Gabon

Gabon (-is, m), Francogallice rite République gabonaise, est civitas sui iuris Africae Aequinoctialis occidente sita, aequatore transita, paulo inculta, cuius caput est urbs Liberopolis. Reipublicae Congoliae, Guineae Aequatorensi, et Cameroniae finitima, civitas saltuosa est, ubi fauna ac flora adhuc bene servantur. Antiqua Francica colonia, Gabon liberus est ab anno 1960.

Gabon

Res apud Vicidata repertae:

Gabon: insigne

Gabon: vexillum

Terra continens: Africa
Territoria finitima: Cameronia, Res publica Congensis, Guinea Aequatorensis, Insulae Sancti Thomae et Principis, Angolia
Locus: 0°41′0″S 11°30′0″E
Caput: Liberopolis

Gestio

res publica
Princeps: Ali Bongo
Praefectus: Raymond Ndong Sima
Consilium: Parliament of Gabon
Situs interretialis

Populus

Numerus: 2 025 137
Sermo publicus: Francogallice
Zona horaria: UTC+1, West Africa Time, Africa/Libreville
Moneta: Central African CFA franc

Commemoratio

Paean: La Concorde

Sigla

ISO GA, GAB, 266; IOC GAB
Dominium interretiale: .ga
Praefixum telephonicum: +241
Siglum autoraedarum: G

Historia

Tabula Gabonis.

Incolarum deductio in Gaboniam per continuas immigrationis undas facta est, usque ad saeculum undevicensimum, Pygmaeorum, postea massivius^? populorum Bantuensium, in praesenti plerumque. Per hunc processum advenerunt saeculo quinto decimo primi Europaei, Lusi. Nomen Gabonis (Francice Gabon) ab his primis colonis ortum est: Lusice gabão 'sagum' ad aestuarii formam refert quod Liberopolitana litora circumdat. Francia progrediens Gabonem medio e saeculo undevicensimo occupavit.

Gabonis schedinummus, Francice scriptus.

Octobri 1958, Communitate Francica (Francice Communauté française) nove creata, Consilium Gubernationis Gabonensis, se in articulo 76 nova Constitutionis Quintae Reipublicae (versione anni 1958) fundans, Gabonis transformationem in departimentum Francicum postulant. Leo M’ba, Gabonis praeses, Ludovicum Sanmarco, administratorem colonialem, fecit responsalem^? praesentandae postulationis ob gubernationem metropolitanam. Ludovicus Sanmarco propositum non accipiendi accepit, invito generali de Gaulle, et Leone M'ba magnopere offenso (vide circumstantium narrationem et commentaria Ludovici Sanmarco de hac re in articulo correspondente).

Die 17 Augusti 1960, velut pleraeque Africae Subsaharianae coloniae Francicae, Gabonia libertatem consecuta est. Leo M'ba primus praeses creatus est, a Francia sustentus, quae eum in munere rebus militaribus servavit (vide interventionem exercitus Francici anni 1964 Leonis M'ba emolumenti gratiā), usque ad eius mortem anno 1967, cum ab Omare Bongo, suo directore consilii, substitutus est.

Vexillum Gabonense inter 1959 et 1960.

Statim in munere, praeses Omar Bongo monocommatismum creanda Factione Democratica Gabonensi (Francice Parti démocratique gabonais) instaurat, dum sic omnes oppositionis conatus contra se capistrat. Civitatis opium naturalium (ligni, mineralium, et praesertim petrolei) expilatio relativam^? prosperitatem Gabonis firmat, quod praesidem Omarem Bongo ducem civitatis carissimum facit, praesertim Franciae quae eum unum suorum Africorum sociorum fidissimorum facit.

Anno 1975 Gabon ad Organizationem Petroleum Exportantium Civitatum (OPEC) adhaeret. Aliqui Omarem Bongo ad Islamismum se convertisse aestimant ad blandiendum Arabicis nationibus plerisque intra organizationem, nihil rari haec decisio.

Decennio 199 exeunte, petrolei aestimationis descensus Gabonem in gravem crisin oeconomicam demersit, quae adhuc hodie perdurat, quod incolas ad multiplicandas sociales politicasque vindicationes incitavit. Colloquium civitatis denuo condendae civitatis apertum est anno 1990, quod denique denuo polycommatismum statuit.

Topographica Gabonis tabula.

Quamquam democratizatus est Gabon, oeconomicus eius status nihil evolvit, dum Omar Bongo et sua praesidialis factio in munere se servant.

