Patriarcha

Patriarcha Antiquitate Posteriore atque hodie est caput ecclesiae sui iuris

Etymologia

Vocabulum e Graeco πατριάρχης ('princeps inter patres' sive 'pater patriae') deductum est. In Septuaginta pro maioribus populi Iudaici (Abraham, Isaac, Iacob) adhibetur.

Usus ecclesiasticus et Iudaicus

Patriarchae hodie sunt in Ecclesiis Orientalibus (Ecclesiae Orthodoxae, Ecclesiae orthodoxae orientales) et in Ecclesia Catholica Romana (Ecclesia Latina sive occidentalis et Ecclesiae Catholicae Orientales).

Patriarchae Orthodoxae quattuor patriarchatibus antiquis (Constantinopoli, Antiochiae, Alexandriae, Hierosolymis), et quibusdam magnis ecclesiis gentiliciis (i.e. ecclesiis Orthodoxis Serborum, Russorum, Bulgarorum et Dacoromanorum) praesunt. Aliis ecclesiis Orthodoxis Metropolitae aut Archiepiscopi praesunt.

Quintus patriarchatus antiquus, Romana, hodie sedes papae est, qui Ecclesiam Catholicam Romanam regit. Papa titulum Patriarchae Occidentis ab anno 2006 non iam fert; secundum traditionem antiquam autem porro est patriarcha ecclesiae occidentis. Hoc tempore in Ecclesia Catholica Romana decem homines titulum patriarchae ferunt (quattuor in Ecclesia Latina et sex in Ecclesiis Catholicis Orientalibus); una cum papa octo patriarchae iurisdictione propria gaudent (duo in Ecclesia Latina et sex in Ecclesiis Unitis).

Etiam capita Ecclesiae Catholicae Apostolicae Brasiliae et Ecclesiae Hussiticae Cechoslovacae patriarchae appellantur.

Praeterea annis ab 30 ad 415 in Palaestina erat Patriarchatus terrae Israel, princeps institutio religionis Iudaicae illo tempore.

Patriarchae Orthodoxae

Patriarcha Armenus Hierosolymitanus Damianus (1897-1931); Damianus duo maxima insignia Imperii Ottomanici fert: Mecidî Nişanı et Osmanî Nişanı, quibus a Sultano Abdülhamid II dotatus est. Photographema e Library of Congress Collection, Vasingtoniae D.C.)

Patriarchae graeco-orthodoxi ecclesias suas partes unius Catholicae et Apostolicae Ecclesiae aestimant, i.e. Ecclesiae Orthodoxae, cuius caput honorarium est Patriarcha Oecumenicus Constantinopolitanus. Aliae ecclesiae sui iuris uni e sequentibus patriarchis subiectae sunt.

• Patriarchatus antiqui:
  • Bartholomaeus I: Patriarcha Oecumenicus Constantinopolitanus
  • Theodorus II: Papa et Patriarcha Alexandriae et totius Africae
  • Youhanna X: Patriarcha Graeco-Orthodoxus Antiochiae et totius Orientis
  • Theophilus III: Patriarcha Graeco-Orthodoxus Hierosolymitanus
• Patriarchatus post occasum Imperii Romani Orientalis creati:
  • Elias II: Catholicus et Patriarcha totius Georgiae; Triphelis; patriarchatus ab undecimo saeculo et denuo ab anno 1943
  • Maximus: Patriarcha Bulgariae; Serdica
  • Cyrillus (patriarcha Moscuensis): Patriarcha Moscuae et totius Rus
  • Porphyrius: Patriarcha Serbiae
  • Daniel Ciobotea: Patriarcha Romaniae; patriarchatus ab anno 1925

Patriarchae orthodoxae orientales

Ecclesiae orthodoxae orientales Concilium Chalcedonense non approbant. Patriarchae et Catholici sequentes ecclesiis praesunt:

• Ritus Alexandrinus:
  • Tawadros II: Papa Alexandriae et Patriarcha Sedis Sancti Marci (Ecclesia Orthodoxa Coptorum), Patriarchatus Alexandrinus, Cairus
  • Abuna Matthias: Patriarcha et Catholicus Ecclesiae Orthodoxae Aethiopicae, Neanthopolis, autocephalus ab anno 1950, patriarchatus ab anno 1959
  • Abuna Qerlos: Patriarcha Ecclesiae Orthodoxae Erythraeensis, Asmara, patriarchatus ab anno 1998

• Ritus Antiochenus (vel Syro-occidentalis):
  • Ignatius Ephraem II Karim: Patriarcha Ecclesiae Orthodoxae Antiochenae Syrorum cum titulo Patriarcha Antiochiae et totius Orientis, Damascus
  • Baselios Marthoma Didymos I: Catholicus Orientis (patriarcha Ecclesiae Syrorum Orientis), Kottayam, Kerala (India) (non est confundendus cum Catholico Indiae, qui Patriarchae Antiochiae et totius Orientis subiectus est)

