Carolus Fridericus Gauss

Carolus Fridericus Gauss (natus Johann Carl Friedrich Gauß die 30 Aprilis 1777; mortuus die 23 Februarii 1855) fuit mathematicus et scientiarum doctus Germanicus, qui multos progressus in multis campis effecit, inter quos theoria numerorum, statistica, explicatio mathematica (analysis), aequatio differentialis topologia, geometria differentialis, geodesia, geophysica, electrostatica, magnetismus, astronomia, optica. In statistica methodum quadratorum minimorum cognovit.

Tantopere in scientia tam prodiit ut et "princeps mathematicorum"^[1] et "maximus mathematicus post antiquitatem" aliquando appellatur, atque inter computatores numeratur. Gauss unus e potentissimis mathematicis in historia, cum Archimede, Newtono, Eulero, aestimatur.^[2] Dixit Gauss "Mathematica regina scientiarum est et theoria numerorum regina mathematicae est."^[3]

Vita

Signum Gaussianum Brunsvici in loco natali positum.

Gauss in lecto mortuus iacet. Daguerreotypus, 1855.

Sepulcrum, Sepulcretum Albani in urbe Goettingae Germaniae.

Sigillum Gaussium cum sententiola: Pauca sed Matura.

Diploma membri correspondentis Academiae Scientiarum Russicae.

Diploma facultatis philosophiae Universitatis Carolinae Pragensis (1848).

Anni primi (1777–1798)

Carolus Fridericus Gauss Brunsvici in Ducatu Brunsvici-Wolfenbüttel, nunc parte Saxoniae Inferioris Germaniae, die 30 Aprilis anno 1777 natus est, filius parentium pauperum classis laborantium.^[4] Mater quidem legere et scribere non potuit, et diem eius ortus numquam in tabulas rettulit.

Gauss, puer portentosus aestimatus, iam adolescens ingenium suum proferebat.

Anno 1799, thesem doctroralem Demonstratio nova theorematis omniem functionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secundi gradus resolvi posse de theoremate fundamentali algebrae publicavit.

Suum magnum opus mathematicae Disquisitiones Arithmeticae, anno 1801 editum, magnum opus astronomiae Theoria motus corporum coelestium in sectionibus conicis solem ambientium, anno 1809 editum, universe habentur .

Etiam formulam cognovit qua dies paschales in calendario determinari possunt.

Mors

Gauss senex insufficientia cordis et insomnia laboravit. Die 23 Februarii 1855 in sedi sua mortuus est.

Narratio

Cum magister discipulis imperavit summam facere omnium numerorum ab uno usque ad centum, puer statim respondit 5050 (et magistrum, qui sibi pausam speravisset, frustravit). Nam Gauss intellexit 100 plus 1 101 facere, 99 + 2 item, 98 + 3 item, et cetera, ita sequuntur usque ad 50 plus 51 = 101. Ergo quingagies 101 summa rogata esse debet quae 5050 est.^[5]

Commemorationes

Post mortem suam, Georgius V Rex Hannoverae^(en) pro commemorationi Caroli Friderici Gauss medaliam^? ferire^? iussit cum inscriptionibus GEORGIVS V REX HANNOVERAE MATHEMATICORVM PRINCIPI et ACADEMIAE SVAE GEORGIAE AVGVSTAE DECORI AETERNO.

Inter res ex Gauss appellatas sunt:

Degaussing (Anglice), ratio campi magnetici amoti
Gauss, crater diruptionis in Luna^[6]
1001 Gaussia, asteroides
Gauss, navis in expeditio Gaussiana ad Antarcticam adhibita
Gaussberg (Germanice, 'Mons Gauss'), mons ignifer exstinctus, ab expeditione supra dicta inventus
Schola Gaussiana, gymnasium
Turris Gauss, turris observatoria Dransfeld in urbe Germaniae
Gauss Haus (Germanice, 'Domus Gaussiana') in Universitate Utae
The Gauss Building (Anglice, 'Aedificium Gaussianum'), in Universitate Idahi (Collegium Ingeniariae)

Notae

↑ Zeidler, Eberhard (2004). Oxford User's Guide to Mathematics. Oxoniae: Oxford University Press. p. 1188. ISBN 0198507631 .
↑ Scientific Monthly 24: 402–414.
↑ Wolfgang Sartorius von Waltershausen (1856, retractatus 1965), Gauss zum Gedächtniss S. Hirzel, Lipsiae 1856, p. 79.
↑ "Carl Friedrich Gauss". Wichita State University .
↑ Wolfgang Sartorius von Waltershausen (1856, retractatus 1965), Gauss zum Gedächtniss S. Hirzel, Lipsiae 1856, p. 12–13.
↑ L. E. Andersson et E. A Whitaker, NASA Catalogue of Lunar Nomenclature, NASA RP-1097 (1982).

