Vanuatu

Vanuătu, (-us, n.) rite Res Publica Vanuatuensis (Anglice Republic of Vanuatu, Francice République de Vanuatu, Bislamice Ripablik blong Vanuatu), olim Novae Ebudes (Anglice New Hebrides, Francice Nouvelles-Hébrides), est civitas sui iuris Oceaniae in regione Melanesia in Oceano Pacifico Austroccidentali, in Mari Curalino sita. Archipelagus 83 insulis, plerisque vulcanicae originis, componitur et circiter 1750 chiliometra oriente septemtrionis Australiae, 500 km boreoriente Novae Caledoniae, occidente Vitorum et meridie Insularum Salomonis est. Anno 1980 libertatem a Francia et Britannia accepit.

Archipelagus, Novae Ebudes ab Iacobo Cook nuncupatus, lentam inordinatamque colonizationem passus est, e sua exploratione ab Europaeis exeunte saeculo duodecivensimo usque ad saeculum undevicensimo exeuns. Quod tunc voluntatum conflictus factum est inter Franciam et Britanniarum Regnum, hae duo anno 1904 coniunctam administrationem imponere decreverunt. Sic instauratum est, inter 1906 et 1980, Condominium Novarum Ebudum (Anglice Condominium of the New Hebrides, Francice Condominium des Nouvelles-Hébrides), quod has Oceanianas insulas unam coloniam coniunctim a duabus potentiis colonialibus gestam fecit. Anno 1980 Novae Ebudes liberae factae sunt; novum quarum nomen Vanuatu rapide Europaeam denominationem substituit.

Toponymia

Nomen civitatis a vocabulo vanua deducitur, 'terram' et 'domum' significante, quod in variis linguis Austronesiis fit, et e vocabulo tu, 'stare' significante. Coniunctae ambae voces liberum novae reipublicae statum significant.

Historia

Puer Vanuatuanus.

Indigenae

Vanuatu per migrationes versus Melanesiam incultum est, ex 45 000 a.C.n. in 1500 a.C.n. (per Lapitam). Praesentes Vanuatus incolae orti sunt ex antiqua mixtura inter dissimiles incolarum laminas. Antiquissima vestigia inventa a Millennio 2 a.C.n. coeperunt. Si physica species insularum incolas vicinis Novae Guineae et Australiae appropinquant, suae linguae, Oceanicae, eos magis vicinis Indonesiis et Polynesiis appropinquant.

Exploratio et inventiones Europaeae

Primus Europaeus explorator qui archipelagus attigit est Lusus Petrus Fernandes de Queirós anno 1606 ad Spiritum Sanctum adveniens, quem sic nuncupavit, continentem Terram Australem invenisse credens. Ludovicus Antonius de Bougainville anno 1768 Spiritum Sanctum et insulas eius Oriente sitas denuo invenit, quas omnes coniunctas Magnas Cyclades nuncupavit. Iacobus Cook totum circuitum anno 1774 fecit et eis dedit nomen per duo saecula, Novas Ebudes. Usque ad 1830, archipelagus solum obiectum voluntatis exploratoribus est. Vanuatus 200 000 incolarum in parvis humanis circulis vivunt, liberissimis inter se.

Expilatio et colonizatio Europaea

Novarum Ebudum tabula, anno 1905.

Ex his annis, missionariorum adventus et postea, inter 1840 atque 1860 ligni Santali expilatio duo genera contactus cum Indigenis valde dissimilia formavere. Operariorum commercium versus Terram Reginae decennio 187 Indigenarum diffidentiam contra Europaeos auxit. Nihilominus, archipelagus mutatum est et e decennio 187 coloni, praesertim Britanni et Francici, sedem fixere. Indigenae incolae decrescere hoc tempore coeperunt, donec eorum numerus quinquies diminuti sit, saeculum vicensimum ineuns.

Licet voluntaria actio aliquorum promotorum pro colonialibus cupiditatibus, nec Francia nec Britanniarum Regnum archipelagus annectere statuere; anno 1887 provisorium statutum vigere coepit sed usque ad 1906, cum totae aliae terrae aut independentes aut formaliter ad aliam civitatem adiunctae sunt, obsignatum est nullum foedus inter duas potentias de decretorio coloniali regimine archipelagi, Condominio Novarum Ebudum.

Provisoriae originis, hoc regimen, instituta omnium instantiarum et diaconiarum duplicatione in archipelago, perdurant et denique acceptae sunt a dissimilium civitatum colonis. Quod attamen, in principio, Indigenis favet. Per secundum bellum mundanum, Novae Ebudes prima Francica colonia cum Carolo de Gaulle colligans et ponderis postrema statio Civitatum Foederatarum sunt.

