Quantum redactiones paginae "Mars (planeta)" differant

Content deleted Content added
EmausBot (disputatio | conlationes)
m r2.7.2+) (automaton mutat: mt:Marsmt:Marte (pjaneta)
m automaton: linking to Scientia (ratio) instead of to Scientia per Vicipaedia:Taberna#Nexus "scientiae"?; mutationes minores
Linea 108:
[http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=428 SpaceRef symbolum: salutatio prima: Martis vexillum in spatio agitatur.]</ref> {{victio|Mars|tis|m}} est [[planeta]] [[quattuor|quartus]] a [[Sol]]e in [[Systema solare|Systemate Solari]], ex [[Mars (deus)|Marte]], [[Roma]]no [[deus belli|belli deo]], nominatus. Nomen ''Planeta Ruber'' saepe ei datur, propter [[fulvus|fulvum]] planetae aspectum ex [[Tellus|Terra]] visum, quod est ob magnam partem [[oxidum ferri|oxidi ferri]] humi eius.
 
[[Planeta telluricus]], Mars tenuem [[atmosphaera]]m et [[mons ignifer|montes igniferos]], [[vallis|valles]], [[solitudo (geologia)|solitudines]], [[laminae polares gelatae|laminasque polares gelatas]] habet, necnon plura lineamenta superficialia et [[Crater (geologia)|crateres]] [[Asteroides|asteroidum]] factos. [[Olympus Mons]], altissimus [[mons]] [[Systema solare|Systematis Solaris]], in Marte situm est, et [[Valles Marineris]], systema vallium longissimum latissimumque. [[Dies]] Martius est diei [[Tellus (planeta)|Telluris]] similis, 24.622962 [[hora|horas]]s longus, sed [[annus]], 686.96 [[dies|dierum]] Telluris, est multo longior.
 
Usque ad primum [[Mariner 4|Marineris 4]] supervolatum anni [[1965]] [[scientiaScientia (ratio)|scientifici]] [[aqua]]m [[liquidum|liquidam]] in planeta exsistere opinabantur. Quae in periodicarum [[lux|lucidorum]] [[obscuritas|obscurorum]] terrenorum variationum observationibus, praecipue in [[latitudo|latitudinibus]] polaribus, fulciebantur, [[mare|maria]] [[continens|continentesque]] esse videbantur; aliqui observatores [[striatio]]nes longas obscurasque [[inrigatio]]nis [[canalis|canales]] aquae liquidae explanabant. Sed postea demonstratum est ista lineamenta revera non exsistere, sed [[illusio optica|illusiones opticas]] esse. Etiamnunc veri simile putatur inter omnes nostri Systematis Solaris planetas, Tellure excepta, in Marte locum aquae liquidae vel etiam vitae primitivae praeberi.
 
Mars hodie hospitio [[tres]] functionales orbitantes [[navicula sideralis|naviculas siderales]] accipit: [[Martia Odyssea|Martiam Odysseam]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Odyssey''), [[Martium Expressum]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Express''), et [[Martium Recognitivum Orbitatrum]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Reconnaissance Orbiter''). Superficies duorum [[Martiae Explorationis Vagatrum|Martiae Explorationis Vagatrorum]] domus etiam est, [[Spiritus Vagatrum|Spiritus]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Spirit'') et [[Opportunitas Vagatrum|Opportunitatis]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''[[Opportunity]]''). Geologica indicia haec et praecedentibus missionibus collecta antea amplum aquarium tegmen habuisse suggerunt, dum observationes parvos [[geyser]]osos aquae fluxus evenisse recentibus annis et indicant. [[NASA]]e Martii Globalis Inspectri ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Global Surveyor'') observationes indicium ut [[polus septentrionalis|septemtrionalis polaris]] gelidi strati partes recesserint offerunt.
Linea 116:
Mars duas [[satelles naturalis|lunas]], [[Phobos (satelles)|Phobon]] et [[Deimos (satelles)|Deimon]], parvas et forma irregulares habet quae probabiliter capti asteroides sunt, [[5261 Eureka]]e, Martii [[asteroides Troianus|asteroidis Troiani]], similes. Nudo oculo e Tellure Mars observari potest. Cuius [[magnitudo apparens]] –2,9, nitorem solum [[Venus (planeta)|Venere]], Luna et Sole superatum, consequitur, quamquam multa per anni tempora [[Iuppiter (planeta)|Iuppiter]] fulgidior Marte nudo oculo apparere potest.
 
