Electra (Euripides)

Vide etiam paginam discretivam: Electra (discretiva).

Electra (Graece: Ἠλέκτρα) est tragoedia quam Euripides circa 413 a.C.n. docuit. Tritum argumentum sibi elegit Euripides, iam ab Aeschylo in Choephoris ac fortasse Sophocle quoque in sua Electra tractatum. Quid enim praeclarius - etiam apud modernos - quam Orestes cum sorore patris Agamemnonis caedem vindicans ? Attamen magnam admirationem Euripideam Electram movisse testatur fabula a Plutarcho traditaː nam cum confecto Bello Peloponnesiaco Thebani Athenas funditus evertere vellent, audito demum parodo huius tragoediae sententiam mutaverunt nec delendam esse urbem talium ingeniorum feracem existimaverunt.

Personae

• Electra, filia Agamemnonis et Clytaemnestrae
• Orestes, frater Electrae
• Agricola Mycenaeus (Graece Αὐτουργός), Electrae maritus
• Chorus puellarum rusticarum, Electrae amicarum.
• Senex qui olim Orestem morti subripuit et apud Strophium duxit.
• Clytaemnestra
• Nuntius, comes Orestae
• Dioscuri, fratres Clytemnestrae et Helenae.
• Sunt etiam personae mutae ut Pylades qui Oresten comitatur et quem Electra adloquitur. Item ancilllae Troianae Clytaemnestrae et comites Orestis (praeter nuntium Aegisthi caedis).

Actio ruri agitur prope fines Argolidis et Laconiae. Spectatores in scaena casam agricolae vident.

Praenarratum

Clytaemnestra cum Aegistho amatore suo occiderat maritum Agamemnonem, quippe qui ineunte bello Troiano Iphigeniam filiam Artemidi sacrificasset. Electram deinde in conubium coegerant pauperis cuiusdam agricolae, nempe veriti, ne, si domi habitaret hominique nobili nupsisset, patrem ulcisceretur. Agricola maritus ingenio quidem nobili erat, verum tamen Electra moleste tulit, quod domo eiecta esset. Orestes autem, frater minor Electrae, morti ereptus ad domum Strophii, regis Phociorum missus est, cui nupserat amita liberorum Agamemnonis Anaxibia. Ibi Orestes amicitiam cum Pylade, filio Strophii, iunxerat.

Summarium

Pauper agricola Mycenaeus prologum recitat atque spectatoribus narrat quomodo Electram uxorem ab Aegistho acceperit nec eam tetigerit quia indignus regia virgine sibi videbatur. Haec persona et drama rus translatum inventiones Euripidis fuisse videntur. Mox Electra aquatum exit et quodam casu Orestes et Pylades tum in Argolidem intrantes ut Aegisthum usurpatorem et Clytaemnestram ex Apollinis oraculo interficiant eam vident atque sese in umbram condunt ut audiant. Electra calamitates suas decantat, cui mox respondet chorus puellarum amicarum (parodos). Episodium primumː Cum praesentiam ignotorum virorum advertit Electra primum latronum impetum reformidat. At Orestes nuntium se esse a fratre missum praetendit et Electra iam miserias suas enumerans fratris praesentiam desiderat. Tum revertitur maritus agricola qui advenas ad cenam invitat. Occasionem nactus Euripides in Orestis ore philosophicam orationem ponit negantem divitias signum virtutis esse et rusticanos saepe proceribus meliores esse contendentem. Simul agricola nuntium mittit ad amicum fidum, eum ipsum hominem qui olim Orestem puerum ad Strophium duxit, ut cibos et vinum ad cenam in hospitum honorem adderet. Interim chorus Nereidas classem Argivorum ab Agamemnone ductam fluctibus vehentes et figuras in armis Achillis, Thetidis filii, scalptas cantat (stasimon primum). Adventus senis cum agno qui in itinere tumulum Agamemnonis ab ignoto homine honoratum vidit qui cirrum e capillo mortuo consecravit. Iam abhinc senex Electrae persuadere conatur advenam Orestem esseː puella tria prima signa recusat (colorem capillorum, formam pedis vestigii, vestem in palatio olim pictam et puero datam) ut infirma. Quae tria signa e scaena simili Aeschyli in Choephoris sumpta sunt et parodice ad illam tragoediam alludere creduntur. Quarto signo ab Euripide ipso invento, cicatrice in supercilio, postremo convincitur. Frater et soror iam invicem cogniti caedem Aegisthi et Clytemnestrae machinantur. Orestes cum Pylade et aliis comitibus ad locum ubi Aegisthus Nymphis sacrificaturus erat proficiscitur (secundum episodium). Chorus fabulam aurei agni cantat, quae causa fuit odii inter fratres Atreum et Thyestem et postea Atridarum fatorum (secundum stasimon). Nuntius caedem Aegisthi et victoriam Orestae refertː exultant Electra et chorus. Mox ipsum Orestem cadaver secum portantem accipiuntː Electra laudibus fratrem extollit et in mortuum acerbas vituperationes effundit. Iam appropinquat Clytaemnestra specie partus recentis ab Electra accita. Orestes a parricidio abhorret, soror eum confirmat. Dialogus inter Clytaemnestram et Electram quae velut in iudicio causam suam aguntː mitior est Clytaemnestra quae culpa non vacare fatetur, acerbior Electra. In fine domum intrat mater ubi eam cum gladio exspectat Orestes (tertium episodium). Chorus caedem Agamemnonis deplorat (tertium stasimon) mox ab ipsius Clytaemnestrae supplicibus clamoribus interceptus. Frater et soror sanguine respersi e domo exeuntː iam parricidii Orestem paenitet. Tum Dioscuri e mari volantes apparent ultima deorum praecepta adferentesː culpam parricidii in Apollinem ob oraculum reiciunt et Orestem Athenas ire iubent ad Aeropagum, ubi iudicaretur atque aequis suffragiis absolveretur. Quae conclusio non multum ab Aeschylo abhorretː in futurum ius vindictam vincat.