• Ritus Armenicus:
  • Karekin II. Nersissian: Summus Patriarcha et Catholicus omnium Armenorum (Ecclesia Apostolica Armena), cathedra: Etschmiadsin; sedes: Vagharshapat
  • Aram I: Catholicus Magnae Domus Ciliciae, ante 1915: Sis
  • Torkom Manoogian, Patriarcha Armenus Hierosolymitanus
  • Mesrop Mutafyan, Patriarcha Armenus Constantinopolitanus

• Ritus Chaldaicus (vel Syro-orientalis, "Nestoriani"):
  • Mar Dinkha IV: Catholicus et Patriarcha Ecclesiae Syrorum Orientis, cathedra: Seleucia-Ctesiphon (Babylon); sedes: Sicagum, USA
  • Addai II: Catholicus et Patriarcha Ecclesiae Antiquae Orientis, Bagdatum, patriarchatus ab anno 1968

Quidam capita ecclesiarum titulum Catholici una cum titulo Patriarchae ferunt aut se tantum Catholicum vocant. Apud Armenos Catholici Patriarchis anteunt.

Patriarchae Romani-Catholici

Patriarchatus Romanus (vel: Occidentis) erat unicus e quinque antiquis patriarchatibus in occidente situs. Ceteri patriarchatus Orthodoxos formant (vide supra). Titulo "Patriarcha Occidentis", quem papae a saeculo quinto ferebant, a 2006 papa praesens Benedictus XVI non iam utitur. Traditione Catholica papa quidem iurisdictionem patriarchalem super ecclesiam occidentalem et omnes regiones, quae alteri iurisdictioni patriarchali non subiectae sunt, admninistrat.

Intra Ecclesiam Latinam sunt quattuor patriarchatus:

• Ritus Latinus:

cum iurisdictione propria:

1. Pierbattista Pizzaballa, Patriarcha Latinus Hierosolymitanus

sine iurisdictione propria:

cum sede patriarchali (sedes episcopalis est patriarchatus titularis)

1. Rui Manuel Sousa Valério, Patriarcha Olisiponis
2. Franciscus Moraglia, Patriarcha Venetiarum

sine sede patriarchali (Patriarcha est titulus ad honorem)

1. Philippus Neri Antonius Sebastianus do Rosário Ferrão, Patriarcha Indiae orientalis, archiepiscopus Goanus et Daman,
2. (ab anno 1963 vacans) Patriarcha Indiae occidentalis,

A Patriarchis Ritus Latini (Hierosolymis exceptis) Patriarchae ecclesiarum cum Roma unitarum rituum orientalium discernendae sunt, quae tamquam capita ecclesiarum sui iuris propriam iurisdictionem (honorem excedentem) possident.

• Ecclesiae Catholicae Romanae sive Unitae
  • Antonius Naguib, Patriarcha emeritus Coptorum Alexandriae
  • Abrahamus Isaacus Sidrak, Patriarcha Coptorum Alexandriae
  • Nasrallah Petrus Sfeir, Patriarcha emeritus Maronitarum Antiochiae et totius Orientis
  • Béchara Petrus Raï, Patriarcha Maronitarum Antiochiae et totius Orientis
  • Ignatius Iosephus III Younan, Patriarcha Syrorum Antiochiae et totius Orientis
  • Gregorius III Laham, Patriarcha emeritus Melcitarum Antiochiae et totius Orientis, Alexandriae, Hierosolymorum
  • Iosephus Absi, Patriarcha Melcitarum Antiochiae et totius Orientis, Alexandriae, Hierosolymorum
  • Ludovicus Raphael I Sako, Patriarcha Babylonis Chaldaeorum
  • Gregorius Petrus XX Ghabroyan, Patriarcha Ciliciae Armenorum

In Ecclesia Graeco-Melkta sunt tres sedes patriarchales, in unaquaque ceterorum una.

Eundem statum ac patriarchae, primatu honoris excepto, Magni Archiepiscopi tamquam capita quarundam ecclesiarum unitarum obtinent.

Bibliographia

• Libreria Editrice Vaticana 2007: Annuario Pontificio per l'anno 2007
• Atlas Hierarchicus. 1992. St. Gabriel-Verlag.
• Ostkirchliches Institut Regensburg: Orthodoxia 2007
• Niccolo Del Re. 1998. Vatikan Lexikon. Pattloch.

Nexus externus

• Patriarch and Patriarchate in The Catholic Encyclopedia: an international work of reference (Novi Eboraci: Appleton, 1907–1914) (Anglice)