Cena Cleopatrae Ptolemaeoque a Caesare oblata

Cena Cleopatrae Ptolemaeoque a Caesare oblata Alexandriae anno 48 a.C.n. a Lucano Plutarchoque narratur; rerum gestarum scriptores omnino tacent. An haec cena re vera accidit non satis constat.

Cleopatra nuper, in tapete involuta, ad Caesarem pervenerat, qui adamatus eam fratremque Ptolemaeum conciliandos statuit. Cenam Plutarchus ita breviter refert, caedem Pothini ministri Aegyptii in ipsam cenam inserens: "ἔπειτα δ´ ἐπὶ ταῖς διαλλαγαῖς ἑστιωμένων ἁπάντων, οἰκέτης Καίσαρος κουρεύς, διὰ δειλίαν ᾗ πάντας ἀνθρώπους ὑπερέβαλεν οὐδὲν ἐῶν ἀνεξέταστον, ἀλλ´ ὠτακουστῶν καὶ πολυπραγμονῶν, συνῆκεν ἐπιβουλὴν Καίσαρι πραττομένην ὑπ´ Ἀχιλλᾶ τοῦ στρατηγοῦ καὶ Ποθεινοῦ τοῦ εὐνούχου. φωράσας δ´ ὁ Καῖσαρ, φρουρὰν μὲν περιέστησε τῷ ἀνδρῶνι, τὸν δὲ Ποθεινὸν ἀνεῖλεν". Lucanus longius narrat: "Excepere epulae tantarum gaudia rerum, Explicuitque suos magno Cleopatra tumultu Nondum translatos Romana in saecula luxus ..." Mox triclinium Cleopatrae describit, mox reginam:

Discubuere illic reges maiorque potestas

Caesar; et inmodice formam fucata nocentem,

nec sceptris contenta suis nec fratre marito,

plena maris rubri spoliis, colloque comisque

divitias Cleopatra gerit cultuque laborat.

Candida Sidonio perlucent pectora filo,

quod Nilotis acus conpressum pectine Serum

soluit et extenso laxavit stamina velo ...

Inde ad cenam ipsam pergitur:

Infudere epulas auro, quod terra, quod aër,

quod pelagus Nilusque dedit, quod luxus inani

ambitione furens toto quaesivit in orbe

non mandante fame; multas volucresque ferasque

Aegypti posuere deos, manibusque ministrat

Niliacas crystallos aquas, gemmaeque capaces

excepere merum, sed non Mareotidos uvae,

nobile sed paucis senium cui contulit annis

indomitum Meroë cogens spumare Falernum.

accipiunt sertas nardo florente coronas

et numquam fugiente rosa, multumque madenti

infudere comae quod nondum evanuit aura

cinnamon externa nec perdidit aëra terrae,

advectumque recens vicinae messis amomon ...

Lucanus in eandem cenam coniurationem "utriusque" [i.e. Pothini et Achillae] ad Caesarem necandum addit:

... Aderat maturus uterque,

et districta epulis ad cunctas aula patebat

insidias, poteratque cruor per regia fundi

pocula Caesareus mensaeque incumbere cervix.

sed metuunt belli trepidos in nocte tumultus,

ne caedes confusa manu permissaque fatis

te, Ptolemaee, trahat. tanta est fiducia ferri,

non rapuere nefas; summi contempta facultas

est operis; visum famulis reparabile damnum

illam mactandi dimittere Caesaris horam.

Lucanus autem mortem Pothini ad diem posteriorem postponit.

Fontes

Plutarchus, "Vita Iulii Caesaris" 49.4-5
Lucanus, Pharsalia 10.108-110, 127-143, 155-168, 421-430

De hac re nexus intervici usque adhuc absunt. Adde, si reppereris.