Rei rusticae libri (Columella)

Rei rusticae libri opus est L. Iunii Moderati Columellae Gaditani, in undecim libris scriptum, quorum decimus in versibus componitur et de hortis tractat.

Scriptores anteriores de re rustica

Columella repetit indicem scriptorum anteriorum Graecorum et Punicorum quem in libro Varronis De re rustica reperimus. Addit etiam indicem brevem scriptorum Latinorum:

Et ut agricolationem Romana tandem ciuitate donemus (nam adhuc istis auctoribus Graecae gentis fuit) iam nunc M. Catonem Censorium illum memoremus, qui eam latine loqui primus instituit, post hunc duos Sasernas, patrem et filium, qui eam diligentius erudiuerunt, ac deinde Scrofam Tremelium, qui etiam eloquentem reddidit, et M. Terentium, qui expoliuit, mox Vergilium, qui carminum quoque potentem fecit, nec postremo quasi paedagogi eius meminisse dedignemur Iuli Hygini, uerum tamen ut Carthaginiensem Magonem rusticationis parentem maxime ueneremur; nam huius octo et uiginti memorabilia illa uolumina ex senatus consulto in Latinum sermonem conuersa sunt. Non minorem tamen laudem meruerunt nostrorum temporum uiri Cornelius Celsus et Iulius Atticus, quippe Cornelius totum corpus disciplinae quinque libris conplexus est, hic de una specie culturae pertinentis ad uitis singularem librum edidit. cuius uelut discipulus duo uolumina similium praeceptorum de uineis Iulius Graecinus conposita facetius et eruditius posteritati tradenda curauit.

– Columella, Rei rusticae libri 1.1.12-14

Alibi Columella indicem scriptorum anteriorum de re coquinaria sic producit:

Paruarum rerum curam non defuisse Poenis Graecisque auctoribus atque etiam Romanis memoria tradidit: nam et Mago Carthaginiensis et Hamilcar, quos secuti uidentur Graecae gentis non obscuri scriptores Mnaseas atque Phaxamus, tum demum nostri generis, postquam a bellis uacuum fuit, quasi quoddam tributum uictui humano conferre non dedignati sunt, ut Marcus Ambiuius et Maenas Licinius, tum etiam Gaius Matius, quibus studium fuit pistoris et coqui nec minus cellarii diligentiam suis praeceptis instruere.

