Vicipaedia

Quantum redactiones paginae "Helvetia" differant

Browse history interactively
← Differentia superior
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Tags: Recensio mobilis Recensio in situ mobili
de historia Helvetiae et neutralitate
 
(21 intermediate revisions by 14 users not shown)
Linea 1:
{{L}}
{{Capsa civitatis Vicidata}}
{{data nationis|
'''Helvetia''',<ref>"Helvetia": ita [[Latine]] in [[nota postalica|notis postalicis]] legitur.</ref> rite '''Confoederatio Helvetica,''' ergo [[siglum]] usitatum '''CH,''' est [[civitas sui iuris]] in [[continens|continente]] [[Europa]] ad coniunctionem [[Europa Occidentalis|Europae Occidentalis]], [[Europa Media|Europae Mediae]], et [[Europa Meridiana|Europae Meridianae]] sita.<ref>Aliquot [[Definitio|definitiones]] obtinentur. Vide commentarium de "[[Geographia Helvetiae]]."</ref><ref>Berner et Berner 2012.</ref> Cuius [[rectio]] est [[respublica foederalis]] in [[canto]]nibus viginti sex consistens, [[auctoritas|auctoritatibus]] foederalibus [[Berna (urbs)|Bernae]] in [[urbs|urbe]] constitutis.<ref>Berna urbs foederalis usitate appellatur ([[Theodisce]] ''Bundesstadt,'' [[Francogallice]] ''ville fédérale,'' [[Italice]] ''città federale'') appellatur. Helveticae autem [[lex|leges]] [[caput (urbs)|caput]] per se non nominant, sed [[parlamentum]] et administratio foederalis Bernae patent, cum [[iudicium|iudicia]] foederalia vim in aliis urbibus habent.</ref> Helvetia [[mare]] non attingit, sed a [[Germania]] a [[septentrio]]nibus, [[Francia]] ab [[occidens|occidente]], [[Italia]] a [[meridies|meridie]], denique [[Austria]] et [[Lichtenstenum|Lichtensteno]] ab [[oriens|oriente]] finitur. [[Geographia|Geographice]] dividitur inter [[Planities Helvetica|Planitiem Helveticam]] et [[Alpes Helvetica|Alpes Helveticas]] et [[Iura (mons)|Iuram]], quae [[regio]]nes [[area (geometria)|aream]] 41&thinsp;285 [[chiliometrum quadratum|chiliometrorum quadratorum]] et aream [[terra|terrestrem]] 39&thinsp;997 chiliometrorum quadratorum una habent. Quamquam [[alpes]] maiorum civitatis partem continent, [[homines Helvetici]], 8.5 fere [[millio]]nes, plerumque in [[planities|planitie]] [[habitatio|habitant]], ubi maximae urbes locique [[oeconomia|oeconomici]] patent, inter quas [[Turicum]] (urbs maxima), [[Genava]], et [[Basilia]]. In quibus urbibus sunt sedes [[FIFA]], secunda a maxima officina [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], maximum [[aedificium]] [[Argentaria Compositionum Internationalium|Argentariae Compositionum Internationalium]], et praesidia aliarum [[organizatio]]num internationalium. Principales [[aeroportus]] Helvetici in his urbibus inveniuntur.
genitivus=Helvetiae|
nomen_locale=Confoederatio Helvetica<br />Schweizerische Eidgenossenschaft<br />Confédération suisse<br />Confederazione Svizzera<br />Confederaziun svizra|
imago_vexilli=Flag of Switzerland (Pantone).svg|
imago_insignis=Coat of Arms of Switzerland (Pantone).svg|
sententia= Unus pro omnibus, omnes pro uno|
imago_tabulae=Europe location CHE.png
|forma_administrationis = [[Respublica foederalis]]
|linguae_sollemnes=[[lingua Germanica|Germanica]], [[lingua Francogallica|Francogallica]], [[lingua Italiana|Italiana]], [[Lingua Raetoromanica|Raetoromanica]]|
|nomen_gent=Helvetius
|adiectivum=Helveticus
|hymnus_nationalis=[[Psalmus Helveticus]]|
titulus_ducis=[[Praesides Confederationis Helveticae|Praeses]]|
nomen_ducis=[[Ueli Maurer]] ([[2017]])|
caput=[[Berna (urbs)|Berna]]|
situs_capitis=46° 57′ Sept., 7° 27′ Ort.|
urbs_maxima=[[Turicum]]|
status_magnitudinis=132.|
ordo_magnitudinis=1 E10|
magnitudo=41 285|
aquapercentum=4.2%|
numerus_incolarum_anno=31 Decembris 2011|
status_numeri_incolarum=92|
numerus_incolarum= 7 954 700|
densitas_incolarum=193|
PDB_anno=2003|
PDB_status=35.|
PDB=$233 milliarda|
PDBpercapita=$30 186|
PDBpercapitastatus=8.|
nummus=[[Francus Helveticus]]|
numminota=CHF|
potestatisgenus=[[Independentia|Libertas]]|
eventacondita=- Declarata<br />—Agnita<br />Status foederalis|
diescondita=[[Foedus Pactum Helveticum]]<br />[[1 Augusti]] [[1291]]<br />[[24 Octobris]] [[1648]]<br />[[1848]]|
circulustemporalis=[[Tempus Europaeum Centrale|TEC]]|
tuc_differentia=+1|
circulustemporalis_HAE=[[Tempus Aestivale Europaeum Centrale|TÆEC]]|
tuc_differentia_HAE=+2|
praefixum=41|
cctld=ch|
postscripta=}}
 
