Capsicum (fructus)

(Redirectum de Chili)

Capsicum[1] seu chili[2] est fructus plantarum florentium generis Capsici, in familia Solanacearum. Huic generi sunt quinque fere species, quibus homines pro cibo et medicamentis uti solent, videlicet: Capsicum annuum, Capsicum baccatum, Capsicum chinense, Capsicum frutescens, Capsicum pubescens.

"Siliquastrum maius et minus": Leonhartus Fuchsius, De historia stirpium commentarii insignes (1542) p. 732 (exemplum coloratum)
"Siliquastrum tertium": Leonhartus Fuchsius, De historia stirpium commentarii insignes (1542) p. 733 (exemplum coloratum)
"Siliquastrum quartum": Leonhartus Fuchsius, De historia stirpium commentarii insignes (1542) p. 734 (exemplum coloratum)

Primus Europaeorum Christophorus Columbus de capsico fructu in ephemeride primae navigationis sub die 15 Ianuarii 1493 refert: "Abundat etiam ají, videlicet piper huius gentis e quorum magis quam piper valeant, sine quo nullus unquam cenat, quod saluberrimum est; quo quinquaginta caravellae quotannis in hac Hispaniola onerari possunt."[3] Ipse semina huius fructus ad reges Hispanicos statim reddidit, sicut ex epistula anno insequenti in insula Isabella scripta constat: "illius axí quod nos piper nuncupamus, de quo e prima navigatione ad Exc. vestr. adduximus, hinc recipietis quantum mandabitis; cuius semina in hortis serta crescuntur."[4] Didacus Alvares Chanca etiam, particeps huius navigationis, in epistula anno 1494 scripta ait: "Tanquam speciem ad condimentum habent speciem agí appellatam, e qua tam pisces quam aves quantas capiant comeduntur; quae multis varietatibus prodit"[5] Conquisitator anonymus [it] (sic nuncupatus) qui cum Cortesio Mexicopolim anno 1519 venit de "pipere" nundinis huius urbis venditato ait:[6] "habent varietatem piperis condimentarii, chil appellati, sine quo nullum cibum comedunt."[7]

PulveresRecensere

Hae triturae de fructibus capsicorum a coquis saepe adhibentur:

NotaeRecensere

  1. ↑ "Capsicum": #Gesnerus (1561); #Gregorius de Regio (1611)
  2. ↑ "Chili" litteris italicis: #Bontius (1631)
  3. ↑ Tambien hay mucho ají, ques su pimienta, della que vale mas que pimienta, y toda la gente no come sin ella, que la halla muy sana; puédense cargar 50 carabelas cada año en aquella Española: #Columbi ephemeris (1493) p. 286 editionis 1858
  4. ↑ ... del axí, a qui deçimos pimienta, del que truxe el otro viaje a V. Al., aquí ay y abrá cuanto V. Al. mandare, que les siembran y naçen en huertas: #Columbi liber copiarum (1493-1503) no. 2
  5. ↑ Tienen por especia, por lo adobar, una especia que se llama Agí con la cual comen también el pescado, como aves cuando las pueden haber: #Chanca (1494) p. 370 editionis 1858
  6. ↑ #Conquisitator anonymus (post 1519) f. 258v editionis 1606
  7. ↑ Hanno una sorte di pepe da condire, che si chiama Chil, che niuna cosa mangiano senza esso: #Conquisitator anonymus (post 1519) f. 255v editionis 1606
  8. ↑ "papricam sive capsicum tritum" hic, sed oportet fontem meliorem quaerere
  9. ↑ "Quiya ... pulvis eius": Gulielmus Piso, De Indiae utriusque re naturali et medica libri (1658) (pp. 225-226 apud Google Books), cf. Ioannes Ray, Historia plantarum generalis (1693) (vol. 1 pp. 678-679 apud Google Books); "Cayenne" in The Oxford English Dictionary (Oxonii: Clarendon Press, 1989. 20 voll.)
  10. ↑ "Capsici pulvis" (fasc. 3 p. 78 col. 2 apud Google Books); "Fructus capsici pulvis" saepe

BibliographiaRecensere

Fontes antiquiores
Eruditio recentior
  • Jean Andrews, Peppers: the domesticated capsicums. 2a ed. Austin: University of Texas Press, 1995
  • Jean Andrews, "The Peripatetic Chilli Pepper: diffusion of the domesticated capsicums since Columbus" in Nelson Foster, Linda S. Cordell, edd., Chilies to Chocolate: Food the Americas Gave the World (Tucson: University of Arizona Press, 1992) pp. 81-94 (Paginae selectae apud Google Books)
  • Charles R. Clement, Michelly de Cristo-Araújo, Geo Coppens d’Eeckenbrugge, Alessandro Alves Pereira, Doriane Picanço-Rodrigues, "Origin and Domestication of Native Amazonian Crops" in Diversity vol. 2 (2010) pp. 72-106
  • Marie-Christine Daunay, Henri Laterrot, Jules Janick, "Iconography and History of Solanaceae: Antiquity to the XVIIth Century', in: Jules Janick, Horticultural Reviews, vol. 34 (2007), pp. 1-112 (Paginae selectae apud Google Books)
  • Marie-Christine Daunay, Henri Laterrot, Jules Janick, "Iconography of the Solanaceae from Antiquity to the XVIIth Century: a Rich Source of Information on Genetic Diversity and Uses" in Acta Hort. no. 745 (2007) pp. 59-88
  • Amit Krishna De, ed., Capsicum: The genus Capsicum. Londinii: Taylor & Francis, 2003 (Paginae selectae apud Google Books)
  • Barbara Pickersgill, "Chile Peppers" in Rafael Lira, Alejandro Casas, José Blancas, edd., Ethnobotany of Mexico: Interactions of People and Plants in Mesoamerica (Springer, 2016) pp. 417-438 (Paginae selectae apud Google Books)
  • Vincent M. Russo, ed., Peppers: Botany, Production and Uses. Wallingford: CAB International, 2012 (Paginae selectae apud Google Books)
  • Frederick J. Simoons, Food in China: A Cultural and Historical Inquiry (CRC Press, 2014) pp. 385-386 (Paginae selectae apud Google Books)
  • Vito Teti, Storia del peperoncino: un protagonista delle culture mediterranee. Romae: Donzelli, 2007
  • Clifford A. Wright, "The Medieval Spice Trade and the Diffusion of the Chile" in Gastronomica vol. 7 no. 2 (2007) pp. 35-43

Nexus interni

Nexus externiRecensere

  Vicimedia Communia plura habent quae ad Capsica spectant.

PinacothecaRecensere


Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Capsicum_(fructus)&oldid=3575433"