== Proprietates physicae ==
[[Fasciculus:Terrestrial planet size comparisons.jpg|thumb|left|Magnitudinis comparatio telluricorum planetarum (de sinistra dextrorsum): [[Mercurius (planeta)|Mercurius]], [[Venus (planeta)|Venus]], [[Tellus]], et Mars]]
 
Mars [[Tellus|Tellurici]] radii dimidium et solum decimam [[massa]]e partem habet, minus densus, sed [[area (geometria)|area]] [[superficies|superficialis]] solum parum minus quam tota Telluricae siccae terrae area. Dum Mars [[Mercurius (planeta)|Mercurio]] amplior massiviorque est, Mercurius maiorem densitatem habet. Quod parum fortiorem vim gravitationalem Mercurii in superficie facit. Ruber aut malosinensis Martiae superficiei aspectus [[oxidum ferri (III)|oxido ferri (III)]], vulgo [[haematites|haematiti]] aut robigini cognito, causatur.
 
=== Geologia ===
Orbitales secundum observationes et secundum [[meteorita Martis|Martiorum meteoritorum]] collectionis examinationem, Martia superficies [[basaltes|basalte]] ante omnia composita apparet. Aliquod indicium Martiae superficiei portionem silicosam divitiorem typico basalte esse, et [[Tellus|Telluricorum]] [[andesiticus|andesiticorum]] saxorum similem posse suggerit; nihilominus, hae observationes silicoso crystallo explanari etiam possunt. Pleraque Martia superficies penitus tenuis [[oxidum ferrei (III)|oxidi ferrei (III)]] pulveris cuius concordia talci eadem est tegitur.
 
Linea 135:
* '''Epocha Amazoniana''' (e [[Amazonis Planitia]] nominata): 1,8 miliardis annorum abhinc hodiem usque. Amazonianae regiones meteoritici impactus crateres paucos habent sed secus satis variatae sunt. [[Olympus Mons]] hanc per periodum cum lavae fluxibus passim in Marte formatus est.
 
=== Hydrologia ===
[[Fasciculus:Nasa mars opportunity rock water 150 eng 02mar04.jpg|thumb|left|Microscopicarum saxosarum formarum, praeterita aquae signa indicantium, photographia [[Oppotunitas vagatrum|Opportunitate]] capta]]
[[Aqua]] [[liquidum|liquida]] in Martia superficie ob praesentem parvam [[atmosphaera|atmosphaericam]] pressionem nequit, sed aquarium [[gelu]] abundat, cum duobus polaribus stratis ample gelidis. Martio anni [[2007]], NASA ut aquarii gelu volumen in meridiano polari strato gelido, si confaretur, 11 metra (36 pedes) altitudinem totius planetariae superficiei tegendae sufficeret nuntiavit.
Linea 143:
Recentius magna Martii Orbitri Photomachinae resolutio in [[Martium Globale Inspectrum]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Global Surveyor'') picturas valde plus singula de liquida super Martia superficie aqua dantes cepit. Licet aliquae gigantes canales diluviosi et coniuctum [[arbor]]eum influentium reticulum in Marte inventa sint, minoris scalae structurae non sunt quae diluviosarum aquarum originem explanarent. Meteorologi processus eas denudavisse suggessere, fluviales valles antiqua lineamenta esse indicantes. Maioris resolutionis observationes de navicula siderali velut Martio Globali Inspectro pauca lineamentorum centa per crateris angustiarumque parietes Telluricorum aquariae siccationis effluvialium torrentium similia saltem et revelavit. Aquariae effluviales torrentes in superis meridianis hemisphaerii terris et e regione Aequatoris locari solent; omnia 30º latitudines contra polum sunt.
 
Particulatim conspicuo exemplo (vide imaginem) duae photographiae, sex annos seorsum captae, in Marte effluvialem torrentem monstrant adeo quod nova sediminis deposita esse videatur. Michael Meyer, NASAe Martiae Explorationis Programmati ([[lingua Anglica|Anglice]] ''NASA’s Mars Exploratio Program'') dux [[scientiaScientia (ratio)|scientista]], ut solum cum multo liquidae aquae contento materiae fluxus talia reliquii specimen coloremque producere posset arguit. An sit aqua e [[praecipitatio]]ne, hypogaea, aliove fonte, an non aperta quaestio manet.
 
Quomodolibet alternativae ornationes suggestae sunt, possibilitatem ut deposita congelato [[dioxidum carbonii|dioxido carbonii]] vel super Martia superficie pulveris motu causentur includentes.
Linea 149:
Additionale indicium ut [[liquidus|liquida]] aqua olim super Martia superficie fuerit e quibusdam mineralibus velut [[haematitum|haematiti]] et [[goethitum|goethiti]], quae ambo in aquae praesentia formarentur, detectione venit.
 
