Marcus Aurelius

-3 (maximum dubium) Latinitas huius rei maxime dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.

Marcus Aurelius Antoninus Augustus (26 Aprilis 121—17 Martii 180) fuit philosophus Stoicus et imperator Romanus ab anno 161 usque ad mortem suam anno 180.

Vita

Marcus Aurelius vicesimo sexto die Aprilis anno 121 natus est. Pater Annius Verus praetor Romanus erat, et mater Domita Lucilla erat soror ei nomine Annia Cornifica.^[1] Pater Marci, cum is valde iuvenis erat, mortuus est, sed Marcus in Meditationibus breviter locutus est; pudorem et virtutem laudat, et necessarius in sua vita usus est. Marcus in villam Collem Caelium dum crevit, Marcus a magistris multis doctus est postulantibus avoris, Annio Vero et Lucio Catilio Servero. Fabula accepta de Marco cum iuvenes erat. Tam occupatus cum philosophia erat ut in tabulato mater inveniret. Mater festinato surgere iussit, et ad lectum ire.^[1]

Anno 138, post mortem successoris Hadriani, Lucii Aelii Caesaris, Antoninus successor novus Hadriani optatus est. Ita, Antoninus Marcum voto Hadriani cum fīlio Lucii Aelii, nomine Lucius Verus, adscivit.^[1] Apud Historiam Augustam, Marcus a Hadriano amatus est, qui honores multos dedit. Hadrianus Marcum aptissimum successorem sibi vidit. Eodem anno, Marcus quaestor Antonino ascriptus est, etsi praetextus erat. Hadriano mortuo, Antoninus imperatorem ascriptus est. Marcus consulem ascriptus est et iterum honores multi dati sunt.^[1] Post annos multos, Marcus Faustinam Minorem duxit uxorem, quae consobrina erat. Liberos tredecim peperunt, quorum multi iuvenes mortui sunt. Antequam Marcus imperator factus sit, affinitates cum magistris multis constituit. Fronto notissimus erat. Dum Marco tres magistri linguae Graecae, unus magister linguae nostrae fuerunt. Magister Marcus Cornelius Fronto vir notus ipse erat. Ars rhetorica tanta erat ut Ciceroni componeretur. Saepe Fronto affinitatem amicam cum Marco et eius familia habuit. Postea cum consilium Marci studendum philosophiam Stoicam ei displicuit est. Nonnulli rogaverunt quo modo Stoicam doctrinam in regia et civilitate toleraret. Multum scientiae de Marco ex litteris cum Frontone est.

Statua Marci Aurelii, Musea Capitolina, Romae.

Anno 161, Antoninus mortuus est, et imperium Marco reliquit. Marco ipso imperium non placuit, sed officium respexit, cum plus potestatem Marco erat quam Lucio.^[1]. In principio, Marcus consuetudines Antonini non movit; postmodo autem officia mutavit. Saepe notos senatores citavit, et illi fideles erant. Simul, beneficia de recognitis ante publicum iudicium dedit. Lucius nam delicato more et stupro aleae saepe patiebatur.^[1] Fabula magna regnorum de indulgentia est. Civis eos illusit et irritavit, sed non punitus est.^[1] Denique, Marcus omnibus liberis nomina dedit et systema monumenti publici. Ex anno 160 ad annum 167, Marcus et Lucius bellum cum Parthis gesserunt. Cum non ipsi in bello pugnaverint, uterque imperator additia nominibus suis “Armeniacus” et “Parthicus” accepit. In bello cum Parthis, duo imperatores cum nomadibus pugnaverunt. Marcus valde commovit, et ritum religiosum confecit. Bellum longum erat, et Marcus Romam redire non voluit.

Cum Verus mortuus esset, a Marco consecratus est et flamini datus est; nonnulli autem dixerunt Marcum Verum interfecisse. Adlegationis numquam sustinuerunt, et nonnulli non rediderunt.^[1] Apsimilis^? bellum cum Parthia, ambo imperatores a bello abierunt.