Libertas

Per decennium 197, Neoebudenses plurimum autonomiae consequi quaesivere et, licet Britannicae atque Francicae reticentiae, libertas die 30 Iulii 1980 proclamata est, antiqua colonia Vanuatu nuncupata. Per decennium 199 politica instabilitas eminebat. Cum parlamentariae stabilitatis fine, decennium 200 etiam politicae instabilitatis synonymum est quae minus recurrens^? est per decennium 201.

Dum Francophonia im maxima prosperitate est, Vanuatu suos nexus cum Francia et eius collectivitatibus in Pacifico roborare quaerit. Sub multorum Francicorum Primorum Ministrorum aegide, bonae conexiones coluntur per ultimos annos. Regulariter foedera inter Franciam et Vanuatu obsignantur. Quod Vanuatui regionali internationalique emolumentum confert.

Postquam iamdudum prima socia oeconomica in Vanuatu fuisset, Francia nunc post Australiam evanescit. Dehinc nova civitas obiectum consensus faventis facit et fiduciam acquisivit quae cordialem constructivumque dialogum constituere permittit.

Geographia

Melanesium vulcanicum archipelagus

Si plus cognoscere vis, vide etiam Catalogus Insularum Vanuatuensium.

Vanuatus iuxta cum Nova Caledonia tabula.

In Oceano Pacifico, 540 chiliometra Boreoriente Novae Caledoniae, situm, Vanuatu 81 insulis componitur cum duabus plus quas postulat, Insulam Matthaeum (Anglice Matthew Island, Francice Île Matthew) et Insulam Venatorem (Francice Île Hunter, Anglice Hunter Island), in praesenti a Francia intra territorium Novam Caledoniam occupatas. Archipelagus circa 12 000 km² tegit et secundum axem Septemtrionem-Boreoccidentem/Meridiem-Austrorientem patet.

Insulae clima tropicum aut subtropicum habent, vulcanicae originis et montanae sunt, exceptis Aniva meridie, atollo Rova inter Insulas Banks (Francice Îles Banks, Anglice Banks Islands, Bislamice Bankis), septentrione. Inter tres maximas insulas intra archipelagus sunt Spiritus Sanctus (Francice ac Anglice Espiritu Santo), Malakula (Francice Malékoula, Anglice ac Bislamice Malakula) et Efate (Francice Éfaté, Anglice ac Bislamice Efate).

Naturalia pericula

Planities cinerea montis igniferi Yasuris.

Civitas Austroriente Circuli Ignis sita est. Aliquae vulcanicae insulae in activitate adhuc sunt, tales insulae Tanna cum monte ignifero Yasure (Francice et Anglice Yasur), Ambrymum cum montibus igniferis Maro ac Bembŏu (Francice et Anglice Marum et Benbow, proprie), Sancta Maria cum Monte Garetensi (Francice Mont Garet, Anglice Mount Gharat) aut adhuc Insula Leprosi cum monte ignifero Manărone (Francice Mont Manaro, Anglice Manaro) et Lopĕvi cum monte ignifero homonymo. Attamen alii montes igniferi dormiunt, velut Carŭa (Anglice et Francice Karua), submarinus mons ignifer in caldera Cuvis (Anglice et Francice Kuwae) inter insulas Epos et Tongŏam situs. Haec caldera, nunc submarina, per cataclysmicam eruptionem anno 1452 formata est quae insularum morphologiam valde mutavit.

Mense Novembri 1999, gravis terraemotus et postea megacyma Insulam Pentecostes vastaverunt et milia hominum sine domo reliquerunt. Mense Ianuario 2002, alius potens terraemotus, cum posteriori megacymati etiam, caput Portum Vilam et circumiecta nocuit. Die 8 Augusti 2006 et Kalendis Augustis 2007 alii duo terraemotus sensi sunt hac vice sine causandis maioribus damnis aut megacymate quia nimis profundus. Notandus est anno 2007 terraemotus Luganvillae pontem in insula Spiritu Sancto loco movisse. A die 13 ad die 14 Martii 2015, typhon marinus nomine Pam fortissimus magnitudine (categoria quinta) subiectus est, quod plus quam 90 centesimas aedificiorum, infrastructurarum, scholarumque detersit apud UNICEF, et plus quam undecim homines necavit.