=== Geographia sive "Areographia" ===
[[Fasciculus:Victoria crater.jpg|thumb|left|Opportunitas vagatrum in [[Victoria Crater]]e]]
Quamquam potius propter [[Luna]]e tabulam memorentur, [[Iohannes Heinrichus Maedler]] et [[Guillermus Beer]] primi "areographi" fuerunt, ut pleraque Martia lineamenta permanentia essent instituentes et planetariae rotationis periodum determinantes semel in perpetuum incipere. Anno [[1840]], Maedler decem observationis annos coniunxit et primam Martis tabulam delineavit. Pro nominando variis iniquitatibus, Beer Maedlerque eas cum litteris designavere; (Sinus Meridiani) sic cum ''a'' apparebat.
Linea 174:
Mars [[duo]] perennia strata [[polus|polaria]] gelida habet: [[septentrio]]nale in [[Planum Boreale|Plano Boreali]] et [[meridies|meridianum]] in [[Planum Australe|Plano Australi]].
 
=== Atmosphaera ===
[[Fasciculus:Mars atmosphere.jpg|thumb|left|Martia tenuis atmosphaera, aspectabilis in [[horizon]]te in hac inferioris orbitae photographia.]]
Mars [[magnetosphaera]]m 4 billionibus annorum abhinc amisit, ergo [[ventus solaris]] directe cum Martia [[ionosphaera]] interagunt, [[atmosphaera]]m tenuiorem alioquin quam si de externa lamina atomos spoliaret esset manens. Ambo [[Martium Globale Inspectrum]] et [[Martium Expressum]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Global Surveyor'' et ''Mars Express'') istas [[ion]]izatas particulas [[atmosphaera|atmosphaericas]] coniuncte spatium post Martem effugientes detexerunt.
Linea 184:
Nonnulli investigatores [[methanum]] in Martia atmosphaera cum concentratione circa 10 [[partes per bilionem|partium per bilionem]] voluminis detexisse asserunt. Quia methanum instabile [[gasium]] [[radiatio perviolacea|perviolacea radiatione]] ruptum est, typice in atmosphaera per circa 340 annos manens, sua in Marte praesentia planetarium gasii fontem esse (aut ultimis annorum centis fuisse) indicare posset. [[vulcanismus|Vulcanica]] activitas, [[cometes|cometarum]] impactus, et in [[microorganismus|microorganismorum]] velut [[methanogenus|methanogenorum]] forma vitae exsistentia inter possibiles fontes sunt. Methanum haud biologicis processibus, aquam, dioxidum carbonii, et [[minerale]] [[olivinum]] qui in Marte communissimum esse scitur involventibus etiam produci posse demonstratum est.
 
[[Hiems|Hieme]], polus uter continua in obscuritate iacet, dum superficies tantum frigescit ut 25-30% atmosphaerae in spissis [[dioxidum carbonii|dioxidi carbonii]] gelidis fragminibus quae [[gelu siccum| gelu siccum]] condenset nominentur. Polis rursum Solari luci expositis, dioxidi carbonii gelu [[sublimatio (physica)|sublimatur]], enormes ventos polos 400 km/h (250 m/s) veloces verrentes creans. Istae annuarum commutationum actiones ingentes pulveris aquariique vaporis acervos transportant, Telluricae similem [[pruina]] et latas [[cirrus (nubes)|cyrrhosas nubes]] tollentes. Aquarii gelu nubes “[[Opportunitas vagatrum|Opportunitate]]” vagatro ([[lingua Anglica|Anglice]] ‘’Opportunity’’) anno 2004 photographatae sunt.
 
