Naturalis historia (Plinius)

Vide etiam paginam discretivam: Naturalis historia (discretiva)

Naturalis historia est solum Gaii Plinii Secundi scriptoris Romani opus hodie servatum. De historia naturali aliisque rebus in triginta septem libris tractat, sic digestis:

cosmologia et geographia
anthropologia, ethnologia et zoologia
botanica et agricultura
medicina et pharmacologia
metallorum natura et metallurgia
pictoribus et historia artium
natura lapidum et origine gemmarum, magia

Bibliographia recensere

Editio Teubneriana

C. Plinii Secundi naturalis historiae libri XXXVII. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Carolus Mayhoff. Teubner, 1892–1909:
- Vol. I. Libri I–VI (1906)
- Vol. II. Libri VII–XV (1909)
- Vol. III. Libri XVI–XXII (1892)
- Vol. IV. Libri XXIII–XXX (1897)
- Vol. V. Libri XXXI–XXXVII (1897)
- Vol. VI. Indices. Composuit Ludovicus Ianus (1865, 1898)
- Vol. VIa. Additamenta. Composuit Franciscus Semi (1980)

Editiones 1468-1567 Latinae

1468 : Veronae (editio princeps)
1469 : Venetiis^{[b 1]} Textus apud Gallica
1470 : Romae: presidentibus Conrado Suueynheym et Arnoldo Panaratz^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1472 : Caii Plynii Secundi Naturalis historiae ... Venetiis: per Nicolaum Ienson^{[b 3]}^{[b 4]}^{[b 2]} Textus apud Monacenses Textus apud Internet Archive (Textus apud Google Books)
1473 : C. Plynii Secundi Naturalis historiae ... Romae: Conradus Suueynheym Arnoldos Pannartzque impresserunt^{[b 1]}^{[b 2]} Textus apud Monacenses Textus apud Gallica (Textus apud Google Books)
1476 : Caii Plynii Secundi Naturalis historiae ... Parmae: impensis Stephani Coralli Textus apud Gallica (Textus apud Google Books)
1476 : Venetiis: opus Nicolai Iansonis Textus apud Gallica
1481 : Caii Plynii Secundi Naturalis historiae ... Parmae: opera et impensa Andreae Portiliae^{[b 3]}^{[b 5]}^{[b 2]} Textus apud Monacenses Textus apud Lugdunenses
1487 : Caii Plinii Secundi Naturalis hystoriae ... Venetiis: per Marinum Saracenum^{[b 2]} Textus apud Monacenses Textus apud Gallica
1491 : Caii Plinii Secundi Naturalis historiae ... Venetiis: Thomas de Blavis de Alexandria^{[b 3]}^{[b 6]} Textus apud Internet Archive
1496 : C. Plynius Secundus De naturali hystoria diligentissime castigatus. Brixiae: Angelo e Jacopo de' Britannici^{[b 3]}^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1496 : C. Plynius Secundus De naturali hystoria diligentissime castigatus. Venetiis: per Bartolameum de Zannis^{[b 3]} ^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1497 : C. Plinii Secundi naturae historiarum libri XXXVII. Venetiis: Bernardo Benali^{[b 3]}^{[b 7]} Textus apud Cartesianos
1499 : Hermolaus Barbarus, ed., C. Plinii Secundi Naturae historiarum libri XXXVII. Venetiis: Ioannes Alvisius^{[b 3]} Textus apud Gallica
1507 : Alexander Benedictus, ed., C. Plinii Secundi Veronensis Historiae naturalis libri XXXVII ... emendatiores redditi. Venetiis: per Ioannem Rubeum et Bernardinum fratresque Vercellenses^{[b 3]}^{[b 8]}^{[b 7]}^{[b 2]} Textus apud Internet Archive Textus apud Cartesianos Textus apud Monacenses
1510 : Alexander Benedictus, ed., C. Plinii Secundi Veronensis Historiae naturalis libri .... Lugduni: Balthazard de Gabiano^{[b 3]}^{[b 9]} Textus apud e-Rara