Marcus naturaliter mortuus est quinquagesimo nono anno aetatis die Martii 180. Cinis secus tumulum Hadriani, Antonini, et familiae posita est. Quod ultimus de “quinque bonis imperatoribus,” tanti ut difficilis secutu esset. Mox filius Commodus imperator factus est, et cives quomodo operaretur. Adlegationis adulterium Faustinae et cur Commodum malum erat aperuit Inter regno in multum gladiatorium ludum pugnavit, et pauci adjuncti cum patre communicavit.^[1] Successio cum frustratio et tristia visus est, et brevissimum imperium erat. Anno 192 interfectus est.

Frontonis disciplinae

Quid nunc sciatur de necessitudine Marci cum Frontone cognoscitum est, parte magna, per seriem prolixam epistularum inter se scriptarum, quarum antiquissimae post annum centesimum et undequadragesimum fortasse scriptae sunt, in quo anno Marcus, priore anno ab Hadriano adoptus discipulusque Frontonis factus, imperator factus est.^[2] Num igitur hoc verum sit, pro certo non scitur.

Statua Marci Aurelii, Musea Capitolina Romae.

In epistulis multis post finem disciplinarum Frontonis scriptis, Fronto Marci eloquentiam supra omnes alias virtutes laudat: "Nam quam omnes virtutes [tuas] diligam et amplectar, fateor tamen praecipuum me et proprium gaudium ex eloquentia [tua] capere."^[3] Fronto quidem credidit hanc eloquentiam Marci partim natura, partim a se tributam esse. Nam in quadam epistula Marco "Crede," inquit, "autem hoc mihi, omnium, quos ego cognoverim, uberiore quam tu sis ingenio adfectum comperisse me neminem," sed in eadem epistula etiam dicit se in orationibus Marci vestigia disciplinarum suarum invenire posse.^[3]

In primis Frontonis scholis, Marcus in arte rhetorica instructus est; Fronto enim eloquentiam dicendi scribendique maximi momenti quidem esse credidit. Itaque Marcus suum animum ad doctrinam Frontonis vertit et per gradus modi severi eius docendi ductus est, quorum primus operibus poetarum antiquorum oratorumque studere fuit. Postea se ad studium historiae et Latine Graeceque reddendi et versuum scribendorum vertit. Deinde ad finem disciplinae, controversis studuit, in qua utrasque partes quaestionis et verae et falsae excussit. Fronto has exercitationes necessarias esse credidit ut Marcus in arte persuasionis se honestissime gereret.^[4]

Postea tamen anno vicesimo quarto vitae, Marcus constituit se arti rhetoricae non iam studere velle; nam quaestionis utrasque partes non iam disputare voluit, quod artis studio rhetoricae iussum est.^[4] Pro arte rhetorica, animum ad studium philosophiae Stoicae vertere constituit, de qua ad finem vitae duodecim libros, nomine Meditationes, scripsit.

Apud epistulas complures, haec sententia Marci Frontoni displicet. In quadam epistula, Fronto Marcum de periculis disciplinarum philosophiae leviter studendarum monet: “Philosophiae quoque disciplinas aiunt satius esse numquam adtigisse quam leviter et primoribus, ut dicitur, labiis delibasse.”^[3] In eadem epistula eum de periculis verborum inelegantium monet. Apud hanc epistulam, Fronto quidem credidit inscitiam hominum, qui in arte dicendi scribendique non satis docti sunt, facilius deprendi acerbiusque iudicari quam inscitiam hominum, qui in ceteris artibus non satis docti sunt; propter quod, apud Frontonem, aliquis, qui in dicendo scribendoque inelegans est, a certis iudicabitur "verborum ignaru[s] esse, eaque male probare et temere existimare et inscie contrectare, neque modum neque pondus verbi internosse."^[3]

Cum a ceteris hoc modo iudicetur, in persuasione ceterorum potens minor sit quam aliquis qui in verbis exstruendis peritior est; atque propter quod Marco eloquentia praecipue necessaria est. Quisnam enim in senatu inter homines doctos sententiam suam facile arguere possit nisi etiam in cottidianis rebus inter homines vulgares ita facere potest? Ut igitur Marcus imperator optimus sit, apud Frontonem, in quoque dicendo scribendoque eloquens esse debet.