Cantones Helveticae [[lingua]], [[institutum|institutis]], [[lex|legibus]], [[religio]]nibus inter se differunt. Quamquam omnes vicinae terrae ad [[Unio Europaea|Unionem Europaeam]] pertinent,<ref>Germania, Italia, Francia ab initio Unionis anno [[1957]], et Austria ab anno [[1995]].</ref> Helvetii illam accedere usque ad praesentem diem noluerunt. Re politica, Helvetia civitas [[neutralitas|neutralitatis]] est, tamen die [[10 Septembris]] [[2002]], [[Nationes Unitae]] participare per [[comitia]]m decrevit.
'''Helvetia''',<ref>"Helvetia": ita Latine in notis postaliciis legitur</ref> sive '''Confoederatio Helvetica,'''<ref>Ergo siglum usitatum '''CH.'''</ref> est [[respublica foederalis]], quae in pagis vel [[canto]]nibus sex et viginti consistit. [[Civitas sui iuris|Civitas Helvetia]] in [[continens|continente]] [[Europa]] sita est,<ref>In [[Europa Occidentalis|Europa Occidentali]] aut [[Europa Media]], secundum definitionem. Vide [[Geographia Helvetiae|Geographiam Helvetiae]].</ref> ubi [[Germania]]m a [[septentrio]]ne, [[Francia]]m ab [[occidens|occidente]], [[Italia]]m a [[meridies|meridie]], denique [[Austria]]m et [[Lichtensteinum]] ab [[oriens|oriente]] attingit. Sedes auctoritatum foederalium est [[Berna (urbs)|Berna urbs]].
 
[[Iura (mons)|Iura]] [[mons|iugum montis]] etiam in Helvetia est. In [[alpes|Alpibus]] Helveticis fontes inveniuntur, ex quibus [[Rhenus]] et [[Rhodanus]] profluunt. [[Urbs]] maxima est [[Turicum (urbs)|Turicum]], dein [[Genava (urbs)|Genava]].
 