– Columella, Rei rusticae libri 12.4.2

Editiones

Editiones librorum de re rustica Latinorum

• 1472: Scriptores rei rusticae, seu Cato, Varro, Columella, Palladius Rutilius Taurus; curaverunt Georgius Merula [Alexandrinus] et Franciscus Colucia. Venetiis: apud Nicolaum Ienson, 1472 (Latine) Textus Alibi
• 1482: Scriptores rei rusticae, seu Cato, Varro, Columella, Palladius Rutilius Taurus; curaverunt Georgius Merula [Alexandrinus], Franciscus Colucia et M. Bottonus. Regii Lepidi: Bartholomaeus de Bruschis, 1482 (Latine) Textus apud Internet Archive
• 1494: Opera agricolationum, Columellae, Varronis, Catonisque nec non Palladii; cum excriptionibus Philippi Beroaldi & commentariis quae in aliis impressionibus non extant. Bononiae: Benedictus Hectoris, 1494; opus et Regii Lepidi (impensis Dionysii Bertochi; apud Franciscum Mazalum) et Bononiae interdum reimpressum (Latine)
• 1514: Libri de re rustica: M. Catonis lib. I; M. Terentii Varronis lib. III; L. Iunii Moderati Columellae lib. XII; eiusdem De arboribus liber ...; Palladii lib. XIIII; de duobus dierum generibus, simulque de umbris & horis ...; Georgii Alexandrini enarrationes priscarum dictionum ... [ed. Ioannes Iucundus Veronensis]. Venetiis: in aedibus Aldi et Andreae soceri, 1514; opus 1528 (sine loco) et 1533 reimpressum (Latine) Editio 1514 apud Internet Archive
• 1515: Libri de re rustica: M. Catonis lib. I; M. Terentii Varronis lib. III; L. Iunii Moderati Columellae lib. XII; eiusdem de arboribus liber ...; Palladii lib. XIIII; de duobus dierum generibus, simulque de umbris & oris ...; a Nicolao Angelio recogniti & typis excusi, cum indice & expositione omnium dictionum; additis nuper commentariis Iunii Pompo. Fortunati in librum De cultu hortorum, cum adnotationibus Philippi Beroaldi. Florentiae: opera et impressa Philippi Iuntae, 1515; opus 1521 per heredes Philippi Iuntae reimpressum (Latine) [https://archive.org/details/ita-bnc-ald-00000191-001
• 1521: Scriptores rei rusticae. Basileae, 1521 (Latine)
• 1529: Libri de re rustica. Lutetiae: Iodocus Badius Ascensius, 1529 (Latine) Textus apud Internet Archive
• 1533: Libri de re rustica: M. Catonis, Marci Terentii Varronis, L. Iunii Moderati Columellae, Palladii Rutilii, quorum pagina sequenti reperies. Lutetiae: apud Galeotum à Prato, 1533 (Latine) Textus apud Internet Archive
• 1535: De re rustica: M. Catonis lib. I; M. Terentii Varonis lib. III; Palladii lib. XIIII. Lugduni: Sebastianus Gryphius, 1535. Opus et partim et totaliter interdum reimpressum (Latine)
• 1536: De re rustica: M. Catonis liber I; M. Terentii Varronis lib. III; Palladii lib. XIIII; L. Iunii Moderati Columellae lib. XIII; priscarum vocum in libris de re rustica enarrationes, per Georgium Alexandrinum; Philippi Beroal[di] in lib. XIII Columellae annotationes; Aldus de dierum generibus, simulque de umbris & horis .... Coloniae: Ioannes Gymnicus excudebat, 1536 (Latine)
• 1543: Libri de re rustica: M. Catonis lib. I, M. Terentii Varronis lib. III, per P. Victorium, ad veterum exemplarium fidem, suae integritati restituti; L. Iunii Moderati Columellae de re rustica libri XII; eiusdem de arboribus liber; enarrationes vocum priscarum in libris de re rustica, per Georgium Alexandrinum; Philippi Beroaldi in libros XIII Columellae annotationes; Aldus de dierum generibus, simulque de umbris & horis ...; Palladii Rutilii Tauri Aemiliani ... de re rustica libri XIIII: Petri Victorii explicationes suarum in Catonem, Varronem, Columellam castigationum. Parisiis: ex officina Roberti Stephani typographi regii, 1543; opus similiter Lugduni 1548-1549 impressum (Latine)
• 1595: Rei rusticae auctores Latini veteres M. Cato, M. Varro, L. Columella, Palladius; priores tres, e vetustiss. editionibus; quartus, e veteribus membranis aliquammultis in locis emendatiores; cum tribus indicibus, capitum, auctorum, & rerum ac verborum memorabilium. Heidelbergae: ex Hier. Commelini typographio, 1595 (Latine)
• 1735: Scriptores rei rusticae veteres Latini Cato, Varro, Columella, Palladius; quibus nunc accedit Vegetius de mulo-medicina et Gargilii Martialis fragmentum; adiectae notae et lexicon rei rusticae curante I.M. Gesnero. Lipsiae, 1735; opus 1773-1774 ab A. Ernestio rursus editum; Manhemii 1781 et Biponti 1787-1788 reimpressum (Latine)
• 1794-1797: Scriptorum rei rusticae veterum latinorum tomus primus-[quartus] ex librorum scriptorum atque editorum fide et virorum doctorum coniecturis correxit, atque interpretum omnium collectis, et excerptis commentariis suisque illustravit Io. Gottlob Schneider, Saxo. Lipsiae: sumtibus Casp. Fritsch, 1794-1797 (Latine)
• 1844: Les agronomes latins: Caton, Varron, Columelle, Palladius; avec la traduction en français; publiés sous la direction de M. Nisard. Catonis versio de feu Antoine, professeur à la ferme modèle de Roville; Varronis de M. Wolf; Columellae et Palladii de Saboureux de La Bonnetterie, revue. Lutetiae: Dubochet, 1844. Opus 1864, 1877 apud Firmin-Didot reimpressum (Latine, Francogallice) Editio 1844 editio 1864

