Celia
Celia[1] seu caelia[2][3] est cervesia e tritico confecta. Aevo antiquo temetum huius generis in Hispania provenit et sub hoc nomine fontibus Latinis describitur. Tempore nostro celia praesertim in Germania producitur.
Vide etiam paginam fere homonymam: Celeia
Ad celiam (sed sine nomine) primus auctorum classicorum Polybius allusit, cuius textus ab Athenaeo servatur:
- Polybius aedes structura et ornamentorum splendore tales depingit regis cuiusdam Hispani, quem aemulatum fuisse Phaeacum etiam luxum affirmat, nisi quod in atrii medio ... pocula stabant, vino plena ex hordeo confecta".[5]
Celiam nominatim rettulit Plinius, sed nihil de ea dixit nisi quod "celia et cerea in Hispania" e frugibus factae sunt; "Galliae et Hispaniae, frumento in potum resoluto quibus diximus generibus, spuma ita concreta pro fermento utuntur, qua de causa levior illis quam ceteris panis est"; eadem spuma (sicut aliarum cervesiarum) "cutem feminarum in facie nutrit".[6] E Floro epitomatore historico discitur potionem iam saeculo II a.C.n. confectam: Numantinos, anno 133 a Romanis obsessos, constituisse "ut destinata morte in proelium ruerent, cum se prius epulis quasi inferiis implevissent carnis semicrudae et celiae: sic vocant indigenam ex frumento potionem".[7] Sed Paulus Orosius, illius partis Hispaniae incola ubi vites aegre florent, easdem res recitans, etymologiam celiae modo suo finxit ("caelia [sic] a calefaciendo appellata") atque nobis multo utilius parationem bracium confectionemque ipsius potionis, sibi certe cognitae, curiose descripsit:
- [Numantini] ultime omnes duabus subito portis eruperunt, larga prius potione usi non vini, cuius ferax is locus non est, sed suco tritici per artem confecto, quem sucum a calefaciendo caeliam vocant. Suscitatur enim igne illa vis germinis madefactae frugis ac deinde siccatur et post in farinam redacta molli suco admiscetur, quo fermento sapor austeritatis et calor ebrietatis adicitur. Hac igitur potione post longam famem recalescentes bello sese obtulerunt.[8]
Isidorus Hispalensis, qui et ipse Hispaniae incola erat, medio saeculo VII etymologiam descriptionemque celiae Orosianas ("quae fit in his partibus Hispaniae cuius ferax vini locus non est") in Etymologiis suis comprehendit.[9]
Aevo recenti celia structo sensu praesertim in Germania et Belgica producitur. Hic Witbier appellatur, illic Weizenbier scilicet "cervesia triticea", cui vocabulo Weißbier "cervesia candida" interdum synonymum accipitur. Cervesia Brabantia(nl),[10] istis haud dissimilis, e spelta producitur herbisque temperatur.
Notae recensere
- ↑ Plinius et Florus testimonia plura; "celia: potio de suco frumenti" CGL V, 653.45; C. T. Lewis et C. Short (1879). A Latin Dictionary. Oxoniae: Oxford University Press s.v. "celia"
- ↑ Orosius et Isidorus, fortasse ratione etymologica; Plinius et Florus testimonia pauca
- ↑ "Cerea": Plinius; C. T. Lewis et C. Short (1879). A Latin Dictionary. Oxoniae: Oxford University Press s.v. "ceria"
- ↑ Die Hausbücher der Nürnberger Zwölfbrüderstiftungen
- ↑ τοιοῦτον δέ τινα ὑφίσταται τῇ κατασκευῇ καὶ λαμπρότητι οἵανπερ Πολύβιος Ἴβηρός τινος βασιλέως οἰκίαν, ὃν καὶ ἐζηλωκέναι λέγει τὴν τῶν Φαιάκων τρυφὴν πλὴν τοῦ τοὺς κρατῆρας ἐν μέσῳ τῆς οἰκίας ἑστάναι πλήρεις οἴνου κριθίνου· Polybius, Historiae 34.9.14-15 apud Deipnosophistarum epitomen 16c
- ↑ Plinius
- ↑ Florus
- ↑ Orosius
- ↑ Isidorus
- ↑ "praetereunda non est illa cervisia, Brabantia, quae ... coquitur ex spelta" (p. 279 apud Google Books)
Bibliographia recensere
- Fontes antiquiores
- ante 79 : Plinius, Naturalis historia 22.164 (cf. 14.149, 18.68)
- medio saeculo II : Florus, Epitome rerum Romanarum 2.18.12, aliter 1.34.12
- c. 420 : Orosius, Historia adversum paganos 5.7.13-14
- ante 636 : Isidorus, Etymologiae 20.3.17-18
- Recentiora
- "celia" in Carolus Du Cange et al. (1883-1887). Glossarium mediæ et infimæ Latinitatis. Niortii: Favre
- Heinrich Letzing, Margareta Schneider, Umberta Andrea Simonis, Weißbierlust. Das erste Weißbierbuch der Welt ... mit dem Weißbierlexikon. Kelheim: Private Weißbierbrauerei Schneider und Sohn, 1998. ISBN 3-00-003147-2
- Max Nelson, The Barbarian’s Beverage. A History of Beer in Ancient Europe (Londinii: Routledge, 2005) p. 53
- Eric Warner, German Wheat Beer. Boulder: Brewers Publications, 1992. ISBN 978-0-937381-34-2