Ambitus

Civitas obiectum habuit praecipuam scientificam expeditionem Santo 2006, cuius propositum imprimis conopēum explorare fuit. Lepidodactylus buleli, nova Gekkonidarum species, hac occasione inveniri posuit. Civitas adhuc valde separata est a Civilizatione Occidentali super insularum aliquibus, ob solitudinem geographicam. Solum tres insulae rete electrico instructae sunt.

Civilitas

Parlamenti Vanuatuensis aedes in Portu Vila.

Vanuatu respublica parlamentaria est. Praeses, per suffragium indirectum quinquennio electus, dux Civitatis est. Cuius munus praesertim repraesentativum est. Primus Minister, dux Gubernationis, et sui ministri potestatem exsecutivam habent. Potestas legisfera a camera unica 52 membrorum per suffragium universale directum singulis quartis annis renovata exercitatur. Iudiciarium systema, independens, in Britannicis et Francicis iuribus fundatur.

Iolu Abil praeses e 2 Septembris 2009 et Sato Kilman primus minister e 2 Decembris 2010 est.

Civilitas regionum est multiplex, inter globalem^? oeconomiam ac societatem mutantes et 80 centesimae incolarum traditionalem modum vivendi secutorum. Portus Vila sibi non tribales competitiones vitat. Ramorum fascis super loco supermercatui praeviso in praecipua urbis via situm silendum propter discussionem inter stirpes de situs proprietatis iure indicat, quod nullum Occidentalis generis tribunal solvere sciret. Senibus faciendum est sociale opus de circumstantiis^?, quod decennia durare posset.

Divisio administrativa

Vanuatu divisum est in provincias sex e 1994. Quarum nomine ex initialibus constituentium insularum litteris derivatur:

Provincia Latine	Provincia Anglice	Provincia Francice	Provincia Bislamice	Caput Latine	Caput Anglice	Caput Francice	Caput Bislamice	Praecipuae insulae	Area (km²)	Incolae (1999)
Malampa	Malampa	Malampa	Malampa	Lacatŏro	Lakatoro	Lakatoro	Lakatoro	Ambrymum, Malakula, Paama	2 779	32 705
Penama	Penama	Pénama	Penama	Longăna	Longana	Longana	Saratamata	Insula Pentecostes, Insula Leprosi, Aurora	1198	26 646
Sanma	Sanma	Sanma	Sanma	Luganvilla	Luganville	Luganville	Luganville	Spiritus Sanctus, Malo	4248	36 084
Sefa	Shefa	Shéfa	Shefa	Portus Vila	Port Vila	Port-Vila	Port Vila	Efăte, Insulae Pastoris	1455	54 439
Tafĕa	Tafea	Taféa	Tafea	Isăngel	Isangel	Isangel	Isangel	Tanna, Anĭva, Futŭna, Insula Martyris, Aneityum	1628	29 047
Torba	Torba	Torba	Torba	Sola	Sola	Sola	Sola	Insulae Banks, Insulae Torres	882	7757

Provinciae Vanuatuenses.

Provinciae vicissim divisae sunt in municipia (communiter in una insula individuali consistentia) a buleuterio et a demarcho inter buleuterii membra electo.

Rationes externae et res militares

Vanuatu Argentariae Asianae Evolutionis, Argentariae Mundanae, Aerario Monetario Internationali, Agenturae Cooperationis Culturalis et Technicae, Francophoniae et Consortioni Populorum se iunxit.

E 1980, Australia, Britanniarum Regnum, Francia et Nova Zelandia plerumque evolutionis auxilium Vanuatui praebuit. Directum subsidium e Britanniarum Regno in Vanuatu anno 2005 decessit, quoniam Britanniarum Regnum noniam animum in Pacifico intendere decrevit. Nihilominus, nuperrime novi donatores tales Depositio Provocationis Millennii (Anglice Millennium Challenge Account) et Res Publica Popularis Sinarum crescentes auxiliaris aerarii quantitates praebent. Anno 2005 Depositio Provocationis Millennii Vanuatu unam inter quindecim civitates in orbe terrarum electam ad auxilium accipiendum esse nuntiavit. Fere 65 millionum dollariorum dati sunt ad suppeditandas et meliorandas fundamentales publicae infrastructurae res.

Vanuatu arctas oeconomicas culturalesque conexiones cum Australia, Unione Europaea (praecipue cum Francia et Britanniarum Regno) et Nova Zelandia retinet. Australia nunc pleramque externam assistentiam suppeditat, inclusis biocolytica vi, quae paramilitarem alam habet.

