Lingua Extremadurensis
Lingua Extremadurensis (ipso sermone: estremeñu aut ehtremeñu) est vel lingua romanica vel dialectus linguae Legionicae, quam loquuntur per Extremaduram atque partem Salmanticae provinciae. Huic linguae a familia Legionica provenienti propinquitas ad linguam Cantabram Asturicamque Mirandicamque est.
| Lingua Extremadurensis estremeñu
| ||
|---|---|---|
| IPA: | [ ɛhthɾeˈmẽɲu ] | |
| Taxinomia: | ||
| Locutores: | circa 200 000 | |
| Sigla: | 1 ext, 2 roa, 3 | |
| Status publicus | ||
| Officialis | ||
| Privata | Hispania (Extremadura et Salmantica) | |
| Litterae: | ||
| Scriptura: | Abecedarium Latinum | |
| Procuratio: | ||
.png) Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae | ||
Hoc tempore, linguam paene exstinctam seniores tantum in Norba Caesarina Salmanticaque loquntur. Iuniores dialecto Hispanico vel castuto vel Hispanice loqui praeferunt.
Abecedarium recensere
Extrematurense abecedario latino utitur. Litterae sunt: a, b, c, ch, d, e, f, g, h, i, j, l, ll, m, n, ñ, o, p, qu, r, s, t, u, v, y, z
Duplices litterae adsunt: ch et ll et qu.
Quaeque littera unum phonema significat, praeter c, g, r, s. Aliquibus locis v /v/ et non /b/, z /θ/ aut /d/ et non /ð/ atque s unum sonitum habet /s/, sine /z/. a = /a/, b = /b/, c = /k/ et /θ/, ch = /ʧ/, d = /d/, e = /e/, f = /f/, g = /g/ et /h/, h = /h/, i = /i/, j = /h/, l = /l/, m = /m/, n = /n/, ñ = /ɲ/, o = /o/, p = /p/, qu = /k/, r = /ɾ/ et /r/, s = /s/ et /z/, t = /t/, u = /u/, v = /b/, y = /ʑ/, z = /ð/.
Nota bene:
- Littera B: cum “p” inter vocales provenit, [b] sonat, v. gr.: cabra “capra”, sobral “superare”, sabel “sapere”. Cum autem “b” proveniret, [β] sonat, v. gr.: hablal “fabulare”, abital “habitare”.
- Littera C: cum liquida vocalisque a o u [k] sonat, sicut latine v. gr.: craval “figere”, clissi “defectus”, casa “domus”, contal “numerare”, escuela “schola”. Contra cum e i [θ] semper sonat: cena “cena”, cien “centum”. Si cum r a o u [θ] sonat, scribenda ç: caçal “venari”, moçu “adollescens”, Caçris “Norba Caesarina”.
- Littera G: cum liquida vocalisque a o u [g] sonat, ut latine v. gr.: grória “gloria”, aglutinal (cultum verbum) “agglutinare”, gatu “cattus”, gordu “obesus”, gustu “gustus”. Cum autem ad e i adest, [h] sonat: giernu “gener”, gelau “gelatus”, engiva “gingiva”.
- Littera S: [s] sonat in verbi initio et intra cum duplice s, v. gr.: santu “pius”, assentil “adsentire”, massa “masa”, assau “assus”. [z] sonat inter vocales, scripta simplice “s”: casa “domus”, mesa “mensa”, quesu “caseus”. Syllabam claudens adspirata est, imbecilla ergo h sonat: mestura “mixtus”, custión “quaestio”.
- Littera R: [r] sonat in verbi initio et intra cum duplice r et post l, v. gr.: rabu “cauda”, correr “currere”, palral “loqui”. Imbecilla [ɾ] sonat inter vocales: cara “vultum”.
- Littera Z: Extramaturense [ð] sonat, ut anglice this vel neo graeco δ, v. gr.: zorru “vulpes mas”, zagalinu “infans”.
Alia abecedaria recensere
Extrematurensis alia abecedaria habet, quia lingua instituta non est. In usu sunt duae orthographiae:
- Orthographia phonetica: proposita a Pablo Gonzálvez González[1] est. Is enim v g j x sumit, b pro b v et h pro g j h s utendo. Quamobrem Ehtremaúra por Estremaura “Extrematura”, ohuh pro ojus "oculi", bibil pro vivil “vivere”, dihtaura pro ditaura “dictatura”, ehcena pro escena “scaena”. Pablo scribit semper “d” pro “z” et “d”: dagal pro zagal “puer”, dorru pro zorru “vulpes mas”, durdu pro zurdu “scaevus”. Accentuatio aedem ut Hispanica.