Anno 1994, Casus Elf rumpitur, et sine mora Omarem Bongo et eius circulum, argentariam FIBA (Anglice French International Bank of Africa), aspergit cuius familia Bongo actionaria eodem gradu quam Respublica Congoliae est (cuius Praesidis Dionysii Sassou-Nguesso filia senior, Editha, secunda Omaris Bongo uxor est) quae involuta est huic casui politico-pecuniario.

Die 27 Novembris 2005, Omar Bongo Ondimba denuo eligitur cum 79.18 centesimis suffragiorum, secundum officiales praesidialium comitiorum resultationes. Oppositio, a Petro Mamboundou ducta, hanc diribitionem defert et de massivis fraudibus loquitur. Omar Bongo die 8 Iunii 2009, 79 annos natus, moritur, non designato successore. Fiduciaria opera a praeside Senatus Rosa Francine Rogombé firmantur.

Die 3 Septembris 2009, Alius Bongo Ondimba, minister Defensionis et Omaris Bongo Ondimba filius, cum 41.79 centesimis suffragiorum expressorum eligitur, cum circiter 141 000 suffragiorum ex 800 000 electorium inscriptorum. Petrum Mamboundou cum 25.64 centesimis suffragiorum superat.

Geographia

Hydrographia Gabonis.

Gabon, in aequatore situs, clima temperatum habet, quod calidum umidumque, altenantibus temporibus siccum et imbrium per annum.

Distinguuntur tres regiones: planities litorales, inter 20 et 300 chiliometra latae; montes, Montes Crystalli (Francice monts de Cristal) Liberopolis Boreoriente ac Montes Chaillu (Francice massif Chaillu) cum maximo eorum culmine, Monte Milondone (Francice monts Milondo), et oropedia.

Praecipuum flumen Ogŏve, 1200 chiliometra longum, est. Circa 85 centesimae terrestres silva teguntur.

Maxima Gabonensis altitudo est mons Bengŭe, 1070 metrorum, civitatis boreoriente intra provinciam Ogove-Ivindonem (Francice Ogooué-Ivindo).

Urbes

• Port-Gentil

Praecipua flumina

Flumen Latine	Flumen Francice	Longitudo	Pelvis hydrographica
Ogŏve	Ogooué	1 200 km	215 000 km2
Nyanga	Nyanga	600 km	22 000 km2
Como	Komo sive Como	230 km	5 000 km2

Ogŏvis pelvis hydrographica plerumque territorium Gabonense tegit. Quamobrem quinque ex novem administrativas provincias eius nomen ferunt. Nihilominus, Comonis, parvi nationalis Septemtrionis fluminis, aestuarium est quod praesertim Europaeos in Gabonem attraxit, magis quam limosum Ogŏvis delta. Sunt alia flumina in Gabone, ut Nyanga aut Ngunie (Francice Nyanga et Ngounié, respective^?) intra homonyma provincias. A septemtrione, Ntemense ut Cameroniae fines meret.

Fauna floraque

Gabonenses fauna floraque tantum notiores sunt quantum silva aequinoctialis ibi adhuc bene servatur. Quae praeterea ponderis periegeticam illecebram constituere possunt, quia raris animalium speciebus (inter quae manis Gabonis) et typicis huius nationis arboribus sicut aucoumea abundat.

Fauna

• Animalia Gabonis
• 
  Boa constrictor.
• 
  Tragelaphus eurycerus.
• 
  Syncerus caffer.
• 
  Bucerotida.
• 
  Chamaeleonida.
• 
  Caracal.
• 
  Profelis.
• 
  Pan.
• 
  Callinectes sapidus.
• 
  Anomalurus beecrofti.
• 
  Loxodonta cyclotis.
• 
  Gorilla.
• 
  Tragelaphus scriptus.
• 
  Hippopotamus.
• 
  Hylochoerus meinertzhageni.
• 
  Ibis.
• 
  Manatus.
• 
  Pardus.
• 
  Dendroaspis polylepis.
• 
  Dendroaspis angusticeps.
• 
  Mandrillus sphinx.
• 
  Herpestida.
• 
  Phataginus.
• 
  Picathartes.
• 
  Potamochoerus.
• 
  Psittacus erithacus.
• 
  Hystricida.
• 
  Silurus.
• 
  Dermochelys coriacea.
• 
  Bitis gabonica.

Flora

• Flora Gabonis
• 
  Terminalia catappa.
• 
  Musa.
• 
  Theobroma cacao, praesertim in regione Makokouensi intra Ogŏve-Ivĭndonem.
• 
  Cocos nucifera.
• 
  Diospyros.
• 
  Iboga.
• 
  Mangifera indica.
• 
  Mangle.
• 
  Arecacea.
• 
  Spathodea campanulata.

