Iohannes Hus

Ioannes Hus sive Hussius (Bohemice Jan Hus; natus circa annum 1370 in Husinec – occisus Constantiae die 6 Iulii 1415) fuit sacerdos Catholicus, magister in artibus ac theologiae baccalaureus, rector universitatis Pragensis, et religionis in Bohemia reformator. Ecclesiam Catholicam corrigendam suasit, usumque indulgentiarum pontificalium reiecit. A Concilio Constantiensi haereticus iudicatus, morte damnatus, die 6 Iulii 1415 combustus est. Post mortem, Bellum Hussiticum in Bohemia usque in annum 1434 saeviebat.

Iohannes Hus

Res apud Vicidata repertae:

Iohannes Hus: imago

Iohannes Hus: subscriptio

Nativitas: 1371; Husinec
Obitus: 6 Iulii 1415; Constantia
Patria: Regnum Bohemiae, Sacrum Romanum Imperium

Memoria

Sepultura: Rhenus
(feriae die 6 Iulii)

Ioannes Hus: effigies ex opere Iohannis Agricolae Bildnisse etlicher Fürsten und Herren zur Zeit der Reformation (Wittenbergae, 1562)

Vita

Origo et curriculum scholasticum

Iohannes Hus in Husinec, a quo oppido Bohemiae meridianae nomen traxit, natus est anno circiter 1370. Recentissime dies 1 Iulii 1372 proponitur, additurque eum duos fratres habuisse, Hieronymum anno 1370 natum, qui faber, et Benedictum, anno 1382 natum, qui aurifaber fuerit. Qui omnes filios Iohannis Iosephi fuerint, qui ibidem anno 1330 natus esset. Postquam scholam Latinam oppidi Prachatice frequentavit, iuvenis Iohannes Pragam migravit, ubi apud universitatem anno 1393 baccalaureatus, anno 1396 doctoratus gradum nactus est. Anno 1398 a natione Bohemica eiusdem universitatis examinator theologicus electus est. Decanus facultatis philosophicae ab anno 1401 dictus, anno 1402 professor factus, postremo munere rectoris universitatis annis ab 1409 ad 1410 functus est.

Sacerdos et praedicator

Praedicatio Ioannis Hus: imago e Codice Ienensi^(cs) (Antithesis Christi et Antichristi) c. 1490 facto (Bibliotheca Musei Nationalis^(cs) Pragensis)

Ioannes Hus supplicio affectus. Dieboldus Schilling (senior), Spiezer Chronik^(de) (c. 1485)

Sacerdos iam anno 1400 ordinatus mox de reformatione ecclesiae praedicare coepit, et praecipue ab anno 1402, quo capellanus sacelli Bethlehem a nonnullis Pragensibus nuper conditi creatus est, ut praedicationes lingua Bohemica audirent. Dum hoc munere fungitur, opera Ioannis Wycliffe legebat, eiusque doctrinas probabat. In suis praedicacionibus hypocrisim, pompam, avaritiam, luxuriam, symoniam et alia cleri peccata constanter infestabat et detegebat ad ipsius cleri statum ad vitam apostolicam reducendum, ex quo ab ipso clero magno odio est habitus.

Hus rem novam introduxit, quod lingua Bohemica praedicabat et populum ad liturgiam congregatum eadem lingua canere faciebat. Ibidem quotannis fere 200 sermones lingua Bohemica habuit, quo etiam fiduciam populi, qui Bohemice loquebatur, in civitate, cui parva nobilitas linguae Theodiscae praefuit, corroboravit.

Anno 1410, 16 die mensis Iulii, Pragae in curia archiepiscopali libri magistri Iohannis Wycleff sunt combusti a archiepiscopo Sbigneo cognomine Lepo. Huic librorum combustioni Hus adversus erat.

