Petroglyphum

Petroglyphum (ex Graeco petros 'lapis' + glyphein 'caelare, scalpere, sculpere'; verbo primum facto Francogallice pétroglyphe) sive scalptura lapidaria (-ae, f) est imago a superficie lapidis abradendo, incidendo, scalpendo, terendo, vellicandove facta. Eruditi praeter Americam Septentrionalem, ut tales imagines dicant, plerumque verba pro caelatura, scalptura, sculptura, vel alias descriptiones modi, adhibent. Petroglypha toto orbe terrarum inveniuntur, saepe cum hominibus praehistoricis consociatae.

Petroglypha in "Newspaper Rock" prope Canyonlands National Park, in meridie Moab Utae in Civitatibus Foederatis Americae.

Non omnes petroglypha sunt pictographae, imagines super lapidem descriptae vel pictae. Ambo imaginis genera sunt exempla latioris categoriae, artis lapideae. Petromorpha, exemplaria formaeque a multis et magnis saxis humi ab hominibus factis, etiam sunt distinctae. Inukshuk quoque sunt unica, solum in regionibus arcticis inventa, reproductionibus imitationibusque^? in regionibus australioribus confectis exceptis.

Historia

Antiquissimae petroglypha facta sunt circa terminum aetatum Palaeolithicae posterioris et Neolithicae, abhinc annos circa 10 000 ad 12 000, vel fortasse noviore (Kamyana Mohyla). Abhinc annos circa 7000 ad 9000, alii systematum scribendi praecursores, sicut pictographa et ideogrammata, fieri coeperunt. Petroglypha autem longe lateque diffusa sunt, et aliae culturae diutius continuaverunt eos adhibendo, etiam donec contactum cum cultura Occidentali incidit, saeculo vicensimo. Petroglypha inveniuntur omnino in orbe terrarum praeter Antarcticam, praecipue in Africa, Australia, Scandinavia, Siberia, et America Septentrionali inter occasum solis et meridiem spectante.

Interpretatio

Compositae petroglypha in Scandinavia (Häljesta, Västmanland Sueciae), imago ex tempore Aetatis Aeneae Nordicae. Hae glypha ut in photographo sint clariores pinguntur.

Petroglyphum ordinis Ovium canadensium prope Moab Utae: imago communis in vastitate regionis Civitatum Foederatarum Americae inter occasum solis et meridiem spectans.

Multae theoriae petroglyphorum significationem secundum locum, aetatem, et genus imaginis explicant. Alia petroglypha habentur signa astronomica, aliae tabulae (mappae), et aliae symbolicae communicationis formae, cum genere "prae-scribendi." Nonnullae forsitan sint reliquiae rituum; certi situs in India, exempli gratia, putantur esse instrumenta musica, appellata "gong lapidea" (Anglice rock gongs).

Aliis petroglyphorum imaginibus probabiliter fuerunt penitae significationes culturales religiosaeque societatibus quae eas fecerunt. Multa petroglypha habentur genus linguae symbolicae vel ritualis, non plene comprehensae. Glypha ex Aetate Aenea Nordica in Scandinavia ut videntur indicant fines inter tribus, quamquam eis etiam sint significationes religiosae. Inscriptiones Sibericae paene accedunt similem esse novis runorum formis, sed, quamquam bene non iam intellectae, non habentur cum eis consociatae.

Explicationes controversae docentur a Psychologia Iungiana et iudiciis Mirceae Eliade. Secundum has theorias, similitudo inter petroglypha (et alia symbola atavistica vel archetypica) culturarum continentiumque distinctorum genetica sit hereditas structurae cerebri humani.

Aliae theoriae subiciunt petroglypha factas esse a vates (shaman^?) in commutato sensús statu^? (Lewis-Williams 2002), fortasse inducto ab usura hallucinogenum naturalium. Multa exemplaria geometrica, dicta constantia formae (Anglice form constants), quae in petroglyphis et picturis cavernarum passim reperiuntur, probata sunt stabiliter infixa^? (Anglice: hard-wired) cerebro humano; multa in turbationibus oculorum et alucinationibus a medicamentis, severis capitis doloribus (hemicraniis; Anglice migraines), et aliis stimulis effectis reperiuntur.

Index situum petroglypha habentium

Africa

Petroglypha dicta "Meerkatze" (Suricata suricatta), nominatae a Leone Frobenio archaeologo: erectae leones in Wadi Methkandoush regionis Mesak Settafet Libyae.

• Tassili n'Ajjer Algeriae
• Bidzar Cameroniae
• Bambari, Lengo, et Bangassou in meridie Reipublicae Mediae Africae; Bwale in occidenti
• Niola Doa Tzadiae
• Vallis Niari Fluminis in Republica Congolensi, 250km inter occasum solis et meridiem Brazzavillae
• Vallis Ogooue Fluminis Gaboniae
• Akakus Libyae
• Jebel Uweinat Libyae
• Vallis Draa Fluminis in Maroco
• Twyfelfontein Namibiae
• Camelopardales in Dabous Rock, Air Mountains Niger
• Wadi Hammamat in Qift Aegypti

Asia

Petroglypha in insula Cheung Chau, Hong Kong.