Cantones omnes [[lingua]], [[institutum|institutis]], [[lex|legibus]], [[religio]]nibus inter se differunt. Quamquam omnes vicinae terrae ad [[Unio Europaea|Unionem Europaeam]] pertinent,<ref>Germania, Italia, Francia ab initio Unionis anno [[1957]], et Austria ab anno [[1995]].</ref> Helvetii illam accedere usque ad praesentem diem noluerunt. Re politica, Helvetia civitas [[neutralitas|neutralitatis]] est, tamen die [[10 Septembris]] [[2002]], [[Nationes Unitae]] participare decrevit per [[comitia]]m.
 
== Geographia ==
Helvetiae tres [[regio]]nes [[natura]]les sunt: pars medioaustralis altos montes [[Alpes]] continet, in parva parte boreoccidentali mons continuus [[Iura (mons)|Iura]] appellatus surgit, et intra montes est regio aequior [[silva|silvis]] et [[lacus|lacubus]] contecta, nam Helvetia terra uberibus fecunda [[aqua|aquis]] est. HicEx permultiIura Helvetiiprofluunt [[habitatio|habitantRhenus]] et [[Rhodanus]].
 
=== FluminaMaxima flumina ===
{{div col|32}}
* [[Abrinca (flumen)|Arola]]
* [[Aenus]]
Line 64 ⟶ 20:
 
=== Lacus ===
{{div col|32}}
* [[Ceresium]]
* [[Lacus Bodamicus]]
Line 83 ⟶ 39:
 
== Historia ==
{{Vide etiam|Historia Helvetiae}}
Helvetia condita est confoederatio per [[Foedus Pactum Helveticum]] anno [[1291]] a pagis [[Urania (pagus)|Urania]], [[Suitia]], et [[Subsilvania]]. Iam anno [[1332]] [[Lucerna (pagus)|Lucerna]] se ad Helvetiam iunxit, postea alii pagi idem fecerunt, et anno [[1513]] Confoederatio a [[tredecim]] pagi constituta est.
[[Fasciculus:Theater Kaiseraugst.jpg|thumb|upright=1|[[Augusta Raurica]] (prope [[Basilia]]m), a [[Lucius Munatius Plancus|Lucio Munatio Planco]] anno [[44 a.C.n.]] ducta, fuit prima [[colonia]] Romana ad [[Rhenus|Rhenum]] condita, et nunc inter [[situs archaeologicus|situs archaeologicos]] in Helvetia maximi momenti est.<ref>[http://www.swissinfo.ch/eng/swissinfo.html?siteSect=108&sid=6054935&cKey=1126454871000 "Switzerland's Roman heritage comes to life,"] apud swissinfo.ch.</ref>]]
[[Fasciculus:Old Swiss Confederation.jpg|thumb|upright=1|Vetus Confoederatio Helvetica ab anno [[1291]] (atro[[viridis]]) ad [[saeculum 16|saeculum sextum decimum]] (viridis pallidus) et eius socii ([[caeruleus]]). Aliis [[color]]ibus videntur [[territorium|territoria]] subiecta.]]
Helvetia condita est con[[foederatio]] per [[Foedus Pactum Helveticum]] anno [[1291]] a pagis [[Urania (pagus)|Urania]], [[Suitia]], et [[Subsilvania]]. Iam anno [[1332]] [[Lucerna (pagus)|Lucerna]] se ad Helvetiam iunxit, postea alii pagi idem fecerunt, et anno [[1513]] Confoederatio a [[tredecim]] pagi constituta est.
 
Post cladem [[Marinianum|Mariniani]] apud [[Mediolanum]] contra [[rex|regem]] [[Francia]]e [[Franciscus I (rex Franciae)|Franciscum I]] die [[13 Septembris|13]]–[[14 Septembris]] [[1515]] pagi Helvetiae semper [[neutralitas|neutri]] faverunt.
 
