Emergentia
Emergentia est processus sua sponte enascendi vel exsistendi, qui novas inopinatasque substantias rerumque compositiones exstruit e particulis, ad quas tamen res hoc processu informatae reduci non possunt. Emergentismus autem est doctrina epistemologica atque, ut videtur, ontologica, quae de condicionibus philosophicis emergentiae disserit.
De emergentismo recensere
Emergentismi ratio solet hoc dicto comprimi: totum plus esse partium summa. Quo dicto doctrina quaedam holistica patefit. Emergentismi est ontologiam reductionisticam, quae dicitur, in dubium vocare rerumque naturae multiplicitatem proponere. Secundum ontologiam emergentisticam, rerum natura systema est adeo complicatum, ut non possit ad elementa, e quibus constare videatur, eorumque mutuas affectiones referri reducique. Emergentismus sane non denegat res e partibus minoribus esse compositas, atquin ab reductionismo discedit, quatenus hic id agit, ut ad solas partes referantur omnia, quae potius intellegenda sint in rerum invicem reciprocanterque se afficientium ordinibus.
Etsi dubium non sit, quin totum quoddam e partibus quibusdam se ipso minoribus constet, iusto iure videtur in dubium vocari, an totum illud in partium additione coniunctioneque simplici consistat. Potius forsitan totalitatem dicere possimus tamquam partium suarum mutuis affectionibus "emergere". Quae cum ita sint, totalitas in substantiae qualitatem suis partibus sublimiorem et quasi crassiorem tolli exaltarique videtur. Cum de his, de emergentia loquimur.
Res emergentes virtutes qualitatesque habent quasdam, quae partibus suis elementariis desunt. Itaque emergentia distinguenda est a supervenientia, quae docet conscientiam resque culturales funditus in rebus physicis materialibusque esse, quibus res altioris ordinis tamquam "supervenire" videntur.