Simo Knuuttila

Simo Knuuttila (1946–2022) fuit philosophus et theologus Finnicus, qui ab anno 1981 ad annum 2014 theologiae moralis et philosophiae religionis cathedram in instituto theologiae systematicae Universitatis Helsingiensis possedit.

De vita

Simo Jussi Iisakki Knuuttila in Peräseinäjoki communi die 8 Maii anno 1946 natus est. Ante exspectatum vitae spatium Helsingiae mortuus est die 17 Iunii anno 2022.

Simo Knuuttila in discipulis Iacobi Hintikka adnumeratur. Annis 1970 Knuuttila praecipue in instituto philosophico universitatis Helsingiensis versatus praesertim in historiam logicae et cogitationis ad modalitates^[1] pertinentis incubuit. Anno 1976 theologiae doctor factus est dissertatione Time and Possibility in Scholasticism. Deinde varia officia Academiae Finnicae praestitit.^[2]

Ab anno 1981 ad 2014, quo emeritus est, in instituto theologiae systematicae theologiae moralis et philosophiae religionis cathedram possedit. Praeterea, ab anno 1994 ad 2009 munere academiae professoris functus est. Etiam praefuit Academiae Scientiarum Finnicae intra tempus biennii ab anno 2004. Sub Academia Finnica duabus sedibus excellentiae multidisciplinariis praefuit ab anno 2002 usque ad annum 2013.

De philosophia medii aevi

Knuuttila ad historiam philosophiae animum contendit, nam praesertim historiam logicae et philosophiam mentis tractavit. Scriptis philosophorum antiquorum et mediaevalium peritissimus erat, et rationem philosophiae analyticae observabat.

Philosophia mediaevalis in antiquis explanandis scriptis posita est. Attamen philosophi mediaevales quosdam cogitandi mores antiquorum abrumpere cupiebant. Nam nonnulli philosophi posterioris medii aevi cognoscere voluerunt, qualia fundamenta opinionum, quae nequaquam obligatoria haberi possint, in philosophia antiqua facta sint. Ideo enim Knuuttila modernae philosophiae incunabula iam in philosophia posterioris medii aevi inveniri dicit. Saepe cardinem novae cogitandi rationis in saeculo XVII vel XVIII conlocare solemus. Quae cum ita sint, nihil obstare videtur, quin modernam philosophandi rationem in saeculo XIV ponamus.

Knuuttila, investigator historiae modalitatum logicae et metaphysicae, praesertim magnum discrimen philosophandi rationis medio aevo factum protulit. Apud antiquos notio possibilitatis diachrona ratione intellegi solebat: si quid possibile est, quandoque fiet. Quamvis qui sedet ambulare sedens non possit, tamen in alia temporis instantia ambulare potest. Omnes igitur possibilitates genuinae verae exsistent, et pariter constantia lineamenta generalia realitatis necessaria sunt. Qui Aristotelius modus cogitandi ratio plenitudinis et 'magna catena essendi' (great chain of being) dicitur: itaque in mundo "lacunae" possibilitatum inanium relinqui non videntur. Ostendit enim Knuuttila hanc interpretationem, disputationes mediaevalium dominatam, eiusque limitationes in novas regiones aperiri in Duns Scoti cogitatione, quae notionem possibilitatis inanis comprehendit. Aristotelia deposita ratione plenitudinis, secundum quam unaquaeque genuina possibilitas aliquando vera exsistet, spatium fiet ad novam imaginandi intellegendique formam atque interpretationem humanam. Itaque Knuuttila initium nostrarum cogitandi consuetudinum in saeculo XIV conlocavit.

Iam saeculo XII, cum de auctoritate Augustini disputaretur, sed praesertim saeculo XIV ex operibus Ioannis Duns Scoti, Guillelmi de Ockham aliorumque philosophorum insignium sensim haec emersit opinio, possibilitates non diachronas sed synchronas esse, quae alternos status rerum contemporaneos indicent. Ut dixit Knuuttila, haec notio optionum eodem tempore faciendarum theoriis modalitatis antiquis defuit. Quod aliquid fieri potest, id quodam momento temporis factum iri non significat, sed potius fieri posse — agitur enim de optione synchrona mundi actualis: de eo, quo modo res, quamquam ita non se habet, se habere possit. Ut saepe fit in philosophia mediaevali, hoc discrimen cogitationis in historia philosophiae suum habebat contextum theologicum: Ut primum possibilitates ratione synchrona intelleguntur, naturale est cogitare Deum, cum mundum creabat, liberum fuisse, ut quemlibet ex mundis possibilibus eligeret.

De animo eiusque motibus

Knuuttila etiam ad fundamenta philosophica mentis humanae animum contendit. Nam structuras et operationes mentis intellexit cum argumentis logicae modalis coniunctas esse, sicut cum proprietatibus logicis voluntatis et animi motionum. Ambo enim centra excellentiae, quibus praefuit, ad haec themata pertinebant. Praesertim in centro^? "Historiae mentis" (2002-2007) agebatur de historia doctrinali scientiae, voluntatis et passionum, nec non de mutationibus, ab antiquitate usque ad initia recentiorum temporum, notionum et obligationum philosophicarum cum his rebus coniunctarum, in quibus etiam mediaevalem philosophiam Arabicam inclusit. In centro "Psychologiae philosophicae, moralitatis et politicae" (2008-2013) praeter antiquitatem et medium aevum (Latinum et Arabicum) etiam scripta renascentiae et initii novi aevi deprompta sunt. In utroque centro excellentiae praecipue animadvertebant mutationes causasque notionum et theoriarum.