Anno 1412 papa Iohannes XXIII contra Ladislaum, regem Neapolitanum, bellum decernens plenarium peccatorum remissionem indulsit iis, qui ad tuendam ecclesiam arma induerent. Itaque etiam in Praga indulgentiae emebantur, quod Hus condemnabat. Tres homines laici, Hussi auditores, Iohannem papam Antichristum esse publice magna voce clamaverunt et sunt a senatu Civitatis antiquae Pragensis supplicio affecti. Populus deinde corpora eorum per omnes urbis ecclesias detulit clamans: "Isti sunt sancti, qui pro testamento Dei sua corpora tradiderunt." Exin cadavera in sacrario Betlehem a Iohanne Hus sepulta sunt quasi martyrum reliquiae. Eodem anno excommunicatus est Hus et deinde papa Iohannes etiam interdictum per totam Pragam posuit. Die autem 18 Octobris 1412 Iohannes Hus appellavit Iesum Christum. Appellatio eius ad supremum Iudicem notabilis est, quia Hus non papam seu concilium oecumenicum sed ipsum Iesum Christum declaravit caput ecclesiae ac iudicem suum supremum esse. Post hanc appellationem discessit Praga.

Ego Johannes Hus de Husinecz, magister in artibus et sacre theologie baccalarius formatus alme universitatis studii Pragensis, presbiter et predicator confirmatus ad capellam nunccupatam Betlehem, hanc appellacionem offero Ihesu Christo, iudici iustissimo, qui noscit, protegit et iudicat, manifestat et premiat indefectibiliter cuiuslibet hominis iustam causam.

– Iohannes Hus, Appellatio ad Supremum Iudicem, 18 X 1412

Mors

Ioannes Hus supplicio affectus: imago e Codice Ienensi^(cs) (Antithesis Christi et Antichristi) c. 1490 facto (Bibliotheca Musei Nationalis^(cs) Pragensis).

Die 18 Octobris 1414 Sigismundus, rex Romanorum et Hungariae, Iohannem Hus ad concilium Constantiense invitavit et ei fidem publicam dedit. Hus Constantiam sub salvo regis Sigismundi conductu die 3 Novembris 1414 advenit. Sed non obstante regis praefati salvo conductu cleri de Bohemia et praecipue de Praga praelatorum ac magistrorum instigatione mense Decembri anno eodem captivatus per ipsum concilium carceri duro in monasterio fratrum praedicatorum ibidem iuxta stagnum ipsius civitatis sito mancipatus est. Fautores eius in Constancia praesentes (tam spirituales quam saeculares) diligenter contra concilium pro Hussi liberatione laborantes nihil prodesse potuerunt.

In ipsa captivitate Hus multas epistolas et scripta occulte suis scripsit amicis Constantiae praesentibus, quae scripta et ad Bohemiam caute destinata sunt. Ab ipsis quoque suis amicis et fautoribus vice versa scriptis et epistolis consolatoriis recreatus et ad standum viriliter in suo proposito confirmatus est. Has autem epistolas custodes certi carceris muneribus amicorum Iohannis Hus subarati^? caute et circumspecte ipsis fautoribus Magistri Iohannis praesentaverunt et insuper ipsorum epistolas ipsi Magistro Iohanni sub ferculis aliquibus abscondendo mirabiliter porrexerunt. Ibidem etiam ad vota amicorum et aliquorum carceris custodum septem tractatulos, quamvis libris carens, scripsit, puta De mandatis Dei et oracione dominica, item De peccato mortali, item De cognicione Dei, item De tribus hostibus hominis et septem peccatis mortalibus, item De penitencia, item De matrimonio, item De sacramento corporis et sanguinis Domini.

Tamen Iohannes Hus post tres audientias coram concilio die 6 Iulii 1415 per concilium Constantiense ad mortem est sententiatus. Quem ab officio sacerdotali in publica ipsius concilii sessione degradatum spirituales tradiderunt brachio saeculari. Qui extra civitatem Constantiensem eductus in quodam prato columnae in modum asseris spissi factae catenis ac funibus alligatus ac fasciculis straminum et lignorum circumsaeptus est. Tunc venit ad Iohannem Hus marsalcius imperii Happe de Poppenheim eumque adhortatus est , ut conservaret vitam incolumem, et ut praedicata olim per se et dicta sua abiuraret et revocaret. Hus negavit. Carmen autem "Christe, fili dei vivi, miserere mei" laete decantans igni est consumptus. Post eius concremationem, ne reliquiae eius remanerent, etiam cinis ipse in Rhenum flumen ibidem de vicino fluentem est proiectus. Anno 1416 combustus est Constantiae etiam Hussi socius Hieronymus Pragensis. Christiani Bohemici illos deinde sicut sanctos martyres veneraverunt.

