Gekkonidae

Gekkonidae sunt familia Squamata magnitudinibus parvis ac mediis (et Varanidarum gratia et ampliis), in regionibus caeli calidi per orbem terrarum endemica. Eis solis inter Squamatis vox est, et eae ad similibus communicandum utuntur. Circa duo milia specierum exstant, et verisimile est multas iam inventas iri. Nomen gekko, e quo familia nuncupata est, verbum Indonesium onomatipoeicum est, cum vocem eorum Animalium imitatur.

Phelsuma laticauda laticauda

Animalia — Chordata

Classis : Reptilia
Ordo : Squamata
Subordo : Bifurcata
Infraordo : Gekkota
Familia : Gekkonidae
Gray, 1825

Palaeontologia

50–0 m.a.: Eocaenum > Recens^[1]

Subdivisiones: Subfamiliae

Aeluroscalabotinae

Eublepharinae
Gekkoninae
Teratoscincinae

Diplodactylinae

Omnes Gekkonidae, subfamilia Eublepharinarum exclusa, palpebris carent, et potius habent membranam perlucidam oculum tegentem, quam ad purgandam lingunt. Multae species se defendentes materiem foedam olfactu et faeces adversus oppugnatores eiciunt, multaeque species caudas defensionis causa demittunt—ratio autotomia appellata. Plurimae species ob proprios pulvinulos pedis celebratae sunt, qui cuius gratia eis licet superficies terites rectasque ascendere, et adeo tecta umbratilia facile transire (vis Waalsiana huic facilitati adiuvare putatur). Hanc proprietatem plures homines noverunt qui zonas torridas habitant, et Gekkonidas benignos hospites quasique familiares domi accipiunt, etiam quia Insectis vescuntur, Culicidis inclusis.

Nota est maxima species, Hoplodactylus delcourti, uno ex specimine farto in cella musei Massiliae in Francogallia condito descripta, et uno observatione confirmata in loco agresti anno 1870. Haec species, 60 cm longa, fuit endemica in Nova Zelandia, ubi in vernaculis habitabat silvis. Probabiliter exstincta facta est cum multis harum insularum faunis saeculo undevicensimo exeunte, cum novae species invadentes, sicut Ratti et Mustelae, in terram tempore colonizationis Europaeae introductae essent. Minimum familiae membrum Sphaerodactylus ariasae, 16 mm tantum longa, in parva insula ante litus Reipublicae Dominicanae anno 2001 reperta est.^[2]

Taxinomia

Familia Gekkonidarum divisa est in quinque subfamilias, quae permulta genera continent.

Subfamilia Aeluroscalabotinae
- Genus unum Aeluroscalabotes, una species A. felinus, in Asia Meridio-Orientali reperta
Subfamilia Diplodactylinae, septendecim genera, in Oceania reperta
- Genus Bavayia
- Genus Carphodactylus
- Genus Crenadactylus
- Genus Diplodactylus
- Genus Eurydactylodes
- Genus Hoplodactylus
- Genus Lucasium
- Genus Naultinus
- Genus Nephrurus
- Genus Oedura
- Genus Phyllurus
- Genus Pseudothecadactylus
- Genus Rhacodactylus
- Genus Rhynchoedura
- Genus Saltuarius
- Genus Strophurus
- Genus Underwoodisaurus

Uroplatus fimbriatus vitro adhaerescit.

Lygodactylus luteopicturatus, in urbe Dar es Salaam Tanzaniae

Subfamilia Eublepharinae, quinque genera
- Genus Coleonyx
- Genus Eublepharis
- Genus Goniurosaurus
- Genus Hemitheconyx
- Genus Holodactylus

Subfamilia Gekkoninae, 74 genera per omnem orbis terrarum inventa; nonnulla maximorum generum sunt:
- Genus Gehyra
- Genus Gekko, Gekkonidarum genus typicum
- Genus Hemidactylus
- Genus Phelsuma, plurima in Madagascaria endemica
- Genus Phyllodactylus
- ...
Subfamilia Teratoscincinae
- Genus Teratoscincus, septem speciebus constans

Cladogramma

Nonnullae species, olim inter Gekkonidas collocatae, hodie in varias familias distributae sunt nuper creatas; secundum Vidal et Hedges (2005) vera Gekkonidarum phylogenesis est:

─o Bifurcata Vidal & Hedges, 2005
 ├─o Gekkota
 │ ├─o Pygopodomorpha Vidal & Hedges, 2005
 │ │ ├── Pygopodidae
 │ │ ├── Carphodactylidae
 │ │ └── Diplodactylidae
 │ └─o Gekkomorpha Vidal & Hedges, 2005
 │   ├── Eublepharidae
 │   └─┬─┬── Phyllodactylidae
 │     │ └── Gekkonidae Gray, 1825
 │     └── Sphaerodactylidae
 └─o Unidentata Vidal & Hedges, 2005

Gekkota (Gekkonidae similiaque) linguam bifidam habent, ergo inter Bifurcata ponuntur, sed dentes ovi duos habent, non unum, ergo extra Unidentata sunt.

Gekkonidae communes

Phelsuma laticauda laticauda nectar ex flore plantae Strelitziae lingit.

Pachydactylus, genus gekkonidarum cui sunt multae species
Pachydactylus bibroni, in Africa Australi endemica
Lepidodactylus lugubris, in Asia Orientali et Oceano Pacifico endemica
Ptychozoon genus gekkonidarum arborearum in Asia Meridio-Orientali endemica
Gehyra mutilata (Peropus mutilatus), in nonnullis linguis gheckl appellata.
Coleonyx variegatus, in meridio-orientalibus Civitatibus Foederatis et septentrio-occidentali Mexico endemica.
Sphaerodactylus ariasae, in Insulis Caribaicis endemica, et minimum orbis terrarum lacertile