- Orthographia Hispanica a multis scriptoribus adhibetur. A Vincentio Barrantes Moreno[2] et Gabriel y Galán[3] orta est. Ii scriptores qui quo modo lingua Extrematurensi scribenda sit nesciunt, Hispanica orthographia utuntur. Ii ergo scribunt: jacel pro hazel “facere”, jugticia pro justícia “iustitia”, desarrebujal pro desarrevrujal “extendere”, gedel pro heel “foetere”. Variantes huius orthographiae in Rafael García-Plata de Osma[4], Luis Chamizo[5], José María Vecino Martín[6], Juan José Camisón[7], Antonio Garrido Correas[8] adsunt.
Grammatica recensere
Phonologia recensere
Vocales recensere
Vocales longae aut breves extrematurense esse possunt.
- Breves: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/
- Longae: /ɑː/, /ɛː/, /ɪː/, /ɔː/, /ʊː/
Longae accentum habere solent, quia provenientis a diphtonguis cum paribus vocalis contractrae sunt. v. gr.: barbú “cum multa barba”, tó “omnis”, lú “lutum”, amá “amata”, viví “vivite”, sé “sedes”.
Consonantes recensere
Consonantes in lingua Extrematurense sunt:
- Occlusivae: /b/, /p/, /d/, /t/, /g/, /k/, /ʧ/.
- Fricativae: /f/, /θ/, /s/, /h/, /ð/, /z/.
- Nasales: /m/, /n/, /ɲ/.
- Laterales: /l/, /ʎ/.
- Vibrantes: /ɾ/, /r/.
Phonetica recensere
Sonitus vocalici recensere
Vocales in Extrematurense ut positionem in verbo habeat, ita pronuntationem. Quaeque vocalis multos sonitus habere possent. Vocalis “o” clausa brevisque in loba “lupa” [ˈloba] aut aperta brevisque in mostu “mustum” [ˈmɔhthu] aut aperta longa in mó [ˈmɔː] “modus” aut apertior longa in mós “modi” [ˈmʌːh] aut indefinita apertura, ut vocante verbo Frasco! “Francisce”, esse possunt.
Sonitus consonantici recensere
Lingua Extrematurensis multos colores gluttalibus habet, cum /h/ atque /s/.
Phonema /h/ habent:
- Verba cum f- initiale latina, sicut lingua Cantabra accedit (littera h), v. gr.: hierru < ferrum, haba < fabam, hunción < functionem, huenti < fontem.
- Verba cum antiqua j Legionica [ʤ] proveniente ab i aut x aut cul aut li aut le aut g latinis (litterae j, g), v. gr.: julgal < iudicare, abejita < apicula, mujel < mulierem, giernu < genus, -eris.
- Verba cum antique x legionica [ʃ] proveniente a x latina (littera j): dejal < laxare, enjambri < *examinem.
Verba cum s claudente syllabam ante consonantem adspirata est (littera s): estu “hoc” [ɛhthu], mas ligeru “ocius” [ˈmɑɦ lɪˈɦɛɾu], ñascal “mandere” [ɲɑhˈkhɑl].
Nexus interni
Notae recensere
- ↑ Gonzálvez González, P. et alii, Primera Gramática Ehtremeña, Calzadilla, 1995.
- ↑ In El serano de las comadres
- ↑ Gabriel y Galán, Obras completas, Badajoz, Universitas, 1996.
- ↑ García-Plata de Osma, R., Ruta de la Plata, Madrid, 1986.
- ↑ Chamizo, L., El miajón de los castúos, Madrid, Austral, 2007.
- ↑ Martínez Terrón, L., Primera Antología de Poesía Extremeña, Cáceres, 2005.
- ↑ Camisón, J. J, Marabajas, 2002; La mardición de Marián, 2003.
- ↑ de Saint Exupéry, A., El Prencipinu, trad. Antonio Garrido Correas, Badajoz, Carisma, 1999.
Anglo-Normannica · Auridunica · Aragonensis · Aromanica · Arpitanica · Asturiana · Burgundica · Caesariaca · Campanica · Catalana · Corsa (Gallurica, Sassarensis) · Cispadana · Dalmatica · Dacoromanica (Moldovica, Valachica) · Extremadurensis · Fala · Franco-Comitatina · Francogallica · Foroiuliensis · Gallaica · Gallonica · Guernesica · Lingua Haitiana · Hispanica (Castellana) · Insubrica · Istrica · Istro-Romanica · Italiana (Tusca litteraria) · Iudaeo-Francogallica · Iudaeo-Italiana · Latina Dolomitica · Iudaeo-Hispanica · Legionensis · Ligustica (Monoecensis) · Lotharingica · Lusitana · Megleno-Romanica · Mirandica · Moeso-Romanica · Mosarabica · Neapolitana (Aprutina, Bariana, Consentina, Daunia, Lucana, Molisina) · Normannica · Occitanica · Orobica · Pedemontica · Pictavo-Santonica · Picardica · Romancica · Romanensis · Sarda · Serquica · Shuadit · Sicula (Bruttia, Sallentina) · Tarentina · Venetica (Talica) · Vallonica