Consaepta civitatis

Tempore congressus summi Ioannisburgensis, anno 2002, Gabon tredecim consaeptorum civitatis rete creandum esse nuntiavit.

Consaeptum civitatis Latine	Consaeptum civitatis Francice	Provincia	Area	Topiorum genus
Acanda	Akanda	Aestuarium	540 km2	mangle
Montes Biruguenses	Monts Birougou	Ngunie, Ogŏve-Lolo	690 km2	mons
Ivĭndo	Ivindo	Ogŏve-Ivĭndo	3000 km2	silva aequinoctialis
Loangum	Loango	Ogŏve Maritimum	1550 km2	litus sabulosum
Lope	Lopé	Ogŏve-Ivĭndo	4970 km2	silva savannae
Mayumba	Mayumba	Nyanga	970 km2	litus sabulosum
Mincěbe	Minkébé	Muniense-Ntemense	7560 km2	silva aequinoctialis
Montes Crystallini	Monts de Cristal	Aestuarium	1200 km2	mons
Mucalăba-Dudu	Moukalaba-Doudou	Nyanga	4500 km2	silva aequinoctialis
Muagne	Mwagne	Ogŏve-Ivĭndo	1160 km2	silva aequinoctialis
Oropedia Anzigica	Plateaux Batékés	Ogŏve Superius	2050 km2	silva aequinoctialis
Pongăra	Pongara	Aestuarium	870 km2	mangle et litus sabulosum
Vaca	Waka	Ngunie	1070 km2	mons

Civilitas

Antiquus praeses Gabonensis Omar Bongo in Domu Alba mense Maio 2004.

Gabon regimen praesidiale habet. Primus Reipublicae Gabonensis praeses Leo M'ba est. Secundus praeses Omar Bongo Ondimba ex anno 1967 usque ad decessum anno 2009 est. Die 3 Septembris anni 2009, suus filius, Alius Bongo Ondimba tertius Gabonis praeses factus est.

Inter annos 1968 et 1990, Omaris Bongo potestas a factione unica, Factione Democratica Gabonensi (Francice Parti democratique gabonais, PDG) sustinetur. Post politicam agitationem quae bonam continentis Africae partem percussit, Muro Berolinensi defracto, Omar Bongo polycommatismum in Gabone anno 1990 auctorizavit.

Foedera internationalia

Gabon propalam Coventionem anni 1951 de exilum statuto, eius protocollum anni 1967 et Conventionem anni 1969 determinatos exilum problematum aspectus in Africa regentem obsignavit.

Divisio administrativa

Si plus cognoscere vis, vide etiam Praefecturae Gabonis.

Si plus cognoscere vis, vide etiam Provinciae Gabonis.

Provinciae Gabonis

Gabon divisausest in provincias novem, a gubernatore rectas et vicissim subdivisas in departimenta directa a praefecto, et aliquando in districtus directos a subpraefecto (Francice sous-préfet). Aliqui Gabonenses ioculariter Guineam Aequinoctialem decimam Gabonis provinciam ostendunt. Provinciae secutae sunt:

Nº in tabula	Provincia Latine	Provincia Francice	Caput Latine	Caput Francice
1	Aestuarium	Estuaire	Liberopolis	Libreville
2	Ogŏve Superius	Haut-Ogooué	Francopolis	Franceville
3	Ogŏve Centrale	Moyen-Ogooué	Lambarĕne	Lambaréné
4	Ngunie	Ngounié	Muila	Mouila
5	Nyanga	Nyanga	Tzibănga	Tchibanga
6	Ogŏve-Ivĭndo	Ogooué-Ivindo	Makokou	Makokou
7	Ogŏve-Lolo	Ogooué-Lolo	Culamŭtu	Koulamoutou
8	Ogŏve Maritimum	Ogooué-Maritime	Portus Gentilis	Port-Gentil
9	Muniense-Ntemense	Woleu-Ntem	Oyem	Oyem

Oeconomia

Societatis Gabonensis Purgatoriae Petrolei (Francice Societe Gabonaise de Raffinage, sive SOGARA) ergasterium petrolei purgatorium.

