Safranum

Safranum est condimentum e flore Croci sativi proveniens, speciei croci familiae Iridacearum. Floris tres stigmata (fines distales plantae carpelli, vel membra genitalia muliebria) partesque stili (stipes iungens stigmata cum ceteris plantae) saepe siccantur et ad coquendum ut condiens coloransque adhibentur. Safranum, quod decennia fuit condimentum pondere pretiosissimum in terris, est indigena Asiae inter occasum solis et meridiem. In vicinitate Graeciae primum colebatur.

Crocus sativus: flos stigmatibus rubris munita

Safranum sapori acerbo et odori simili iodoformo faenove notatur; haec chemicalibus picrocrocino safranaleque fiunt. Etiam continet fucum carotenoidum, crocinum, quod cibo colorem croceum (aureum flavumque) dat. Haec lineamenta safranum ut pars ciborum multorum orbis terrarum multum peti faciunt. Safranum etiam fomenta medica habet.

Verbum safranum a verbo Arabico ˀaṣfar (أَصْفَر 'flavum'), defluit, per verbum cognatum zaˁfarān (زَعْفَرَان), nomen condimenti safrani Arabice. Safranum etiam est verbis Italico zafferano, Hispaniceque azafrán, Francogalliceque safran, Angliceque saffron cognatum.

Biologia

Crocus sativus mansuetus est planta perennis quae autumno floret. Sunt nulla safrana fera; C. sativus est mutatus sterilis triploidus Croci cartwrightiani Mediterranei orientalis, qui est et autumnalis. Ex investigationibus herbariis, C. cartwrightianus in Creta innatus est, nec—ut olim fere credebatur—in Asia Media. C. sativus factus est cum C. cartwrightianus dilectu artificioso lato a cultoribus, qui stigmata producta cupiebant, subiectus sit.

Quoniam sterilis est, C. sativi flores purpurei grana utilia edere non possunt—ergo procreatio ex auxilio humanum pendet; necesse est cormis (membra subterranea, similia bulbis, quae amylum condunt) operis effodi et dirumpi et rursus seri. Cormus, propagans dividendo in decem minoresve cormulos qui mox plantas novas parant, tantum anni tempus unum vivit. Cormi sunt parvi globuli fulvi teni diametro 4.5 centimetra et storea densa fibrarum parallelarum involvuntur.

Post tempus somni aestate (aestivatio), quinque ad undecim folia viridia angusta rectaque paene—crescentia quam maxima longitudine 40 cm—humo emergunt. Autumno gemmae purpurea apparent. Demum mense Octobri, granis exsolutis a plurimis aliis plantis florentibus, flores eius splendide coloratos, colore ab pastello illustre lilico ad malvam fusciorem striatioremque, evolvit. Cum floruerit, fere est altitudine intra 30 cm. Intra flore etiam est stilus ter dentatus; ipsa dens quisque stigmate coccineo longitudine 25–30 mm desinit.

Cultura

Croci sativi morphologia
Crocus sativus (saffron crocus) botanical illustration from Kohler's Medicinal Plants (1887).
	→  Stigma (terminus pistilli).
	→  Stamina (membra mascula).
	→  Corolla (ordo petalorum).
	→  Cormus (propagationis membrum).

Crocus sativus in caelis similibus quibus terrae Mediterraneae fruticum maquum vel chaparrali Americani Septentrionalis, ubi aurae aridae aestuosae aestivae trans terras siccas aliquantumque siccas flant, viget. At tamen planta hiemes frigidas tolerare potest, superans gelua tantum gelida −10 °C et nive breviter tegi. Tamen si in viciniis umidis similibus Casmeriae (ubi pluvia fere est quotannis 1000–1500 mm) non coluntur, inrigatione opus est—hoc est res in regionibus colentibus safranum Graeciae (500 mm pluviae quotannis) Hispaniaeque (400 mm). Pluviae tempus est etiam necessarium; pluviae largae vernae postea aestates aridiores sunt optimae. Praeterea cum maxime ante florebit pluat, safrani fructus amplificatur; at tamen si caelum est pluvium vel frigidum florentes, pestilentia alitur, hoc facto fructus minuunt. Status constanter umidi calidique fructubus, quoque fossio cuniculorum murumque aviumque, et nocet. Parasitique alii, nematodae foliuginumque cormorumque tabes, minae magnae et sunt.