1511 : Caii Plynii Secundi Veronensis Naturalis hystoriae libri XXXVII. Lutetiae Parrhisiorum: in edibus Ioannis Frellon^{[b 3]}^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1513 : Alexander Benedictus, ed., C. Plinii Secundi Veronensis Historiae naturalis libri XXXVII ... emendatiores redditi. Venetiis: per Melchiorem Sessam^{[b 10]}^{[b 2]} Textus apud Internet Archive Textus apud Monacenses
1514 : Caii Plynii Secundi Veronensis Naturalis hystoriae libri XXXVII. Lutetiae: in edibus Francisci Regnault^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1514 : Caii Plynii Secundi Veronensis Naturalis hystoriae libri XXXVII. Lutetiae: in edibus Iohannis Petit^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1516 : Caii Plynii Secundi Naturalis historiae libri XXXVII. Lutetiae: in aedibus Reginaldi Chalderii Textus apud Gallica
1516 : Caii Plinii Secundi Veronensis Naturalis historiae libri XXXVII. In famigerabili Parhisiorum lycaeo impressi, in edibus Francisci Regnault^{[b 3]}
1516 : Alexander Benedictus, ed., C. Plinii Secundi Veronensis Historiae naturalis libri XXXVII. Venetiis: a Philippo Pincio Mantuano^{[b 3]}
1518 : Naturae historiarum libri XXXVII. Hagenoae: typis ac formulis Thomae Anshelmi Badensis^{[b 3]}
1519 : Hermolaus Barbarus, ed., C. Plynii Secundi Naturae historiarum libri XXXVII e castigationibus Hermolai Barbari. Venetiis: Giorgio de' Rusconi^{[b 3]}^{[b 11]}^{[b 8]} Textus alius apud Internet Archive
1524 : Naturalis historiae opus. Coloniae Agrippinae: in aedibus Eucharii Cervicorni^{[b 3]}
1525 : Hermolaus Barbarus, Ioannes Camers, edd., C. Plinii Secundi Naturalis historiae libri XXXVII e castigationibus Hermolai Barbari ac codicis in Alemania impressi quam emendatissime editi. Venetiis: Melchior Sessa^{[b 8]} Textus apud Internet Archive
1525 : ... Caii Plinii Secundi ... Historia mundi ... ex annotationibus ... Hermolai Barbari ... Basileae: Froben^{[b 3]}^{[b 9]} Textus apud e-Rara
1530 : Caii Plinii Secundi ... Historia mundi ... Basileae: Froben^{[b 3]}
1532 : C. Plinii Secundi Historiarum naturae libri XXXVII Parisiis: apud Galeotum a Prato^{[b 1]} Textus apud Gallica
1535 : Sigismundus Gelenius, ed., C. Plinii Secundi Historia mundi, denuo emendata. Basileae: Froben^{[b 3]}^{[b 12]}^{[b 5]} Textus apud Lugdunenses Textus apud e-Rara
1535/1536 : Andreas Rabirius, ed., C. Plinii Secundi Naturalis historiae ... Venetiis: in aedibus haeredum Aldi et Andreae Asulani soceri^{[b 3]}^{[b 8]} vol. 1 vol. 2 vol. 3 index apud Internet Archive
1539 : Caii Plinii Secundi ... Historiae mundi libri XXXVII. Basileae: Froben^{[b 3]}^{[b 7]} Textus apud Cartesianos
1540 : Naturalis historiae .... Venetiis: in aedibus haeredum Aldi et Andreae Asulani soceri^{[b 3]}
1545 : Hermolaus Barbarus, Ioannes Camers, edd., Naturae historiarum libri XXXVII. Parisiis: Ioannem Macaeum^{[b 3]}
1545 : Caii Plinii Secundi ... Historiae mundi libri XXXVII. Basileae: Froben^{[b 13]} Textus apud e-Rara
1548 : Sigismundus Gelenius, ed., Historiae mundi libri triginta septem. Lugduni: ex officina Godefridi et Marcelli Beringorum fratrum^{[b 3]}^{[b 12]} Textus apud e-Rara
1553 : Historiae mundi libri XXXVII. Lugduni: Ioannem Frellonium^{[b 3]}
1559 : Paulus Manutius, ed., C. Plinii Secundi Naturalis historiae libri trigintaseptem. Venetiis: Paulus Manutius Aldi filius^{[b 3]}^{[b 14]} Textus apud Internet Archive
1561 : Historiae mundi libri XXXVII. Lugduni: Ioannem Frellonium^{[b 3]}
1563 : Historiae mundi libri XXXVII. Lugduni: Antonium Vincentium^{[b 3]}

Versiones 1468-1567

1476 : Christophorus Landinus, interpr., Historia naturale di C. Plinio Secondo. Venitiis: opus Nicolai Iansonis^{[b 2]} Textus apud Monacenses Textus apud Gallica (Textus apud Google Books)
1481 : Christophorus Landinus, interpr.^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1489 : Christophorus Landinus, interpr., Historia naturale di C. Plinio Secondo. Venetiis: Bartolomeo Zani^{[b 3]}^{[b 2]} Textus apud Monacenses
1516 : Christophorus Landinus, interpr., Historia naturale di C. Plinio Secondo. Venetiis: Marchio Sessa e Piero di Ravani Bersano compagni^{[b 3]}
1534 : Christophorus Landinus, interpr.; Antonio Brucioli, ed., Historia naturale di C. Plinio Secundo. Venetiis: Thomaso de Ternengo ditto Balarino^{[b 3]}
1535 : Christophorus Landinus, interpr., De la historia naturale di Caio Plinio Secondo. Venetiis: Marchio Sessa^{[b 3]}
1543 : Christophorus Landinus, interpr.; Antonio Brucioli, ed., Historia naturale di C. Plinio Secundo. Venetiis: Gabriel Giolito de Ferrari^{[b 3]}
1548 : Antonio Brucioli, interpr., Historia naturale di C. Plinio Secundo. Venetiis: Antonio Brucioli et i frategli^{[b 3]}
1561 : Lodovico Domenichi, interpr., Historia naturale di G. Plinio Secondo. Venetiis: Gabriel Giolito de Ferrari^{[b 3]}
1562 : Lodovico Domenichi, interpr., Historia naturale di G. Plinio Secondo. Venetiis: Gabriel Giolito de Ferrari^{[b 3]}
1562 : Antoine du Pinet, interpr., L'Histoire du monde de C. Pline Second. Lugduni: à la Salamandre par Claude Senneton^{[b 1]} Vol. 1 vol. 2 apud Gallica
1566 : Antoine du Pinet, interpr., L'Histoire du monde de C. Pline Second. Lugduni: à la Salamandre par Claude Senneton^{[b 3]}

Editiones partiales 1468-1567

1540 : Franciscus Massarius, ed., Naturalis historiae libri duo, IX et XXXII: De aquatilium natura et medicinis ex aquatilibus. Parisiis: ex officina Michaëlis Vascosani^{[b 3]}
1542/1543 : Franciscus Massarius, Leodegarius a Quercu, edd., Naturalis historiae libri duo, IX et XXXII: De aquatilium natura et medicinis ex aquatilibus. Parisiis: ex officina Michaëlis Vascosani^{[b 8]}
1552 : Louis Meigret, interpr., Le second livre de Caius Plinius Secundus sur l'histoire des oeuvres de nature. Lutetiae: par Chrestien Wechel^{[b 1]} Textus apud Gallica

Commentaria 1468-1567

1493 : Hermolaus Barbarus, Plinianae castigationes; item Aeditio in Plinium secunda; item Emendatio in Melam Pomponium; item Obscurae cum exposiotionibus suis voces in Pliniano codice. Romae: impressit formis Eucharius Argenteus Germanus^{[b 15]}
1494? : Hermolaus Barbarus, Castigationes Plinii ... Castigationes in Melam Pomponium. Sine loco (Textus apud Google Books) Textus apud Dioscoridem
1495 : Hermolaus Barbarus, Castigationes Hermolai in Plinium castigatissimae ... Cremonae: per chalcographum Carolum a Darleriis (Textus apud Google Books) Textus
1530 : Stephanus Aquaeus [Etienne de Laigue], In omnes C. Plinii Secundi Naturalis historiae argvtissimi scriptoris libros ... Commentaria. Parrisiis: apud Galliotum Pratensem^{[b 7]}^{[b 8]} Textus apud Cartesianos Textus apud Internet Archive
1533 : Hermolaus Barbarus, In C. Plinii Naturalis historiae libros castigationes. Basileae: apud Ioannem Valderum^{[b 2]} (Textus apud Google Books)
1542 : Franciscus Massarius, In nonum Plinii De naturali historia librum castigationes et annotationes. Parisiis: ex officina Michaëlis Vascosani^{[b 8]} Textus apud Internet Archive

Bibliographia recentior

Iohannes Albertus Fabricius, Bibliotheca Latina (Hamburgi: Schillerus, 1712) (Textus apud Google Books) pp. 401–413
John F. Healy, Pliny the Elder on science and technology. Oxonii: Oxford University Press, 1999. ISBN 0-19-814687-6 (Paginae selectae apud Google Books)
J. G. Sprengel, "Die Quellen des alteren Plinius im 12. und 13. Buch der Naturgeschichte" in Rheinisches Museum vol. 46 (1891) pp. 54-70
Ronald Syme, "Pliny the procurator" in Harvard Studies in Classical Philology vol. 73 (1969) pp. 201-236

