Content deleted Content added
No edit summary
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.2
 
(7 intermediate revisions by 3 users not shown)
Linea 1:
{{L1}}
{{Capsa urbis Vicidata}}
{{Municipium Italiae
[[Fasciculus:Chieti001.jpg|thumb|Conspectus Teatis]]
|NomenLatinum= Teate
|NominaLatinaAlia=
|GenetivusNominis= Teatis
|NomenItalianum=Chieti
|NomenLinguaLoci=Chijtë
|LinguaLoci=Dialectus aprutinus
|NomenLingua2Loci=Θεάτη
|Lingua2Loci=[[Lingua Graeca antiqua|Graece]]
|NomenLingua3Loci=
|Lingua3Loci=
|Insigne=Chieti-Stemma.png
|Vexillum=Flag of Chieti.svg
|SiglaRegionis=ABR
|SiglaProvinciae=CH
|Imago=Chieti001.jpg
|InscriptioImaginis=Conspectus Teatis
|GradusLatitudinis=42
|MinutaLatitudinis=21
|SecundaLatitudinis=0
|GradusLongitudinis=14
|MinutaLongitudinis=10
|SecundaLongitudinis=0
|Altitudo=330
|Area=58
|NumerusIncolarum=52 218
|DiesCensusIncolarum=2015
|SpissitudoIncolarum=865
|Vici=[[Villa Soccetum]], ''Bascelli, Buonconsiglio-Fontanella, Carabba, Colle Marcone, Crocifisso, De Laurentis Vallelunga, Fonte Cruciani, Iachini, La Torre, San Martino, San Salvatore, Santa Barbara, Santa Filomena, Selvaiezzi, Vacrone Cascini, Vacrone Colle San Paolo, Vacrone Villa Cisterna, Vallepara, Villa Obletter, Villa Reale''
|MunicipiaProxima=[[Aternum]] ([[Provincia Aternensis|PE]]), [[Bucclanicum]], [[Casalis Incontrada]], [[Cepagattum]] ([[Provincia Aternensis|PE]]), [[Franca Villa (Aprutium)|Franca Villa]], [[Furca Bobolina]], [[Manuppellum]], olim [[Pollitium]] ([[Provincia Aternensis|PE]]), [[Ripa (Aprutium)|Ripa]], [[Roxianus]] ([[Provincia Aternensis|PE]]), [[Turris Vetus]]
|NumerusCursualis=66100
|PraefixumTelephonicum=0871
|ISTAT=069022
|NumerusTributarius=C632
|NomenIncolarum=Teatini, Theatini
|Patronus=[[Sanctus Iustinus]]
|DiesSollemnis=[[11 Maii]]
|PaginaInterretialis=http://www.comunechieti.com/
}}
'''Teate'''<ref>[[Silius Italicus|Sil.]] ''[[Punica (Silius Italicus)|Pun.]]'' 8.521;[[Statius|Stat.]] ''[[Silvae]]'' 4.4.85.</ref><ref>{{Castiglioni}}}</ref> ([[Lingua Italiana|Italiane]]: ''[[:it:Chieti|Chieti]]'') est [[Urbes Italiae|urbs]] [[Italia]]e et [[Commune Italiae|municipium]], circiter 52&thinsp;220<ref>[[ISTAT]], December [[2015]]</ref> incolarum, in [[Regio Italiae|Regione]] [[Aprutium|Aprutio]] sita et caput [[Provincia Teatina|Provinciae Teatinae]]. Incolae ''Teatini''<ref>[[Gaius Plinius Secundus|Plin.]] ''[[Naturalis historia (Plinius)|Nat.]]'' 3.106.</ref> appellantur.
 
Vetus urbs in colle [[Mons Fiscellus|montem Fiscellum]] prospicienti aedificata est, nova autem urbs in planitie iuxta [[via Tiburtina Valeria|viam Tiburtinam Valeriam]] conglobatur. Urbis [[medium aevum|mediaevalis]] vici antiqui, quos nove aedificiorum recentior conglomeratio absorbuit, etiamnum distingui possunt ob collocationem reliquaque mediaevalium viarum, portarum urbis, moenium atque [[ecclesia]]rum.
 
== Insigne ==
<gallery>
Fasciculus:Corona di città.svg|''[[Urbs Italiae]]''
</gallery>
 
===Sententia urbis===
Sententia urbis est: ''TEATE REGIA METROPOLIS UTRIUSQUE APRUTINAE PROVINCIAE PRINCEPS''. [[Ordo Theatinorum]] pro urbe hac nominatus est.
 
