Crimaea

paeninsula in Ponto Euxino
(Redirectum de Crimea)
Wikidata Crimaea
Res apud Vicidata repertae:
Paeninsula, controversa, Q113382977
Civitas: Ucraina, Russia
Locus: 45°0′0″N 34°0′0″E
Nomen officiale: Крим, Qırım, Крым, Къырым

Fines

Procuratio superior: res publica autonoma Crimensis, Crimaea

Forma

Area: 27 000 chiliometrum quadratum

Vita

Incolae: 2 340 921

Vide etiam paginam discretivam: Chersonesus (discretiva)

Crimaea[1][2] (Russice: Крым; Ucrainice: Крим; Tatarice Crimensi: Къырым, Qırım) seu Chersonesus Taurica[1][3][4] est paeninsula in parte septentrionali Ponti Euxini (Maris Nigri), etiam a Palude Maeotide (Mari Asoviensi) et Putrido mari inter septentrionem et orientem alluitur. Isthmo Taurico cum terra continente coniuncta est.

Locatio Crimaeae in Europa

Area huius paeninsulae est circa 26 860 km², quorum 72% planities, 20% montes (in parte meridiana locati) et 8% lacus sunt.

Circa 2.5 decies centena milia hominum in Crimaea habitant. Plus quam demidium illorum ad gentem Russicam pertinet. Ucraini et Tatari Crimenses ibi etiam multi sunt. Maximae urbes Crimaeae sunt Sebastopolis, Sympheropolis, Kertschia, Eupatoria et Theodosia.

Tabula paeninsulae, inter rem publicam Crimaeam et Sebastopolim urbem divisae

Crimaea nunc de facto inclusa est in Russiam, cuius subiecta foederalia in hac paeninsula sunt res publica Crimaea (cuius metropolis est Sympheropolis) et urbs dignitatis foederalis Sebastopolis (in districtum foederalem Meridianum Foederationis Russicae inclusae). Ucraina, quae ad tempus recentissimum Crimaeam tenebat, adhoc eam sibi postulat (de iure sua rem publicam autonomam Crimaeam et Sebastopolim urbem status specialis ibi habens), adiunctionem paeninsulae huius ad Foederationem Russicam illegalem esse putans (quae positio a multis civitatibus sustinetur).

Historia recensere

 
Colonia Graeca Chersonesus (ruinae theatri antiqui, Sebastopoli in urbe sitae)

Antiquis Crimaea temporibus Chersonesus et a poetis saepius Tauris (et inde etiam Chersonesus Taurica) nominabatur. In antiquitate Tauri (unde et Chersonesus Tauricae nomen), Cimmerii et Scythae ibi habitaverunt. Cum Scythae potestatem in steppis Tauricis tenebant, Graeci in paeninsula prope litora Pontus Euxini velut Bosporum Cimmerium lacumque Maeotidem inde a saeculo a.C.n. septimo exeunte sedes transtulerunt. In Tauride, condiderunt has colonias: Chersonesum, Panticapaeum, Theodosiam, et al. Spartocus primus sui nominis tyrannus ex gente Archaeanactidum natus Panticapaei regnum Bosporanum condidit, cuius princeps ultimus saeculo p.C.n. quinto fuit Tiberius Iulius Dioptunes.

Imperium Romanum Orientale Chersonesum vel Corsunum urbem (ubi Vladimirus I Magnus, dux Russicus Kioviensis, anno 988 baptizatus est) nonnullasque alias terras Tauricas meridianas saecula nonnulla tenebat. Praeterea, terrae Tauricae millennio primo fuerunt possessiones multarum gentium aliarum: Gothorum, Turcorum antiquorum, Bulgarorum nomadicorum, Chazarorum, Ruthenorum, etc.

 
Palatium chanorum Crimensium Baccasarae in urbe

A saeculo duodecimo Cumani, gens Turcica nomadica, hanc paeninsulam inhabitaverunt. Circa annum 1223 copiae Mongolo-Tataricae regionem eam invaserunt. Cum pars maior Tauridis inclusa est in Ordam Auream, sedes administrativa terrae huius Crimaea urbs facta est, unde et nomen paeninsulae hodiernum originem ducit. Ab anno 1441, Crimaea paeninsula fuit pars centralis chanatus Tatarorum Crimensium (metropolim suam ab anno 1532 Baccasarae habentis), qui terras prope litora septentrionale et orientale Ponti Euxini tenuit. Nonnullae urbes maritimae Crimenses (Caffa, Cembalo, etc.) saeculis tredecimoquindecimo coloniae Genuae fuere, sed anno 1475 ab Imperio Ottomanico annexae sunt. Chanatus Crimensis autem anno 1478 Imperii Ottomanici subregulus factus est. A fine saeculi quindecimi copiae chanatus illius saepe terras Ruthenicas (tunc ad regna Russicum et Polonico-Lituanicum pertinentes) invadebant, homines terrarum illarum captantes, postquam illos ut servos habentes et vendentes.

Belli Russo-Turcici annorum 17681774 causa, chanatus Crimensis e subordinationem Imperii Ottomanici remotus est, et anno 1783 adiunctus est ad Imperium Russicum. Anno 1802, gubernium Tauricum Imperii Russici creatum est, sedem administrativam Sympheropoli habens et territorium paeninsulae Crimensis atque terras nonnullas prope ostium Danapris occupans. Annis 18531856, paeninsula fuit locus principalis Belli Crimaeani. Tempore Belli Civilis Russici res publicae nonnullae in Crimaea declaratae sunt, sed breve exsisterunt. Annis 19191920, exercitus "Alborum" hanc paeninsulam tenebant, contra copias "Rubrorum" (Bolsevicorum) pugnantes.

Anno 1921, ut pars Russicae SFSR, creata est res publica autonoma Crimensis. Tempore Belli Magni Patrii Crimaea gradatim a copiis Germanicis occupabatur, anno 1944 ab exercitu Sovietico liberata. Paulo post, Tatari Crimenses, Armeni, Graeci et Bulgari e hac paeninsula deportati fuere (sicut et nonnullae aliae gentes Unionis Sovieticae, ut "collaboratores nazistici" damnatae). Anno 1945 res publica autonoma in regionem Crimensem transformata est. Anno 1954, regio ea facta est pars Ucrainae, tunc rei publicae Unionis Sovieticae.

Anno 1991, Ucraina declarata est terra sui iuris, et paulo post res publica autonoma restaurata est in Crimaea. Fine mensis Februarii anno 2014, postquam propter rebus perturbatis oppositio Ucrainica Kioviae potestatem cepit, administrationem suam creans, in Crimaea motus contra administrationem illam incepit. Incolae Crimenses regimen Ucrainicum novum negantes, Russiam tamen faventes, intercedere active inceperunt. Idcirco die 16 Martii 2014 referendum (ab auctoritatibus Kioviensibus terrisque occidentalibus ut illegale aestimatum) in Crimaea accidit, ubi cives aut de Crimeae adiectione ad Russiam aut de autonomia firmata in Ucraina statuerunt. Postquam maioritas participium referendi adiunctionem ad Russiam sustinuit, res publica Crimaea (Sebastopolim includens) sui iuris declarata est, et die 18 Martii Moscuae pactum de acceptione rei publicae Crimaeae urbisque Sebastopolis ut subiectorum Foederationis Russicae subscriptum est.[5]

Notae recensere

Nexus externi recensere

  Vicimedia Communia plura habent quae ad Crimaeam spectant.
  Situs geographici et historici: Locus: 45°0′0″N 34°0′0″E • GeoNames • Pleiades • Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия