Ecclesia antiqua significat prima saecula historiae ecclesiasticae a Pentecoste ("dies natalis ecclesiae") fere anni 30 usque ad finem Antiquitatis, qui autem ab aliis aliter statuitur.

Pictura baptismatis in Coemeterio Calixiti, Romae.
Baptisterium in Dura Europos.
Piscis (Graece ἰχθύς), quo symbolo Christiani alius alium cognoscere potuerunt.

Terminatio aevi

recensere

Plerumque Ecclesia antiqua tempus ante discessum Ecclesiarum Orthodoxarum Orientalium atque alienationem theologicam ecclesiarum Orthodoxae et Romano-Catholicae denotat. Evolutio theologica, Oecumenica concilia, sancti Patresque ecclesiae huius aevi ab omnibus ecclesiis magnis comprobantur.

Ad Ecclesiae antiquae aevum Ecclesia primitiva (sive tempus apostolorum), Patres Apostolici, apologetae, martyres Ecclesiae antiquae, Patres Ecclesiae, ecclesia imperialis post Conversionem Constantinianam et quattuor Oecumenica concilia usque ad Concilium Chalcedonense (anno 451) pertinent.

Quod ad ecclesiam occidentalem attinet, aevum Ecclesiae antiquae saepe usque ad occasum Imperii Romani occidentalis extenditur, secundum quosdam scriptores etiam usque ad Gregorium Magnum (540–604), ultimum Doctorem Ecclesiae, qui etiam ab ecclesia orientali approbatur.

Notiones

recensere

Sunt variae notiones pro Ecclesia antiqua in usu, quae partim eadem exprimunt.

Evolutio institutionale

recensere

Tempore Ecclesiae antiquae religio Christiana in ecclesiam episcopalem profecta est, quae denique e quinque patriarchatibus (Alexandria, Antiochia, Hierosolyma, Constantinopolis et Roma) constabat.

Eodem tempore vita monastica orta est, Pachomius Tabennisiensis prima monasteria in Aegypto condidit, Basilius Caesariensis et Benedictus de Nursia regulas suas scripserunt

Theologia

recensere

Aevum Ecclesiae antiquae est tempus Patristicae. Hoc tempore Canon Novi Testamenti statutus est et symbola generaliter approbata definita sunt. Doctrina ecclesiastica ab apologetis defendebatur, inter alia contra Gnosin. Praecipue controversiae de persona Christi deque trinitate (Arianismus, Nestorianismus et Monophysitismus), de peccato originali (Pelagianismus) atque de natura ecclesiae (Donatismus) Ecclesiam antiquam concusserunt et diviserunt.

Res gestae fundamentales

recensere

Nexus interni

  • Michael Fiedrowicz: Handbuch der Patristik. Quellentexte zur Theologie der Kirchenväter. Herder, Friburgi 2010, ISBN 978-3-451-31293-9.
  • Peter Guyot, Richard Klein (ed.): Das frühe Christentum bis zum Ende der Verfolgungen. Eine Dokumentation. Vol. 1: Der Staat. Vol. 2: Die Gesellschaft. 3. ed. Darmstadiae 2006.
  • Adolf Martin Ritter (ed.): Alte Kirche (= Kirchen- und Theologiegeschichte in Quellen 1). Neukirchener, Neukirchen-Vluyn 11. ed. 2015.

Si plus legere vis

recensere
  • Karl Baus: Von der Urgemeinde zur frühchristlichen Großkirche. (= Handbuch der Kirchengeschichte. Vol. I). Herder, Freiburgi/Basilaeae/Vindobonae 1962 (4. ed. 1978).
  • Norbert Brox: Kirchengeschichte des Altertums. Dusseldorpii: Patmos Paperbacks, 2002.3
  • Henry Chadwick: The Church in Ancient Society: From Galilee to Gregory the Great (= Oxford History of the Christian Church). Oxford University Press 2003.
  • Charles Freeman: A New History of Early Christianity. Yale University Press, New Haven CT, Londinii 2011.
  • Christoph Markschies: Das antike Christentum. Frömmigkeit, Lebensformen, Institutionen. Monaci 2006.
  • Hans Georg Thümmel: Die Kirche des Ostens im 3. und 4. Jahrhundert (= Kirchengeschichte in Einzeldarstellungen, 1.4). Berolini 1988.
  • Philipp Vielhauer: Geschichte der urchristlichen Literatur. Einleitung in das Neue Testament, die Apokryphen und die Apostolischen Väter. De Gruyter Lehrbuch, Walter de Gruyter, Berolini / Novi Eboraci 1978, ISBN 3-11-007763-9.
Aetates

ExordiumMonarchiaRes Publica ImperiumRuina et lapsus Imperii Imperium Romanum OccidentaleImperium Byzantinum

Constitutiones

HistoriaAetas regum Res PublicaImperium Romanum

Administratio

SenatusComitia (Curiata, Centuriata, Tributa, Concilia plebis) • Curia HostiliaForumCursus honorumLegatusDuxOfficium PraefectusVigintisexviriLictorMagister militumImperatorPrinceps senatusPontifexAugustusCaesarTetrarchiaProvincia

Magistratus

Tribunus plebis(Tribuni aerariiTribuni militumTribuni militum consulari potestateTribunus Celerum)QuaestorAedilisPraetorConsulCensorProconsul GubernatorDictatorMagister equitumDecemviri legibus scribundisTribuni militum consulari potestateTriumvirRexInterrex

Leges

Lex XII TabularumCivis Romanus sumAuctoritasImperiumStatusIudiciaConstitutio AntoninianaEdictum Domitiani de excidendis vineis

Societas

PatriciiPlebsSecessio plebisOrdo EquestrisGensTribusPraenomina Romana antiquaMulieresMatrimoniumServitusLiberti

Exercitus

Legio Limes

Cultura

CalendariumMedicinaTheatrumArs coquinaria ScholaLitteraeArsMusicaArchitecturaReligio (ExsequiaePersecutionesCultus imperatorius)MythologiaChristianismus in imperio romanoThermaeForumSPQRVestimentaFesta(CarmentaliaFloraliaLemuraliaLupercaliaPariliaSaturnalia)CircusVinumMeretricesLinguae

Technologia

Numeri RomaniArithmeticaAbacusViae RomanaePontesAquae ductiMetallurgiaCloaca Maxima

Oeconomia

AgriculturaMercaturaAerariumNummi

Lingua Latina

ArchaicaClassica sive aureaPostclassica sive argenteaSermo vulgarisMediaevalisHumanisticaLingua NeolatinaLingua Latina scientificaLingua Latina EcclesiasticaLinguae Romanicae

Scriptores praecipui

ApuleiusCatullusCiceroQuintus Curtius RufusHoratiusIulius CaesarIuvenalisLiviusLucretiusOvidiusPetroniusPlautusGaius Plinius SecundusGaius Plinius Caecilius SecundusPropertiusSallustiusSenecaSuetoniusTacitusVergiliusVitruvius

Indices

AnnalesConsules rei publicae Consules sub principatu electorumDii Graeci cum paribus deis Romanis EtruscisqueDioecesesGentes RomanaeGubernatores provinciarum RomanarumImperatoresOppida et urbesHomines illustriProvinciae(Provinciae Rei PublicaeProvinciae ImperiiProvinciae Imperii DiocletianiTabula successionis provinciarum Romanarum) RegesRegiones Italicae AugustaeAntiquae viae