Line 49 ⟶ 18:
 
== Geographia ==
Haec antiqua urbs est sita in colle, qui, 330 metra altus, [[Aternus|Piscarius fluvio]] et ''Alento'' continetur. Locus Teatis secundus est, quia est proximus [[Mare Hadriaticum|Hadriacum]], ''Majella'' montem, [[Fiscellus mons|Fiscellum montem]] et multas vias [[Italia media|Italiae mediae]]; in summo colle potis est cerni splendida loca. Hodie Teate divisum est in partes duas, quarum una appellatur Altum Teate (''Chieti Alta''), alia ''Chieti Scalo''. Altum Teate est urbis antiquior pars, in qua sunt [[ruina]], vetera aedificia et [[ecclesia|ecclesiae]]e. Autem ''Chieti Scalo'', quod in plano situm est, [[Universitas Gabriel D'Annunzio|Universitatis Gabriel d'Annunzio]] et multarum [[taberna|tabernarum]]rum sedes est. Haec Teatis pars [[ferrivia]], [[Aternus|Aterno]] et [[via Tiburtina]] secatur. Viae ferriviaque Teatem et [[Aternum]] iungunt. [[Universitas|Universitate]] multi discipuli in Teate habitant, sed precipue in ''Chieti Scalo''.
 
== Oeconomia ==
In Teatis [[ager|agris]] coluntur cerealia, [[olus]], [[tabacum]], [[olea|oleae]]e [[vitis vinifera|vitesque]], quibus illustria [[vinum|vina]] nascuntur. Vicesimo seculo [[industria|industriae]]e natae sunt; eae fabricant [[cibus|cibos]], machinamenta, [[charta|chartam]]m et alia bona. Praeterea Teate multarum [[taberna (commercium)|tabernarum]], [[hospitium|hospitiorum]], [[stadium|stadi]] Angelini, [[trames televisionis|televisionis tramitis]] (''Rete 8''), [[universitas|universitatis]], [[tribunal|tribunalis]]is, [[schola|scholarum]]rum, [[nosocomium|nosocomiorum]], [[museum|museorum]] [[Teate (provincia)|provinciaeque]] sedes est.
 
== Historia ==
=== De originibus mythi ===
Teate concelebrat [[Mythologia|mythologicum]] conditorem [[Achilles|Achillem]], neque id difficulter intellegitur ab insigni, quod Achillem equitantem ostendit, quamvis id simuletur cum insignis persona similior [[galea]] loricaque mediaevali [[eques|equiti]] quam [[Graecia|Graeco]] [[Heros|heroi]] sit. Tradunt Achillem urbem condidisse, eam ''Theate'' ad nomen [[Thetis|Thetidis]] matris commemorandum appellantem. Praeter hunc [[Mythus originum|mythum fundamentorum]], unde nomen ''Teate'' deducatur, obscurum est: [[Strabo]] scripsit Teate ab [[Arcadia|Arcadibus]] conditum esse nomine ''Thegeate'' ([[Lingua Graeca antiqua|Graece]] {{polytonic|Θηγεάτη}}); fortasse autem nomen verbo [[Lingua Marrucina|linguae Marrucinae]] (una ex [[Linguae Oscoumbricae|linguis Oscoumbricis]]) ''touta'' vel ''tuta'' nectitur, quod 'populus' significat<ref>Quo ad vim verbi ''touta'' confer [[Studium Generale Civitatis Perusii|Universitatis Perusiae]] [http://95.110.202.188/pdf/9788854826717.pdf ''Annales'']{{Nexus deficitur|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, volumen XXXV, pp. 129 et sequentibus</ref>. Fuit quidem Teate una ex urbibus maximis [[Marrucini|Marrucinorum]], antiquus bellicosusque [[Index populorum Italicorum antiquorum|populus Italicus]], qui urbem condidisse traduntur.
 
=== De Teate aevo Romano ===
Line 67 ⟶ 36:
 
