Cédrat.jpg
Malum Medicum (fructus speciei Citri medicae)

Eudicotyledones 
Rosidae 
Ordo : Sapindales 
Familia : Rutaceae 
Genus : Citrus 
Species : C. medica 
Citrus medica 
L.  

Citrus medica (binomen a Carolo Linnaeo anno 1753 statutum),[1] Latinitate antiqua malus Mēdica (sed et aliis nominibus), est species plantarum florentium familiae Rutacearum, fructu suaveolente et corio crasso, una ex quattuor primis arboribus generis Citri (quorum aliae sunt species Citrus maxima et Citrus reticulata et subgenus Papeda), ex quibus omnes citri varietates per naturalem speciationem hybridam aut artificiosam hybridizationem evolutae sunt.[2]

A Vergilio scriptorum Latinorum primo laudata est:

Media fert tristes succos tardumque saporem
Felicis mali, quo non praesentius ullum,
Pocula si quando saevae infecere novercae
Miscueruntque herbas et non innoxia verba,
Auxilium venit ac membris agit atra venena.
Ipsa ingens arbos faciemque simillima lauro
Et, si non alium late iactaret odorem,
Laurus erat: folia haud ullis labentia ventis;
Flos ad prima tenax; animas et olentia Medi
Ora fovent illo et sensibus medicantur anhelis.[3]

Citrus medica quandam varietatem fructuum praebet. Quorum rarior et visu digna est Citrus medica var. sarcodactylis[4]. Nam cum apud citrum medicam pulpa omnium partium fructùs inter se contingentium uno putamine tecta sit, in sarcodactyli hae particulae tantum prope pediculum inter se coniunctae sunt, maior autem pars uniuscuiusque singula suo ipsius putamine obtecta est. Quo fit, ut hic fructus, habens similitudinem manifestam manùs digitis porrectis benedicentis vel docentis, saepe non sarcodactylis, sed sacrodactylis, immo etiam manus Buddhae (e. g. theodisce Buddha-Hand, italiane mano di Budda, anglice Buddha's hand) nominetur.

NominaRecensere

Apud antiquos, quibus haec arbor e Media et Persia oriunda cognita est, appellabatur propter hanc rem "malus Medica"' vel "Persica" aut "Assyria". Fructús eius "mala Medica, Persica, Assyria" sive "mala citrea" vel etiam uno verbo "citromala" appellabantur.

UsusRecensere

Antiqui acidum propter olorem in armariis inter vestimenta ponebant ad tineas arcendas.

NotaeRecensere

  1. Carolus Linnaeus, Species plantarum (Holmiae: impensis L. Salvii, 1753) vol. 2 p. 782 (Latine)
  2. J. Klein, "Citron Cultivation, Production and Uses in the Mediterranean Region," in Medicinal and Aromatic Plants of the Middle-East , ed. Z. Yaniv et N. Dudai (Springer Netherlands, 2014), vol. 2, 199–214, doi:10.1007/978-94-017-9276-9_10.
  3. Vergilius, Georgica 2.126-135.
  4. In nomine sarcodactylis duo vocabula graeca composita sunt, nempe σάρξ (sarx, i. e. caro) et δάκτυλος (dáctylos, i. e. digitus).

BibliographiaRecensere

Fontes antiquiores
Recentiora

Nexus externiRecensere

  Situs scientifici: Tropicos • Tela Botanica • GRIN • ITIS • Plant List • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • IUCN Red List • Plantes d'Afrique • Flora of China • INPN France • USDA Plants Database
  Vicimedia Communia plura habent quae ad Citrum medicam spectant.
  Vide "Citrus medica" apud Vicispecies.