Hilarius Putnam

Hilarius ('Hilary') Putnam (1926-2016) fuit philosophus Americanus, qui in longo vitae curriculo expedite se movebat in logica, philosophia mathematicae, philosophia linguae, philosophia mentis, theoria informationis, metaphysica, philosophia scientiae, philosophia sociali, philosophia religionis, et philosophia historiae, neque immemor erat naturae ipsius philosophiae, nec metaphilosophiae, deliberatricis humanae significationis.

Hilarius Putnam

Res apud Vicidata repertae:

Hilarius Putnam: imago

Nativitas: 31 Iulii 1926; Sicagum
Obitus: 13 Martii 2016; Arlington
Patria: Civitates Foederatae Americae

Familia

Genitores: Samuel Putnam;

De vita

Schema secundum Putnam et Oppenheim

Hilarius Putnam Sicagi die 31 Iulii 1926 parentibus Iudaeis, Riva matre et Samuele patre, qui translator erat linguis Romanicis peritus. Studia academica iniit in Universitate Pennsylvaniensi, ubi anno 1948 gradum baccalaureati adeptus est. Postea, anno 1951, apud Universitatem Californiensem Angelopolitanam gradum philosophiae doctoris obtinuit. Eruditus est ad positivismum tralaticium, nam dissertationem de notione probabilitatis scripsit moderatore Hans Reichenbach, qui ex primis positivistis logicis ex Europa in Civitates Foederatas migraverat. Etsi Putnam postea acerrime a positivismo logico discessit, et ex praecipuis excultoribus realismi scientifici erat, et Reichenbach et Rudolphus Carnap apud eum etiam postea valebant. In argumentis contra positivismum allatis negabat esse praerogativum ad veritatem aditum, et credebat nec principium constitutum verificationis nec sententias singulas perquam falsas aut veras haberi posse.

Putnam philosophiam docebat apud Universitatem Northwestern (1952-1953), Universitatem Princetoniensem (1953–1961), Massachusettense Institutum Technologiae (1961-1965), donec anno 1965 in Universitatem Harvardianam transiit, ubi professoris munere fungebatur, donec anno 2000 emeritus decessit.

In instituto philosophico Harvardiano tunc aurea quaedam aetas vigebat, nam in eodem fere androne versabantur W. O. Quine, Nelson Goodman, Iohannes Rawls, Robertus Nozick, Stanley Cavell. Itaque Hilario Putnam inter tantos homines philosophandi potestas praesto erat. Priores philosophi primores eiusdem universitatis fuerunt Gulielmus James, Josiah Royce, C. I. Lewis, quorum pragmaticorum compar Putnam numerari potest.

Putnam ad suos agnoscendos errores semper paratus erat. Qui animus ad resipiscentiam promptus tamquam nota erat philosophiae Putnamianae. Mobilis erat criticis suis velut praeda fugax venatoribus, nam saepe destitit opinionibus, quas antea adprobaverat ipseve dixerat — etiam opinionibus, a quibus quaedam programmata investigatoria profecta erant. Hilarius Putnam Arlingtoniae in Massachusetta die 13 Martii 2016 mortuus est mesotheliomate confectus

De philosophia mentis

Etiam annis 1960 in philosophia mentis haec vigebat opinio, statum mentis cum certo cerebri statu congruere. Cui opinioni, quae theoria identitatis appellabatur, etiam Putnam exeuntibus annis 1960 variis scriptis opponebat, et quidem hoc argumento: Si status mentis ad certam constitutionem physicam reduci potest, sequitur, ut duobus animalibus, si eundem statum mentis habeant, eadem constitutio physica esse debeat, quod quidem fieri non potest. Nam solis hominibus cerebrorum differentiae sunt, et praeterea sine controversia imaginari possumus organismum physiologià perquam differentem, qui quidem dolorem sentire possit. Sed argumentum functionalismi adeo contendit, ut etiam robotum intellegens dolorem sentire posse putaret. Quo argumento "realificationis multiplicis" (multiple realization) in eo erat, ut functionalismum crearet, unde tota generatio investigatorum suam opinionem receptam acciperet in elaborando materialismo non reductivo.

At exeuntibus annis 1980 functionalismum reiecit et ipse ad opinionem magis pragmaticam et paene Wittgensteinianam procedere coepit, putabat enim status mentis dynamicam organismi et rerum quae circa sint conexionem requirere.