Gabon civitas cum subsolo locupletissimo est. Manganum, petroleum, gasium, ferrum, lignum sui soli subsolique producta ex iampridem exportat. Uranii fodinarum excultura Munămae (Francice Mounama), quae 90 chiliometra e Francopoli distat, anno 2001 propter adventum in mercatum mundanum novorum competitorum interrupta est. Novus impulsus excolandorum praecipuorum uranii congestuum hodie quaestio ad praesens tempus maxime attinens est. Hamaxostichus inter Francopolin et Liberopolin, e decennio 199, minerale ex mangani, uranii ac ferri fodinis Moăndae sitis exportat. Ferrariae Belĭngae (Francice Bélinga), quae Makokous Boreoriente sita est, nondum excoluntur, quarum excultio per 2012 praevidetur.

Petrolei reditus, ponderis per decennium 198 facti, solum partim utiles fuere ut innovaretur natio et Gabonensis oeconomia diversificaretur. Revera, Gabonensis populus paulum fructus e Gabonis pinguidinibus cepere, quamquam multorum Gabonensium qualitas victus mediana manet, etsi PDG pro capite relative crevit: ciriciter 16 000 Statunitensium dollariorum, quod eam collocat numero 75 gradus, dum per PDG in paritate potestatis emptoriae eam loco 118 gradus ponit secundum Librum Factorum Mundanorum Centralis Intellegentiae Agenturae (Anglice CIA World Factbook).

Hydrocarbonea circiter 40 centesimas PDG repraesentant.

Demographia

Tabulae demographicae

Numerus incolarum

Fons

Pyramis aetatum

Pyramis aetatum (2005).

Linguae

Tabula Francice in Museo Nationali in capite Liberopoli.

80% Gabonenses Francophoni sunt. Est maxima proportio inter omnes continentis Africae nationes. Gabon pleni iuris membrum et Organizationis internationalis Francophoniae (Francice Organisation internationale de la francophonie) et Conventi Parlamentarii Francophoniae (Francice Assemblée parlementaire de la francophonie).

Et circiter quinquaginta linguarum Bantuensium et Bakana, lingua pygmaea, in Gabone coluntur.

Gabon hospitio prima internationalis statio radiophonica in continente Africa, Africa nº 1, quae suas emissiones Francice diffundit. Emissores in Moyăbis, 600 km Meridie e Liberopoli distantibus, collocantur.

Ethnē

Persona Imbimba (Francice masque Imbimba).

Persona Mbaveica (Francice masque Mbawe).

Persona Moveica (Francice masque Mowei).

Persona Mucudzica (Francice masque Mukudji).

Gabon fere cinquanginta ethnōn habet inter quae Fangi, Punus, Nzebi, Obambae, Bacotae, Guisires, Vungus, Anzigi, Myenes (Francice les Fangs, les Punu, les Nzébis, les Obambas, les Kota, les Guisir, les Vungu, les Téké, et les Myènè, respective^?) excellunt. Aliquae ethnē solum ab hominum centenis constituuntur. Culturaliter aliquae ad se commiscenda cum multitudine progressive et denique ad amittendas linguam peculiaritatesque ducuntur.

Est difficile exhaustivum ethnōn catalogum dare quia aliquae aliorum globorum solum subglobi sunt et omnia e subtilitatis gradu pendent qui attingi velit. Lingua traditionesque gentis eam discernere permittunt sed e quo momento loci dialectalis sive culturalium praxeōn varietas ut separati ethnous qualificatio iustificetur satis est? Quamobrem haud exhaustivus et aliquando redundans catalogus (subglobus una voce propria memoratur dum globus erga quem refertur inferius apparet).

Plurima nomina sive orthographiae apparere ad designandum idem ethnos possunt. Revera, praefixum Ba crebro pluralem in linguis Bantuensibus notat sic Bapunu et Punu Francice idem ethnos designat, secundum pluralem et singularem. Etiam eiudem nominis forma magis minusve Francicizata inveniri, potest, v. gr. Punu et Pounou idem vocabulum dissimiliter orthographatum sunt.