=== Clima ===
[[Fasciculus:2005-1103mars-full.jpg|thumb|Mars de [[Hubble (telescopium)|Hubbleano Siderali Telescopio]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Hubble Space Telescope'') Octobris 28º die anni 2005 cum pulverea procella aspectabili.]]
Inter omnes planetas, anniversariae Martiae commutationes earum Telluricarum similiores sunt, ob persimiles amborum planetarum rotationalium axium inclinationes. Nihilominus, Martiarum commutationum mora circa Telluricarum duplum, quia Martia maior de Sole distantia Martium annum fere duo Telluricos annos durare facit. Martiae superficiales temperaturae de minimis circa –140º [[Celsius|Celsianorum]] (–220º [[gradus Fahrenheitanus|Fahrenheitanorum]]) polaribus hiemibus ad maximas amplius 20º C (70º F) aestatibus variant. Ampla temperaturarum variatio tenui atmosphaerae tantum Solarem calorem condere nequenti, parvae atmosphaericae pressioni, et parvae Martii soli [[caloris capacitas volumetrica|thermicae inertiae]] debetur.
Linea 198:
Polaria strata in ambobus [[polus|polis]] praecipue in [[aqua]]rium gelu consistunt. Attamen, gelu siccum suis superficiebus adest. Congelatum [[dioxidum carbonii]] (gelu siccum) in tenue lamina circa metrum crassa in septemtrionali strato solum septemtrionali [[hiems|hieme]], dum meridianum stratum perenne gelus sicci tegmen octo metra crassum habet, acervatur. Septemtrionale polare stratum circa 1000 chiliometra septemtrionali Martia [[aestas|aestate]] [[diametrum]] habet, et circa 1,6 miliones [[chiliometrum cubicum|chiliometrorum cubicorum]] gelu continet, quod si uniforme per stratum dilataretur, 2 chiliometrorum crassum esset. (Quod cum volumine 2.85 miliones cubicorum chiliometrorum [[plagula gelida Groenlandiensis|Groenlandiae gelidae plagulae]] comparatur.) 350 chiliometrorum diametrum et 3 chiliometrorum tenuitas meridiano strato polari sunt. Totum gelidum volumen in meridiano strato polari cum adiacentibus in laminis depositis etiam 1,6 miliones cubicorum chiliometrorum aestimata sunt. Ambo polaria strata spirales fossas ostendunt, quae propter differentialem Solarem calefactionem, gelidam sublimationem et aquarii [[vapor]]is condensationem una, formari putantur. Ambo polaria strata contrahuntur et denuo augent secundum temperaturarum Martiarum commutationum fluctuationem.
 
== Orbita et rotatio ==
[[Fasciculus:ThePlanets Orbits Ceres Mars PolarView.svg|thumb|left|200px|Martis (rubri) et Cereris (flavae) orbita.]]
Mars relative{{dubsig}} pronuntiatam{{dubsig}} orbitalem circa 9 centesimas eccentricitatis habet; aliorum planetarum in Systemate Solari, solum [[Mercurius (planeta)|Mercurius]] maiorem eccentricitatem ostendit. Martia a Sole media distantia adumbratim 230 miliones chiliometrorum (1.5 UA) est et sua orbitalis periodus 687 (Telluricorum) dierum est. Dies Solaris in Marte solum leviter longior quam in Tellure est: 24 [[hora]]e, 39 [[minutum|minuta]], et 35,244 [[secundum|secunda]]. Martius [[annus]] 1.8809 Telluricis annis aut anno, 320 diebus et 18.2 horis aequalis est.
Linea 207:
Sinistra imago comparationem inter Martem et [[Ceres (planeta nanus)|Cererem]], [[planeta nanus|planetam nanum]] in [[Balteum Asteroidum|Balteo Asteroidum]], secundum de [[ecliptica]]e polo observationem ostendit, dum dextera imago secundum de ascendente nodo observationem est. Orbitae segmenta sub ecliptica obscuriora [[color]]antur. [[Perihelion|Perihelia]] (q) et [[aphelion|aphelia]] (Q) pittacia cum proximi transitus die habent.
 
== Lunae ==
[[Fasciculus:Phobos deimos diff rotated.jpg|thumb|left|Phobos (sinister) et Deimos (dexter).]]
Mars duas pusillas naturales lunas, [[Phobos (satelles)|Phobon]] et [[Deimos (satelles)|Deimon]], qui Martem proximi orbitant et capti [[asteroides]] putantur, habet.
Linea 219:
Quomodo et quando Mars suas duas lunas ceperit bene non intelligitur. Ambae circulares orbitas, valde aequatoris proximas, habent quod captis obiectis inusitatissimum est. Phobi instabilis orbita relative recentem captionem monstrare videtur. Notum mechanema ut sine aere Mars solitarium asteroidem capiat non est, ergo tertium corpus involutum esse verisimile est; attamen, asteroides tam lati quam Phobos et Deimos rari sunt, et binarii etiam rarissimi, seorsum ab asteroide.
 
== Vita ==
Hodierna [[habitabilitas planetaria|habitabilitatis planetariae]], mundi explicandae sustentandaeque [[vita]]e aptitudinis, intellectio planetis favet qui aquam liquidam in superficie habeant. Quod planetae orbitam in [[zona habitabilis|zona habitabili]], quae Soli in praesenti Tellure occupatur, iacere requirit. Martia orbita dimidium [[unitas astronomica|unitatis astronomicae]] ultra hanc zonam est, et ergo aqua in superficie congelatur. Praeteriti liquidae aquae fluxus, verumtamen, planetarium habitandi potentiale demonstrant.
 
