Hellespontus

Hellespontus (alia nomina: Hellespontium Pelagus, Rectum Hellesponticum, Fretum Hellesponticum) (Turcice: Çanakkale Boğazı, Graece: Ἑλλήσποντος) est fretum angustum inter Mare Aegaeum et Propontidem in Turcia boreo-occidentali situm. Fretum in longitudinem 61 km, in latitudinem autem solum 1.2 usque ad 6 km patens altitudinis mediae 55 m est, maxima altitudine 82 m consequente. Aqua in utramque partem fluit, a Propontide in Mare Aegaeum supero impetu, in cursum adversum impetu infero mota.

Dardanellae sive Hellespontus, qui fretum angustum Europam (paeninsulam Gallipolitanam) et Asiam Minorem separat.

Tabula situs Dardanellarum (flavarum) in comparatione Bospori (rubri) et Propontidis demonstrans

Hellespontus cum Propontide et Bosporo, Europam (sive paeninsulam Callipolitanam) ab Asia separans, est internationalis aquae via, quae Pontum Euxinum cum maribus Aegaeo et Mediterraneo coniungit.

Ratio pontis pensilis freto iniciendi, ubi minima est distantia inter litora, qui Saricay (quae est pars urbis Çanakkale) in litore Asiatico cum urbe Kilitbahir in litore Europaeo coniungat, instituitur.

Nomen

Multa nomina Latina inveniuntur: Hellespontus, Hellesponticum Fretum, Dardanellarum Fretum, Gallipolitanum Fretum, Stagna Sororis Phryxeae.

Nomen Graecum Ἑλλήσποντος antiquum nomen freti est. Variis modis (vide supra) in linguam Latinam versa est. Nomen freti a fabula deducta est, quae Hellen, Athamantis filiam, ibi de ariete vellere aureo operto delapsa aquis submersam esse narrat.

Nomen Dardanellarum a Dardania deducta est, regio antiqua in litore Asiatico, quae nomen traxit a Dardano, filio Iovis et Electrae.

Medio Aevo duae arces, scilicet Sestus et Abydus, utroque in litore Hellesponti sitae Dardanellae nominatae sunt. Hoc nomen postea ad ipsum fretum translatum est.

Nomen Turcium Çanakkale Boğazı ab urbe Çanakkale freto adiacens deductum est.

Historia

Fretum semper maximi momenti erat.

• Anno 480 a.C.n., Xerxes Hellespontum ponte puppibus facto ad Graeciam occupandam transivit.
• Alexander Magnus, Persas aggrediens, Hellespontum anno 334 a.C.n. exercitu fere 35 000 Macedonum Graecorumque transcendit.
• Bello Peloponnesiaco, plures proelia gravia ad Hellespontum commissa sunt, inter ea proelium ad Cyzicum (410 a.C.n. et certamen apud Aegos flumen (405 a.C.n.).
• Anno 1656, proelium Dardanellarum inter Venetos et Imperium Ottomanicum commissum est.
• Bello Orbis Terrarum primo, ad Dardanellas ob situm rei militari gravem proelium ad Callipolim maxima atrocitate et plurimis utrimque mortuis commissum est.

Urbes

Sestus, Callipolis et Lysimachia urbes in ora septentrionali freti sitae erant, Abydus (adversus Sestum), Percote et Lampsacum (adversus Callipolim) in meridionali.

Nexus interni

• Bosporus

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Dardanellas spectant.

• Imagines urbis Çanakkale
• Livius.org: Hellespontus
• Monumenta belli orbis terrarum primi [1]
• Tabula Hellesponti
• Map of the Roman state according to the Compilation notitia dignitatum