Marcus Aurelius in aureo Parthicam victoriam celebrante. Anno 166 percussum esse hunc nummum indicat vicesima tribunicia potestas (TRP XX) et confirmat cognomen Parthicus Maximus (PARTH MAX).

Cum Marcus arti rhetoricae studere non continuaret, ut Fronto monuerat, Fronto tamen in multis locis eum ob eloquentiam laudat. Ipse etiam in quadam epistulam Marcum valde vitam eloquentem egisse concedit, cum philosophiae studere constituisset.

De titulis

Marco Annio Catilio Severo postquam ab Antonino Pio adoptatus est novum nomen fuit Marcus Aelius Aurelius Verus Caesar et cum ad summum imperium pervenit (161) Imperator Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus publice appellatus est. Quibus nominibus postea cognomina Armeniacus (164), Parthicus Maximus et Medicus (166), Germanicus (172), Sarmaticus (175) addidit, e populis quos vicerat ducta. Consul tertium (COS III) anno 161 fuit nec postea consulatum gessit. Eodem anno pontifex maximus factus est et anno 166 pater patriae appellatus. Tribuniciam potestatem anno 147 primum induit tum cum Antoninus pater eum imperio suo consociavit. Quae tribunicia potestas postea die 10 decembris quotannis renovabatur usque ad trigesimam quartam (nam a die 10 decembris 147 TR POT II erat). Ita e numero tribuniciarum potestatum annum quo inscriptio aliqua scripta sit cognoveris. Post mortem inter deos a senatu relatus est et Divus Marcus Antoninus appellatus^[5].

Matrimonium

Faustina minor.

Anno 145, Aurelius in matrimonium Faustinam minorem duxit, quae tredecim liberos ei peperit, quorum Commodus et Lucilla, uxor Lucii Veri futura, clarissimi erant.

Mors

Marcus Aurelius die 17 Martii 180^[6] aut Vindobonae aut Sirmii^[7] mortuus est, in expeditione contra Marcomannos. Eius corpus Romae in campo Martio combustum est. Ustrinum imperatoris nonnullorumque eius propinquorum, temporibus antiquis monumentum redditum, nostra aetate tectum est aedibus Palazzzo Montecitorio dictis, quae ab anno 1871 sedes sunt camerae deputatorum.^[8] Cineres in Mausoleo Hadriani positi sunt. Anno 177, successionem filii sui Commodi parare potuerat, sed Commodus imperator malus fuisse habetur; quo regnante, occasus imperii coepisse dicitur. Propter haec, Aurelius ultimus ex quinque imperatoribus qui dicuntur boni habetur.

Opera

Marcus Aurelius. Museum Luparense Lutetiae.

Marcus Aurelius, qui a puero tanto veri amore flagravit, ut ab imperatore Hadriano Verissimus appellaretur, nomen philosophi Stoici habet. Septendecim enim annos natus quaestor et duobus annis post consul factus, quamquam propter officia sua litteris, arti dicendi, philosophiae tantam operam dare non potuit, tamen philosophia nihil maius esse iudicavit neque inter sectas eius ullam Stoicis graviorem. Princeps autem, cum populum Romanum gubernaret et procul a Roma saepe bella gereret, ex libris magnorum philosophorum excerpta quaedam collegit, quorum libri duodecim, qui Ad se ipsum vel Meditationes inscribuntur, lingua Graeca conscripti extant (qui quidem Graece Σκέψεις inscripti sunt). Meditationum libro primo de propinquis atque magistris narravit, quorum exempla sequeretur; in ceteris autem, quid sentiret et iudicaret ipse, nisi eis, quae collegit, excerptis non exposuit.