Eutipides cum Aeschylo et Sophocle comparatus

In Choephoris Agamemnonis anima in tumulo et deus maximas partes in vindicta agebant. Quamquam multa ab Aeschylo sumpsit, apud Sophoclem Electram sine dubio fabulae protagonistam esse constat, quae plerumque in scaena permanet. Odio et dolore et pietate quidem insignis est sed parum ad ipsam caedem confertː Orestes machinator et peractor coniurationis exsistit. Sororem ultimo tantummodo momento certiorem facit quae paene impedimento ei fit ob nimium gaudium. Econtra Electra lamentationibus, accusationibus, imprecationibus atque rursus laetitiae clamoribus scaenam implet. Nam Sophocleae heroides virorum vicem etiam cum id cupiunt non agunt. Electra autem Euripidea praeter alias novitates (agricolae nupta ruri habitat) et consilii et ipsius caedis particeps haesitantem fratrem impellit atque velut coniurationis dux fit. Insuper ut solebat poeta argumenta sophistica et sententias philosophicas et Choephororum scaenae parodiam addidit.

Critici mirati sunt quod Sophocles matricidium damnasse non videatur nec Orestem a taetro facinore abhorrentem ostenderit, ut Euripides et Aeschylus fecere. Sunt tamen etiam qui putent, quia spectatores Athenienses Erinyas Orestem mox persecuturas esse non ignorabant, Sophoclem per tragicam ironiam matricidum quasi victoriam et rem bene gestam habuisse.

Plura legere si cupis

• Godfrey W. Bond, "Euripides' parody of Aeschylus", Hermathena, 1974ː 1-14
• Pierre Brunel, Le mythe d'Électre, Lutetiae, Honoré Champion éditeur, 2019 (tertia editio). Recensio critica editionis 1971
• G. Basta Donzelli, "Euripide, Elettra. Dai codici alle prime edizioni a stampa", Bollettino dei Classici, 1989ː 70–105.
  • Studio sull'Elettra di Euripide, Università di Catania, Facoltà di Lettere e Filosofia, 1978 Recensio critica
• Thomas Gärtner, "Verantwortung und Schuld in der "Elektra" des Euripides", Museum Helveticum, 2005ː 1-29
• George Gellie, "Tragedy and Euripides'Electra", Bulletin of the Institute of Classical Studies, 1981ː 1–12
• Évelyne Méron, "La paysannerie pauvre d'après l'« Électre » d'Euripide et le « Dyscolos » de Ménandre : un même sujet, deux attitudes opposées", Bulletin de l'Association Guillaume Budé, 1972ː 57-69
• Bernadette Morin, "Les monstres des armes d'Achille dans l'Électre d'Euripide (v. 452-477) : une mise en abîme de l'action ?", Revue de philologie, de littérature et d'histoire anciennes 2004ː 101-125
• Gilberte Ronnet, "L'ironie d'Euripide dans Électre (vers 513 à 546)", Revue des Études Grecques, 1975ː 63-70
  • "Réflexions sur la date des deux Électre", Revue des Études Grecques, 1970ː 309-332
• Franz Stoessl, "Die Elektra des Euripides", Rheinisches Museum für Philologie, 1956ː 47-92
• "The Three Electras: The heroine in fifth-century BC Athenian tragedy", Bulletin of the Institute of Classical Studies, 2012, Supplementum_113ː 13–72,
• Aurélie Wach, "Le choeur dans l'Electre d'Euripide", Lexis online, 2012ː 319-340
• Victoria Wohl, "How to recognize a hero in Euripides' Electra", Bulletin of the Institute of Classical Studies, 2015ː 61–76,

Nexus externi

Vide Ἠλέκτρα apud Vicifontem.

• Textus Graecus et versio Francogallica apud Remacle
• Versio ab Eduardo Coleridge confecta (Anglice)
• Summarium Anglice apud greekmythology.com