De philosophia linguae

Philosophiam linguae fere confinem esse philosophiae mentis constat. Itaque Putnam in philosophia linguae externalismum significationis defendebat (quamquam aequo iure externalismus mentis defendi potest): nec significationes linguae nec mentem "in capite" esse. Hoc enim iam annis 1970 argumentatus est, cum de causali theoria referentiae, quae dicitur, disputabat. Ut significationes "non in capite" esse sed quadam laboris divisione locutorum haerere demonstraret, decucurrit ad experimentum mentale Terrae Geminae (Twin Earth), quod multas reprehensiones conflavit. Quamvis igitur sine dubio recte dixerit non "in capite" versari significationes, experimentum mentale, quo usus est, a rerum natura perquam declinare videtur.

De ontologia

Putnam initio favit realismo metaphysico, secundum quem mundus vel universum ex entibus et qualitatibus a singulari mente et lingua liberis constat. Qui mundus velut ex Dei conspectu una perfecta et vera theoria, quae cum mundo ipso non epistemice congruat, ratione explicari potest. Deinde exeuntibus annis 1970 realismo metaphysico suum opposuit realismum internum sive pragmaticum, secundum quam opinionem controversam, rationis est de mundi compositione ontologica et de theoriarum veritate (et falsitate) loqui, modo si intra certam explicationem versamur. Si enim universum extrinsecus explicare conemur, conspectum Dei adfectemus, quod quidem fieri non potest. Praeterea, in veritate de quadam ideali rationalique probabilitate agi videtur, potius quam de linguae et universi congruentia, rebus epistemicis non haerenti. Exemplum optimum realismi metaphysici consistere constat in robusto realismo scientifico, secundum quem summa theoria scientiae naturalis, cuiusmodi "vero" sit universum sine nobis, demonstrat. Huiusmodi scientismo Putnam constanter adversabatur, etiam cum ineuntibus annis 1990 notionem veritatis interni realismi reliquit.

Historia realismi scientifici alia esset sine Hilario Putnam, qui ab annis 1950 usque ad annos 2010 realismum defendit, et praesertim, contra instrumentalismum empiricum et alia, postulationi inobservabilium entitatum theoreticarum favit. Comparatus est realismus internus modo cum idealismo Kantiano, modo cum constructivismo Kuhniano, modo cum relativismo incommensurabilitatem theoriarum propaganti, modo cum verificationismo ad empirismum logicum relato. Ipse quoque Putnam difficultates realismi interni mature deprehendit, at numquam destitit contentione, ad realismum internum pertinenti, ut descriptionem et explicationem scientificam realitatis putaret nihil esse nisi unam rationem mundi intellegendi. Hoc sensu lato Putnam, quippe qui multiplicitatem mundi articulandi efferret, inter pluralistas numerari potest.

De factis et valoribus

Putnam, quippe qui pluralista esset, arduam repudiavit inter valores et res veras (sive facta) distinctionem translaticie factam. Dixit enim sententias scientiae, durissima quoque theoria onustas, postulare, ut in summa valorum humanorum positae sint, quod aestimandum sit nobis in luce fidelitatis et rationalitatis aliarumque notionum valoribus expletarum, quae sit inter theoriam et testimonia ratio. Cosmotheoria scientifica ad descriptionem purorum factorum obiectivorum reduci non potest, nam valores ubique versari constat. Porro constat ethicam haud procul esse ab inquisitione rationali, quae obiectivitatem adfectet. Potius dici potest scientiam et ethicam similia esse studia, quorum distinctiones neque par est ex conspectu auferre, nec nimio modo intercidere.

Putnam posterius etiam philosophiam religionis pluralistica mente perspexit. Quamquam scientia in expetendis cognitione veritatis explicationeque rationali excellit, tamen religiosam putabat vitam et cogitationem suam habere significationem, quae ad scientiam reduci non possit. Reiecit enim non solum fideismum, qui nullam inter fidem et rationem conexionem esse docet, sed etiam evidentialismum, secundum quem probabilitas rationalis fidei religiosae eadem mensura rationalitatis, neutri parti faventi, aestimari debeat ac probabilitas theoriarum scientificarum.

Opiniones religiosas, quamvis examinari non possint in quaquam officina investigatoria, tamen aestimari et examinari posse in "officina vitae". Putnam initio in sua cogitatione philosophiam scientiae omnino separatam a religiosa cogitatione formabat, donec ultimis decenniis, cum apud eum conscientia identitatis Iudaicae sensim cresceret, religionem Iudaicam commendare voluit.

Qui eum auctoritate moverint

Dubium non est, quin Putnam Aristotelem magnum habuerit auctorem, cuius cogitationem ad animam pertinentem suae philosophiae mentis antecedere putavit. Etiam Immanueli Kant favit, ante quem dixit neminem esse potuisse nisi realistam metaphysicum (sive transcendentalem, ut ipse dixit Kant). Inter pragmaticos magni fecit praesertim Gulielmum James, a quo partim oriunda sunt pluralismus pragmaticus nec non valorum factorumque dichotomiae reprehensio. Philosophiam linguae ab empiricis logicis factitatam numquam plane reliquit, ut dilucet in eius reprehensione realismi metaphysici. Etiam philosophiam posteriorem Ludovici Wittgenstein secutus varias dubias doctrinas metaphysicae reprobavit, quamquam numquam doctrinam Wittgensteinianam suam fecit.