Deus mihi testis est, quod ea, quae false mihi ascribuntur, per falsos testes mihi imposita, numquam docui nec praedicavi, sed de principali intentione meae praedicationis et omnium aliorum meorum actuum vel scriptorum exstitit, ut solum homines retrahere possem a peccatis; in ea vero evangelii veritate, quam scripsi, docui et praedicavi ex dictis et ex positionibus sanctorum doctorum hodie laetanter volo mori.

– Iohannes Hus, verba ultima ante combustionem secundum relationem Petri de Mladonovic, 6 VII 1415

Opera selecta

Editiones litterarum Hussii usque ad hunc diem sunt imperfectae. Adhuc multa manuscripta inedita exstant.

• 1412: Výklad Viery, Desatera božieho přikazanie a modlitby páně ("Expositio fidei, decalogi et orationis dominicae")
• 1412: Dcerka ("Filiola")
• 1413: De ecclesia
• 1413: De sex erroribus
• 1413: Knížky o svatokupectví ("Libellus de simonia")
• 1413: Postila aneb Vyloženie svatých čteni nedĕlních ("Postilla sive interpretatio sanctarum lectionum in dominicis")
• Scripta catechetica anno 1520 edita

Iohanni Hussio etiam tractatus "Orthographia Bohemica" intitulatus et sine nomine editus attribuitur, in quo primum illa orthographiae linguae Bohemicae signa proponuntur, quae adhuc in usu sunt.

Bibliographia

Bibliographica

• František Michálek Bartoš,: Literární činnost M. Jana Husi ("Opus litterarium magistri Iohannis Hussii"). Pragae 1948 (Boemice)
• František Michálek Bartoš, Pavel Spunar: Soupis pramenů k literární činnosti M. Jana Husa a M. Jeronýma Pražského ("Index fontium operis litterariae magistri Iohannis Hussii et magistri Hieronymi Pragensis"). Pragae 1965 (Boemice)
• Jarold K. Zeman: The Hussite Movement and the Reformation in Bohemia, Moravia and Slovakia (1350–1650). A Bibliographic Study Guide with Particular Reference to Resources in North America. Michigan Slavic Publications, Ann Arbor, MI 1977, ISBN 0-930042-00-X (Anglice)

Editiones operum

• Iohannis Hus et Hieronymi Pragensis, confessorum Christi Historia et monumenta. Ed. a M. Flacio Illyrico. 2 voll. Norimbergae 1558
• Mistra Jana Husi Sebrané spisy české. Z nejstarších známých pramenů ("Opera Boemica magistri Iohannis Hussii"). Ed. a Karel Jaromír Erben. 3 vol. Pragae 1865-1868
• Documenta Mag. Ioannis Hus vitam, doctrinam, causam in Constantiensi concilio actam et controversias de religione in Bohemia, annis 1403-1418 motas illustrantia. Ed. a Francisco Palacký. Pragae 1869
• Listy Husovy ("Litterae Hussii"). Ed. a Bohumil Mareš. Pragae 1891; 2a. ed. Pragae 1901
• Spisy M. Jana Husi ("Scripta magistri Iohannis Hussii"). 8 vol. Ed. a Václav Flajšhans. (Sbírka pramenů českého hnutí náboženského ve XIV. a XV. století 1-8) Pragae 1903-1908
• Mag. Io. Hus Opera omnia. 3 vol. in 6 tom. Ed. a Wenzel [Václav] Flajšhans. Pragae 1903-1908
• M. Jana Husi Sebrané spisy ("Scripta collecta magistri Iohannis Hussii"). Ed. a Václav Flajšhans et Milan Svoboda. 6 vol. Pragae 1904-1908
• Listy Husovy. Díl 1: Listy z Prahy (do r. 1412). Díl 2: Listy z vyhnanství (1412 až 1414). Díl 3: Listy z Kostnice (1414-1415) ("Epistulae Hussii: Pars 1: Epistulae ex Praga (usque ad annum 1412). Pars 2: Epistulae ex exsilio (1412-1414). Vol. 3: Epistulae ex Constantia (1414-1415)"). Ed. a Václav Flajšhans. 3 vol. Pragae 1915
• Magistri Iohannis Hus Opera omnia. Pragae 1959-
• Iohannes Hus. Postilla adumbrata, ed. G. Silagi (Corpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis 261), Turnhout: Brepols Publishers (ISBN 978-2-503-55275-0)

