Ablativus (lingua Latina)

Ablativus est casus qui, sive in lingua Latina sive in aliis linguis, ostendit condiciones separationis et originis, instrumenti et loci. Latine etiam sextus vel Latinus casus appellatur, ex comparatione cum quinque casibus Graecis.

Usus ablativi in lingua Latina

Ablativus absolutus

Ablativus absolutus dicitur sententia participialis, cuius vocabula, in casu ablativo constituta, non habent cum sententia praecipua vinculum grammaticum. Huiusmodi sententiae verbum flectitur in ablativum aut participii praesentis aut perfecti.

1. Hostibus pulsis, Caesar in fines Aeduorum pervenit.
2. Cicerone consule, Catilina coniurationem fecit.
3. Nobis non sentientibus, labitur aetas.
4. Deo inscio, nihil in universo mundo accidere potest.
5. Augustus, Cicerone et Antonio consulibus, natus est.
6. Publio Cornelio Scipione duce, Romani in Africam traiecere.

Ablativus originis

p.e.: summo loco ortus

Ablativus comparationis

p.e.: nemo sapientior erat Socrate, spe celerius, sole clarior

Ablativus instrumentalis

p.e.: cernere oculis, frumento abundare, navis armis instructus, etc.

Vide, exempli gratia, hanc sententiam:

Librum stylo scripsi.

Hac in sententia, obiectum est librum et praedicatum est stylo scripsi. Nomen stylus casu ablativo instrumentali dicitur, quia est instrumentum actionis.

Si instrumentum est actionis persona, non ablativus, sed accusativus cum praepositione per utitur:

• Facile aliquid novi per nuntios cognoscere potes

Ablativus causae

p.e.: gaudio fleret, morbo domi manere

Ablativus mensurae

p.e.: tribus pedibus maior

Ablativus limitationis

p.e.: Homines moribus inter se differunt.

VETUSTA NOMINE GRATISSIMA HAUSTU

Ablativus temporis

• Ablativus cum praepositionibus a/ab/abs, de, e/ex, cum & sine, pro & prae, sub. Praepositio in cum ablativo, si locum indicat.

Separativus

Ablativus separativus divisus est in hos ablativos:

• Separativus (sensu strictiore)
• Instrumentalis
• Ablativus loci et Ablativus temporis.

Separativus:

• Quaestio est "unde?"

• Roma proficisci. Videlicet: "Ex" Roma proficisci.
• Item: Thebis proficisci.
• Item: Delo proficisci.

E contrario casus accusativus, si quaeritur "quo?":

• Romam proficisci. Videlicet: "In, ad" Romam proficisci.
• Item: Thebas proficisci.
• Item: Delum proficisci.

Et Ablativus loci, si quaeritur "ubi?":

• Romae esse. Videlicet: "In" Roma esse.
• Item: Thebis esse. (Non "Thebarum" quod Thebae numerum pluralem habet.)
• Item: Deli esse.

Nexus externi

Lege de Casu ablativo in Vicilibris.

• https://web.archive.org/web/20110819074938/http://www.schaflitzl-in.de/latein/ablativ.htm