Octoechos (Graece ὁ Ὀκτώηχος[1] < ὀκτώ 'octo' + ἦχος 'sonus, modus' echos appellatus; Slavonice Осмогласие < о́смь 'octo' + гласъ, Glagolitice ⰳⰾⰰⱄⱏ 'vox', 'sonus') est ratio modorum octo quae ad cantum religiosum in ecclesiis Byzantinis, Syriacis, Armenianis, Georgianis, Latinis, Slavicisque compositam ex Medio Aevo adhibetur. Qui formis mutatis fundamenta traditionis cantuum monodicorum(en) in Ritu Byzantino iam habetur.

Nomina tonis octo tributa cum in linguam Slavonicam ecclesiasticam convertantur inter se variant. Ratio Slavonica plagioi echoi numerabatur glasa 5, 6, 7, 8; quae variationes hic monstrantur, una cum antiquis Graecis specierum octavi nominibus secundum Hagiopolitem[2] (vide Hagiopolitum(en)) et secundum commentationes de cantibus et tonaria theoristarum Carolingianorum. Compositores saeculi quinti decimi, inter quos Emmanuel Chrysaphes (lampadarius(en) apud curiam Palaeologorum Constantinopoli Phrygianum in Lydianum mutaverunt. Nomina Armeniana et eorum circuli temporales in commentario de libris hymnorum octoechos et parakletike repraesantur.

Octoechos Byzantinus Osmoglasie Slavonica Ecclesiastica Species octavi Octo toni Carolingiani
Primus (ἦχος πρῶτος) Primus (гласъ а.) Dorianus Tonus primus / Authentus protus
Secundus (ἦχος δεύτερος) Secundus (гласъ в.) Phrygianus Tonus tertius / Authentus deuterus
Tertius (ἦχος τρίτος) Tertius (гласъ г.) Lydianus Tonus quintus / Authentus tritus
Quartus (ἦχος τέταρτος) Quartus (гласъ д.) Mixolydianus Tonus septimus / Authentus tetrardus
Plagalis Primi (ἦχος πλάγιος τοῦ πρώτου) Quntus (гласъ є.) Hypodorianus Tonus secundus / Plagis proti
Plagalis Secundi (ἦχος πλάγιος τοῦ δευτέρου) Sextus (гласъ ѕ.) Hypophrygian Tonus quartus / Plagis deuteri
Gravis (ἦχος βαρύς) Septimus (гласъ з.) Hypolydianus Tonus sextus / Plagis triti
Plagalis Quarti (ἦχος πλάγιος τοῦ τετάρτου) Octavus (гласъ и.) Hypomixolydianus Tonus octavus / Plagis tetrardi

Slavi meridiani musica ratione Byzantina utuntur, sed nihilominus numeros variantes in textibus Slavonice Ecclestiastice scriptis semper adhibent.[3]

Historia

recensere

Secundum tria aeva principalia quibus historia rationis modorum octo dividi possunt, priora verba infra chronologe diffinduntur:

Octoechos Aevum Nota
Octoechos Hagiopolitus saecula 6–13 Pseudo-Ioannes Damascenus[2]
Octoechos Panadicus(en) saecula 13–18 Ioannes Glykys, Ioannes Koukouzeles
Octoechos Neobyzantinus(en) saecula 18–21 Chrysanthus Madytos?

Explicatio

recensere

Exsecutio cantuum Byzantinorum cum theoria cuiusdam Chrystanthi comparata est. Investigatio nonaginta quattuor cantuum Byzantinorum a quattuor cantoribus peractorum monstravit cantores certas echorum proprietates quae inter octoechos praestant minuere solere. Minores gradus scalares (centorum(en) 67–133) revera maiores audiebantur, et maximus gradus scalaris (333 centa) contra theoriam minui audiebantur. Cum cantores peragerent, primae notae scalares (I, III, II, IV) deminuendo eminentiae ordine plus quam aliae (V, VI, VII) eminebant.[4]

  1. Feminina vrebi forma etiam ibnvenitur, sed 'librum'octoechos significat.
  2. 2.0 2.1 Secundum primam Hagiopolitis paragrapham, Ioannes Damascenus hanc commentationem saeculo nono scripsit: Raasted, Jørgen, ed. (1983). The Hagiopolites: A Byzantine Treatise on Musical Theory. Cahiers de l'Institut du Moyen-Âge Grec et Latin. 45. Hafniae: Paludan 
  3. Восточно Церковно Пѣнiе – Часть 1 – Воскресникъ, Athos in Imperio Ottomanico: Zographou Monastery, 1904 
  4. Panteli, Maria; Purwins, Hendrik (2013). "A Quantitative Comparison of Chrysanthine Theory and Performance Practice of Scale Tuning, Steps, and Prominence of the Octoechos in Byzantine Chant". Journal of New Music Research 42 (3): 205–221 .