|
[[Fasciculus:Franz Schubert by Wilhelm August Rieder 1875.jpg|thumb|''Franz Schubert.'' Tabula a [[Gulielmus Augustus Rieder|Gulielmo Augusto Rieder]] [[oleum|oleo]] anno [[1875]] picta, ex suo adumbratione [[hydrochroma]]tibus anno [[1825]] facta.]]
[[Fasciculus:Franz Schubert Signature.svg|thumb|Signum manuale.]]
'''Franciscus Petrus Schubert''' ([[Theodisce]] ''Franz Peter Schubert''), usitate '''Franciscus Schubert''' dictus ([[31 Ianuarii]] [[1797]]–[[19 Novembris]] [[1828]]), fuit [[compositor]] et [[poeta]] [[Austria]]cus. Per aetatem brevem, triginta duo annos tantum, ille quidem [[musicus]] fecundissimus circa 600 [[Lied]]er, novem [[symphonia]]s (inter quas "[[Symphonia No. 8 (Schubert)|Symphonia Imperfecta]]"), [[musica liturgica|musicam liturgicam]], [[opera]]s, musicam [[ludus scaenicus|scaenicam]]<!--incidental m.--> composuit, cum magno musicae [[musica camerata|cameratae]] et musicae pro [[clavile|clavili]] solo corpore. Aestimatio eius artificii ipso [[vita|vivo]] fuit parva, sed studium eius operum [[decennium|decenniis]] post [[mors|mortem]] magnopere crevit. [[Franciscus Liszt]], [[Robertus Schumann]], [[Ioannes Brahms]], [[Felix Mendelssohn]], et alii eius opera invenerunt et adiuverunt [[saeculum 19|saeculo undevicensimo]]. Hodie, Schubert videtur [[unus]] e summis Aetatis [[Aetas Romantica|Romanticae]] in musica adiutoribus, manetque unus ex compositoribus saepissime auditis.
==Vita==
===Ortus, pueritia, educatio===
Natus est Schubert [[Alsergrund#District sections|Himmelpfortgrund]] in vico in [[Alsergrund]], [[Vindobona]]e, die [[31 Ianuarii]] [[1797]]. [[Pater]], Franciscus Theodorus Schubert, [[filius]] [[paganus|pagani]]<!--peasant--> [[Moravia]]ni, [[schola|magister scholae]] paroechialis; [[mater]], Elisabeth (Vietz), filia opificisartificis [[claustrum (ianua)|claustrorumclaustrarii]]<!--?locksmith--> [[Silesia|Silesici]] fuit, quae ante [[nuptiae|nuptias]] ancilla in [[familia]] Vindobonensi laboraverat. Ex [[liberi]]s Francisci Theodori (inter quos nothus anno [[1783]] natus),<ref>Rita Steblin, "Franz Schubert: das dreizehnte Kind," ''Wiener Geschichtsblätter'' 3/2001:245–265.</ref> [[novem]] [[infantulus|infantuli]] mortui, [[quinque]] superfuerunt. Pater fuit notissimus praeceptor, et eius [[schola]] [[Lichtental]] in vico, in parte [[Alsergrund|districtus noni]] Vindobonae, satis frequentata est.<ref name="KreissleWilber2">[[#Wilberforce|Wilberforce (1866)]], p. 2 "the school was much frequented."</ref> Quamquam [[musicus]] non professionalis vel bene notus, filium elementa [[musica]]e docuit.<ref name="Duncan3">[[#Duncan|Duncan (1905)]], p. 3.</ref>
[[Fasciculus:Wien Geburtshaus Franz Schubert.jpg|thumb|left|175px|[[Domus]] qua Schubert natus est, hodie [[Alsergrund#District sections|Nussdorfer Strasse]] 54, in districtu 9o [[Vindobona]]e.]]
===Magister in schola patria===
[[Fasciculus:Saeulengasse4.jpg|thumb|Domus in ''Säulengasse'' (Vindobonae), ubi Schubert habitavit.]]
