|
[[Fasciculus:Franz Schubert by Wilhelm August Rieder 1875.jpg|thumb|''Franz'Franciscus Schubert.''' - Tabulatabula a [[Gulielmus Augustus Rieder|Gulielmo Augusto Rieder]] [[oleum|oleo]] anno [[1875]] picta, exsecundum suo adumbrationeadumbrationem [[hydrochroma]]tibusticam annoipsius anni [[1825]] factapicta]]
'''Franciscus Petrus Schubert''' ([[Theodisce]] ''Franz Peter Schubert'') dictus, natus ([[31 Ianuarii]] [[1797]]–, mortuus [[19 Novembris]] [[1828]]) fuit [[compositor]] et [[poeta]] [[Austria]]cus. Per aetatem brevem, triginta duo annos tantum, ille quidem [[musicus]] fecundissimus circa 600sescenta [[Lied]]er, novem [[symphonia]]s (inter quas "[[Symphonia No. 8 (Schubert)|SymphoniaSymphoniam ImperfectaImperfectam]]"), [[musica liturgica|musicam liturgicam]], [[opera]]s, musicam [[ludus scaenicus|scaenicam]] composuit, cum magno musicae [[musica camerata|cameratae]] corpore et musicaemusicam pro [[clavile|clavili]] solo corpore. Aestimatio artificii eius artificii ipso [[vita|vivo]] fuiterat parva, sed studium eius operum eius [[decennium|decenniis]] post [[mors|mortem]] magnopere crevit. [[Franciscus Liszt]], [[Robertus Schumann]], [[Ioannes Brahms]], [[Felix Mendelssohn]], et alii opera eius opera invenerunt et adiuverunt [[saeculum 19|saeculo undevicensimo]]. Hodie, Schubert videtur unus e summis Aetatisaetatis [[Aetas Romantica|Romanticae]] in musica adiutoribus, manetque unus ex compositoribus saepissime auditis.
==Vita==
===Ortus, pueritia, educatio===
[[Fasciculus:Franz Schubert Signature.svg|thumb|Signum manuale]]
Natus est Schubert [[Alsergrund#District sections|Himmelpfortgrund]] in vico in [[Alsergrund]] [[Vindobona]]e die [[31 Ianuarii]] [[1797]]. [[Pater]], Franciscus Theodorus Schubert, [[filius]] [[paganus|pagani]]<!--peasant--> [[Moravia]]ni, [[schola|magister scholae]] paroechialis; [[mater]], Elisabeth (Vietz), filia artificis [[claustrum (ianua)|claustrarii]] [[Silesia|Silesici]] fuit, quae ante [[nuptiae|nuptias]] ut ancilla in [[familia]] Vindobonensi laboraverat. Ex [[liberi]]s Francisci Theodori (inter quos nothus anno [[1783]] natus),<ref>Rita Steblin, "Franz Schubert: das dreizehnte Kind," ''Wiener Geschichtsblätter'' 3/2001:245–265.</ref> [[novem]] [[infantulus|infantuli]] mortui, [[quinque]] superfuerunt. Pater fuit notissimus praeceptor, et eius [[schola]] eius [[Lichtental]] in vico, in parte [[Alsergrund|districtus noni]] Vindobonae, satis frequentata esterat.<ref name="KreissleWilber2">[[#Wilberforce|Wilberforce (1866)]], p. 2 "the school was much frequented."</ref> Quamquam [[musicus]] non professionalis vel bene notus, filium elementa [[musica]]e docuit.<ref name="Duncan3">[[#Duncan|Duncan (1905)]], p. 3.</ref>
[[Fasciculus:Wien Geburtshaus Franz Schubert.jpg|thumb|left|175px|[[Domus]], in qua Schubert natus est, hodie Nussdorferstraße 54, in [[Alsergrund#District sections|Nussdorferdistrictu Strassenono]] 54, in districtu 9o [[Vindobona]]e.]]