Inter [[saeculum 16|saeculum sextum decimum]], pagi Helvetiae in [[duo|duas]] partes discesserunt. Pagi [[rus|ruris]] fidem [[Ecclesia Catholica|Ecclesiae Catholicae Romanae]] plerumque servaverunt; alii pagi [[emendatio Ecclesiae|Emendationem Ecclesiae]] acceperunt. Etiam [[bellum|bella]] inter pagi fuerunt. Multi praeclari reformatores Ecclesiae in urbibus Helvetiae vixerunt, e.g. [[Henricus Bullingerus]], [[Ioannes Calvinus]], [[Guilielmus Farel]], [[Uldrychus Zwingli]].
Line 99 ⟶ 58:
== Institutiones ==
[[Fasciculus:Karte Kantone der Schweiz farbig 1996.png|thumb|Pagi Helvetiae.]]
Facultas legum ferendarum ad [[Consilium Nationale]], ex ducentis legatis populi compositum, atque ad [[Consilium Civitatum]], ex quadraginta sex [[senator]]ibus compositum, pertinet. Unicuique pago duo senatores et legati pro incolis sunt.
 
[[Consilium Foederale Helvetiae|Consilium Foederale]], quod e septem hominibus constat, administrationem Helvetiae gerit. Unus consiliariorum foederalium praesis potestatem tempore dumtaxat annuam habet (vide [[Index Consiliariorum Foederalium|Indicem Consiliariorum Foederalium]]).
Line 133 ⟶ 92:
{{div col end}}
 