=== De Teate Medio Aevo ===
Post casum [[Imperium Romanum|Imperii Romani]] ([[476]]) Teate a [[Visigothae|Visigothis]] [[Heruli|Herulisque]]sque vastatum est, et postea iterum aedificatum atque auctum a [[Langobardi]]s: quamvis non longius caput regionis, tamen [[Medium Aevum|Medio Aevo]] Aprutinarum urbium princeps mansit. Namque [[Longobardi]] Teate gastaldatum fecit, sed postea [[Pippinus III|Pippinus Brevis]] devastavit et [[Beneventum|Beneventi]] Ducatus per duo saecula in sua potestate habuit. Capta a [[Normanni|Normannis]]s, urbs rursus crevit et gravis civitas fuit sub [[stirps Waiblingensium|stirpis Waiblingensium]] imperio. Anno 1094 [[Aprutium|Aprutii]] caput factum est a [[Robertus Guiscardus|Roberto de Altavilla]] et anno 1097 in Teate [[Urbanus II]] [[prima expeditio sacra|primam expeditionem sacram]] praedicavit. Nam [[scutum]] cum [[crux (forma)|cruce]], quod Teatis signum erat, [[expeditio sacra|expeditiones sacras]] indicabat. Anno 1195 [[Henricus VI]] Teatis Bartholomeo episcopo multas terra concessit. Quamvis [[Innocentius IV]] beneficia in Teate conferret, urbs [[Sicilia|Siciliae]]e regno fidelis et Teatis Simon dux [[Suebia|Suebiae]]e Corradini amicus carus fuit. Sub imperio Andegavensis stirpis [[Corona Aragoniae|Coronaeque Aragoniae]] Teate, quod ''Regia Metropolis utriusque Aprutinae Provinciae Princeps'' erat, auctum est.
 
=== De Teate Novo Aevo ===
Anno 1539 in Teate Alexander Valignani, praeclarus [[Christianitas|christianus]] [[missionarius]] [[Asia|Asiae]]e, natus est. In [[India]], in [[Iaponia]] et in [[Sinae (regio)|Sina]] [[evangelium]] praedicavit, [[Macaum|Macaonis]] portum administravit et Sinensis primam universitatem instituit.
 
== Teatini praeclari ==
Line 81 ⟶ 50:
* [[Loris Franciscus Capovilla]]
* [[Bruno Forte]]
 
=== Mortui ===
 
== Administratio urbis ==
Line 92 ⟶ 59:
 
=== Cathedralis Sancti Iustinii ===
Verisimile est patroni Sancti Iustinii cathedralem [[saeculum 8|saeculo octavo]] constitutum et a [[Pippinus III|Pippino Brevi]] devastatum esse. Sunt studiosi qui dicant subter aedificio Romana vestigia esse. Anno 840 ecclesia refecta, anno 1069 [[episcopus]] Attone I eam iterum consecravit et [[crypta|cryptam]]m construxit. Saeculo quarto decimo altae [[campanarium|sacrae turris]] tria tabulata aedificata sunt.
 
=== Theatrum Marrucinum ===
Line 105 ⟶ 72:
== Fractiones, vici et loci in municipio ==
=== Fractiones ===
* [[Villa Soccetum]], (hodie ([[Lingua Italiana|Italiane]]): ''[[:it:Brecciarola|Brecciarola]]''), vicus occidentalis.
''Bascelli, Buonconsiglio-Fontanella, Carabba, Colle Marcone, Crocifisso, De Laurentis Vallelunga, Fonte Cruciani, Iachini, La Torre, San Martino, San Salvatore, Santa Barbara, Santa Filomena, Selvaiezzi, Vacrone Cascini, Vacrone Colle San Paolo, Vacrone Villa Cisterna, Vallepara, Villa Obletter, Villa Reale''.
 
Line 112 ⟶ 79:
 
== Municipia finitima ==
{{Div col|cols=2}}
* [[Aternum]] ([[Provincia Aternensis|PE]]),
* [[Bucclanicum]],
Line 122 ⟶ 90:
* [[Roxianus]] ([[Provincia Aternensis|PE]])
* [[Turris Vetus]].
{{div col end}}
 
== Notae ==
<div class="references-small"><references /></div>
 
== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Chieti|Teate}}
{{Fontes geographici}}
* [http://www.comune.chieti.it/ Situs publicus] {{Ling|Lingua Italiana{{!}}Italiane}}
 
Line 133 ⟶ 103:
<gallery>
Imago:Chieti kirche 01.jpg|Turris cathedralis [[Sanctus Iustinus|Sancto Iustino]] dicatae
Imago:Chieti-San kircheDomenico- 2002-by-RaBoe-02.jpg|Ecclesia [[Sanctus Dominicus|Sancti Dominici]]
Imago:Chieti002.jpg|Rus Teatinum
Imago:Map of comune of Chieti (province of Chieti, region Abruzzo, Italy).svg|Fines Municipii Theatini in Provincia Theatina.
Fasciculus:Corona di città.svg|''[[Urbs Italiae]]''
</gallery>
 
{{Urbes qui sunt capita provinciarum Italicarum}}
 
 
{{urbs-stipula}}
 
[[Categoria:Teate|! ]]