[[Magnetosphaera]]e absentia et extreme tenuis Martia [[atmosphaera]] maius duellum est: planeta paucam [[caloris transvectio]]nem per superficiem, pauperem insulationem contra pyrobolorum coniectionem et [[ventus solaris|ventum solarem]], et haud sufficientem atmosphaericam pressionem ut aquam in forma liquida retineat habet. (Aqua, nihilominus, in [[gas]]eosum statum sublimatur.) Mars etiam paene, aut forsan tote, [[geologia|geologice]] mortuus est; vulcanicae actionis finis [[chemi|chemicorum]]corum [[minerale|mineraliumque]] inter planetariam [[superficies|superficiem]] intestinoque recyclatu detinuit.
 
Indicium planetam semel significative<!--?--> habitabiliorem fuisse quam hodie subicit, sed si [[organismus|organismi]] [[vita|vivi]] unquam ibi exstiterit adhuc clarum non est. [[Programma Vikingum|Vikinga speculatoria]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Viking'') medio annorum 1970 decennio experimenta cuius propositum microorganismos in Martio solo in suis descensus locis detegere erat fecerunt et apparenter "positiva resultatus" habuere, temporali [[dioxidum carbonii|dioxidi carbonii]] producti in aquae [[nutrimentum|nutrientiumque]] expositione incremento comprehenso. Attamen vitae hoc signum serius ab aliquot scientificis disputatum est, continua disceptatione facta, cum [[Gilbertus Levinus|Gilberto Levino]] NASAe scientista Vikingum vitam invenisse posse asserere. Nunc trigenariorum Vikingi datorum "reanalysis," hodiernae [[extremophilus|extremophilarum]] vitae formarum notitiae [[lux|luci]], Vikingi probationes satis "sophisticatas" istis vitae formis detegendis non esse subiecit. Probationes adhuc (hypotheticam) vitae formam necavisse possent.
Linea 228:
In Johnson Space Center laboratorio, composita organica in [[meteoritum|meteorito]] [[ALH84001]] inventa sunt, quod de Marte venisse supponitur. Ista priscis [[vita]]e formis in Marte exstantibus deponi antequam meteoritum in spatium meteori collisione abiceretur et in Tellurem in 15 milionum annorum itinere mitteretur conclusere.<!--?--> Interea parvae [[methanum|methani]], et [[fomaldehydum|formaldehydi]] nuper Martis orbitris detecti summae ambae levia signa vitae esse adfirmant, quia istae particulae rapide Martia in [[atmosphaera]] solverentur. Ista composita [[mons ignifer|vulcanicis]] aut [[geologia|geologicis]] [[via|viis]] velut [[serpentinizatione]] repleri possibile est.
 
== Exploratio ==
[[Fasciculus:Mars_Viking_11h016.png|thumb|[[Vikingus 1|Vikingi Descensorii 1]] ([[lingua Anglica|Anglice]] "Viking Lander 1") locus.]]
[[Navicula sideralis|Navicularum sideralium]] duodecades, inclusis [[orbitrum|orbitris]], [[descensorium|descensoriis]], et [[vagatrum|vagatris]], Martem missae sunt [[Programma Siderale Sovieticum|Confoederatione Sovietica]], [[NASA]], [[ESA|Europa]], et [[JAXA|Iaponia]] ad investiganda planetaria [[superficies|superficiem]], [[clima]], et [[geologia]]m.
Linea 234:
Circiter duae partes omnium navicularum ad Martem destinatarum modo vel aliter defecerunt antequam missionem complerent aut adhuc inciperent. Dum hic magnus infortunii index technicis problematibus ascribi potest, satis vicissim defecerunt aut communicationes amiserunt ob causas ignotas quibus quaeruntur aliae explanationes. Exempla inter Tellurem et Martem "[[Triangulum Bermudanum]]," Martiam exsecrationem, aut adhuc NASAe magnae morae iocum, "Magnum Galacticum Phantasma" ad Martem destinatas naviculas vorans, includunt.
 
=== Praeteritae missiones ===
Prima prospera ad Martem versus supervolatus missio [[NASA]]e [[Mariner 4]] fuit, anno [[1964]] eiectum. Primum prosperum obiectum in Martia superficie descendens duo [[Unio Sovietica|Sovietica]] speculatoria, [[Mars 2]] et [[Mars 3]] de [[Martium speculatoriorum programma|Martio speculatoriorum programmata]], anno 1971 eiecta, fuerunt, sed ambo secunda post descensum contactum amisere. Tunc NASAe [[programma Vikingum|programmatis Vikingi]] eiectiones venere, e duobus orbitris cum singulis descensoriis consistentis; ambo descensoria anno [[1975]] descenderunt et operationalia sex annos Vinkingus 1 et tres annos Vikingus 2 manent. Vikinga descensoria primas coloratas Martis picturas transmisere et etiam Martiam superficialem tabulam sic bene fecerunt ut hodie adhuc aliquando imaginibus scientistae utantur. Sovietica speculatoria [[Programma Phobos|Phobos 1 et 2]] anno [[1988]] Martem ut Marti et suis duabus lunis studerent missa sunt, sed infortunate Phobos 1 media in via versus Martem contactum amisit, et Phobos 2, quamquam Martem Phobonque prope photographaret, se duorum descensoriorum super Phobi superficiem liberationi maxime parante, prolapsum est.
 
