Lingua Latina archaica
 |
Scientia huius commentarii est dubia, prava, parumve descripta. Corrige et amplifica si potes. |
|---|
| Lingua Latina archaica | ||
|---|---|---|
| Taxinomia: | lingua Indoeuropaea e familia Italica | |
| Status: | status archaicus linguae Latinae | |
| Sigla: | 1 la, 2 lat, 3 lat | |
| Usus | ||
| Aevum: | saec. 5 a.C.n. – 2 a.C.n. | |
| Situs: | Roma et Res Publica Romana | |
| Litterae: | ||
| Scriptura: | Abecedarium Latinum | |
.png) | ||
Lingua Latina archaica fuit lingua qua Romani antiqui loquebantur ante Primum Bellum Civile (circa annum 83 a.C.n.)[1]. Sicut lingua classica, lingua archiaca habebat septem casus grammaticos: nominativum, vocativum, accusativum, genetivum, dativum, ablativum, atque locativum. Haec lingua, quae praedecessor Linguae Latinae Classicae fuit, nota est ob multos diphthongos qui posterius mutati sunt cum Linguam Latinam Classicam factus sit.
GrammaticaRecensere
NominaRecensere
Declinatio primaRecensere
Declinatio cuius verborum fines saepissime 'a' erant (tamquam declinatio prima latinae classicae). Plerumque, haec verba feminina erant.
| puella, –aī f. | ||
|---|---|---|
| Singularis | Pluralis | |
| Nominativus | puella | puellaī |
| Vocativus | puella | puellaī |
| Accusativus | puellam | puellā |
| Genetivus | puellās/-es/-aī | puellōm/ -āsom |
| Dativus | puellai | puellaīs/-eīs/ -abos |
| Ablativus | puellād | puellaīs/-eīs/ -abos |
| Locativus | puellai | puellaīs(u)/-eīs |
Declinatio secundaRecensere
Tamquam declinatio secunda latinae classicae, nomina huius declinationis neutra et masculina sunt. -os latinae classicae -us pertinet dum neutrum -om latinae classicae -um pertinet.
| 'campos, –oī classice 'campus m. |
'saxom, –oī classice 'saxum n. | |||
|---|---|---|---|---|
| Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | |
| Nominativus | campos | campoī | saxom | saxa |
| Vocativus | campe | campoī | saxe | saxoī |
| Accusativus | campom | campōs | saxom | saxa |
| Genetivus | campoī | campōm/ -ōsom | saxoī | saxōm/ -ōsom |
| Dativus | campōi | campoīs | saxōi | saxoīs |
| Ablativus | campōd | campoīs | saxōd | saxoīs/ -oes |
| Locativus | campoi | campos(u) | saxoi | saxos(u)/ -oes |
Latine archaice, duo fines genetivorum pluralium sunt: prius -ōm, sicut -ων (-ōn) linguae Graecae Antiquae, et (serotina) forma -ōsom. Dum archaice, litterae 'r' et 's' saepe mutabiles erant, -ōsom factus est classicum finem -ōrum.
Declinatio tertiaRecensere
Haec declinatio, sicut par classicus, poterat habuisse nomina et masculina et feminina et neutra.
| 'Regs –es classice 'rex m. | ||
|---|---|---|
| Singularis | Pluralis | |
| Nominativus | regs | regēs |
| Vocativus | regs | regēs |
| Accusativus | regem | regēs |
| Genetivus | regis | regōm |
| Dativus | regeī | regebos |
| Ablativus | regeid | regebos |
| Locativus | regi | regebos(u) |
Nominativus (regs) loco rex monstrat lapsionem celeberem Latinae archaicae, nam pro littera 'x' (quae rarissime solum scribebat ut sonaret /ks/ vel /gs/), 'ks', 'cs', aut 'xs' scribebantur.
Pronomina personaliaRecensere
| Ego | Tu | Suī | |
|---|---|---|---|
| Nominativus | ego | tu | - |
| Accusativus | mēd | tēd | sēd |
| Genetivus | mis | tis | sei |
| Dativus | mihei, mehei | tibei | sibei |
| Ablativus | mēd | tēd | sēd |
| Pluralis | |||
| Nominativus | nōs | vōs | - |
| Accusativus | nōs | vōs | sēd |
| Genetivus | nostrōm, -ōrum, -i | vostrōm, -ōrum, -i | sei |
| Dativus | nōbeis, nis | vōbeis | sibei |
| Ablativus | nōbeis, nis | vōbeis | sēd |
Pronomen relativumRecensere
| queī, quaī, quod classice, qui, quae, quod | |||
|---|---|---|---|
| Masculinum | Femininum | Neutrum | |
| Nominativus | queī | quaī | quod |
| Accusativus | quem | quam | quod |
| Genetivus | quoius, quoios | quoia | quoium, quoiom |
| Dativus | quoī, queī, quoieī, queī | ||
| Ablativus | quī, quōd | quād | quōd |
| Pluralis | |||
| Nominativus | ques, queis | quaī | qua |
| Accusativus | quōs | quās | quōs |
| Genetivus | quōm, quōrom | quōm, quārom | quōm, quōrom |
| Dativus | queis, quīs | ||
| Ablativus | queis, quīs | ||
VerbaRecensere
Praesens et PerfectumRecensere
| Praesens indicativus: Sum | Praesens indicativus: Facio | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Archaice | Classice | Archaice | Classice | |||||
| Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | |
| I. | som, esom | somos, sumos | sum | sumus | fac(e/ī)o | fac(e)imos | facio | facīmus |
| II. | es | esteīs | es | estis | fac(e/ī)s | fac(e/ī)teis | facis | facitis |
| III. | est | sont | est | sunt | fac(e/ī)d/-(e/i)t | fac(e/ī)ont | facit | faciunt |
| Indicativum Perfectum: Sum | Indicativum Perfectum: Facio | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Archaice | Classice | Archaice | Classice | |||||
| Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | |
| I. | fuei | fuemos | fui | fuimus | (fe)fecei | (fe)fecemos | feci | fecīmus |
| II. | fuistei | fuisteīs | fuisti | fuistis | (fe)fecistei | (fe)fecisteis | fecisti | fecistis |
| III. | fued/fuit | fueront/-erom | fuit | fuerunt | (fe)feced/-et | (fe)feceront/-erom | fecit | fecerunt |
Nexus interni
Index inscriptionum linguae Latinae veterisRecensere
- Carmen Saliare
- Fibula Praenestina
- Inscriptio Duenos
- Inscriptio in Lapide Nigro
NotaeRecensere
| Historia Linguae Latinae | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| tempore certo usque ad saeculum 2/1 a.C.n. |
saeculum 2/1 a.C.n. usque ad saeculum 1 p.C.n. |
saeculum 1 usque ad saeculum 8 |
saeculum 9 usque ad saeculum 14 |
saeculum 14 usque ad saeculum 17 |
saeculum 17 usque ad hodie | |
| Lingua Latina archaica | Lingua Latina classica sive aurea |
Lingua Latina postclassica sive argentea |
Lingua Latina mediaevalis |
Lingua Latina humanistica | Lingua Neolatina | |
| Sermo vulgaris | Linguae Romanicae (Dacoromanica, Francogallica, Hispanica, Italiana, Lusitanica, etc.) | |||||