Alcidamas (Graece: Ἀλκιδάμας) fuit sophista et orator Graecus Elaiae natus, mortuus autem ferme anno 375 a.C. Athenis docebat eodem more atque Isocrates, discipulusque Gorgiae fuit, cui etiam successit.

De illius vita nihil traditum est. Constat eum Elaiae in Asia Minore sita ortum esse, nomenque patris Diocles fuisse. Suda habet famam Alcidamanten post Gorgiae mortem eum in administranda schola ab eo condita successisse.

Orationes quae supersunt

Duae orationes sub nomine Alcidamantis nobis traditae sunt. Cum oratio nominis De orationes litteris mandantibus vel De Sophistis (Perì tṓn toùs gramtoùs lógous graphóntōn ḕ Perì sophistṓn) plerumque vera censatur specimen veritatis alterius operis nomine Ulixes adversus Palamedem (Odysseùs katà Palamḗdous) in dubio positum est.

In oratione De Sophistis se invehit in sophistas et praecipue in Isocraten, quibus non solum cruditatem in orando sed etiam neglegentiam in rationibus inspiciendae naturae atque in philosophia provehenda obiecit. Postulavit enim, ut quidem oratori structurae declamationis atque gravissimis argumentis eius providere liceat, in legendo autem ut affectis ac curis audientium indulgeat. Inde orationem liberam atque promptam declamationi arte expolitae praeposuisse videtur. Iam praeceptor Alcidamantis Gorgias magni momenti esse ductum atque stilum orandi condicionibus aptare affirmavit.

Opera deperdita

Aliorum operum Alcidamantis solum fragmenta restant. In dicta Oratio Messeniaca (Messēniakòs lógos), quam helotis Lacedaemonicis dicavit, institit deum omnes mortales liberos creavisse neminemque lege naturae servum designatum esse[1]. Quare Lycophroni, qui in eadem sententia fuerit, consentire putatur. Itaque in controversia legemne (nómos) aut naturam (phýsis) anteposuendam esse praevalentiam naturae assentitur.

Praeterea Alcidamas opus nominis Encomia composuisse videtur inter qua etiam laudationem mortis ut finis temporalium malorum fuisse fertur. Instituit etiam artem oratoriam (Téchnē) necnon librum nominis Museion[2], qui Certamen Homeri et Hesiodi continuisse existimatur. Scripsit etiam Oratio de natura (Physikòs lógos).

Posteritas

recensere

Aristoteles opera Alcidamantis turgidiora descripsit stilumque quasi gravedinosiorem vituperavit[3]. Praeterea imagines poeticas alieniores quam ut pro veri similibus valere possent reprehendit[4].

  1. Aristoteles, Ars Rhetorica 1373b et scholium ad locum. Cf ibidem 1397a.
  2. Aristoteles, Ars Rhetorica II.23.11 fortasse sententiam ex ea oratione nobis servavit.
  3. Ars Rhetorica III.3.1-3(1406a).
  4. Ibidem III.3.4(1406b)