=== UrbesPagi et cantonesurbes eorum ===
{| class="wikitable sortable"
{{div col|4}}
!Abbr.
* [[Abbatis cella (urbs)|Abbatis cella]]
!Insigne pagi
* [[Acaunus]]
!Pagus
* [[Ad Fines]]
!Nomen pagi vulgare
* [[Aravia]]
!Urbs princeps
* [[Arbor Felix]]
!Nomen urbis vulgare
* [[Arni]]
|-
* [[Augusta Raurica]]
!ZH
* [[Aventicum]]
![[File:Wappen Zürich matt.svg|30px]]
* [[Basilia (urbs)|Basilia]]
* |[[BernaTuricensis (urbspagus)|BernaTuricensis]]
|Zürich
* [[Bilitio]]
|[[Turicum (urbs)|Turicum]]
* [[Bremogartum]]
|Zürich
* [[Bruga]]
|-
* [[Curia Raetorum]]
!BE
* [[Friburgum (urbs)|Friburgum]]
![[File:Wappen Bern matt.svg|30px]]
* [[Genava (urbs)|Genava]]
|[[Berna (pagus)|Berna]]
* [[Hermetschwil-Staffeln|Herimutsvilla et Stafflae]]
|Bern
* [[Lausonium]]
* |[[LeucaBerna fortis(urbs)|Berna]]
|Bern
* [[Locarnum]]
|-
* [[Lucerna (urbs)|Lucerna]]
!LU
* [[Luganum]]
![[File:Wappen Luzern matt.svg|30px]]
* [[Mendricus]]
* |[[NovicastrumLucerna (urbspagus)|NovicastrumLucerna]]
|Luzern
* [[Octodurus]]<ref>Cfr. {{LHH|2732|Martigny|from=Q68956}}</ref>
|[[Lucerna (urbs)|Lucerna]]
* [[Paternacus]] (''Payerne'')
|Luzern
* [[Pratobornum]]
|-
* [[Pulliacum (pagus)|Pulliacum]]
!UR
* [[Quintus (pagus)|Quintus]] (''Quinten'')
![[File:Wappen Uri matt.svg|30px]]
* [[Quartus (pagus)|Quartus]] (''Quarten'')
* |[[SanctogallumUrania (urbspagus)|SanctogallumUrania]]
|Uri
* [[Scafusa (urbs)|Scafusa]]
|[[Altdorf (Helvetia)|Altdorfium]]
* [[Sedunum]]
|Altdorf
* [[Senegaunis]]
|-
* [[Solodurum (urbs)|Solodurum]]
!SZ
* [[Suitius (urbs)|Suitius]]
![[File:Wappen des Kantons Schwyz.svg|30px]]
* [[Tertia (pagus)|Tertia]] (''Unterterzen/ Oberterzen'')
|[[Suitia]]
* [[Tugium (urbs)|Tugium]]
|Schwyz
* [[Turicum (urbs)|Turicum]]
|[[Suitius (urbs)|Suitius]]
* [[Vicus Subinates]]
|Schwyz
* [[Vindonissa]]
|-
* [[Vitudurum]]
!OW
* [[Viviscum]]
![[File:Wappen Obwalden matt.svg|30px]]
{{div col end}}
|[[Subsilvania superior|Subsilvania Superior]]
|Obwalden
|''[[Sarnen]]''
|Sarnen
|-
!NW
![[File:Wappen Nidwalden matt.svg|30px]]
|[[Subsilvania inferior|Subsilvania Inferior]]
|Nidwalden
|[[Tannis]]
|Stans
|-
!GL
![[File:Wappen Glarus matt.svg|30px]]
|[[Glarona (pagus)|Glarona]]
|Glaris
|[[Glarona (urbs)|Glarona]]
|Glaris
|-
!ZG
![[File:Wappen Zug matt.svg|30px]]
|[[Tugium (pagus)|Tugium]]
|Zug
|[[Tugium (urbs)|Tugium]]
|Zug
|-
!FR
![[File:Wappen Freiburg matt.svg|30px]]
|[[Friburgensis (pagus)|Friburgensis]]
|Freiburg
|[[Friburgum Nuithonum]]
|Freiburg
|-
!SO
![[File:Wappen Solothurn matt.svg|30px]]
|[[Solodurum (pagus)|Solodurum]]
|Solothurn
|[[Solodurum (urbs)|Solodurum]]
|Solothurn
|-
!BS
![[File:Wappen Basel-Stadt matt.svg|30px]]
|[[Pagus Basilea Urbs|Basilea Urbs]]
|Basel-Stadt
|[[Basilea]]
|Basel
|-
!BL
![[File:Coat of arms of Kanton Basel-Landschaft.svg|30px]]
|[[Pagus Basilea rus|Basilea Rus]]
|Basel-Landschaft
|[[Laucostabulum]]
|Liestal
|-
!SH
![[File:Wappen Schaffhausen matt.svg|30px]]
|[[Scafusa (pagus)|Scafusa]]
|Schaffhausen
|[[Scafusa (urbs)|Scafusa]]
|Schaffhausen
|-
!AR
![[File:Wappen Appenzell Ausserrhoden matt.svg|30px]]
|[[Abbatis Cella Exterior]]
|Appenzell Ausserrhoden
|''[[Herinisauva]]''
|Herisau
|-
!AI
![[File:Wappen Appenzell Innerrhoden matt.svg|30px]]
|[[Abbatis Cella Interior]]
|Appenzell Innerrhoden
|[[Abbatis cella (urbs)|Abbatis Cella]]
|Appenzell
|-
!SG
![[File:Coat of arms of canton of St. Gallen.svg|30px]]
|[[Sanctogallum (pagus)|Sanctogallum]]
|St. Gallen
|[[Sanctogallum (urbs)|Sanctogallum]]
|St. Gallen
|-
!GR
![[File:CHE Graubünden COA.svg|30px]]
|[[Grisonia]]
|Grischun
|[[Curia Raetorum]]
|Cuira
|-
!AG
![[File:Wappen Aargau matt.svg|30px]]
|[[Argovia]]
|Aargau
|[[Aravia]]
|Aarau
|-
!TG
![[File:Wappen Thurgau matt.svg|30px]]
|[[Turgovia]]
|Thurgau
|[[Frauenfelda|Ginaepedium]]
|Frauenfeld
|-
!TI
![[File:Wappen Tessin matt.svg|30px]]
|[[Pagus Ticinensis|Ticinensis]]
|Ticino
|[[Bilitio]]
|Bellinzona
|-
!VD
![[File:Wappen Waadt matt.svg|30px]]
|[[Valdensis (pagus)|Valdensis]]
|Vaud
|[[Lausanna]]
|Lausanne
|-
!VS
![[File:Wappen Wallis matt.svg|30px]]
|[[Valesia]]
|Valais
|[[Sedunum]]
|Sion
|-
!NE
![[File:Wappen Neuenburg matt.svg|30px]]
|[[Novicastrum (pagus)|Novicastrum]]
|Neuchâtel
|[[Novicastrum (urbs)|Novicastrum]]
|Neuchâtel
|-
!GE
![[File:Wappen Genf matt.svg|30px]]
|[[Genava (pagus)|Genava]]
|Genève
|[[Genava (urbs)|Genava]]
|Genève
|-
!JU
![[File:Wappen Jura matt.svg|30px]]
|[[Iura (pagus Helvetiae)|Iura]]
|Jura
|[[Delemons]]
|Delémont
|}
 