Iudicia de eo facta

Posteri autem de imperatore illo (quo quis sapientiam umquam magis amavit?) nullo modo consentiunt. Sunt enim, qui eum principem summis virtutibus praeditum fuisse existiment, ut etiam nobilissimus hominum appellatus sit, alii autem virium parum in eo fuisse admonent, omnes denique reprehendunt, quod Commodum filium suum imperii haeredem fecerit, cuius tamen maxima vitia non ignoraret.

Opera

Fontes de vita et principatu Marci Aurelii

Aurelius Victor, De Caesaribus 16
Cassius Dio, Historia Romana libri 71-72 (pars huius operis deperdita quidem sed a monacho Byzantino Xiphilino abbreviata)
Epitome de Caesaribus 16
Eusebius, Historia ecclesiastica libri 4-5
Eutropius, Breviarium 8.9-14
Herodianus, Ab excessu Divi Marci 1.1-3
Historia Augusta, "Vita Marci Antonini philosophi" Iulio Capitolino tributa

Notae

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 ^1.6 ^1.7 ^1.8 David Magie, Historia Augusta (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1921).
↑ Henderson, Jeffrey. Introduction. Correspondence. By Fronto. Ed. Henderson (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1919). xx-xxi.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Fronto. Correspondence. 2 vols. Ed. Jeffrey Henderson (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1919).
↑ ^4.0 ^4.1 Henderson, Jeffrey. Foreword. Fronto, the Orator and the Man. Correspondence. By Fronto. Ed. Henderson. (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1919), xxxiv-xxxv.
↑ Exempli gratia AE 1920, 00045 ex Africa proconsulari circa 190.
↑ "Die sexto decimo kalendarum Aprilium": Tertullianus, Apologeticus 25.5; "τῇ ἑπτακαιδεκάτῃ τοῦ Μαρτίου": Cassius Dio, Historia Romana 72.33.
↑ "Vendobonae": Aurelius Victor, De Caesaribus 16.14. "Apud Bendobonam": Epitome de Caesaribus 16.12. "Apud Sirmium": Tertullianus, Apologeticus 25.5. "Ἐν Παίοσι" (apud Paeones): Herodianus, Ab excessu Divi Marci 1.3.1.
↑ Romolo A. Staccioli, Guida di Roma antica (Mediolani, 1994), 343 et 344.

Bibliographia

Birley, A. R. 1987. Marcus Aurelius: a biography. Ed. secunda. Londinii: Batsford. ISBN 0-7134-5428-8. (Anglice).
Farquharson, A. S. L., ed. 1944. The Meditations of the Emperor Marcus Antoninus. 2 voll. Oxoniae. (Graece, Anglice).
Fündling, Jörg. 2008. Marc Aurel. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. (Theodisce).
Gilliam, J. F. 1961. "The Plague under Marcus Aurelius." American Journal of Philology 82: 225–51.
Grimal, Pierre. 1979. Marc Aurèle. Lutetiae. (Francogallice).
Klein, Richard, ed. 1979. Marc Aurel. Darmstadt. ISBN 3-534-07802-0. (Theodisce).
Motschmann, Cornelius. 2002. Die Religionspolitik Marc Aurels. Hermes-Einzelschriften, 88. Stutgardiae: Franz Steiner. ISBN 3-515-08166-6. (Theodisce).
Rosen, Klaus. 2004. Marc Aurel. Ed. tertia. Reinbek: Rowohlt. ISBN 3-499-50539-8. (Theodisce).