Sunt duae biocolyticae alae: Vis Biocolytica Vanuatuensis (Anglice Vanuatu Police Force) et paramilitaris ala, Vis Mobilis Vanuatuensis (Anglice Vanuatu Mobile Force). Coniuncti sunt 547 vigiles dispositi in duas praecipuas biocolyticas^? potestates; aliam in Portu Vila et aliam in Luganvillam. Praeter duas potestatis stationes erant quattuor secundariae stationes biocolyticae et octo praesidia biocolytica.^? Quod significat esse multas insulas sine biocolytica praesentia et multas insularum partes ubi praesidium biocolyticium varios dies postulare posse. Totae militares expensae non promptae sunt.

Non est Magna Commissio aut aliud Grapheum Gubernationis Vanuatuensis in Britanniarum Regno, sed est Amici Britannici Vanuatus (Anglice British Friends of Vanuatu), cum sede Londinii, Vanuatuensibus salutatores in Britanniarum Regno favet et monita et contactus offerre potest hominibus informationem de Vanuatu quaerentibus aut visitare optantibus et nova membra (non necessarie residentes in Britanniarum Regno) Vanuatus curiosa benigne excipit. Consociatio Charitable Trust parvi gradus assitentiam in educativo exercitationisque campis commodat.

Demographia

Vanuatus demographica data secundum OAA, anno 2005; Numerus incolarum in milibus.

Vanuatuensis numerus incolarum 221 506 est. Viri feminas superant; anno 1999, secundum Grapheum Statisticae Vanuatuense, erant 95 682 virorum et 95 682 mulierum. Officiales statisticae mortalitatem infantilem decrevisse per ultimum saeculi vicensimi dimidium, e 123 mortium pro mille incolarum anno 1967 in 25 mortes pro mille anno 1999, ostendit. Nihilominus Centralis Intellegentiae Agentura 46.85 infantiles mortes pro mille vivorum partuum secundum suas anni 2011 aestimationes asserit. Incolae praesertim ruricolae sunt, quamquam Portus Vila et Luganvilla numerum incolarum in decussibus milium habent.

Vanuatuenses (Francice, Anglice, et Bislamice Ni-Vanuatu), sive Vanuatus incolae praecipue (98.5%) e Melanesiis descendunt, dum reliquae Vanuatuenses mixtura Europaeorum, Asianorum et Pacifici insulanorum sunt. Tres insulae historice a Polynesiis colonizatae sunt. Circiter 2000 Vanuatuensium in Nova Caledonia vivunt laborantque. Anno 2006 oecologisticae consociationes New Economics Foundation et Amici Telluris Indicem Planetae Felicis ediderunt, qui data de relatae laetitiae gradibus, exspectatione vitae, atque vestigio oecologico explicaverunt, et Vanuatu oecologice efficientissimam civitatem cum obtenta magna prosperitate in toto orbe terrarum esse aestimaverunt.

Linguae

Reipublica Vanuatuensis lingua publica est Bislama. Linguae publicae Bislama, Anglica et Francica sunt. Praecipuae educationis linguae Anglica et Francica sunt.

Bislama lingua piginanglica et nunc lingua creola in regionibus urbanis est, quae necessario typice Oceanicam grammaticam praecipue cum Anglico vocabulario combinat. Est unica lingua quae a plerisque Vanuatuensibus intellegi potest et in usu velut secunda lingua est. Praeterea sunt 113 Indigenicae linguae adhuc active^? in usu in Vanuatu. Linguarum spissitudo per capita maxima cuiuslibet civitatis in toto orbe terrarum est, cum media solum 2000 loquentium pro lingua. Omnes haec linguae vernaculae ad Oceanicum ramum intra familiam Austronesiam pertinent.

Religio

Ecclesia in insula Pele, in Vanuatu.

Religio Christiana est pervulgata religio in Vanuatu, in variis confessionibus consistens. Ecclesia Presbyteriana, cui circiter una tertia pars incolarum, est praecipua earum. Ecclesia Catholica Romana et Communio Anglicana aliae communes confessiones sunt, utraque circa 15 centesimae incolarum asserens. Aliae sunt Ecclesia Adventistarum Septimi Diei, Ecclesia Christi, Ministeria Niali Thomae, et multi alii religiosi circuli confessionesque.

Propter modernitates quas milites per secundum bellum mundanum secum apportavit cum in insulas advenissent, complures cultus onerarii facti sunt. Quorum multi exstincti sunt, sed cultus Ioannis Frum in insula Tanna adhuc ponderis est et habet in parlamento asseclas. Etiam in Tanna est Motus Principis Philippi. Yaohnanenae tribus convici antiquam fabulam credunt de pallidae cutis filio montani spiritus per maria desiliente ad quaerendam potentem mulierem matrimonii proposito. Princeps Philippus, cum insulam cum Elizabeth II uxore visitavisset, exacte descriptioni accommodatus est et velut deus igitur passim per insulam Tannam veneratus et habitus est.