== Sermones publici ==
Line 247 ⟶ 351:
{{NexInt}}
* [[Consociatio Europaea liberi commercii]]
* [[Historia Helvetiae]]
* [[Porta Alpina]]
* [[Raeti]]
Line 254 ⟶ 359:
 
== Bibliographia ==
*Berner, Elizabeth, et Robert A. Berner. [[2012]]. ''Global Environment: Water, Air, and Geochemical Cycles.'' Ed. secunda. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-4276-6. [https://books.google.com/books?id=bRDbbGQP0xgC&pg=PA194 Google Books.]
* Church, Clive H. [[2004]]. ''The Politics and Government of Switzerland.'' Londinii: Palgrave Macmillan. ISBN 0-333-69277-2.
* Dalton, O. M. [[1927]]. ''The History of the Franks, by Gregory of Tours.'' Oxoniae: The Clarendon Press.
* Fahrni, Dieter. [[2003]]. ''An Outline History of Switzerland: From the Origins to the Present Day''. Ed. 8a, augmentata. Turici: Pro Helvetia. ISBN 3-908102-61-8.
* ''Historical Dictionary of Switzerland.'' [[2002]]–.
* Vatter, Adrian. [[2014]]. ''Das politische System der Schweiz.'' [Publica Helveticae Ratio.] Studienkurs Politikwissenschaft. Baden Baden: UTB Verlag. ISBN  978-3-8252-4011-0. [https://www.nomos-shop.de/nomos/titel/das-politische-system-der-schweiz-id-86747/ Edito interretialis.]{{Nexus deficit|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* von Matt, Peter. [[2012]]. ''Das Kalb vor der Gotthardpost: Zur Literatur und Politik in der Schweiz.'' Monaci: Carl Hanser Verlag. ISBN 978-3-446-23880-0.
 
== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Switzerland|Helvetiam}}
{{Grc|Ἑλουηττία}}
{{Fontes geographici}}
* [http://www.admin.ch/ Pagina publica Confoederationis]
* [https://www.admin.ch/gov/de/start/bundesrat/geschichte-des-bundesrats/schweizer-landeshymne.html Hymnus nationalis]
 
{{Europa}}
{{Capsae collectae|{{PAGENAME}}Helvetia|politica|{{Praesides Confoederationis Helveticae}}{{Cancellarii Foederales Helvetiae}}{{Conciliarii a rebus externis Helvetici}}}}
{{Capsae collectae|{{PAGENAME}}|geographica|{{Helvetia}}}}
{{1000 paginae}}
{{Myrias|Geographia}}
 
{{Capsae collectae|Helvetia|geographica|{{Helvetia}}}}
[[Categoria:Europa Occidentalis]]
[[Categoria:Helvetia|!]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
[[Categoria:Condita 1291]]
[[Categoria:RespublicaeEuropa FoederalesMedia]]
[[Categoria:Europa Occidentalis]]
[[Categoria:Helvetia|!]]
[[Categoria:Helvetii]]
[[Categoria:Respublicae Foederales]]
{{1000 paginae}}
{{Myrias|Geographia}}
Receptum de "https://la.wikipedia.org/wiki/Helvetia"