Staurolithos

Staurolithos (-u m.) (Armeniace: Խաչքար) est funerarius cippus sculptus qui typice in Armenia et Orchistena invenitur.

Staurolithōn exempla ex urbe Dzulfa, qui nuperrime ab Atropatena destructi sunt

Staurolithos in Vologasopoli

Definitio

Communissimus aspectus est crucis, rare cum crucifixo, cum parvo rosone aut disco solari in inferiori parte. Reliquum foliorum lineamentis, uvarum racemis aut abstractis lineamentis impleri solet. Aliquando etiam est corona cum Biblicis personis aut sanctorum figuris.

Propositum

Causa communissima ad erigendum staurolithon propriam animam salvare est, sed etiam erecti sunt ad commemorandam militarem victoriam, ad aedificandas ecclesias, propter amores non corresponsos et ad vitandas calamitates naturales.

Historia

Primi staurolithoi digni notatui saeculo IX apparuere, tempore Armeniacae renascentiae post liberationem ab Arabibus. Typicus staurolithos antiquissimus tempus referens sculptus est anno 879, quamquam ante hoc tempus erant rudes staurolithoi. Gorneae (Armeniace; Գառնի) erectus, dedicatus est reginae Katranidae, regis Asoti I Bagratunii uxori. Apex sculptoricae artis relativae ad staurolithon evenit inter saecula XII et saeculum XIV, et postea decrevit haec ars, invadentibus Mongolibus, saeculo XIV exeunte. Nihilominus haec eadem ars recuperata est saeculis XVI et XVI, quamquam non attactus est artistici saeculi XIV apices. Traditio est viva usque ad hodiernum tempus, revera staurolithōn sculptores artifices in aliquibus Erivani partibus videri possunt.

Hodie restant circiter 40 000 staurolithōn, maior quorum pars per territorium sparsa est, dum ei donationem subnotantes intra monasteriorum muros aedificari solet. Inter staurolithous qui optima huius artis exempla sunt:

• is Lanceae (Armeniace; Գեղարդ), anno 1213 probabiliter a magistro Timoto et magistro Mchitaro sculptus;
• staurolithos Sancti Redemptoris Hachpati (Armeniace; Հաղպատ), anno 1273 ab Varhamo sculptus;
• staurolithos Gosensis (Armeniace; Գոշ), anno 1291 a Pogho sculptus.

Aliquae bona staurolithōn exempla in Museum Historicum Erevanensis prope cathedralem Vologasopoleōs (Armeniace; Վաղարշապատ) translata sunt. Locus Armeniacus hospitio maximum staurolithōn numerum accipiens est campus staurolithōn, antiquum coemeterium circiter cum 900 staurolithōn variarum perihodorum et variorum generum Norati (Armeniace; Նորատուս), super Occidentalibus Lacus Sevan ripis. Maxima staurolithōn collectio in mundo iampridem prope antiquae Dzulfae (Atropatenice; Culfa) ruinas inveniri poterat in Naxuana, Atropatenica inclavatura in Armeniaco territorio. Exeunte anno 2005 emersere nuntii et photographemata e testium partibus quae Atropatenicos milites voluntarie cipos funerarios destruere ostendebant. Recentiora photographemata totum coemeterium evastatum esse et in eius locum aedificatum esse campum exercitationis militaris revelavere.

Nexus externi

• Antiqua Dzulfa pagina Armeniapaediae
• Dzulfae staurolithōn destructio e parte Atropatenicorum militum photographatorum et in taenia relatorum
• Khachkar pagina Armeniapaediae cum multis photographematibus
• Saeculorum XV et XVI staurolithou photographema prope Bitlem, in Turcia
• Aliquorum staurolithōn imagines