Quos auctoritate moverit

Putnam magis singulis commentationibus et symbolis quam libris et monographiis philosophiam suam provexit. Itaque symbolas suas edere solebat in collectanea, ex quibus vicissitudines philosophandi, quibus gradibus procederent, sequi possumus.

Initio functionalismum, causalem theoriam referentiae, realismum scientificum tractavit et scripta potiora libris Mathematics, Matter, and Method et Mind, Language, and Reality anno 1975 edidit. In realismum internum conversio incohat ab opere Meaning and the Moral Sciences (1978) et ad summam venit in libris Reason, Truth and History (1981), Realism and Reason (1983), The Many Faces of Realism (1987), Representation and Reality (1988), Realism with a Human Face (1990).

Liber novissime dictus iam diserte pragmatismum tractat, quae tractatio in libris Renewing Philosophy (1992), Words and Life (1994), Pragmatism. An Open Question (1995), The Threefold Cord. Mind, Body, and World (1999), The Collapse of the Fact/Value Dichotomy, (2002) Ethics without Ontology (2004) continuatur.

In ultima opera Putnam, cuius educatio religiosa in pueritia paene neglecta erat propter ideologiam sinistram patris, in traditionem Iudaicam inspiciendam se commisit libro Jewish Philosophy as a Guide to Life (2008). Postremum ad multa philosophiae scientiae, logicae, mathematicae problemata rediit in libro Philosophy in an Age of Science (2012).

Bibliographia

Opera potiora ex calamo Hilarii Putnam nata

• (1960) Minds and machines. Apud Hook, Sidney (ed.) Dimensions of mind, 138-164. Collier.
• (1975a) The Meaning of "Meaning". Minnesota Studies in the Philosophy of Science 7: 131-193.
• (1975b) Mathematics, matter, and method: Philosophical Papers, vol. I. Cambridge University Press.
• (1975c) Mind, Language and Reality: Philosophical Papers, vol. II. Cambridge University Press.
• (1977) Realism and Reason. Proceedings and Addresses of the American Philosophical Association 50 (6): 483-498.
• (1978) Meaning and the Moral Sciences. Routledge.
• (1981) Reason, Truth and History. Cambridge University Press.
• (1983) Realism and Reason. Cambridge University Press.
• (1987) The Many Faces of Realism. Open Court.
• (1988) Representation and Reality.
• (1990) Realism with a Human Face.
• (1992) Renewing Philosophy. Harvard University Press.
• (1994) Words and Life. Harvard University Press.
• (1995) Pragmatism. An Open Question. Blackwell.
• (1999) The Threefold Cord. Mind, Body, and World. Columbia University Press.
• (2002) The Collapse of the Fact/Value Dichotomy and Other Essays. Harvard University Press.
• (2004) Ethics without Ontology. Harvard University Press.
• (2008) Jewish Philosophy as a Guide to Life: Rosenzweig, Buber, Levinas, Wittgenstein. Indiana University Press.
• (2012) Philosophy in an Age of Science. Harvard University Press.

Scripta philosophiam Hilarii Putnam tractantia

• Auxier, Randall E.; Anderson, Douglas R.; & Hahn, Lewis Edwin (1988) The Philosophy of Hilary Putnam. Open Court Publishing Company.
• Brown, C. (1988) Internal Realism: Transcendental Idealism? Midwest Studies in Philosophy 12: 145–155.
• Clark, Peter & Hale, Bob (ed. 1994) Reading Putnam. Blackwell.
• Hickey, Lance P. (2009) Hilary Putnam. Continuum.
• Hill, C. S. (ed. 1992) The Philosophy of Hilary Putnam. University of Arkansas Press.
• Pihlström, Sami (2016) Hilary Putnam (1926–2016). niin & näin 2/2016: 134-136.
• Putnam, Hilary (1975) The Meaning of "Meaning". University of Minnesota Press.
• Raters, Marie-Luise & Willascheck, Marcus (ed. 2001) Hilary Putnam und die Tradition des Pragmatismus. Suhrkamp.
• Sosa, Ernest (1993) Putnam's Pragmatic Realism. Journal of Philosophy 90 (12): 605–626.
• van Fraassen, Bas C. () Putnam's paradox: metaphysical realism revamped and evaded

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Hilarium Putnam spectant.

• Hilarii Putnam necrologus quem Martha C. Nussbaum fecit
• Olaf Müller: Ausarbeitung des Gehirn-im-Tank-Arguments