Eruditio antiquior

• De Causa Boemica. Paulus Constantius. Vulgo refragari quosdam celeberrimi Constantiensis Concilii sententiae, qua Hussitae damnati sunt, constat. Quare visum est, mihi hũc ea de re in lucem edere librum ... Thomas Anshelm, Hagenau, 1520 in interrete
• Samuel Martinius: Hussius et Lutherus, id est: collatio historica ... J. Hussii et M. Lutheri ... Pragae 1618 (Latine) (Textus apud Google Books)
• Adam Rechenberg, Johann Werner: Johannes Hus martyr historice descriptus. Lipsiae 1671 (Latine) (Textus apud Google Books)
• Wilhelmus Seyfried: Dissertatio Historica De Johannis Hussi Martyris, Ortu, Educatione, Studiis, Doctrina, Vita, Morte, Et Scriptis. Ienae 1711 (Latine) Textus interretialis
• Zacharias Theobald: Bellum Hussiticum, quo M. Johannis Hussii Vita Doctrinaque et Mors comprehenditur, utque Bohemi, imprimis vero Joannes Zisca et Procopius Rasus vindicationem ipsius susceperint, luculenter exponitur ... Francofurti 1621 (Latine) Textus apud archive.org

Eruditio recentior selecta

• Richard Friedenthal: Jan Hus. Der Ketzer und das Jahrhundert der Revolutionskriege. Piper, Monaci 1987, ISBN 3-492-10331-6. 4a ed. (Edition Piper, vol. 331. Ed. 1a: 1972) (Theodisce)
• Thomas A. Fudge: Jan Hus: Religious Reform and Social Revolution in Bohemia. I.B. Tauris, Londinii 2010 (Anglice)
• Thomas A. Fudge: The Memory and Morivation of Jan Hus, Medieval Priest and Martyr. Turnhout, Brepols 2013 (Anglice)
• Thomas A. Fudge: The Trial of Jan Hus: Medieval Heresy and Criminal Procedure. Oxford University Press, Novi Eboraci 2013 (Anglice)
• Rudolf Hoke: "Der Prozeß gegen Jan Hus und das Geleit König Sigmunds". In: Annuarium Historiae Conciliorum vol. 15 (1983) pp. 172–193 (Theodisce)
• Vratislav Preclík. Masaryk a legie (Masaryk et legions, "Masaryk et Hus"), váz. kniha, 219 p., first issue vydalo nakladatelství libri Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná-Mizerov, Czechia) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (In cooperation with Masaryk Democratic Movement, Praga) , 2019, ISBN 978-80-87173-47-3, pp.17 – 25, 33 – 45, 70 – 76

• Miloslav Ransdorf: Mistr Jan Hus. Universe, Pragae 1993, ISBN 80-901506-4-0 (Boemice)
• František Šmahel: Die Hussitische Revolution (titulus originalis: Husitská revoluce). Vol. 1–3. Hahn, Hannoverae 2002, ISBN 3-7752-5443-9 (Schriften der Monumenta Germaniae Historica, vol. 43) (Theodisce)
• Matthew Spinka: John Hus at the Council of Constance. Columbia University Press, Novi Eboraci, 1965
• Ernst Werner: Jan Hus. Welt und Umwelt eines Prager Frühreformators. Böhlau, Vimarae 1991, ISBN 3-7400-0129-1 (Forschungen zur mittelalterlichen Geschichte, vol. 34) (Theodisce)

Aliae encyclopaediae

• "Huss or Hus, John; Hussites" in Encyclopaedia Britannica. 11a ed. (Sicagi, 1911) html djvu
• Friedrich Wilhelm Bautz, "HUS (Huß), Johann" in Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon  vol. 2 (Hammonae, 1990. ISBN 3-88309-032-8) , columnae 1194–1198 (Theodisce)
• Jan Hus in The Catholic Encyclopedia: an international work of reference (Novi Eboraci: Appleton, 1907–1914) (Anglice)

Nexus interni

• Hieronymus Pragensis
• Ioannes de Jitschin
• Reformatio
• Reformatio Bohemica
• 1840 Hus

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Ioannem Hus spectant.

Vide Ioannem Hus apud Vicifontem.

• Collegium Carolinum (bibliographia, editiones)
• Opera Iohannis Hus (Germanice)
• Orationes synodales (Germanice)
• Museum Hus dicatum Costantiae
• Centrum Mistra Jana Husa v Husinci (Centrum magistri Iohannis Hussii in Husinci)
• Historia Iohannis Hus