Opera

1799: Demonstratio nova theorematis omnem functionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secundi gradus resolvi posse. Helmstadii: C. G. Fleckeisen. 1866 Librum originale (Thesis doctoralis)
1816: "Demonstratio nova altera theorematis omnem functionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secundi gradus resolvi posse". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 3: 107–134
1816: "Theorematis de resolubitate functionum algebraicarum integrarum in factores reales demonstratio tertia". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 3: 135–142
1801: Disquisitiones Arithmeticae. Lipsiae: Gerh. Fleischer jun.
1808: "Theorematis arithmetici demonstratio nova". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis. Comm. Math. 16: 69–74
1809: Theoria motus corporum coelestium in sectionibus conicis solem ambientium. Hamburgii: Friedrich Perthes & Johann Heinrich Besser
1811: "Disquisitio de elementis ellipticis Palladis ex oppositionibus annorum 1803, 1804,1805, 1806, 1807, 1808, 1809". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Math. 1: 1–26
1811: "Summatio quarundam serierum singularium". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 1: 1–40
1812: "Disquisitiones generales circa seriem infinitam $1+{\frac {\alpha \beta }{\gamma .1}}+{\mbox{etc.}}$ ". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 2: 1–42
1815: "Methodus nova integralium valores per approximationem inveniendi". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 3: 39–76
1818: "Theorematis fundamentalis in doctrina de residuis quadraticis demonstrationes et ampliationes novae". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 4: 3–20
1821: "Theoria combinationis observationum erroribus minimis obnoxiae. Pars Prior". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 5: 33–62
1823: "Theoria combinationis observationum erroribus minimis obnoxiae. Pars Posterior". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 5: 63–90
1828: "Supplementum theoriae combinationis observationum erroribus minimis obnoxiae". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 6: 57–98
1827: "Disquisitiones generales circa superficies curvas". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 6: 99–146
1828: "Theoria residuorum biquadraticorum, Commentatio prima". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 6: 27–56
1832: "Theoria residuorum biquadraticorum, Commentatio secunda". Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis Recentiores. Comm. Class. Math. 7: 89–148
1845: "Untersuchungen über Gegenstände der Höheren Geodäsie. Erste Abhandlung". Abhandlungen der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften in Göttingen Volumen secundum: 3–46
1847: "Untersuchungen über Gegenstände der Höheren Geodäsie. Zweite Abhandlung". Abhandlungen der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften in Göttingen Volumen tertium: 3–44
2005: Mathematisches Tagebuch 1796–1814 [Diarium mathematicum]. Ostwalds Klassiker der exakten Wissenschaften, Volume 256 (5 ed.). Francofurtii ad Moenum: Harri Deutsch. 2005. ISBN 978-3-8171-3402-1 (collectio notarum in lingua Latina)

Disquisitiones arithmeticae (1801)
Theorematis Arithmetici Demonstratio Nova (1808)
Theoria Motus Corporum Coelestium in sectionibus conicis solem ambientium (1809)
Intensitas vis Magneticae Terrestris ad Mensuram Absolutam Revocata (1840)

Bibliographia

Biermann, Kurt-R., ed. 1990. Gauß in Gesprächen und Briefen. Urania Verlag und Beck Verlag.
Bühler, Walter Kaufmann. 1987. Gauß: eine biographische Studie. Springer-Verlag.
Dunnington, G. Waldo. (2004). Carl Friedrich Gauss: Titan of Science. The Mathematical Association of America. ISBN 0-88385-547-X
Hall, Tord (1970). Carl Friedrich Gauss: A Biography. Cantabrigiae Massachusettae: MIT Press. ISBN 0-262-08040-0
Sartorius von Waltershausen, Wolfgang (1966). Gauss: A Memorial
Simmons, J. (1996). The Giant Book of Scientists: The 100 Greatest Minds of All Time. Sydney: The Book Company
Tent, Margaret (2006). The Prince of Mathematics: Carl Friedrich Gauss. A K Peters. ISBN 1-56881-455-0

Fabula

Kehlmann, Daniel (2005). Die Vermessung der Welt. Rowohlt. ISBN 3-498-03528-2

Nexus interni

Schola Gauss Gymnasium apud Vallum Leoninum

Nexus externi

Vide Carolum Fridericum Gauss apud Vicifontem.

Biographia apud www.corrosion-doctors.org(Anglice)
Biographia apud fermatslasttheorem.blogspot.com
Chronologia apud www.fh-augsburg.de (Latine)
Gauss et sui liberi apud www.gausschildren.org
"English translation of Waltershausen's 1862 biography," apud books.google.com
"Gauss: mathematician of the millennium," a Jürgen Schmidhuber, apud www.idsia.ch
Imago Gaussiana in "10 Deutsche Mark banknote," apud www-personal.umich.edu
Laudatio apud adsabs.harvard.edu (MNRAS 16(1856):80)
Carl Friedrich Gauss apud Wikiquote
Opera omnia apud www-gdz.sub.uni-goettingen.de
"Carl Friedrich Gauss" in serie A Brief History of Mathematics, apud www.bbc.co.uk (BBC 4)

[1] Zeidler, Eberhard (2004). Oxford User's Guide to Mathematics. Oxoniae: Oxford University Press. p. 1188. ISBN 0198507631 .

[2] Scientific Monthly 24: 402–414.

[3] Wolfgang Sartorius von Waltershausen (1856, retractatus 1965), Gauss zum Gedächtniss S. Hirzel, Lipsiae 1856, p. 79.

[4] "Carl Friedrich Gauss". Wichita State University .

[5] Wolfgang Sartorius von Waltershausen (1856, retractatus 1965), Gauss zum Gedächtniss S. Hirzel, Lipsiae 1856, p. 12–13.

[6] L. E. Andersson et E. A Whitaker, NASA Catalogue of Lunar Nomenclature, NASA RP-1097 (1982).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]