Lingua Etrusca
lingua
Lingua Etrusca seu Tusca, olim in Etruria adhibita, hodie exstincta est. Lingua Etrusca, regioni Etruriae in Italia septentrionali nativa, ibi et alibi iuxta ripas maris nostri conscripta est ab anno circiter 700 a.C.n. usque in saeculum I p.C.n. De origine huius linguae, aliis in paeninsula Italica adhibitis omnino distinctae, iam ab antiquis disputatum est. Auctores etiam hodierni linguam Etruscam aliis adpropinquare temptant.[1]
Lingua Etrusca | ||
---|---|---|
Taxinomia: | Lingua cognatione sive nulla sive hucusque incognita (sed linguis vel dialectis Rhaetiae et insulae Lemni congreganda). Nonnulli putant in familia Vasconum sermonis esse. | |
Status: | Lingua exstincta | |
Sigla: | 1 —, 2 und, 3 ett | |
Usus | ||
Aevum: | A saeculo 7 a.C.n. scripta; saeculo 1 p.C.n. exoleta | |
Situs: | olim in Etruria Italiae adhibita hodie partim interpretata
| |
Litterae: | Litterae Etruscae | |
Scriptura: | Alphabetum Etruscum, Graecum et Latinum simile | |
Sermones Italiae prae-Romanae |
Nomen
recensereHaec lingua a Graecis Τυρσηνική appellata est,[2] a Romanis Etrusca[3] vel Tusca,[4] et ab Etruscis ipsis antīquitus Ràsenna (𐌀𐌍𐌍𐌄𐌔𐌀𐌓), quae deinceps facta est Raśna (𐌀𐌍𐌑𐌀𐌓) vel Rasna (𐌀𐌍𐌔𐌀𐌓)[5].
Testimonia linguae Etruscae
recensere- Tabulae Pyrgenses aureae tres, circa annum 500 a.C.n. inscriptae, in linguis Phoenicia et Etrusca compositae sunt
- Discus Mallianus plumbinus, saeculo V a.C.n. inscriptus, de ritu divino breviter disserit
- Tabula Capuana, tegula saeculo V a.C.n. inscripta, calendarium religiosum praebet
- Aequipondium Caeretanum aëneum (ETP 352) est textus brevis dedicatorius circa annum 350 a.C.n. in aequipondio inscriptus
- Elogium Laris Pulenas est textus sarcophago Laris Pulenas saeculo III a.C.n. inscriptus
- Cippus Perusinus est textus significatione incerta saeculo III vel II a.C.n. inscriptus
- Liber linteus Zagrabiensis, textuum omnium nobis servatorum longissimus, anno circiter 250 a.C.n. scriptus, calendarium religiosum praebet
- Tabula Cortonensis aënea (ETP 74), saeculo II a.C.n. inscripta, est textus (ut creditur) de vinea vendita
- Iecur Placentinum aëneum, anno circiter 100 a.C.n. inscriptum, nomina deorum praebet
Pinacotheca
recensere-
Discus Mallianus stilo pictus.
Bibliographia
recensere- J. N. Adams, Bilingualism and the Latin Language (Cantabrigiae: Cambridge University Press, 2003)
- L. Agostiniano, Lessico etrusco cronologico e topografico dai materiali del Thesaurus linguae etruscae. Florentiae: Olschki, 1988
- Giuliano Bonfante, Larissa Bonfante, The Etruscan Language: an Introduction. Mancunii: University of Manchester Press, 2002. ISBN 0-7190-5540-7
- Larissa Bonfante, Etruscan. Berkeley: University of California Press, 1990. ISBN 0-520-07118-2
- Mauro Cristofani et al. Gli Etruschi: una nuova immagine. Firenze: Giunti Martello, 1984
- Mauro Cristofani, Introduzione allo studio dell'etrusco. Florentiae: Olschki, 1991
- Nancy Thomson de Grummond, Erika Simon, The Religion of the Etruscans (Austin: University of Texas Press, 2006. ISBN 0-292-70687-1) pp. 9-26 Paginae selectae
- Massimo Pallottino, The Etruscans. Harmondsworth: Penguin, 1955
- Massino Pallottino, ed., Testimonia linguae Etruscae. 2a ed. Florentiae: Nuova italia, 1968
- Carolus Pauli et al., Corpus Inscriptionum Etruscarum. Lipsiae 1919-1921
- Pfiffig, Ambros Josef (1969) Die etruskische Sprache. Versuch einer Gesamtdarstellung. Graz: Akademische Druck- und Verlagsanstalt.
- Helmut Rix et al., edd., Etruskische Texte. Editio minor. Tubingae: Narr, 1991. 2 voll. ISBN 3-8233-4240-1
- Andrew Robinson, Lost Languages: the enigma of the world's undeciphered scripts (Londinii: Thames & Hudson, 2009. ISBN 978-0-500-51453-5) pp. 156-181
- V. Slunečko, "Etruský onomastický systém" in Listy filologické vol. 113 (1990) pp. 272-292
- Dieter H. Steinbauer, Neues Handbuch des Etruskischen. Scripta Mercaturae (1999). ISBN 3-89590-080-X
- Ernst Strnad, Ausgewählte etruskologische Arbeiten, Bernau, Verlag Jürgen Gottschalk, 1996.
- Wallace, Rex (2008) Zikh Rasna. A Manual of Etruscan Language and Inscriptions. Ann Arbor, MI: Beech Stave Press.
Nexus interni
Nexus externi
recensereVicimedia Communia plura habent quae ad linguam Etruscam spectant. |
- Inceptum textuum Etruscorum (Etruscan Texts Project seu ETP)
- Grammatica Etrusca a Michaele Weiss confecta
Notae
recensere- ↑ E.g. Mario Alinei, Etrusco: una forma arcaica di ungherese. Bologna: Le edizioni del Mulino (2003)
- ↑ Τυρρηνίζω 'Etrusce loquor' (Polyaenus, Strategemata 8.8).
- ↑ "Litterae Etruscae": Livius, Ab urbe condita 9.36. "Lingua Hetrusca": Conradus Gesnerus, Mithridates: de differentiis linguarum (1555) textus f. 48r
- ↑ "Tusce" (adv.): Gellius, Noctes Atticae 11.7.4
- ↑ Ziχ rasna 'scriptura popularis (sc. Etrusca)'; Pfiffig (1969); Wallace (2008).