Gabonis ethnē

Ethnos Latinizatum	Ethnos Francice	Ethnos suā linguā
Acanigui	Akanigui sive Bakanigui
Aceles	Akélés, Nkèlè, Bakèlè, Bongom sive Bougon
Adumae	Adouma	Duma sive Aduma
Adyumbae	Adyumbas sive Adjumbas
Anzigi	Téké sive Bateké
Apinzi	Apindjis, Apingi, Apinzi, Apindje sive Pinji
Assimbica	Assimbika
Avandzi	Awandjis, Bawandji sive Wandji
Bacae	Bakas
Bacotae	Kotas sive Bakotas
Balumbus	Loumbous sive Baloumbous
Banzabi	Bandjabis sive Banzabi
Batsangui	Batsangui
Bengae	Bengas
Bungomus	Bungomou
Enengae	Enenga
Esirae	Eshira
Fangi	Fangs	Ekang
Galoae	Galoas sive Galwas
Humbus	Houmbou et Bawoumbou	Humbu
Hausae	Haoussas
Iveae	Ivéa
Mahongues	Mahongwé
Macaäe	Shiwa sive Makaa
Masangones	Masango
Mbahoïnes	Mbahoin
Mbedes	Mbedé sive M'Bedé
Meimbes	Meimbè
Mindumus	Mindumu
Mitsogones	Mitsogo, Mitsogho sive Tsogo
Mpongues	Mpongwè
Myenes	Omyènè sive Ngwè-Myènè
Ndumus	N'doumou sive Ndumu
Nzebi	Ndzebi, Banzebi sive Ndzebi
Ngoves	Ngowé
Ncomi	N'komi sive Nkomi
Obambae	Obamba
Ocandes	Okandé
Orungus	Orungu sive Oroungou
Punus	Punu, Pounous' sive Bapounous
Puvi	Puvi
Pygmaei	Pygmées
Saces	Shakés
Sangus	Sangu
Seciani	Sékyani sive Sékiani
Varamae	Varamas
Vili	Vili sive Bavili
Vungus	Voungou sive Vungu

Valetudo

Pleraeque Gabonenses valetudinariae diaconiae publicae sunt, sed aliquae privata instituta sunt, e quibus notissimum valetudinarium anno 1913 in Lambarĕni ab Alberto Schweitzer est. Gabonensis medica infrastructura una inter Africae Occidentalis optimas consideratur. Per 1985 28 valetudinaria, 87 sedes medicae, 312 cubicula aegrotantium diribitoriaque medica erant. Ex 2004, 29 medici pro 100 000 hominum aestimabantur. Circiter 90 centesimae Gabonensium accessum ad curationis medicae diaconias habebant. Anno 2000, 70 centesimae Gabonensium aditum ad securam aquam potabilem et 21 centesimae ad adaequatam sanitationem habebant. Comprehensivum gubernativum valetudinarium programma ut morbos lepram, trypanosomiasin Africam, malariam, filariasin, vermes intestinales et phthisin tractat. Immunizatorum puerorum minorum quam unum annum natorum index 97 centesimae phthisi et 65 centesimae poliomyeliti erat. Immunizationis index morbis DPT et morbillo 37 centesimae et 56 centesimae respective^? erant. Gabon nationalem pharmacorum copiam habet ex ingenti modernoque ergasterio in Liberopoli. Index fertilitatis totius e 5.8 anno 1960 in 4,2 pueros pro matre per fertiles earum annos anno 2000 decrevit. Omnium partuum decem centesimae partes cum ponderis paulo fuerunt. Index mortalitatis maternae 520 pro 100 000 vivorum partuum ex 1998 erat. Anno 2005, index mortalitatis infantilis 55,35 pro mille vivorum partuum et exspectatio vitae 55.02 anni erat. E 2002, index mortalitatis totius 17.6 pro mille Gabonensium aestimabatur. VIDH/SCDI praevalentia 5.2 centesimae adultorum Gabonensium (inter 15 et 49 annos) aestimatur. E 2009, circiter 46 000 Gabonensium cum VIDH/SCDI vivebant. Aestimatae 2 400 mortium ob SCDI anno 2009, minus quam 3000 mortium anni 2003.

Religiones autochthonicae et importatae

Persona Embolica (Francice masque Emboli).

Persona Ocuyica (Francice masque Okuyi).

Persona Bodica (Francice masque Bodi).

Persona Ecececica (Francice masque Ekekek).

Generalitates

Ante colonizationem, gentes Gabonenses Animistica credibilia condividebant, quorum characteres variatos mythous ritusque sunt sed in commune cultum mortuorum, quorum spiritus semper vivorum exsistentiam afficere poterant, et xoanōn usum habent. Praeterea adhuc hodie mutilata puerorum cadavera inveniuntur qui victimae rituum destinatorum ad firmandas potestatem opulentiamque auctoribus sunt. Fuit e saeculo undevicensimo vera competitio inter Catholicos et Protestantes missionarios ad evangelizandos Gabonenses. Practice, plurimi homines Christiana credibilia antiquis autochthonicis credibilibus adiungunt. Notandus est successus in Gabone cuiusvis ecclesiarum generis, praesertim Evangelicarum, et in Americanis exemplaribus et in Africis inspiratarum.