Post anni [[1992]] [[Martium Observatrum|Martii Observatri]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Observer'') offensionem, NASA [[Martium Globale Inspectrum]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Global Surveyor'') anno [[1996]] eiecit. Missio tote successus fuit, cum praecipuam tabularum faciendarum missionem anni 2001 initio perfecisset. Contactus per tertium extensum programma amissus est, degente operationali in spatio decem annos missione. Solum mensem post eiectum Inspectrum, NASA [[Martium Viarum Inventrum]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Pathfinder'') eiectit, roboticum exploratorium vehiculum quod in [[Ares Vallis|Are Valle]] in Marte descendit deferens. Haec missio fuit alius magnus successus, et multum publicationis ob spectaculares versus Tellurem missas imagines accepit.
 
=== Missiones praesentes ===
[[Fasciculus:MER Spirit Lander Pan Sol16-A18R1 br2.jpg|thumb|left|[[Spiritus vagatrum|Spiritus]] descensorium in Martem.]]
Anno [[2001]], NASA prosperum [[Martia Odyssea|Martiae Odysseae]] ([[lingua Anglica|Anglice]] ''Mars Odyssey''), orbitrum eiecit, quod ceterum in orbita de Maio anni [[2007]] est. Odysseae [[Gamma Radiorum Spectrometrum]] summas [[hydrogenium|hydrogenii]] magni momenti in superius [[metrum]] aut in [[regolithus|regolitho]] Martiano detegit. Hoc [[hydrogenium]] in vastis aquarii gelu depositis contineri putatur.
Linea 251:
Die [[6 Augusti]] [[2012]] inter propositum quod [[Laboratorium Scientificum Martianum]] ([[Anglice]] ''Mars Science Laboratory'') appellatur, vehiculum "Curiosity" in [[superficies|superficiem]] Martiam prospere descendit.
 
=== Missiones futurae ===
[[Fasciculus:Phoenix lander arm.jpg|thumb|left|Martium Polare Descensorium (Anglice ''Mars Polar Lander'') robotici [[bracchium|bracchii]] dominium exercet in probatione facta in [[Mortis Valles|Mortis Valle]].]]
 
Linea 264:
Europaea Sideralis Procuratio (ESA) homines in Marte inter annos [[2030]] et [[2035]] descendere sperat. Quod successivis maioribus speculatioriis antecedetur, ESA cum [[ExoMartis]] eiectione et Martia Specimina Remittente Missione (Anglice ''Mars Sample Return Mission'') incipiente.
 
=== Martis astronomia ===
[[Fasciculus:MarsSunsetCut.jpg|thumb|Martii occasus photographia capta Spiritu in Gusev cratere, Maii 19º die anni [[2005]]]]
Exsistentibus variis orbitris, descensoriis et vagatris, de Martiis caelis [[astronomia]]e studere hodie possibile est. Tellus Lunaque faciliter videntur dum Martia luna Phobos circa tertiam plenae Lunae [[diametrum angulare|diametri angularis]] partem, sicut de Tellure videtur, apparet. Deimos autem plus minusve sicut stella apparet, et solum exigue nitidior quam Venus de Tellure apparet.
Linea 270:
Etiam varia phaenomena bene in Tellure cognita quae nunc observata sunt in Marte, sicut [[meteorum|meteora]] et [[aurora]]e sunt. Telluricus transitus de Marte visus decimo Novembris anno [[2084]] accidet. Etiam Mercuriani transitus et Venerei sunt, et luna Deimos sic parvum angulare diametrum habet ut suae partiales Solis “eclipses” transitus melius putantur.
 
== Visio ==
Nudo [[oculus|oculo]], Mars plerumque cum distincto [[flavus|flavo]], malosinense aut rubescente [[color]]e apparet et in nitore magis quam quamvis planeta de Tellure visus in orbitale cursu variat. Cum de Tellure remotissimus est, [[septem|septies]] remotior est quam cum proximus est (cum minime secunde collocatus, per menses simul in eruptione Solare amitti potest). In secundissimis temporibus—quae bis quoque 32º anno accidunt, alternative in 15 et 17 annorum intervallis et semper exeunte Iulio et exeunte Septembre—Mars [[telescopium|telescopio]] superficialium singulorum ubertatem ostendit. Praesertim notabiles, adhuc cum pauca magnificatione, polares gelidae laminae sunt.
 