Editiones Columellae tantum

• 1475 : Lucii Iunii Moderati Columellae De cultu hortorum liber xi. Patavii: D[ominicus] S[iliprandus] Textus
• c. 1481/1482 : Iulius Pomponius Laetus ed., Lucii Iunii Moderati Columellae De cultu hortorum liber xi. Venetiis Textus apud Monacenses Textus apud Internet Archive
• 1485 : Lucii Iunii Moderati Columellae ... De cultu hortorum carmen. Iacobus de Breda Textus apud Internet Archive
• 1520 : Columella De cultu ortorum. Interprete Pio Bononiensi. Bononiae: a Hieronymo de Benedictis bibliopola et calcographo, 1520 mense Augusto Textus apud Internet Archive
• 1537 : De re rustica L. Iunii Moderati Columellae libri xiii. Lugduni: apud Seb. Gryphium Textus apud Internet Archive
• 1541 : De re rustica libri XII. Euisdem de Arboribus liber, separatus ab aliis. Lugduni: apud Sebastianum Gryphium editio 1548
• 1543 : L. Iunij Moderati Columellae De re rustica libri XII. Eiusdem De arboribus liber separatus ab aliis. Parisiis: Robertus Stephanus Textus apud Internet Archive alius
• 1544 : Lutio Giunio Moderato Columella De l'agricoltura libri XII; Trattato de gli alberi, tradotto nuouamente di latino in lingua italiana per Pietro Lauro Modonese. Venetiis: per Michele Tramezino, 1544). Opus Venetiis per Geronimo Caualcalouo, 1559, ibidemque appresso Nicolò Beuilacqua, 1564, reimpressum textus editionis 1544 1559
• 1551 : Les Douze livres des choses rustiques. Traduicts de Latin en François, par feu maistre Claude Cotereau Chanoine de Paris. La traduction duquel ha esté soingneusement reveue & en la plupart corrigée, & illustrée de doctes annotations par maistre Jean Thierry de Beauvoisis. Parisiis: Jacques Kerver, 1551, 1555
• [...]
• 1941-1955 : Lucius Junius Moderatus Columella: On Agriculture [and Trees]; translated by Harrison Boyd Ash, E. S. Forster, Edward H. Heffner. Londinii: Heinemann, 1941-1955. 3 voll. (Loeb Classical Library) Vol. 1 vol. 2 vol. 3, exemplar lacunosum
• 1976 : Lucius Iunius Moderatus Columella: De re rustica. Eingef. v. Karl Ahrens. Berolini, 1976
• 1982 : Columella: Zwölf Bücher über Landwirtschaft. Buch eines Unbekannten über Baumzüchtung Lateinisch und deutsch. Hrsg. und übers. von Will Richter. Darmstadii: WBG 1982

Nexus interni

• Libri de re rustica antiqui

Nexus externi

Vide Rei rusticae libri (Columella) apud Vicifontem.

Bibliographia

• Philippus Beroaldus, Oratio de felicitate habita in enarratione Georgicon Virgilii et Columellae. Bononiae: per Ioannemantonium de Benedictis, 1507.
• Iohannes Albertus Fabricius, Bibliotheca Latina (Hamburgi: Schillerus, 1712) (Textus apud Google Books) pp. 342-344
• Fulvius Orsini, Notae ad M. Catonem, M. Varronem, L. Columellam De re rustica. Ad kalend. rusticum Farnesianum & veteres inscriptiones fratrum Arualium. Iunius Philargyrius in Bucolica & Georgica Virgilij. Romae: apud Georgium Ferrarium, 1587.