Oeconomia

Mercatus in Portu Vila.

Graphica depictio de Vanuatuensium productorum exportationibus in 28 categoriis colore codificatis.

Agricultura commercialis in Efăte septemtrionali.

Ad 65 centesimas incolarum in rusticis archipelagi zonis, oeconomia praecipue in agricultura et piscatione fabrili gradu parvorum vicorum fundatur. Piscatio, pecuniariae diaconiae hyperactia et periegesis, circiter cum 50 000 salutatorum anno 1997, alii oeconomici praecipui campi sunt. Metalli deposita aspernabilia sunt; civitas nullum campum petrolearium habet. Industria paulum evoluta est; solum parva industria levis mercatui locorum provident. Reditus fiscales e telonialibus iuribus oriuntur. Oeconomica evolutio exportationum debilitate, calamitatum naturalium vulnerabilite et magnis distantiis inter insulas et duas civitates urbes obstruitur.

PDG incrementum minus quam 3 centesimae mediae per decennium 200. Versus medium 2002, gubernatio conamina ad augendam periegesin aggravavit.

In Vanuatu, nullum vectigal de reditu, nulla retentio fiscalis de exitu, nullum vectigal de valoribus excendentium, nullum ius successionis et nulla permutationum inspectio. Australia et Nova Zelandia praecipuae civitates adventicium auxilium praebentes sunt. Vanuatu paradisus fiscalis est qui aliis gubernationibus aut agenturis applicandae legis informationem de pecuniariis computis non suppeditat. Argentaria popularis, per suam sedem auxiliariam BRED, ibi agenturam de Vanuatus ordinatione possidet. Respondens curis ortis ex adventiciis civitatibus, gubernatio suum pecuniariam sedem hyperactiam^? meliorandum esse pollicita est. Vanuatu etiam vexillum convenientiae est.

Communicationes

Telephona cellularia diaconia^? in insulis a societate TVL et Digicel praebitum est. Gubernativum rete adhuc construitur quod cursum electronicum, telephonia, interrete et congressuum instructus gubernativis grapheis per totam civitatem suppeditet. Vanuatu socium 185 intra Organizationem Mundanam Proprietatis Intellectualis Decembri 2011 factum est.

Infrastucturae

Vectura

Aëroportus Portus Vilae in Vanuatu, mense Aprili 2008.

Anno 1999 autoviarum longitudo 1070 chiliometrorum erat. Quorum 256 chiliometra bituminata sunt. Ferrivia in civitate non est.

Aëronautica civitatis societas est Air Vanuatu, quae volatus intra et inter civitates gerit; duo volatus hebdomadales in Aucopolin, tres hebdomadales in Brisbanam, sex hebdomadales in Sydneium, volatus in Noumeam et Nados. Aliae societates aëronauticae in Vannuatu volantes Air Calédonie, Solomon Airlines, Pacific Blue, et Air Pacific sunt. Anno 2007, civitas 31 aëroportus habebat, sed solum in eorum tribus aërodromus bituminatus est.

In plerisque insulis vectura publica est, laophoria cum littera B in notaculo et taxiraedae cum littera T in notaculo. Praecipui portus civitatis Forari, Portus Vila, et Luganvilla sunt.

Valetudo et educatio

Vici Etonis schola in insula Efăte.

Vanuatu clima tropicum habet et circiter 80 centesimae incolarum rusticae, insulatos^? vicos cum accessu ad suos proprios hortos et ciborum copia incolunt. Haec geographice insulatae communitates minimum accessum ad basicas valitudinarias educativasque diaconias habent. Ecclesiae et organizationes non gubernativae minimum adminiculorum gradum multis pagis rusticis suppeditant. Valetudinariae educativaeque Vanuatuensis Gubernationis diaconiae graviter premuntur ad agendum de rapido incremento urbanorum et periurbanorum incolarum in informalibus et catalepticis catoeciis circum Portum Vilam et minore gradu Luganvillae. Valetudinariae diaconiae in Portu Vila et Luganvillae rationabiles curas valetudinarias, ab visitantibus medicis crebro alitas cumulatasque, praebent.