Catholicismus

Ecclesia Catholica Gabonensis Domini Basilii Mvé Engone, archiepiscopi metropolitani Liberopolis, praesidio (e 2000) est, a quo alii quattuor Gabonenses dioeceses pendent. In principio dioecesis anno 1955, factus est archidioecesis metropolitanus (toti Gabonis) anno 1958. Quibus consociationes plurimae coniunguntur.

Super Traditionalistica parte, Gabonensis Fraternitatis Sacerdotalis Sancti Pii X prioratus die 15 Augusti 1984 creatus est. Qui praecipuus in Africa intra fraternitatem est.

Islamismus

Est in civitate Musulmanus allophylus praesertim ab Africae Occidentalis immigrantibus compositus. Supponi potest Praesidis Bongo conversionem ad Islamismum decennio 198 huic religioni aliquod visibilitatis firmavisse.

Esoterico-religiosi motus

In religiosarum praxeōn margine, media via inter esoterismum et ponderis rete, Ordinis Massonici exsistentia in Gabone memorari potest qui notabilem asseclarum numerum inter rectores possidet. Est Magna Logia Gabonis (Francice Grande Loge du Gabon), ad eandem oboedientiam quam Magna Logia Nationalis Francica (Francice Grande Loge nationale française) pertinens et Gabonensis aequatorensis magnus ritus quoque. Etiam motus Rosicrucianus in Gabone est.

Educatio

Gabonensis ratio educativa a duobus ministeriis regulatur: Ministerio Educationis, cuius munus e brephotropheo in ultimum Lycei annum est, et Ministerio Educationis Superioris et Technologiarum Innovativarum, cuius munus universitates et educatio superior et scholae professionales est.

Educatio pueris inter sex et sedecim annos secundum Legem Educationis mandatur. Plerique pueri in Gabone suas scholares vitas frequentandis brephotropheis incepere, postea paedotropheis intersunt. Sex annos nati in schola primaria, quae sex cursibus constituitur, adscribuntur. Secutus ordo schola secundaria, septem cursibus constituta, est. Post diploma baccalaureatum, 19 annos nati in universitates aut disciplinae superioris instituta, velut scholas ingeniariae aut scholas negotiorum, ingredi possunt.

Gubernatio petrolei reditibus ad construendas scholas, ad solvenda magistrorum salaria et ad promovendam educationem, rusticis regionibus comprehensis, usa est. Attamen, et educativarum structurarum conservatio et magistrorum salaria deminuta sunt. Anno 2002 index matriculationis primariae grossus 132 centesimae et anno 2000 primariae matriculationis index manifestus 78 centesimae erat. Grossa manifestaque rationes in studentium formaliter matriculatorum numero fundantur et necessarie igitur veram scholae frequentationem non reddit. E 2001, 69 centesimae puerorum qui scholam primariam inceperunt probabiliter quintum cursum attigere. Inter systematis educativi problemata mediocris administratio inventioque, inspectionis defectio, magistri paulo qualificati et alumnorum plenissima conclavia sunt.

Cultura

Persona Mvudica (Francice masque Mvudi).

Persona Ndimina (Francice masque Ndimina).

Persona Ngilica (Francice masque Ngil).

Persona Ngondoica (Francice masque Ngondo).

Persona Ngontangica (Francice masque Ngontang).

Persona Nzambe-Cana (Francice masque Nzambe-Kana).

Persona Ossoica (Francice masque Osso).

Persona Azocuvica (Francice masque Azoku).

Musica

Musica Gabonensis magnam quotidianae vitae partem capit. Quae in musica traditionali radicata est. Aliarum mundi musicarum libertas musicam hodiernam peperit. Musica hodie magnifica traditionalium hodiernarumque sonoritatum mixtura est, quae coniunctae culturalem huius populi abundantiam repraesentant. Gabonensis typicae saltationes hac in re inguala (Francice ingwala) inter Nzebos omias, mengane, mecomum, ozila et eco (Francice omias, mengane, mekom, ozila et eko, respective) inter Fangos icocu et mbuanda (Francice ikokou et mbouanda, respective) inter Punus sunt; sed etiam saltationes inter Mpongues et Anzigos inveniuntur. Summatim copiosissima laographia est Gaboni velut numerosis Africis nationibus. Inter Gabonenses cantores excellunt Petrus Akendengué, Hilarion Nguema, Petrus Claver Nzeng, Andreas Pépé Nze, Maman Dédé, Petrus Maria Ondo Mebale, Ioannes Ludovicus Evoung, Princeps Martinus Rompavet, Kaki Disco, Annia-Flora Batchiellilys, Patientia Dabany, Makaya Mackjoss, Vickoss'Ekondo, Olivarius Ngoma, Angela Assélé, Nicola Amogho, Ba'ponga, Koba, Ndong Mboula; dum inter greges cintandae sunt Alexis Abessolo, Amandine, Movaizhaleine, Franck Ba'ponga Hayo'e et Eben & Family.

