Philosophiae naturalis principia mathematica
Philosophiae naturalis principia mathematica est scientiae physicae magnum opus ab Isaaco Newtono die 5 Iulii 1687 editum, in quo Newtonus tria axiomata mechanicae (Axiomata Newtoniana) formulavit. Opus in tres libros dividitur: De motu corporum (liber primus et secundus), De mundi systemate (liber tertius).
Newtonus primus poscit, ut in processu recognoscentiae scientifico empirismus purus praecedat. In illum inscripsit fundamenta novae mathematico-mechanicae perceptionis mundi.
Praeterea concepit aequationem motus, aequationem fundamentalem dynamicam, et cum ea motus corporum theoretice tractavit. Inde breviter leges sequuntur:
- Lex I: Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi vel movendi uniformiter in directum, nisi quatenus a viribus impressis cogitur statum illum mutare.
- Lex II: Mutationem motus proportionalem esse vi motrici impressae, et fieri secundum lineam rectam qua vis illa imprimitur.
- Lex III: Actioni contrariam semper et aequalem esse reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse aequales et in partes contrarias dirigi.
Deinde hypotheses de theoria sua gravitatis, ut:
Rationem vero horum gravitatis proprietatum ex phaenomenis nondum potui deducare, et hypotheses non fingo. Quisquid enim ex phaenomenis nondum potui deducitur, hypothesis vacanda est: et hypotheses seu metaphysicae, seu physicae, seu qualitatum occultarum, seu mechanicae in philosophia experimentali locum non habent.
Hic etiam legem gravitationis suam, inventam anno 1666, formulavit et monstrat aequationem motus suam in casu motionis planetae circum Solem leges Keplerianas comportare.
Editiones
recensere
- Philosophiae naturalis principia mathematica, auctore Is. Newton, Londini, iussu Societatis Regiae ac typis Josephi Streater, anno MDCLXXXVII (editio princeps).
- Philosophiae naturalis principia mathematica, auctore Isaaco Newtono, Editio secunda auctior et emendatior, Cantabrigiae, MDCCXIII.
- Philosophiae naturalis principia mathematica, auctore Isaaco Newtono, Editio tertia aucta & emendata, Londini, apud Guil. & Ioh. Innys, MDCCXXVI (terminatio).