Ex studiis suis Knuuttila hoc conclusit, initium novi aevi ducentis vel trecentis annis ante conlocandum esse; id est, saeculo XIV, Knuuttila praesertim libro Emotions in Ancient and Medieval Philosophy (2004) ad hoc argumentum contulit, quo primum animi adfectionum et motuum historiam diserte descripsit. Knuuttila in investigationibus suis analytica affectuum in quattuor partes divisione Aristotelia usus est.

Opera selecta Simonis Knuuttila

Index operum et commentationum super 200 titulos variis linguis scriptos comprehendit.

1978: The statistical interpretation of modality in Averroes and Thomas Aquinas. Ajatus 37: 79-98.
1981: Time and Modality in Scholasticism. Apud S. Knuuttila (ed.) Reforging the Great Chain of Being: Studies of the History of Modal Theories, 163–257. Synthese Historical Library, vol 20. Reidel.

Perscrutatur Aristoteliae modalitatis apud philosophos scholasticos et theologos sortem: quomodo enim hac ratione usi sint, quomodo eam mutaverint, quomodo reprehenderint. Hanc quaestionem ratione plenitudinis, quae dicitur, considerat: nullam veram possibilitatem inanem in aeternum manere posse.

1981: Duns Scotus' criticism of the 'statistical' interpretation of modality. Sprache und Erkenntnis im Mittelalter, 1.Halbband: 441-450. Berlin & New York.
1982: Modal logic. The Cambridge history of later medieval philosophy, 342-357. Ediderunt N. Kretzmann, A. Kenny & J.Pinborg. Cambridge et alibi.
1986 (cum Iacobo Hintikka): The Logic of Being. Reidel.
1988 (cum Lilli Alanen): The foundations of modality and conceivability in Descartes and his predecessors. Modern modalities: Studies of the history of modal theories from medieval nominalism to logical positivism, 1-69. Edidit S. Knuuttila. Kluwer Academic Publishers.
1990: Nomic Necessities in Late Medieval Thought. Knowledge and the Sciences in Medieval Philosophy, 222-230. Ediderunt S. Knuuttila, R.Työrinoja, Sten Ebbesen. Publications of the Luther-Agricola Society.
1993: Modalities in Medieval Philosophy. Routledge.
1996: Duns Scotus and the Foundation of Logical Modalities. John Duns Scotus: Metaphysics and Ethics, 127–143. Ediderunt L. Honnefelder & R. Wood & M. Dreyer. Brill.
1997: Positio impossibilis and Medieval Discussions of the Trinity. Vestigia, Imagines, Verba: Semiotics and Logic in Medieval Theological Texts, 277–288. Edidit C. Marmo. Brepols.
1998: Plenitude, Reason, and Value: Old and New in the Metaphysics of Nature. Nature and Lifeworld: Theoretical and Practical Metaphysics, 139–151. Ediderunt C. Bengt Pedersen & N. Thomassen. Odense University Press.
2000: Philosophers Dealing with Religious Matters. Perspectives in Contemporary Philosophy of Religion, 211–219. Ediderunt Timo Koistinen & Tommi Lehtonen. Luther-Agricola Society.
2004: Emotions in Ancient and Medieval Philosophy. Clarendon Press.
2012: The Emotion of Shame in Medieval Philosophy. Spazio Filosofico 5: 243–249.
2014: Emotion from Plato to the Renaissance. Sourcebook for the History of the Philosophy of Mind: Philosophical Psychology from Plato to Kant, 463–497. Ediderunt Simo Knuuttila & Juha Sihvola. Springer.
2017: The Origin of Religion. The Origins of Religion. Perspectives from Philosophy, Theology, and Religious Studies, 21–35. Ediderunt Hanne Appelqvist & Dan-Johan Eklund. Luther-Agricola Society.
2020: The Origins of Deontic Logic. Normativity: The 2019 Entretiens of Institut International de Philosophie, 13–26. Ediderunt Ilkka Niiniluoto & Sami Pihlström. Acta Philosphica Fennica 96. Suomen filosofinen yhdistys.
2021: Medieval Theories of Modality. Stanford Encyclopedia of Philosophy (prima editio 1999).
2023 (cum Virpi Mäkinen): Moral Psychology in History: From Ancient to Early Modern Period. Springer.

Notae

↑ Id est: notiones possibilitatis et necessitatis.
↑ Ellonen 2008: 307.

Bibliographia

Alhanen, Kai & Perhoniemi, Tuukka (2002) Keskustelu Simo Knuuttilan kanssa – Jumalasta, logiikasta ja rakkaudesta. ('Colloquium cum Simone Knuuttila – de Deo, logica et amore') Niin & näin 2: 57–61.
Ellonen, Leena (ed. 2008) Suomen professorit 1640–2007 ('Professores Finniae 1640–2007'). Professoriliitto.
Koistinen, Timo & Mäkinen, Virpi & Pihlström, Sami (2022) Simo Knuuttila in memoriam. Necrologia nondum impressa. 16 p. (Finnice)
Mäkinen, Virpi & Pihlström, Sami & Tuominen, Miira (2022) Filosofian ja teologian tutkija ('Investigator philosophiae et theologiae'). Helsingin Sanomat, 11 Iunii, B 13.

[1] Id est: notiones possibilitatis et necessitatis.

[2] Ellonen 2008: 307.

[1]

[2]