Litterae

Civitas culturae oralis usque ad saeculum vicensimum, Gabon traditionalibus epesi, talibus nuetto (Francice mvett) apud Fangos aut inguala (Francice ingwala) apud Nzebos abundat, quae aliqui fabulatores viva servare laborant. Andreas Raponda-Walker (1871-1968) in lucem "Fabulae Gabonenses" (Francice Contes gabonais) anthologiam, per longam permansionem apud circiter viginti ethnē collectarum.

Temptantes primum poësin (Ndouna Depenaud, Wisi Magangue-Ma-Mbuju, Georgiuss Rawiri), Gabonenses scriptores solum de mythistoria e decennio 198 et praesertim decennio 199 agunt. Sic "Historia pueri inventi" (Francice Histoire d'un enfant trouvé) Roberti Zotoumbat; "Thius Mâ" (Francice Oncle Mâ), liber plurimum divenditus "Strepitus hereditatis" (Francice Le bruit de l'héritage) et "Vocatio dignitatis" (Francice La vocation de dignité) Ioannis Divassa Nyama. E decennio 200, feminae scribere coepere et Iustina Mintsa, v. gr., internationalem famam consecuta est. Inter varias res, litterae Gabonenses de loco mulierum in societate et de contradictionibus inter traditionalem culturam modernitatemque agit.

Notanda est mythistoria brevis Friderici-Huberti Ndong Mbeng, Les matitis, quae cum multo realismo difficilem iuvenum vitam Liberopoli ineunte decennio 200 reddit. In "Musca et gluten" (Francice La mouche et la glu), Mauritius Okoumba Nkoghe amorem duorum iuvenum qui non fieri potest praesentat.

E decennio novum litterarium genus evolutum est in Gabone, diēgēma. Genus paulo notum cuius mucro Ioannes Iustus Ngomo est. Qui iam duos libros circiter triginta diēgēmatibus compositos habet: "Diēgēmata eburnea et post mortem" (Francice Nouvelles d'Ivoire et d'outre-tombe), "Diēgēmata Comonis et nullius partis" (Francice Nouvelles du Como et de nulle part). Cuius inspiratio directe e Gabonensibus mysticismo, terrore xoanolatriaque orta est.

Personae

Traditionales personae ponderis partem intra Gabonensem culturam formant. Singulum ethnos singulas proprias personas cum variis significationibus usibusque habet. Crebro eis in traditionalibus caerimoniis (matrimonio, natali, luctu etc.) utuntur. Notissimae et popularissimae sunt inter magnos artis mercatus praecipue Punuvicae Fangicaeque personae sunt, quae in magnis Europaeis, Boreamericanis et Asianis museis inveniuntur (confer opera Ludovici Perrois, Fernández, et Gunter Tessman). Traditionalistae artem sculpturae ligneae, praesertim lignorum pretiosorum, et materiarum rararum in luce conlocant.

Artes athleticae

Gabon editionem 2012 Scyphi Africae Nationum Pediludii iuxta cum Guinea Aequatorensi organizavit.

Cinematographia

Qualis aliorum Africarum civitatum, talis Gabonensis cinematographia pecuniariorum mediorum defectionem, parvum disponibilium cinemateorum numerum in natione (quae, praeterea, magnas commerciales productiones malunt) et populi defectionem patitur. Adhuc in sede culturali Francica Liberopolitana, cinemateum habente, est ubi plurimae opportunitates videndae Gabonensis pelliculae habentur.

Nihilominus, quidam pellicularum numerus, praecipue brevium, productus est e decennio 198. Plurimi Gabonenses cineastae praeterea praemio in Festivalibus Panafricis Cinematographicis et Televisificis Uagaduguensibus (Francice Festival panafricain du cinéma et de la télévision de Ouagadougou, FESPACO) affecti sunt. Quorum unus est Philippus Mory, primae Gabonensis diutinae, Les Tam-tams se sont tus, moderator anno 1971. Cinematographiae praecursor paterque consideratus, suas primas magnas partes in Francica Michaelis Drach pellicula On n'enterre pas le dimanche anno 1958 egit, quae eum internationaliter clarissimum fecit. Sic fuit primus Melanafricus comicus primas in Francica pellicula agens. Petrus Maria Dong inter 1972 et 1973 propter pelliculas breves, Imunga Ivanga propter suam pelliculam Dolè anno 2001 et, eodem anno, Henricus Iosephus Koumba Bibidi propter Les Couilles de l'éléphant. Imunga Ivanga quoque tanit aurea in Diebus Cinematographicis Carthaginiensibus (Arabice أيام قرطاج السينمائية) ob "Dolè" affecta est. Centrum Nationale Cinematographiae (Francice Centre National du Cinéma, CENACI), a Carolo Mensah directum, Gabonensium moderatorum pellicularum productionem sustinere laborat.