Linea 277:
Die [[27 Augusti]] [[2003]], hora 9:51:13 UT, Mars maximam Telluri appropinquationem in 60 000 annorum fecit: 55 758 006 chiliometra (circa 35 miliones milium pedum). Hoc accidit cum Mars diem de [[oppositio astronomica|oppositione]] et circa tres dies de suo [[perihelion|perihelio]] esset, facto Marte facilius aspectabili de Tellure. Postremum tantum appropinquavisse die [[12 Septembris]], [[Palaeolithicus Medio|Palaeolithico Medio]] anno 57 617 a.C.n. fuisse, et proximum tempus anno [[2287]] esse aestimatur. Nihilominus, haec monumentalis appropinquatio solum exiguissime maior quam aliae recentes magnae appropinquationes fuit. Exempli gratia, minima distantia [[22 Augusti]] [[1924]] 0,37284 [[unitas astronomica|unitatum astronomicarum]] fuit, cum 0,37278 unitatis astronomicis [[24 Augusti]] [[2208]] comparata. Orbitales mutationes Tellurica Martiaque appropinquationes maiores faciunt: anni 2003 monumentum melius viciens et bis circa annum [[4000]] fiet.
 
Marte oppositione appropinquante, [[motio retrograda|retrogadae motionis]] periodum incipit, id est, Mars retro movere laquei motu circumiacentibus stellis respecto videbitur. Proxima retrograda periodus [[16 Novembris]] [[2007]] incipiet et pridie kalendas Februarias anni 2008 finiet quando Mars per caelum de retro movere de sidere Geminorum in sidus Tauri videbitur.
 
Una Martia [[occultatio]] ob Venerem observata [[3 Octobris]] [[1590]] fuit, a [[Michael Maestlinus|Michaele Maestlino]] [[Heidelberga]]e visa.
 
=== Historicae observationes ===
[[Fasciculus:Karte Mars Schiaparelli MKL1888.png|thumb|left|Iohannis Schiaparellii Martia tabula.]]
Martiae observationis historia Martiis [[oppositio (astronomia)|oppositionibus]], cum planeta Telluri proximus esset, signatur et ergo valde facilius aspectabilis planeta est, quod accidit quoque secundo anno circa. Adhuc notabiliores perihelicae Martiae oppositiones 15º aut 17º quoque anno evenientes sunt et quia Mars prope [[apsis|perihelion]] est, adhuc magis Telluri se appropinquans, distinguitur. [[Aristoteles]] inter primos notos scriptores Martias observationes describentes fuit, Marte post Lunam transeunte, longius esse quam putatum initio notans. Anno [[1609]], Mars a Galilaeo videbatur, qui primus via telescopica videns fuit.
Linea 295:
Aliquae Martiae tabulae cum illarum missionum datis factae sunt, sed usque ad [[Martium Globale Inspectrum|Martii Globalis Inspectri]] (Anglice ''Mars Global Surveyor'') missionem, anno [[1996]] eiectam et usque exeuntem annum [[2006]] operantem, completae, extreme singulatae tabulae non obtentae sunt. Quae tabulae nunc disponibiles in interreti sunt.
 