[[Puer]] [[quinque]] annos natus praeceptum ex patre accipere coepit, atque proximo anno in patris [[schola]] [[matriculatio|matriculavit]]. Sua [[educatioEducatio]] eius propria in musica eodem tempore coepit. Pater continenter eum elementa [[violina]]e,<ref name="Duncan3"/> et Ignatius [[frater]] eum [[clavile]] docebat.<ref name="GibbsLife25">[[#GibbsLife|Gibbs (2000)]], p. 25.</ref> Schubert [[septem]] annos natus Michaelem Holzer, [[organista]]m templi et magistrum [[chorus|chori]] loci, audire coepit; curriculum autem Holzeranum solum in [[sermo]]nibus verbisque admirationis ut videtur consistititconsstituit,<ref>Maurice J. E. Brown, ''The New Grove Schubert,'' ISBN 0393300870, pp. 2–3.</ref> et [[puer]] plus ex usu cuiusdam comis [[coniugator]]i<!--joiner (Ainsworth)--> addicti<!--apprentice-->, qui eum ad [[merx|receptaculum mercium]] [[clavile|pianoforte]] in vico ducebat, ubi melioribus [[instrumentum musicum|instrumentis]] canere poterat.<ref name="Wilberforce3">[[#Wilberforce|Wilberforce (1866)]], p. 3.</ref> Etiam [[viola (instrumentum)|viola]]m in [[quadricinium chordarum|quadricinio chordarum]] familiari psallebat, fratribus [[Ferdinandus Schubert|Ferdinando]] Ignatioque violinam et patre [[violoncellum]] psallentibus. Schubert multa ex suis [[quadricinium nervorum|quadriciniis]] primis pro hoc grege composuit.<ref name="GibbsLife26">[[#GibbsLife|Gibbs (2000)]], p. 26.</ref>
Schubert primum in conspectum [[Antonius Salieri|Antonii Salieri]], tum principalis Vindobonae auctoritatis, anno [[1804]] venit, qui suam [[vox|vocis]] facultatem comprobavit.<ref name="GibbsLife26"/> Octobri [[1808]], discipulus in Stadtkonvikt (seminario imperiali (Stadtkonvikt) per stipendium ad studiumstudii choralechoralis factus est, ubi Schubert se [[apertura (musica)|aperturis]] et [[symphonia|symphoniis]] [[Wolfgangus Amadeus Mozart|Wolfgangi Mozart]] et [[Franciscus Iosephus Haydn|Iosephi Haydn]] adsuevit.<ref name="Duncan5">[[#Duncan|Duncan (1905)]], pp. 5–7.</ref> His rebus variisque compositionibus levioribus auditis, et perfunctionibus in [[theatrum operaticum|theatro operatico]] per occasionem observatis, fundamenta condebat suae maioris [[gnaritas|gnaritatis]] musicae.<ref name="Duncan7"/> [[Vis]] musica magni momenti illius temporis ex [[carmen|carminibus]] [[Ioannes Rudolphus Zumsteeg|Ioannis Rudolphi Zumsteeg]] venit, gravismagni [[Lied]]carminum ("Lieder") compositoris, quae, ut [[Iosephus von Spaun]], amicus eius [[amor|amicus]] postea rettulit, Schubert "renovare maluit."<ref name="GibbsLife29">[[#GibbsLife|Gibbs (2000)]], p. 29.</ref> Familiaritas Schubert cum Spaun in Stadtkonviktseminario coepta omnem per [[vita]]mvitam perduravit, nam illis temporibus, Spaun, puer divitior, [[carta]]s manuscripti Schubert pauperi dabat.<ref name="Duncan7">[[#Duncan|Duncan (1905)]], p. 7.</ref>
Interim, ingenio suo ingenio in compositionibus manifesto,manifestato Schubert aliquando [[orchestra]]m Stadtkonviktseminarii ducere permissus est, et Salieri eum in compositione [[theoria musicae|doctrinaque musica]] nonnullos annos privatim docebat.<ref name="Duncan9">[[#Duncan|Duncan (1905)]], 9.</ref> Fuit exemplum generis orchestrae idiotarum, pro qua Schubert multas ex suis compositiones fecit. Per reliquum pueri commorationis apud Stadtkonvikt, multam composuit [[musica camerata|musicam cameratam]], inter quam [[carmen|carmina]], res diversas pro [[clavile|pianoforte]]clavili, atque inter conatus audaciores, ''[[Kyrie]]'' (D. 31) et ''[[Salve Regina]]'' (D. 27), [[octocinium]] pro [[aerophonium|instrumentis venti]] (D. 72/72a, ad celebrandam matris mortem anno [[1812]] habitum),<ref name="Frost9">[[#Frost|Frost]], p. 9.</ref> [[cantata]]m pro [[cithara Hispanica|cithara]] et [[vox|vocibus]] [[mas|maribusmass]]culinis (D. 110, ad honorandum patris [[natalis|natalem]] anno [[1813]]), et [[Symphonia 1 (Schubert)|Symphoniamsymphoniam Primamprimam]] (D. 82).<ref name="Duncan10">[[#Duncan|Duncan (1905)]], p. 10.</ref>