Fabula televisifica l'Auberge du Salut, anno 1994 televisioni Gabonensi producta, verum successum intra nationem cognovit et per alias Africas nationes velut Litus Eburneum et Burcinam Fasonem diffusa est.

Ordines et insignia

• Ordo Stellae Aequinoctialis (Francice Ordre de l’Étoile équatoriale)
• Ordo Nationalis Meriti (Francice Ordre national du mérite)
• Ordo Educationis Nationalis (Francice Ordre de l’Éducation nationale)
• Ordo Militaris Pantherae Nigrae (Francice Ordre militaire de la Panthère noire)

Codices

Gabonis codices sunt:

• G, secundum catalogi codicum internationalium notaculi autocineti
• GA, secundum normam ISO 3166-1 (catalogi codicum rerum publicarum), codicis alpha-2
• GAB, secundum normam ISO 3166-1 alpha-3 (catalogi codicum nationum)
• .ga secundum dominium interretiale
• GAB, secundum catalogi codicum nationum Consilii Olympici Internationalis

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Gabonem spectant.

• Situs proprius Gabonis
• Situs proprius Ambasciatae Summae Repraesentationis Reipublicae Gabonensis in Maroco

Civitates et territoria Africae

Opus geopoliticum • Nationes mundi • Africa

Capsae cognatae: America • Asia • Europa • Oceania

Gabon : politica

Praesides Gabonis

Leo M’ba 1960 • Omar Bongo 1967 • Rosa Rogombé 2009 • Ali Bongo 2009 • Brictius Oligui 2023 ad transitionem Opus geopoliticum • Duces civitatum Africanarum hodiernarum Capsae cognatae: Primi ministri Gabonis

Primi ministri Gabonis (1975–)

Leo Mébiame 1975 • Casimirus Oyé-Mba 1990 • Paulinus Obame-Nguema 1994 • Ioannes Franciscus Ntoutoume Emane 1999 • Ioannes Eyeghé Ndong 2006 • Paulus Biyoghé Mba 2009 • Raimundus Ndong Sima 2012 • Daniel Ona Ondo 2014 • Emmanuel Issoze Ngondet 2016 • Iulianus Nkoghe Bekale 2019 • Rosa Christiana Ossouka Raponda 2020 • Alanus Claudius Bilie-By-Nze 2023 • Raimundus Ndong Sima 2023 Opus geopoliticum • Gubernatores civitatum Africanarum hodiernarum Capsae cognatae: Praesides Gabonis • Ministri rerum externarum Gabonenses

Ministri rerum externarum Gabonenses

Andreas Gustavus Anguilé 1960 • Ioannes Hilarius Aubame 1961 • Ioannes Franciscus Ondo 1963 • Iosephus Ngoua 1963 • Ioannes Marcus Ekoh 1964 • Leo M'ba 1964 • Petrus Augustus Avaro 1964 • Ioannes Engone 1965 • Ioannes Maria M'ba 1967 • Beniaminus Ngoubou 1967 • Paulus Malékou 1968 • Ioannes Remigius Ayouné 1968 • Georgius Rawiri 1971 • Paulus Okoumba d'Okwatsegue 1974 • Martinus Bongo 1976 • Ali Bongo 1989 • Paschalina Mferri Bongo 1991 • Ioannes Ping 1994 • Casimirus Oyé-Mba 1994 • Ioannes Ping 1999 • Laura Olga Gondjout 2008 • Paulus Toungui 2008 • Emmanuel Issoze Ngondet 2012 • Pacomius Moubelet Boubeya 2016 • Natalis Nelson Messone 2017 • Régis Immongault 2018 • Abdu Razzaq Guido Kambogo 2019 • Alanus Claudius Bilie-By-Nze 2019 • Pacomius Moubelet Boubeya 2020 • Michaël Moussa Adamo 2022 • Hermannus Immongault 2023 • Régis Onanga Ndiaye 2023 Opus geopoliticum • Ministri a rebus externis civitatum Africanarum hodiernarum Capsae cognatae: Primi ministri Gabonis