Crocorum sativorum florum fructus[*]
Natio	Fructus (kg/ha)
Hispania	6–29
Italia	10–16
Graecia	4–7
India	2–7
Marocum	2.0–2.5
Fons: (Deo 2003, p. 3)
[*] Fructus florum pondum, non safranorum siccorum pondum ultimum, denotant.

Plantae safrani, habentes parum se in umbrosis, in sole forte rectoque optime crescunt. Ergo in agris, qui se ad meridiem demittunt ut croci solem quam maximum accipiant, optime seritur. In hemisphaerio septentrionali, satio in mense Iunio fere agitur, quo tempore cormi circum altum 7–15 cm seruntur. Et altitudo sationis et positio cormorum, una cum caelo, sunt necessaria moventia fructus plantarum. Itaque matres cormi sati altius safrana meliora effert, quamquam minores gemmas florum filiasque cormos edunt. Scientia tale, cultores Italici cormos 15 cm alte et dispositos in ordinibus 2-3 cm seorsim serere fructus optimos facit, at altitudinem sationis 8-10 cm florum cormorumque opus optimum facit, invenerunt. Iterea, Graeci Marocique Hispaniceque cultores altitudines positionesque diversas excogitaverunt ut caelis eis conveniant.

Croci sativi in solis putribus laxisque aquosisque calcareisque fictilibusque quae crassitudinem levem cloacamque bonam habet et quod naturale valde inest optime crescunt. Cubilia sublata de more adhibetur ut derivationem bonam alantur. In praeteritis, naturalia in solo industria 20–30 tonna fimi per hectarem aucta sunt. Postea—et sine fimo plure—cormi sati sunt. Postquam tempus somnii per aestatem, cormi folia angusta eius submittunt et autumno gemmare incipunt. Solum mense Octobri (in hemisphaera septentrionali) plantae florescunt. Metere flores necesse est res celer: flores, floriti prima luce, ut dies transit celeriter flaccescunt. Praeterea Croci sativi inter tempus breve duarum hebdomadum vigent. Circa 150 flores 1 g filiorum siccorum safrani ferunt; ut 12 g saffrani sicci (72 g demessa recenter) ferantur, 1 kg florum opus est. Flores carpti recenter 0.03 g, flores sicci 0.007 g, fere pendunt.

Apud antiquos

Propertius safranum spicam Cilissam appellat: "vinaque fundantur prelis elisa Falernis, / perluat et nostras spica Cilissa comas". Sic etiam Ovidius: "cernis odoratis ut luceat ignibus aether, / et sonet accensis spica Cilissa focis?"

