Lingua Umbrica[1] est lingua Indoeuropaea, sub familia Italica subsummata. Lingua Umbrica et lingua Osca sunt linguae Oscoumbricae vel Sabellicae, lingua Latina autem et lingua Falerica alterum gregem format, saepe Linguae Latino-Faliscae nominatum. In Umbria in usu fuit usque ad primum saeculum a.C.n. Dicitur minus similis Latinae linguae quam sunt aliae linguae Italicae.[2]

Una e Tabulis Iguvinis: scriptura Umbrica similis est aliis scripturis Italiae.

Phonologia recensere

Sonus s inter vocales r fit, ut in lingua Latina. Sonus d fit fricativa similis z. Sonus -ns in fine verbo fit f in omnibus linguis Oscoumbricis; in lingua Umbrica (sed non in Osca) -nss- in medio verbo fit -f- et -ns- fit -nz-. Multae vocales breves amittuntur; diphthongi fiunt monophthongi (id quod in lingua Osca non accidit).[3]

Exemplum linguae Umbricae recensere

Textus Umbricae maximi momenti est Tabulae Iguvinae, Iguvii inventae anno 1444. Ecce locus e tabella sexta:[4][5]

Collatio verbalis recensere

Protoitalice Latine Umbre[11][12]
ago agere agu
albos albus alfu
ad ad
ab ab ah
arwia arva arvia
atnos annus acnu
awes aves aves
awte aut ote
awzom aurum orum
gwos bos buf
duenos bonus foner
kertsna cena sesna
kalezdos calidus calersu
katelos catulus catel
deikitod dicito deitu
det de det
donom donum dunum
ego ego eho
emantor emantur emantur
ete et et
este est est
xabeo habere habeu
xundra infra hondra
xemonos hominis homonus
fakio facere façiu
fakitod facito feitu
far far far
feznom fanum fesnef
feilios filius feliuf
fertod ferto fertu
flosa flora flora
frater frater frater
fworom forum furu
enter inter anter
ise is ere
ipi ibi iepi
lowkos lucus vuku
lapedis lapidis vapeře
louderod libero vufru
manom manum manuve
meletom molitum maletu
mezdos modus mersei
mego mihi mehe
mensa mensa mefa
noməm nomen nome
nekwe neque neip
nigrom nigrum niru
nen non nei
nowos novus nuvis
kwesei quasi pusei
kwendo quando punne
kwe que pei
kwoi qui poi
kwid quid piři
kwis quis pisi
kwod quod puře
pakis pacis pacer
peketom peccatum pesetom
pezdis pedis persi
portam portam pertom
poste post posti
prewos privus prever
prai prae pre
ustenditod ostendito ustentu
adkwe atque ape
kudei ubi pufe
kutei ut puse
rufos rubus rofu
salwos salvus saluo
salis sal salu
sezdis sedis serse
swei si sve
skreiptos scriptus screhto
staeo sto stahu
etantos tantus etantus
takens tacens tases
tabela tabula tafle
trants trans traf
tu tu tu
waketom vacatum uasetom
gwens veneris benus
gwitam vitam bitam
gweros verus berus
wijas via via
winos vinus vinu

Notae recensere

  1. Rudimenta linguae Umbricae
  2. Fortson, p. 298
  3. Fortson, p. 298-9
  4. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae Paul Getty Foundation "Sacrifices" in "Processions, Sacrifices, Libations, Fumigations" p. 182.
  5. In Aldo Luigi Prosdocimi Le Tavole Iguvine I Firenze Olschki 1984.
  6. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae Paul Getty Foundation "Sacrifices" in "Processions, Sacrifices, Libations, Fumigations" p. 182.
  7. In Aldo Luigi Prosdocimi Le Tavole Iguvine I Firenze Olschki 1984.
  8. Weiss, Michael L. 2010. Language and Ritual In Sabellic Italy: The Ritual Complex of the Third and the Fourth Tabulae Iguvinae. Leiden: Brill.
  9. Poultney, James. 1959. The bronze tables of Iguvium. Philological Monographs 18. Baltimore: American Philological Association.
  10. Untermann, Jürgen. Wörterbuch des Oskisch-Umbrischen. Heidelberg, Germany: Universitätsverlag C. Winter, 2000.
  11. https://thevore.com/umbrian/
  12. Stuart-Smith, Jane (2004). Phonetics and Philology: Sound Change in Italic. Oxford University Press.

Bibliographia recensere

  • Buck, Carl Darling. 1904. A Grammar of Oscan and Umbrian. Bostoniae: Ginn.
  • Fortson, Benjamin W., IV. 2009. Indo-European Language and Culture: An Introduction, editio altera. Malden: Blackwell. ISBN 978-1-4051-8895-1
  • Vetter, Emil. 1953. Handbuch der italischen Dialekte. Heidelbergae: Winter.

Nexus externi recensere