Nexus interni

Imperatores Romani

Augustus · Tiberius · Caligula · Claudius · Nero · Galba · Otho · Vitellius · Vespasianus · Titus · Domitianus · Nerva · Traianus · Hadrianus · Antoninus Pius · Marcus Aurelius · Lucius Verus · Avidius Cassius (usurpator) · Commodus · Pertinax · Didius Iulianus · Pescennius Niger (usurpator) · Clodius Albinus (usurpator) · Septimius Severus · Caracalla · Geta · Macrinus · Diadumenianus · Elagabalus · Alexander Severus · Maximinus Thrax · Gordianus I · Gordianus II · Pupienus · Balbinus · Gordianus III · Philippus Arabs · Philippus II · Decius · Herennius Etruscus · Hostilianus · Trebonianus Gallus · Volusianus · Aemilianus · Valerianus · Gallienus · Saloninus · Postumus (usurpator) · Laelianus (usurpator) · Marius (usurpator) · Victorinus (ursurpator) · Tetricus I (usurpator) · Tetricus II (usurpator) · Claudius Gothicus · Quintillus · Aurelianus · Tacitus · Florianus · Probus · Carus · Carinus · Numerianus · Diocletianus · Maximianus · Carausius (usurpator) · Allectus (usurpator) · Constantius Chlorus · Galerius · Constantinus I · Licinius · Flavius Valerius Severus · Maximinus · Maxentius · Domitius Alexander (usurpator) · Constantius II · Constantinus II · Constans · Magnentius (usurpator) · Iulianus · Iovianus · Valentinianus I · Valens · Procopius (usurpator) · Gratianus · Valentinianus II · Magnus Maximus (usurpator) · Theodosius I · Eugenius (usurpator) · Honorius · Arcadius · Constantius III · Priscus Attalus (usurpator) · Constantinus III (usurpator) · Iovinus (usurpator) · Valentinianus III · Ioannes (usurpator) · Petronius Maximus · Marcianus · Avitus · Leo I · Maiorianus · Libius Severus · Anthemius · Olybrius · Leo II · Glycerius · Zeno · Iulius Nepos · Romulus Augustus

Imperium Romanum • Index Imperatorum Romanorum

Capsae cognatae: Imperatores Constantinopolitani

Antecessores: Imp. Caesar Titus Aelius Hadrianus Antoninus Augustus Pius II et Gaius Bruttius Praesens Lucius Fulvius Rusticus II	Consul 140 cum Imp. Caesare Tito Aelio Hadriano Antonino Augustuo Pio III	Successores: Titus Hoenius Severus et Marcus Peducaeus Stloga Priscinus

+

Antecessores: Lucius Hedius Rufus Lollianus Avitus et Titus Statilius Maximus	Consul 145 cum Imp. Caesare Tito Aelio Hadriano Antonino Augusto Pio IV	Successores: Sextus Erucius Clarus II et Gnaeus Claudius Severus Arabianus

Antecessores: Appius Annius Atilius Bradua et Titus Clodius Vibius Varus	Consul 161 cum Lucio Aelio Aurelio Commodo II	Successores: Quintus Iunius Rusticus II et Lucius Titius Plautius Aquilinus

[:0-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 ^1.6 ^1.7 ^1.8 David Magie, Historia Augusta (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1921).

[Introduction-2] Henderson, Jeffrey. Introduction. Correspondence. By Fronto. Ed. Henderson (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1919). xx-xxi.

[Fronto-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Fronto. Correspondence. 2 vols. Ed. Jeffrey Henderson (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1919).

[Foreword-4] 4.0 ^4.1 Henderson, Jeffrey. Foreword. Fronto, the Orator and the Man. Correspondence. By Fronto. Ed. Henderson. (Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press, 1919), xxxiv-xxxv.

[5] Exempli gratia AE 1920, 00045 ex Africa proconsulari circa 190.

[6] "Die sexto decimo kalendarum Aprilium": Tertullianus, Apologeticus 25.5; "τῇ ἑπτακαιδεκάτῃ τοῦ Μαρτίου": Cassius Dio, Historia Romana 72.33.

[7] "Vendobonae": Aurelius Victor, De Caesaribus 16.14. "Apud Bendobonam": Epitome de Caesaribus 16.12. "Apud Sirmium": Tertullianus, Apologeticus 25.5. "Ἐν Παίοσι" (apud Paeones): Herodianus, Ab excessu Divi Marci 1.3.1.

[8] Romolo A. Staccioli, Guida di Roma antica (Mediolani, 1994), 343 et 344.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]