Notae librariae

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 Bibliotheca Nationalis Francica
↑ ^2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 ^2.13 ^2.14 ^2.15 Bibliotheca publica Bavarica
↑ ^3.00 ^3.01 ^3.02 ^3.03 ^3.04 ^3.05 ^3.06 ^3.07 ^3.08 ^3.09 ^3.10 ^3.11 ^3.12 ^3.13 ^3.14 ^3.15 ^3.16 ^3.17 ^3.18 ^3.19 ^3.20 ^3.21 ^3.22 ^3.23 ^3.24 ^3.25 ^3.26 ^3.27 ^3.28 ^3.29 ^3.30 ^3.31 ^3.32 ^3.33 ^3.34 ^3.35 ^3.36 Bibliotheca municipalis Comensis
↑ Bibliotheca publica Bostoniensis
↑ ^5.0 ^5.1 Bibliotheca municipalis Lugdunensis
↑ Bibliothecae instituti Smithsoniani
↑ ^7.0 ^7.1 ^7.2 ^7.3 Bibliotheca inter universitates Sanitatis
↑ ^8.0 ^8.1 ^8.2 ^8.3 ^8.4 ^8.5 ^8.6 Bibliotheca nationalis centralis Romana
↑ ^9.0 ^9.1 Bibliotheca centralis Turicensis
↑ Institutum Getty
↑ Bibliotheca nationalis Neapolitana
↑ ^12.0 ^12.1 Bibliotheca scholae polytechnicae Turicensis
↑ Bibliotheca ferrea Schlatt
↑ Bibliotheca universitatis Taurinensis
↑ Bibliotheca universitatis Glasguensis Catalogus

Nexus interni

Adonis horti
{{Pnh}} [formula Vicipaediae pro citationibus libri Naturalis historia]

Nexus externi recensere

Vide Naturalis Historia apud Vicifontem.

Textus integer Historiae naturalis (Latine)
Versio (Anglice)
Series imaginum manuscripti saec. XV BNF Lat. 6804

Haec stipula ad litteras spectat. Amplifica, si potes!

[BNF-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 Bibliotheca Nationalis Francica

[BPB-2] 2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 ^2.13 ^2.14 ^2.15 Bibliotheca publica Bavarica

[Comum-3] 3.00 ^3.01 ^3.02 ^3.03 ^3.04 ^3.05 ^3.06 ^3.07 ^3.08 ^3.09 ^3.10 ^3.11 ^3.12 ^3.13 ^3.14 ^3.15 ^3.16 ^3.17 ^3.18 ^3.19 ^3.20 ^3.21 ^3.22 ^3.23 ^3.24 ^3.25 ^3.26 ^3.27 ^3.28 ^3.29 ^3.30 ^3.31 ^3.32 ^3.33 ^3.34 ^3.35 ^3.36 Bibliotheca municipalis Comensis

[Bostonia-4] Bibliotheca publica Bostoniensis

[Lugdunum-5] 5.0 ^5.1 Bibliotheca municipalis Lugdunensis

[Smithsoniana-6] Bibliothecae instituti Smithsoniani

[BIU-7] 7.0 ^7.1 ^7.2 ^7.3 Bibliotheca inter universitates Sanitatis

[BNCR-8] 8.0 ^8.1 ^8.2 ^8.3 ^8.4 ^8.5 ^8.6 Bibliotheca nationalis centralis Romana

[BCT-9] 9.0 ^9.1 Bibliotheca centralis Turicensis

[Getty-10] Institutum Getty

[BNN-11] Bibliotheca nationalis Neapolitana

[Turicensis-12] 12.0 ^12.1 Bibliotheca scholae polytechnicae Turicensis

[Schlatt-13] Bibliotheca ferrea Schlatt

[Taurinum-14] Bibliotheca universitatis Taurinensis

[Glasgua-15] Bibliotheca universitatis Glasguensis Catalogus

[b 1]

[b 2]

[b 3]

[b 4]

[b 5]

[b 6]

[b 7]

[b 8]

[b 9]

[b 10]

[b 11]

[b 12]

[b 13]

[b 14]

[b 15]