Educatio obligatoria non est et matriculationes praesentiaeque scholares inter minimas in Pacifico sunt. Anni 1999 aestimatio indicis alphabetizationis hominibus inter 15 et 24 annos 87 centesimae erat et anni 2006 aestimatio alphabetizationis adultorum 78 centesimae erat, licet praesentes numeri minores sint. Index matriculationis in ludo litterario e 74.5 centesimae anno 1989 in 78.2 centesimis anno 1999 et postea in 93 centesimis anno 2004 crevit sed tunc usque ad 85.4 anno 2007 cecidit. Alumnorum educationem primariam complentium proportio e 90 centesimis anno 1991 usque ad 72 centesimas anno 2004 cecidit.

In Portu Vila et tribus aliis locis sunt situs Universitatis Pacifici Meridiani, quae est educativum institutum a duodecim Pacifici civitatibus tentum. Campus in Portu Vila, Emalus Campus nuncupatus, hospitio scholam universitariam legum accipit.

Cultura

Personae funerariae in insula Malakula.

Systema sociale et mores

Vanuatuensis cultura magnam diversitatem per variationes regionum et per adventiciam affectionem retinet. Vanuatu dividi potest in praecipuas culturales regiones tres. Septemtrione, divitiae statuuntur secundum ea quae homo donare potest. Sues, specialiter ei dentibus convexis praediti, opulentiae symbolum passim per Vanuatu habentur. In media parte, priscius Melanesicum culturale systema domitatur; in parte meridiana, systema concessiones titulorum cum consociatis privilegiis involvens^? evolutum est.

Iuvenes varias caerimonias maioritatis aetate et ritus ad initiandos eos in aetatem adultam subeunt, inter quos ex consuetudine circumcisio.

Delineationes Vanuatuenses

Delineationis Vanuatuensis super harena specimen.

Haec originalis complexaque traditio delineationum effectorum super harena typica archipelagi Vanuatuensis est. Hae compositiones crebro harmoniosae geometricaeque a initiatis peritis conficiuntur et scriptioni prosunt: est medium communicationis inter membra fere octoginta dissimilium linguisticorum circulorum et medium mnemotechnicum ad transmittendorum rituum, mythologicarum cognitionum, oralium informationum de historia locorum, agriculturalium technicarum, munerum fabrilium aut adhuc choreographiarum.

Hae Vanuatuenses delineationes Patrimonium Orale et Intagibile Humanitatis secundum UNESCO participant.

Litterae

Lignea tympana rimae ex Vanuatu, in Museo Bishop.

Litterae Vanuatuenses coniunctim consequentem internationalem famam non habent, sed aliqui scriptores aliquod celebritatis ultra reipublicae fines assecuti sunt. Hic est casus poëtissae Gratiae Mera Molisa aut adhuc societatis theatralis Wan Smolbag.

Artes athleticae

Criccetius lusus est ars athletica populo gratissima in Vanuatu. Sunt 8000 adscripticiorum criccetiariorum. Disportus de involutorum genere pendet. Follis volatilis femineus disportus habetur, dum viri pediludio et harpasto XV ludunt.

Gastronomia

Coquina Vanuatuensis, Bislamice aelan kakae nuncupata, piscem, radicis holera velut Colocasiam esculentam ac dioscoream, fructus et holera concorporat. Pleraeque insularum familiae cibum in suis hortis colunt, et ciborum carentiae rarae sunt. Papayae, ananasae, mangi, bananae, et batatae per fere totum annum abundant. Latex et cramum ex nuce coco^? in usu ad condienda multa fercula sunt. Plerique cibi coquuntur utendo calidis petris aut fervendo aut vapore molliendo; paulum cibi frigitur.

Kava, usitata potio non alcoholica, valde popularis in Vanuatu est. Cum acclamata potio e pipere methystico braciata esset, communiter crepusculo potatur, post cenam, praesertim ab viris sed magis magisque a mulieribus. Quia placide quasinarcotios acquiescentesque effectus super hominibus habet, praecipue magni aestimatur propter remissam socialem "atmosphaeram" cum qua usitate consociatur, tam in urbanis quam in rusticis locis, in nakamal contextu.

Musica

Gregis chordarum actio in Portus Vilae viis.

Musica vetus, Bislamice kastom singsing sive kastom tanis nuncupata, rusticis in Vanuatuensibus regionibus adhuc viget. Instrumenta musica praesertim in idiophoniis consistunt, inter quae: variarum formarum magnitudinumque tympana, tympana rimae quoque, et crepundia. Variis in regionibus, aërophonia, tales fistulae aut tibiae, in usu sunt cantui; Membranophonia et chordophonia etiam aliquibus in regionibus inventa sunt, sed obsolevere per colonica tempora. Magna tympana rimae Vanuatu repraesentia ad haec traditionalia instrumenta pertinent; erant crebrius in usu velut musica tympana ad comitandas quasdam saltationes, sed aliquando (licet rare) velut ritualia media communicationis; licet diseminata passim per Vanuatu, sunt in usu verticaliter solum mediis in archipelagi regionibus (praesertim in Ambrymo). Musica usitata hodierna valde generalis terminus est amplam complexamque generum musicorum ab omnibus locorum communitatibus cognitorum varietatem tegens et complectens—modo persimili vago termino musicae classicae Occidentalium societatum.