Petroglypha apud Cholpon-Ata in Kyrgyzstania.

Petroglyphae Tamgaly in Cazachia.

Scalpturae Buddhistae ad Ili Flumen in Cazachia.

Atropatene

• Gobustan State Reserve

Corea

• Bangudae Petroglypha

India

• Edakkal Cavernae
• Bhimbetka perfugia lapidea in Raisen Pago in Madhya Pradesh
• Perumukkal, Thindivanam, ante Chennai, Tamil Nadu.

Kazachstania

• Pelvis Chumysh Fluminis
• Tamgaly ad Ili Flumen
• Tamgaly

Kyrgyzstania

• Nonnulli situs in Tianschanicis montibus: Cholpon-Ata, Valles Talas, Saimaluu Tash, et promontorium saxosum Solium Suleiman appellatum in regione Osensi in Ferganica valle.

Pakistania

• Rock art and petroglyphs in Northern Areas

Russia

• Petroglypha locis Kalbak-Taš ('Lapis Planus') prope ripam dextram Tschuiae fluminis in re publica Altai
• Pictogrammata Sulekensia (Sulekskaja pisanica) in re publica Chakassia
• Pictogrammata Tomensia (Tomskaja pisanica) in regione Kemerovensi

Sina

• Octo situs in Hong Kong: in insula Tung Lung, Kau Sai Chau, Po Toi Island, Cheung Chau, Shek Pik Lantau Insulae, Wong Chuk Hang, et Sinu Undae Magnae in Hong Kong Insula, Lung Ha Wan in Sai Kung
• Yin Montes in Mongolia Interiore

Oceania

Polynesia

• 
  Petroglypha in occidentali Havaiorum litore.
• 
  Hawaii Volcanoes National Park.
• 
  Petroglypha in Orongone Insulae Paschalis: Makemake apud fundamentum et duo tangata manu altiore.

• Havaii (praecipue Magna Insula)
• Petroglypha Insulae Paschalis

Australia

Ku-ring-gai Chase National Park Australiae.

• Arecani Terra / Kakadu National Park, Australia Septentrionalis
• Murujuga Australiae Occidentalis
• Sydney Rock Engravings Novae Cambriae Australia

Philippinae

• Angono Petroglyphs in Rizal Philippinarum

America Australis

• Cumbe Mayo Peruviae
• Petroglypha Pusharo Peruviae
• Corantijn Pelvis Surinamiae
• Caicara del Orinoco Venetiolae

Media America

• Rincon de la Vieja Orae Opulentae

America Septentrionalis

• 
  Uta meridionalis.
• 
  Uta meridionalis.
• 
  Petroglyphum sicut tela in White Tank Mountain Regional Park Waterfall Trail Arizonae.
• 
  Petroglypha in Bishop Tuff tableland,Californiae orientalis.

Petroglypha in Arches National Park.

Petroglypha in Arizona.

Petroglypha in Columbia River Gorge, Vasintoniae.

Petroglypha extra Parras Coahuilae Mexici.

Petroglyphum "chipping" in White Tank Mountain Regional Park Waterfall Trail Arizonae.

• Anulus Mons Marin Comitatus Californiae
• Arches National Park Utae
• Capitol Reef National Park Utae
• Columbia Hills State Park Vasintoniae
• The Cove Palisades State Park Oregoniae
• Death Valley National Park Californiae
• Dinosaur National Monument, Colorati et Utae
• Glypha Virginiae Occidentalis
• Grimes Point Nivatae Grimes Point National Recreation apud www.americantrails.org
• Jeffers Petroglypha Minnesotae
• Kanopolis State Park Kansiae
• Kejimkujik National Park Novae Scotiae
• La Proveedora Caborcae Mexici
• Lava Beds National Monument prope Tule Lake Californiae
• Legend Rock Petroglyph Site, Thermopolis Vyominae
• Leo Petroglypuma Leonis Ohii OHS - Places - Leo Petroglyph apud www.ohiohistory.org
• Maturango Canyon in Coso Range (Northern Mojave) CaliforniaeMaturango Museum Petroglyph Tours (DesertUSA) apud www.desertusa.com
• Mina in Novo Leone Mexici
• Newspaper Rock State Historic Monument Utae
• Olympic National Park Vasintoniae
• Paintlick Mons Tazewell Comitatus Virginiae [1]
• Petit Jean State Park Arcansiae
• Petrified Forest National Park
• Petroglyph National Monument
• Petroglyphs Provincial Park, ad septentrionalem Peterborough Ontarionis
• Petroglyph Provincial Park, Nanaimo Columbiae Britannicae BC Parks - Petroglyph Provincial Park, Nanaimo, Vancouver Island, British Columbia apud www.britishcolumbia.com
• Sanilac Petroglyphs Historic State Park Michiganiae
• Sedona Arizonae
• Seminole Canyon Texiae
• Sloan Canyon National Conservation Area Nivatae
• Red Rock Canyon National Conservation Area Nivatae
• Rochester Rock Art Panel Utae
• Sanctus Ioannes, US Virgin Islands
• South Mountain Park Arizonae
• Stuart Lacus Columbiae Britannicae
• Three Rivers Petroglyphs Novi Mexici [2]
• Valley of Fire State Park Nivatae
• White Tank Mountain Regional Park, Waddell Arizonae
• Writing Rock State Historical Site Dakotae Septemtrionalis
• Writing-on-Stone Provincial Park ad orientem Milk Fluminis Albertae