== Mars in cultura ==
 
=== Historica vincula ===
Mars ex [[Antiqua Roma|Romano]] [[Mars (deus)|belli deo]] nominatur. In [[astronomia]] [[Babylonia|Babylonica]], planeta de ''[[Nergal]],'' suo [[ignis]], [[bellum|belli]], et destructionis [[deitas|deo]], nominabatur, ut videtur propter rubescentem planetae aspectum. Cum [[Antiqua Graecia|Graeci]] Nergalem suo belli deo, Ari, aequavissent, planeta Ἄρεως ἀστἡρ, Aris [[stella]], nominatus est. Tunc Aris Martisque [[interpretatio Graeca|identificatio]] in [[lingua Latina|linguam Latinam]] velut ''stella Martis,'' aut simpliciter ''Mars'' versa est. A [[Graeci antiqui|Graecis]] etiam planeta Πυρόεις, 'ardens' significans, nominatus est. In [[mythologia Indica]], Mars [[Mangala]] (मंगल) cognoscitur. Planeta etiam ''Angaraka'' [[lingua Sanscrita|Sanscrite]] de [[caelibatus|caelibe]] belli deo, qui signa [[Aries (astrologia)|Arietis]] et [[Scorpio (astrologia)|Scorpionis]] possidet et occultas scientias docet, nominatur. Planetam [[Aegyptus antiqua|Aegyptii]] ''Ḥr Dšr'' aut ''[[Horus|Horum]] Rubrum'' nominaverunt. [[Hebraei]] ''Ma’adim'' (מאדים) 'eum qui rubet' nominaverunt; de eo latissimarum in Marte angustiarum unae, [[Ma’adim Vallis]], suum nomen capit. Et [[Arabice]] et [[Persice]] ''al-Mirrikh'' nominatur, et ''Merih'' [[Turcice]] ''al-Mirrikh'' etymologia ignota est. [[Persis|Persae antiqui]] ''Bahram,'' Zoroastrianum fidei deum, eum nominaverunt. Turci antiqui ''’Sakit'' nominaverunt. [[Sina (regio)|Sinica]], [[Iaponia|Iaponica]], [[Corea]]na, et [[Vietnamia|Vietnamica]] [[cultura]]e planetam 火星, aut igneam [[stella]]m, nomen in [[mythologia|mythologico]] Sinico antiquo [[Quinque elementa (mythologia Sinica)|Quinque Elementorum]] cyclo fultum, referunt.
 
Linea 304:
Martis symbolum, de Martio [[symbolum astrologicum|astrologico symbolo]] tractum, cum [[sagitta (arma)|sagittula]] a tergo foras intendente circulus est. Scuti et hastae stylizatae{{dubsig}} quibus Romanus deus Mars utitur repraesentatio est. Mars Romana in [[mythologia]] [[deus belli|belli deus]] et bellatorum patronus erat. Hoc symbolum etiam in [[biologia]] ad [[mas|masculinum sexum]] describendum adhibetur. [[Alchemia]] etiam hoc symbolo usa est ut [[elementum chemicum|elementum]] ferrum quod Marte cuius proprius [[color]] [[ruber]] coincidenter propter [[ferreum oxidum]] producitur dominatum consideratum est [[symbola alchemica|symbolizet]]. ♂ [[Unicode]] locum U+2642 occupat.
 
=== In fictione ===
In [[fictio]]ne, Martia depictio dramatico [[ruber|rubro colore]] et primis scientificis speculationibus ut Martia superficies [[vita]]m hospitio accipere posset stimulata erat.
 
Linea 321:
Alia proporitio popularis, praecipue inter [[scriptor]]es Civitatum Foederatarum, de Martia colonia pro sua libertate a [[Tellus|Tellure]] pugnante est. Praecipuum argumentale{{dubsig}} elementum in [[Gregus Bear|Gregi Beari]] et [[Kimus Stanleyus Robinsonus|Kimi Stanleyi Robinsoni]] fabulis commenticiis est, etiam in pellicula ''[[De Tota Revocatione (pellicula)]]'' (Anglice ''Total Recall'') (in brevi [[Philippus K. Dickus|Philippi Dicki]] narratione fulta) et televisifica in serie ''[[De Babylone Quinque]]'' (Anglice ''Babylon 5''). Aliqui [[videoludum|videoludi]] et hoc elemento utuntur, ''[[De Factione Rubra]]'' (Anglice ''Red Faction'') et ''[[De Finitorum Zona]]'' (Anglice ''Zone of the Enders'') seriebus non exceptis. Mars (et suae lunae) et populari videoludicae ''[[Fatum (videoludica exaeresis)|Fato]]'' (Anglice ''Doom'') exaeresi et posteriori ''[[De Martio Gothico (videoludus)|De Martio Gothico]]'' (Anglice ''Martian Gothic'') locus fuit.
 
=== In musica ===
In ''[[De Planetarum Suita]],'' opere [[Gustavus Holst|Gustavi Holst]], Mars "Belli Portator" depingitur.
 
== Regiones Martis ==
* [[Cerberus Hemisphere]]
* [[Cydonia (Mars)|Cydonia]]
Linea 339:
* [[Vastitas Borealis]]
 
== Vide etiam ==
* [[Mars (deus)]]
* [[Martius]]
 
== Nota ==
<div class="references-small"><references/></div>
 
== Bibliographia ==
* Sheehan, William. [[1996]]. [http://www.uapress.arizona.edu/onlinebks/mars/contents.htm ''The planet Mars: a history of observation and discovery.''] Tucson: University of Arizona Press.
 
{{Systema solare nostrum}}
{{1000 paginae}}
 
[[Categoria:Mars|!]]
[[Categoria:Res astronomicae nominibus antiquis agnitae]]
{{1000 paginae}}
 
{{Link FA|af}}