Aliud genus musicum quod populo valde gratum per saeculum vicensimum omnibus in Vanuatuensibus regionibus factum est grex chordarum nuncupatur. Quod citharas Hispanicas, citharas Havaianas, et carmina populo grata commiscet.

Nuperius musica Vanuatuensis, velut industria, rapide in decennio 200 crevit et complures greges distinctivam Vanuatuensem identitatem procuderunt. Inter popularia modernae musicae commercialis genera quae nostro tempore in urbibus auscultantur, musica zucica et musica reggaetonica sunt. Musica reggaetonica, musicae hiphopicae variatio Hispanice rapiata et cum suo proprio distinctivo ictu, auscultatur in localibus Vanuatuensibus deverticulis nocturnis plerumque cum Occidentalium et periegetarum cavea.

Media communicationis

Unicum quotidianum diarium in Vanuatu Vanuatu Daily Post, anno 1993 conditum, est. Pleraquae Vanuatuensia diaria septimanalia sunt, inter quae Pentecost Star aut L'Hebdo du Vanuatu.

Television Blong Vanuatu unicus televisificus trames, anno 1993 conditus et Anglice et Francice transmittens, est.

Feriae et dies festi

**Feriae et dies festi**
Dies	Nomen Latine	Nomen Francice	Nomen Anglice	Notae
21 Februarii	Dies Memorialis Patris Independentiae Gualterii Lini	À la mémoire du Père de l'indépendance Walter Lini	Memorial day blong Father Walter Lini	Dies qua "Pater Independentae" Reipublicae Vanuatuensis Gualterii Lini est mortuus.
5 Martii	Dies Ducum Consuetudinariorum	Fête des chefs coutumiers	Custom Chiefs' day	Archipelagi Vanuatuensis duces consuetudinarii in nacamale congregantur.
30 Iulii	Dies Libertatis Reipublicae Vanuatuensis	Jour de l'indépendance de la République de Vanuatu	Independence day	Die 30 Iulii 1980 rite nuntiata est liberi archipelagi Vanuatuensis.
5 Octobris	Dies Constitutionis	Fête de la Constitution	Constitution day	Publica Constitutionis Vanuatuensis obsignatio.

Codices

Vanuatui codices sunt:

NH, secundum Catalogum codicum nationum quibus OTAN utitur, codex alpha-2,
VAN, secundum catalogi codicum nationum Consilii Olympici Internationalis,
VU, secundum normam ISO 3166-1 (catalogi codicum rerum publicarum), codex alpha-2 (catalogus codicum nationis),
VU, secundum catalogi codicum internationalium notaculi autocineti,
VUT, secundum Catalogum codicum nationum quibus OTAN utitur codex alpha-3,
VUT, secundum normam ISO 3166-1 (catalogi codicum rerum publicarum), codex alpha-3,
YJ, secundum Catalogum praefixorum codicum notaculi aëronavium quibus ICAO utitur.

Bibliographia

Christian Coiffier, Kirk Huffman, "Historique d’un chef-d’œuvre, ambassadeur de l’art ni-vanuatu en France" in Journal de la Société des Océanistes no. 133 (2011)

Nexus interni

Nexus externi

Pinacotheca

Lacus lavae in cratere Mari Septembri 2009.
Ngunae conspectus ex acta Paonangisiensi, in Efăte, 26 Novembris 2006.
Acta Eracorensis, in Efăte, 2 Iunii 2006.
Unitates periegeticae in Eracore, in Efăte, 29 Novembris 2006.
Sinus Mele, in Efăte, mense Aprili 2008.
Lacuna Eratapensis, in Efăte, mense Aprili 2008.
Laophorium in circumiectis Portus Vilae.
Navis traiectoria inter insulas Vanuatuenses, ibu in Portu Vila, 2 Iunii 2006.
Meratus in Portu Vila, 2 Iunii 2006.
Portus Vilae ora maris, 2 Iunii 2006.
Domus incepti Seacology, in pago Sanoa.
Nacamal vici Pangonis, in Efăte, mense Aprili 2008.
Domus vici Natapauensis, in Lelĕpa, 24 Novembris 2006.
Caverna Fele, in Lelĕpa, 2006.
Picturae rupestres in Caverna Fele, in Lelĕpa, 24 Novembris 2006.
Petrae sculptae in Lavatmangemu.