===Magister in schola patria===
[[Fasciculus:Saeulengasse4.jpg|thumb|Domus in ''Säulengasse'' (Vindobonae), ubi Schubert habitavithabitabat]]
Anno [[1813]] exeunte, a Stadtkonviktconvictu discessit, domumque rediit, ut in [[schola]] ("Normalhauptschule") operam daret, ut [[schola|magister]] fieret. [[1814|Proximo anno]] in scholam patriam ut magister discipulorum minimorum ingressus est, ubi plus quam duo annos operam servilem<!--drudgery--> patiebatur, quam frustrainvitus perfungebatur.<ref name="Duncan13">[[#Duncan|Duncan (1905)]], 13–14.</ref> Aliae autem exspectationes compensationibus erant. Imprimis [[Antonius Salieri|Salieri]] privatim audiebat, qui musicam Schubert exercitationem plus quam alii magistri adiuvit. Schubert studia sua studia cum Salieri anno [[1817]] confecit.<ref name="Duncan9"/>
Anno [[1814]] Schubert in [[Theresa Grob|Theresam Grob]] incidit, [[supranus|supranum]] et filiam opificis [[sericum|vestium sericarum]] loci. [[Duo]] composuit pro eius voce carmina (''Salve Regina'' et ''Tantum Ergo''), et ea in prima perfunctione eius primae missae (D. 105) mense Septembri<ref>Erich Benedikt, "Notizen zu Schuberts Messen: Mit neuem Uraufführungsdatum der Messe in F-Dur," ''Österreichische Musikzeitschrift'' 52(1-2/1997):64.</ref> [[1814]] perfuncta est.<ref name="Duncan13"/> Schubert eam in [[matrimonium]] ducere habuit, sed ei obstitit [[lex]] nuptialis<!-- marriage consent law--> anni [[1815]],<ref name="SteblinMarry">[[#SteblinCM|Steblin]]</ref> quae sponsum poposcit monstrare se [[familia]]m [[pecunia]] sustinere posse.<ref name="GibbsLife39">[[#GibbsLife|Gibbs (2000)]], 39.</ref> Novembri [[1816]], loco optato [[Aemona]]e in [[urbs|urbe]] non impetrato, Schubert Henrico fratri Theresae congeriem carminum misit, quae familia usque ad [[saeculum 20|saeculum vicensimum]] retinuit.<ref name="Newbould64">[[#Newbould|Newbould (1999)]], 64.</ref>
Unus ex uberrimis annis Schubertianis fuit [[1815]], cum plus quam 20 000 [[mensura (musica)|mensuras]]<!--bars--> musicae componeret, quarum plus quam dimidium pro [[orchestra]] fuerunt, inter quas [[novem]] opera ecclesiastica, una [[symphonia]], et circa 140 [[Lied]]er.<ref name="Newbould40">[[#Newbould|Newbould (1999)]], 40.</ref> Eodem anno, in [[Anselmus Hüttenbrenner|Anselmum Hüttenbrenner]] et [[Franciscus von Schober|Franciscum von Schober]] incidit, qui ipso vivo amici perpetuo fuerint. [[Ioannes Mayrhofer]], alius amicus, ei a Spaun [[1814]] commendatus est.<ref name="CambridgeCompanion108">[[#CambridgeCompanion|Gibbs (1997)]], 108.</ref> [[Maynard Solomon]], [[musicologia|musicologus]] [[Civitates Foederatae|Americanus]], subiecit viros ad se Schubert amatorie attraxisse,<ref>Maynard Solomon, "Franz Schubert and the peacocks of [[Benvenuto Cellini]], ''19th-Century Music'' 12(1989):193–206.</ref> sed alii eruditi hanc propositionem summo studio reiecerunt.<ref>"Schubert: Music, Sexuality, Culture," ''19th-Century Music'' 17(1993):3–101.</ref> [[Rita Steblin]], [[musicologia|musicologa]] et [[mulier]] rerum Schubertianarum perita, adseruit eum "mulieres venari."<ref>Rita Steblin, "The Peacock's Tale: Schubert's Sexuality Reconsidered," ''19th-Century Music'' 17(1993):5–33; Rita Steblin, ''Babette und Therese Kunz: neue Forschungen zum Freundeskreis um Franz Schubert und Leopold Kupelwieser'' (Vindobonae: Vom Pasqualatihaus, 1996), ISBN/ISMN: 3901254161; Rita Steblin, "Schubert’s 'Nina' and the True Peacocks," ''The Musical Times'' 138(1997):13–19; Rita Steblin, ''Die Unsinnsgesellschaft: Franz Schubert, Leopold Kupelwieser und ihr Freundeskreis'' (Böhlau, 1998), ISBN 3205988205; Rita Steblin, "Schubert’s Problematic Relationship with Johann Mayrhofer: New Documentary Evidence," in ''Essays on Music and Culture in Honor of Herbert Kellman,'' ed. Barbara Haggh (Lutetiae: Minerve, 2001), 465–495; Rita Steblin, "Schubert’s Pepi: His Love Affair with the Chambermaid Josepha Pöcklhofer and Her Surprising Fate," ''The Musical Times'' (2008):47–69.</ref>
|