<!-- {{Audire
|header=[[Mass No. 2 (Schubert)|Missa 2]] in G, D. 167
|filename=Schubert-mass in g. 1. kyrie.ogg|title=Kyrie.|description=|format=[[Ogg]]
|filename2=Schubert-mass in g. 2. gloria.ogg|title2=Gloria.|description2=|format2=[[Ogg]]
|filename3=Schubert-mass in g. 3. credo.ogg|title3=Credo.|description3=|format3=[[Ogg]]
|filename4=Schubert-mass in g. 4. sanctus.ogg|title4=Sanctus.|description4=|format4=[[Ogg]]
|filename5=Schubert-mass in g. 5. benedictus.ogg|title5=Benedictus.|description5=|format5=[[Ogg]]
|filename6=Schubert-mass in g. 6. agnus dei.ogg|title6=Agnus Dei.|description6=Perfunctio a [[Massachusetts Institute of Technology|MIT]] Concert Choir|format6=[[Ogg]]
}} -->
Anno [[1813]] exeunte, a Stadtkonvikt discessit, domumque rediit ut in Normalhauptschule operam daret ut [[schola|magister]] fieret. [[1814|Proximo anno]] in scholam patriam ut magister discipulorum minimorum ingressus est, ubi plus quam duo annos operam servilem<!--drudgery--> patiebatur, quam frustra perfungebatur.<ref name="Duncan13">[[#Duncan|Duncan (1905)]], 13–14.</ref> Aliae autem exspectationes compensationibus erant. Imprimis [[Antonius Salieri|Salieri]] privatim audiebat, qui musicam Schubert exercitationem plus quam alii magistri adiuvit. Schubert sua studia cum Salieri anno [[1817]] confecit.<ref name="Duncan9"/>
Primum carmen nomine "Schäfers Klagelied" (lamentatio pastoris) ab ipso composito die [[28 Februarii]] anno [[1819]] in oeco deversorii "Zum Römischen Kaiser" praesentavit. [[Aestas|Aestate]] eiusdem anni una cum Vogl in [[Austria Superior]]e in commeatu fuit. Autumno tria carmina ad [[Ioannes Volfgangus Goethius|Goethium]] misit, frustra tamen, quoad notum.
<!--PLUS IN EN:
{{Audire|header=The ''Wanderer Fantasy'' D. 760|help=no
|filename=Franz Schubert - fantasy in c major op.15 d.760 'wanderer' - i. allegro con fuoco.ogg|title=I. Allegro con fuoco|description=|format=[[ogg]]
|filename2=Franz Schubert - fantasy in c major op.15 d.760 'wanderer' - ii. adagio.ogg|title2=II. Adagio|description2=|format2=[[ogg]]
|filename3=Franz Schubert - fantasy in c major op.15 d.760 'wanderer' - iii. presto.ogg|title3=III. Presto|description3=|format3=[[ogg]]
|filename4=Franz Schubert - fantasy in c major op.15 d.760 'wanderer' - iv. allegro.ogg|title4=IV. Allegro|description4=Perfunctio a Daniele Blanch. Gratias [http://musopen.com Musopen]|format4=[[ogg]]
}}
{{Audire|header=[[Schubert's last sonatas#Sonata in B-flat maior, D. 960|Piano sonata in B{{music|flat}}, D. 960]] (1828 composita)
|description|a Randolpho Hokanson canta
|filename=Schubert - Piano Sonatas - 5 Moderato.ogg|title=1. Molto moderato|description=|format=[[Ogg]]
|filename2=Schubert - Piano Sonatas - 6 Andante.ogg|title2=2. Andante sostenuto|description2=|format2=[[Ogg]]
|filename3=Schubert - Piano Sonatas - 7 Scherzo.ogg|title3=3. Scherzo. Allegro vivace con delicatezza|description3=|format3=[[Ogg]]
|filename4=Schubert - Piano Sonatas - 8 Allegro.ogg|title4=4. Allegro, ma non troppo|description4=Perfunctio Randolphi Hokanson|format4=[[Ogg]]
}}
{{Audire|help=no|filename=Ellens_dritter_Gesang.ogg|title=Ellens dritter Gesang (Ave Maria), D. 839|description=Perfunctio Dorotheae Fayne (vox) et Uwe Streibel (piano)|format=[[Ogg]]}}
{{Audire|help=no|filename=Schubert- Impromptu B-flat.ogg|title=Impromptu in B{{music|flat}} D. 935, numerus 3|description = Hoc [[Impromptus (Schubert)|Impromptu]] est thema et variationes in thema ex ''[[Rosamunde]]'' conditum. Perfunctio Randolphi Hokanson.|pos=left|format = [[Ogg]]}}
{{Audire|help=no|header=The ''[[Arpeggione Sonata]]'', D. 821
|filename=Schubert - Arpeggione Sonata - 1. Allegro Moderato.ogg|title=I. Allegro Moderato|description=|format=[[ogg]]
|filename2=Schubert - Arpeggione Sonata - 2. Adagio and 3. Allegretto.ogg|title2=2. Adagio and 3. Allegretto|description2=Perfunctio Hans Goldstein (cello) et Clinton Adams (piano)|format2=[[ogg]]
}} -->
===Anni maturitatis===
| 