Civitates et territoria Oceaniae

Civitates	Australia · ^†Iaponia · ^†Indonesia · Viti · Insulae Marsalienses · Insulae Palauenses · Insulae Salomonis · Samoa (Samoa Occidentalis) · Kiribati · Foederatae Micronesiae Civitates · Nauru · Nova Zelandia · Papua Nova Guinea · ^†Philippinae · ^†Timora Orientalis · Tonga · Tuvalu · Vanuatu ^†Etiam membrum Asiae est.
Territoria obnoxia	Insulae Aleutiae · Insula Baker · Insula Christi Natalis · Guama · Havaii · Insula Howland · Insulae Mariannae Septentrionales · Insula Norfolk · Nova Caledonia · Polynesia Francogallica · Rapanui (Insula Paschalis) · Samoa Americana · Tokelau · Uvea et Futuna · Insula Wake

Opus geopoliticum • Nationes mundi • Oceania • Oceanus Pacificus

Capsae cognatae: Africa • America • Asia • Europa

Civitates sociae Consortionis Populorum


Africa Australis · Antiqua et Barbuda · Australia · insulae Bahamenses · Bangladesa · Barbata · Beliza · Botswana · Britanniarum Regnum · Bruneium · Caimanae insulae · Cammarunia · Canada · Cyprus · Dominica · Gana · Granata · Guiana · Iamaica · India · Kenia · Kiribati · Lesothum · Malaesia · Malavia · Mauritia · Melita · Mons Leoninus · Mozambicum · Namibia · Nauru · Nigeria · Nova Zelandia · Pakistania · Papua Nova Guinea · Ruanda · insulae Salomonis · insulae Seisellenses · Samoa · Sanctus Christophorus et Nives · Sancta Lucia · Sanctus Vincentius et Granatinae · Singapura · Swazia · Tanzania · Taprobane · Tonga · Trinitas et Tabacum · Tuvalu · Uganda · Vanuatu · Viti · Zambia Opus geopoliticum • Consortio Populorum Capsae cognatae: Reges Britanniarum • Secretarii generales Consortionis Populorum

Vanuatu : politica

Praesides Vanuatus


Ati George Sokomanu • Fridericus Karlomuana Timakata • Ati Georgius Sokomanu • Onneyn Tahi • Fridericus Karlomuana Timakata • Alfredus Maseng • Ioannes Maria Léyé • Eduardus Natapei • Ioannes Bani • Rogerius Abiut • Alfredus Maseng • Iosias Moli • Kalkot Mataskelekele • Maximus Carlot Korman • Iolu Abil • Philippus Boedoro^(fr) • Balduinus Lonsdale • Tallis Obed Moses • Nikenike Vurobaravu Opus geopoliticum • Duces civitatum Australianarum et Pacificarum hodiernarum Capsae cognatae: Primi ministri Vanuatus

Primi ministri Vanuatus


Gualterus Lini • Donaldus Kalpokas • Maximus Carlot Korman • Sergius Vohor • Maximus Carlot Korman • Sergius Vohor • Donaldus Kalpokas • Baracus Sopé • Eduardus Natapei • Sergius Vohor • Ham Lini • Eduardus Natapei • Sergius Vohor • Eduardus Natapei • Sato Kilman • Moana Carcasses Kalosil • Iosephus Natuman • Sato Kilman • Carolus Salwai • Robertus Loughman • Ishmael Kalsakau • Sato Kilman Opus geopoliticum • Gubernatores civitatum Australianarum et Pacificarum hodiernarum Capsae cognatae: Praesides Vanuatus • Ministri rerum externarum Vanuatuenses

Ministri rerum externarum Vanuatuenses 2011–


Georgius Wells 2011 • Alfredus Carlot 2011 • Iosephus Natuman 2011 • Alfredus Carlot 2011 • Eduardus Natapei 2013 • Sato Kilman 2014 • Kalvau Moli 2015 • Sergius Vohor 2015 • Havo Moli 2015 • Bruno Leingkone 2016 • Radulphus Regenvanu 2017 • Marc Ati 2020 • Jotham Napat 2022 • Matai Seremaiah 2023 • Marc Ati 2023 • Matai Seremaiah 2023 Opus geopoliticum • Ministri a rebus externis civitatum Australianarum et Pacificarum hodiernarum Capsae cognatae: Primi ministri Vanuatus