Portus Dives

• Lapis Scriptus (La Piedra Escrita) in Jayuya Portus Divitis
• Caguana Indian Park in Utuado Portus Divitis
• Caverna Indorum (La Cueva del Indio) in Arecibo Portus Divitis
• Tibes Indian Park in Ponce Portus Divitis

Republica Dominicana

• Caverna Miraculorum (Cueva de las Maravillas)
• Tres Oculi (Los tres Ojos)

Europa

Petroglypha in Foppe Nadro Vallis Camonicae Italiae.

Duel in Foppe Nadro Vallis Camonicae Italiae.

Presbyter currens in Capo di Ponte, Vallis Camonicae Italiae.

Scalptura in Tanum Sueciae.

Scalptura "Sutor" in Brastad Sueciae.

Petroglyphum in Roque Bentayga Magnae Canariae Canariarum Insularum.

Britannia

Anglia

Signa poculi et anuli in:

• Northumberland
• County Durham
• Ilkley Moor Yorkshire,
• Gardom's Edge Derbyshire

Scotia

• Museum of Ayrshire Country Life and Costume, Ayrshire Septentrionalis

Francia

• Mercantour National Park Franciae

Hibernia

• Newgrange Hiberniae

Hispania

• Petroglypha in Galaecia

Italia

• Petroglypha in Valcamonica
• Stela Bagnolo Valcamonicae Italiae

Lusitania

• Ars Palaeolithica in Côa Valle Lusitaniae

Norvegia

• Petroglypha apud Altam
• Petroglypha in Media Norvegia
• Petroglypha apud Møllerstufossen
• Petroglypha apud Tennes

Russia

• Petroglypha Belomorskensia, Kanozerensia et Onegana in re publica Carelia (res publica)
• Pictogrammata Uralensia in regione Sverdloviensi

Suecia

• Tanumshede (Bohuslän)
• Himmelstalund (prope Norrköping in Östergötland)
• Enköping Upplandiae
• Southwest Skåne Götalandiae
• Alvhem Västra Götalandiae
• Torhamn Blekingiae
• Nämforsen Ångermanlandiae
• Häljesta Västmanlandiae
• Slagsta Södermanlande
• Glösa Jämtlandiae
• Sepulcrum Regis

Turcia

• Kars, Camuslu Vicus
• Kars, Kagizman Caverna
• Erzurum, Cunni Caverna
• Ordu, Esatli
• Hakkari, Gevaruk Valles

Ucraina

• Tumulus lapideus (Kam'jana Mohyla)
• Stelae lapideae Ucrainae

Media Orientalis

• Wadi Rum Iordaniae
• Wadi Faynan Iordaniae
• "Graffiti Rocks", circa 110 km SW of Riyadh ante via ad Meccam

Nexus interni

Scalptores in Valle Carmonia Italiae.

• Ars lapidea
• Ars megalithica
• Ars parietalis
• Geoglypha
• Historia communicationis
• Inukshuk
• Petrosomatoglypha
• Petroforma
• Pictura cavernarum
• Signum poculi anulique
• Stela

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad petroglyphas spectant.

• Ars lapidea Northumberland
• Petroglyphae Dampier
• Petroglyphae in Peru

Bibliographia

• Beckensall, Stan. 1983 Northumberland's Prehistoric Rock Carvings: A Mystery Explained. Rothbury, Northumberland: Pendulum Publications.
• Beckensall, Stan. 2001. Prehistoric Rock Art in Northumberland. Tempus Publishing. ISBN 0-7524-1945-5.
• Beckensall, Stan, et Tim Laurie. 1998. Prehistoric Rock Art of County Durham, Swaledale and Wensleydale. County Durham Books. ISBN 1-897585-45-4.
• Keyser, James D. 1992. Indian Rock Art of the Columbia Plateau. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-97160-5.
• Lewis-Williams, D. 2002. A Cosmos in Stone: Interpreting Religion and Society through Rock Art. Walnut Creek, California: Altamira Press.
• Morris, Ronald. 1979. The Prehistoric Rock Art of Galloway and The Isle of Man. Blandford Press. ISBN 978-0-7137-0974-2.