Bibliographia

• Australian Broadcasting Corporation (2003), "Kashmiri saffron producers see red over Iranian imports", Australian Broadcasting Corporation.
• Abdullaev, FI (2002), "Cancer chemopreventive and tumoricidal properties of saffron (Crocus sativus L.)", Experimental Biology and Medicine, vol. 227, no. 1. PMID 11788779
• Assimopoulou, AN, Papageorgiou, VP & Sinakos, Z (2005), "Radical scavenging activity of Crocus sativus L. extract and its bioactive constituents", Phytotherapy Research, vol. 19, no. 11. PMID 16317646
• Chang, PY, Kuo, W, Liang, CT & Wang, CK (1964), "The pharmacological action of 藏红花 (zà hóng huā – Crocus sativus L.): effect on the uterus and/or estrous cycle", Yao Hsueh Hsueh Pao, vol. 11.
• Courtney, P (2002), "Tasmania's Saffron Gold", Landline (Australian Broadcasting Corporation).
• Dalby, A (2002), Dangerous Tastes: The Story of Spices, University of California Press, ISBN 0-520-23674-2.
• Dalby, A (2003), Food in the Ancient World from A to Z, Routledge (UK), ISBN 0-415-23259-7.
• Darling Biomedical Library (2002), "Saffron", Darling Biomedical Library (UCLA).
• Davies, NW, Gregory, MJ & Menary, RC (2005), "Effect of drying temperature and air flow on the production and retention of secondary metabolites in saffron", Journal of Agricultural and Food Chemistry., vol. 53, no. 15. PMID 16028982
• Deo, B (2003), "Growing Saffron – The World's Most Expensive Spice", Crop & Food Research (New Zealand Institute for Crop & Food Research), no. 20.
• Dharmananda, S (2005), "Saffron: An Anti-Depressant Herb", Institute for Traditional Medicine.
• DPIWE (Tasmanian Department of Primary Industries, Water and Environment) (2005), "Emerging and Other Fruit and Floriculture: Saffron", Food & Agriculture.
• Ferrence, SC (2004), "Therapy with saffron and the Goddess at Thera", Perspectives in Biology and Medicine, vol. 47, no. 2. PMID 15259204
• Fotedar, S (1998-1999), "Cultural Heritage of India – Kashmiri Pandit Contribution", Vitasta (Kashmir Sabha), vol. XXXII, no. 1.
• Goyns, MH (1999), Saffron, Taylor & Francis, ISBN 90-5702-394-6.
• Grigg, DB (1974), The Agricultural Systems of the World, Cambridge University Press, ISBN 0-521-09843-2.
• Harper, D (2001), "Saffron", Online Etymology Dictionary.
• Hasegawa, JH, Kurumboor, SK & Nair, SC (1995), "Saffron chemoprevention in biology and medicine: a review", Cancer Biotherapy, vol. 10, no. 4. PMID 8590890
• Hill, T (2004), The Contemporary Encyclopedia of Herbs and Spices: Seasonings for the Global Kitchen, Wiley, ISBN 0-471-21423-X.
• Honan, WH (2004), "Researchers Rewrite First Chapter for the History of Medicine", The New York Times.
• Humphries, J (1998), The Essential Saffron Companion, Ten Speed Press, ISBN 1-58008-024-3.
• Hussain, A (2005), "Saffron Industry in Deep Distress", BBC News.
• Jessie, SW & Krishnakantha, TP (2005), "Inhibition of human platelet aggregation and membrane lipid peroxidation by food spice, saffron", Molecular and Cellular Biochemistry, vol. 278, no. 1–2. PMID 16180089
• Jones, Sam. 2023. "Climate crisis and neglect threaten Spain’s saffron crop." The Guardian (22 Ianuarii 2023).
• Katzer, G (2001), "Saffron (Crocus sativus L.)", Gernot Katzer's Spice Pages.
• Lak, D (1998), "Kashmiris Pin Hopes on Saffron", BBC News.
• Lak, D (1998b), "Gathering Kashmir's Saffron", BBC News.
• Leffingwell, JC (2002), "Saffron", Leffingwell Reports, vol. 2, no. 5.
• McGann, K (2003), "What the Irish Wore: A Few Arguments on the Subject of Saffron", Reconstructing History.
• McGee, H (2004), On Food and Cooking: The Science and Lore of the Kitchen, Scribner, ISBN 0-684-80001-2.
• Nair, SC, Pannikar, B & Panikkar, KR (1991), "Antitumour activity of saffron (Crocus sativus).", Cancer Letters, vol. 57, no. 2. PMID 2025883
• Park, JB (2005), "Saffron", USDA Phytochemical Database.
• Pearce, F (2005), "Returning war-torn farmland to productivity", New Scientist.
• Rau, SR (1969), The Cooking of India, Time Life Education, ISBN 0-8094-0069-3
• Tarvand Saffron (2005), "What is Saffron?", Tarvand Saffron Company.
• Tarvand Saffron (2005b), "Grading and Classification", Tarvand Saffron Company.
• Willard, P (2001), Secrets of Saffron: The Vagabond Life of the World's Most Seductive Spice, Beacon Press, ISBN 0-8070-5008-3.