jackson. ISBN 0-283-99742-7. =1892: Persia and the Persian Question.
  • Ehlers, Eckhart. 1980. Iran. Wissenschaftliche Länderkunden, 18. Darmstadiae.
  • Fabry, Philipp W. 1980. Iran, die Sowjetunion und das kriegführende Deutschland im Sommer und Herbst 1940. Gottingae.
  • Fabry, Philipp W. 1983. Zwischen Schah und Ayatollah: Ein Deutscher im Spannungsfeld der iranischen Revolution. Darmstadiae.
  • Felgentreff, Carsten, Hans-Joachim Bürkner, et Manfred Rolfens, eds. 2006. Die Islamische Republik Iran Eine Studienreise. Praxis Kultur- und Sozialgeographie, 39. Potsdamiae: Universitätsverlag Potsdam. ISBN 3-939469-25-4.
  • Fisher, William Bayne; Avery, P.; Hambly, G.R.G; Melville, C. (1991). The Cambridge History of Iran. 7. Cantabrigiae: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0 .
  • Foltz, Richard. 2016. Iran in World History. Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-933550-3.
  • Mikaberidze, Alexander (2011). Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia. 1. ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-336-1 .
  • Roisman, Joseph; Worthington, Ian (2011). A Companion to Ancient Macedonia. John Wiley and Sons. ISBN 978-1-4443-5163-7 .
  • Kasraian, Nasrollah, et Ziba Arshi. 2001. Our Homeland Iran. ISBN 964-416-170-X.
  • Kermani, Navid. 2005. Iran: Die Revolution der Kinder, ed. secunda Beck’sche Reihe, 1485). Monaci: C. H. Beck. 2005, ISBN 3-406-47625-2.
  • Parhisi, Parinas. 2010. "Frauen in der iranischen Verfassungsordnung." Dissertatio. Beiheft zu „Verfassung und Recht in Übersee, 24. Badeniae: Nomos. ISBN 978-3-8329-5492-5.
  • Perthes, Volker. 2008. Iran: Eine politische Herausforderung: Die prekäre Balance von Vertrauen und Sicherheit. Edition Suhrkamp, 2572. Francofurti: Suhrkamp. ISBN 978-3-518-12572-4.
  • Riahi, Roman Laal/ 2010. Der Iran von den Qajaren bis zur Islamischen Republik: Politische Kultur unter den Bedingungen asymmetrischer Interaktion. Dissertatio. Tönning, Lübeck, Marburg: Der Andere Verlag. ISBN 978-3-86247-053-2.
  • Saikal, Amin. 2019. Iran Rising: The Survival and Future of the Islamic Republic. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17547-8.
  • Schirra, Bruno. 2006. Iran: Sprengstoff für Europa. Berolini: Econ. ISBN 3-430-17957-2.
  • Stodte, Claudia. 2018. Iran, ed.septima. Edition Erde Reiseführer. Bremen: Edition Temmen. ISBN 978-3-86108-860-8.
  • Takeyh, Ray. 2006. Hidden Iran: Paradox and Power in the Islamic Republic. Novi Eboraci. ISBN 0-8050-7976-9.
  • Wahdat-Hagh, Wahied. 2003. Die islamische Republik Iran: Die Herrschaft des politischen Islam als eine Spielart des Totalitarismus. Dissertatio. Konfrontation und Kooperation im Vorderen Orient, 10. Münster: LIT. ISBN 3-8258-6781-1.
  • Widengren, Geo. 1961. Iranische Geisteswelt von den Anfängen bis zum Islam. Badeniae: Holle.
  • Wiedermann, Charlotte. 2017. Der neue Iran: Eine Gesellschaft tritt aus dem Schatten. Monaci: DTV. ISBN 978-3-423-28124-9.

Nexus externi recensere

  Vicimedia Communia plura habent quae ad Iraniam spectant.
  Situs geographici et historici: Locus: 32°0′0″N 53°0′0″E • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Iran_-_område_i_Asia Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия
Irania : politica
Principes Iraniae (1925-)

Rezā Pahlawī rex regum 1925 • Mahometus Rezā Pahlawī rex regum 1944 • Rūḥullāh Khumaynī conductor 1979 • Ali Khamenei conductor 1989

Capsae cognatae: Praesides Iraniae