Far
Far farris, n., est Tritici turgidi subspecies cultivata dicoccon, ab Alberto Thellung post Francisco Schrank anno 1918 statuta, sed secundum nonnullos species a se ipsa, Triticum dicoccon (Schrank) Schübl., a Gustavo Schübler anno 1818 statuta. Frumentorum erat inter prima culta. Antiquitus late colebatur, nunc autem rarissime nisi in regionibus montanis Europae et Asiae.
Farris spicae.
Classis : Liliopsida
Ordo : Poales
Familia : Poaceae
Genus : Triticum
Species : Triticum turgidum
L.
Ordo : Poales
Familia : Poaceae
Genus : Triticum
Species : Triticum turgidum
L.
- Hic articulus ad far, Triticum turgidum ssp. dicoccon spectat. Si vis Triticum spelta, inspice s.v. Spelta.
Alia nomina
recensereTempore "praeclassico", far etiam ador et adoreum dicebatur.
Nomen Graecum, olyra, nonnumquam in usu erat apud Romanos, praesertim pro farre Aegyptio. In classificatione a Graecis recepta olyra et tiphe fuerunt duo genera zeae, sed hoc verbum zea in usu alio a botanistis hodiernis usurpatur.
Usus et Termina
recensere- Far apud Romanos valde invaluit non tantum in cibis sed etiam in religione:
- Mola salsa, far tostum, sale sparsum, molitum quo hostiae aspergebantur.
- Confarreatio seu "Nuptiae Farreatae" erant caerimonia nuptialis prisca Romanorum. Qui confarreatione iuncti erant, divortio dividi non poterant. Etiam moribus mutatis nonnulli Romani talibus nuptiis postea usi sunt.
- Apud Romanos "far" non tantum frumenti genus sed etiam polentae genus, Graece alphita.
- Alicae erant farris semina frustatim contrita, et creta colorata. Labor difficilimus erat, pilo convinctis traditus. Pilo maximo ex arboris caudice facto opus erat, "fistula farraria" dicto.[1] Alicae plurimis in praeceptis antiquis adhibentur, et vox nonnumquam pro nomine ipsius frumenti stat.
- Apud Graecos "chidra" significabat semina farris de spicis adhuc virentibus igni tosta et in morem farris confracta.
- Tragum est arida farris cum lacte mixtura. Fieri etiam potest ex tritico.[2]
- "Athera" est densa sorbitio farris elixi. In usu medicali erat apud Aegyptios antiquos.[3]
- "Canicae" sunt farris furfures.
Notae
recensere- ↑ Plinii NH 18.112-6
- ↑ Plinii NH 18.76: "ex zea pulchrius quam e tritico fit tragum, quamvis id alicae vitium sit. candorem autem ei pro creta lactis incocti mixtura confert."
- ↑ Plinii NH 22.121: "vis tanta est, ut cados plenos siccet. paleam quoque tritici vel hordei calidam inponi ramicum incommodis experti iubent, quaque decoctae sint aqua fovere. est in farre vermiculus teredini similis, quo cavis dentium cera incluso cadere vitiati dicuntur, etiam si fricentur. olyram arincam cimu vocari. hac decocta fit medicamentum, quod Aegyptii atheram vocant, infantibus utilissimum, sed et adultos inlinunt eo."
Bibliographia
recensere- Robin G. Allaby, Chris Stevens, Leilani Lucas, Osamu Maeda, Dorian Q. Fuller, "Geographic mosaics and changing rates of cereal domestication" in Philosophical Transactions of the Royal Society B vol. 372 no. 1735 (2017)
- "Emmer" in Andrew Dalby, Food in the Ancient World from A to Z (Londinii, 2003. ISBN 0415232597) p. 131-2
- M. Feldman, F. G. H. Lupton, T. E. Miller, "Wheats" in J. Smartt, N. W. Simmonds, Evolution of Crop Plants (Londinii: Longman, 1995) pp. 184-192
- Dorian Q. Fuller, "Contrasting Patterns in Crop Domestication and Domestication Rates: Recent Archaeobotanical Insights from the Old World" in Annals of Botany vol. 100 (2007) pp. 903-924
- Mark Nesbitt, D. Samuel, "From staple crop to extinction: The archaeology and history of the hulled wheats" in S. Padulosi, K. Hammer, J. Heller, edd., Hulled Wheat (Romae, 1996) pp. 41-100
- George Willcox, "Agrarian Change and the Beginnings of Cultivation in the Near East: evidence from wild progenitors, experimental cultivation and archaeobotanical data" in Chris Gosden, Jon G. Hather, edd., The Prehistory of Food: Appetites for Change (Abingdoniae: Routledge, 1999) pp. 478-500 (Paginae selectae apud Google Books)
- "Wheats" in Daniel Zohary, Maria Hopf, Domestication of Plants in the Old World: the origin and spread of cultivated plants in West Asia, Europe and the Nile Valley. 3a ed. (Oxonii: Oxford University Press, 2000. ISBN 9780198503569) pp. 33-42
Nexus externi
recensereSitus scientifici: Tropicos • GRIN • ITIS • NCBI • Biodiversity • Plant Name Index • Plantes d'Afrique |
Vicimedia Communia plura habent quae ad Triticum dicoccum spectant (Triticum dicoccum, Triticum turgidum subsp. dicoccum). |
Vide "Triticum turgidum" apud Vicispecies. |
- Triticum turgidum subsp. dicoccum (Schrank ex Schübl.) Thell.[nexus deficit] et Triticum dicoccum Schrank ex Schübl.[nexus deficit] apud World Checklist of Selected Plant Families