Quantum redactiones paginae "Chios" differant

Browse history interactively

← Differentia superior

Content deleted Content added

VisualWikitext

Emendatio ex 11:00, 13 Iunii 2019 recensere Marcus Terentius Bibliophilus (disputatio \| conlationes) Magistratus 78 271 edits →Cives praeclari ← Differentia superior		Redactio novissime (die 7 Octobris 2023, hora 04:45) facta recensere abrogare InternetArchiveBot (disputatio \| conlationes) 31 513 edits Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
(9 intermediate revisions by 4 users not shown)
Linea 1: {{L1}} {{Videdis\|Chios (discretiva)}} {{Capsa urbis Vicidata}} ~~{{Callicratis demus Graeciae~~ ~~\| lat_deg = 38~~ ~~\| lat_min = 24~~ ~~\| lon_deg = 26~~ ~~\| lon_min = 10~~ ~~\| position = right~~ ~~\| nomenlatinum = Chios~~ ~~\| nomengraecum = Δήμος Χίου~~ ~~\| genetivum = Chii~~ ~~\| ablativum = [[Aegaeum Boreale (regio Graeciae)\|Aegaeo Boreali]]~~ ~~\| civitas = Graecia~~ ~~\| regio = [[Aegaeum Boreale (regio Graeciae)\|Aegaeum Boreale]]~~ ~~\| unitas regionalis = [[Chios (regionalis unitas)\|Chios]]~~ ~~\| area = 842.54~~ ~~\| incolae = 51773~~ ~~\| spissitudo =~~ \| census = 2010<ref>Numerus incolarum, ut invenitur in [http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf Libello Callicratis] a ministerio rerum domesticarum Graeciae mense Maio anno 2010 edito (Neograece).</ref> ~~\| sedes = Chios (urbs)~~ ~~\| pagina interretialis = www.chios.gr/~~ ~~\| situs-regio = 2011 Dimos Chiou.png~~ }} '''Chios''' ([[Graece]] {{Polytonic\|Χίος}}) est insula [[Graecia]]e in [[Mare Aegaeum\|mari Aegaeo]] iuxta litus [[Turcia]]e sita et ab anno [[2011]] [[demus]] regionis [[Aegaeum Boreale (regio Graeciae)\|Aegaei Borealis]]. Una cum insulis [[Psara]], [[Oenussae\|Oenussis]] et nonnullis insulis minoribus (non habitatis) in [[Chios (regionalis unitas)\|unitate Chia regionali]] (Περιφερειακή Ενότητα Χίου) coniuncta est. Insulae sunt 51 773 incolae (2010). Locus medius insulae est [[Chios (urbs)\|urbs homonyma]] 23 779 incolarum (status 2001). Line 28 ⟶ 8: == Geographia == [[Fasciculus:Chios_NASA_satellite_image.jpg\|thumb\|left\|Insula Chios a caelo visa]] Insula in Aegaeo mari orientali prope litora [[Asia Minor\|Asiae Minoris]] sita forma fere lunata est. Area insulae est 842 km², 51km in longitudinem et a septentrionibus 29km in maximam latitudinem patet, cum minima latitudo in insula media est 13 km. Ambitu quinta est insularum Graeciae, decima [[Mare Mediterraneum\|Maris Mediterranei]]. A [[paeninsula]] [[Erythrae (Ionia)\|Erythraea]] (hodie [[Turcice]] Çeşme Yarımadası) 7-13 km distat. Insulae [[Oenussae]] Chio litori fere duo chiliometris praeiacent. [[Psara]] a Chio fere 20 km ab occidente, [[Lesbos]] 48 km a septentrionibus et [[Icaria]] 58 km in meridiem versus sitae sunt. Insula maxima ex parte est montuosa, iugo trans longitudinem surrecto, ex quo in septentrionalibus insulae partibus [[Pelinaeum\|montes Pelinaei]] pluries super 1000 m surgunt, summus eorum mons nomine Propheta Elias (Προφήτης Ηλίας) apicem 1297 metrorum assequitur. Chio mediae ac meridianae colles sunt, qui 400 m non superant, praeterea quaedam planities. In insula non sunt flumina, ambitus litorum est 213 km. Insula ob loca amoena, sed etiam temperati [[Clima mediterraneum\|climatis mediterranei]] causa nota est, cui sunt mites hiemes et calidae aestates raris pluviis. Tum venti a septentrionibus flare solent et [[temperatura]] inter 28-29 °C versatur. == Historia == Line 39 ⟶ 19: === Mythologia et praehistoria === Reperta [[archaeologia\|archaeologica]] Chium insulam iam a 5000 annis habitatam esse demonstrant. [[Mythologia Graeca]] primum regem [[Oenopion]]em ([[Graece]] Οἰνοπίων) novit, qui filius [[Bacchus\|Bacchi]] cum [[Ariadne]] fuisset. === Aetas Graeca antiqua === Chios fuit inter duodecim [[polis\|civitates]], quae [[commune consilium Ionium]] condiderunt.<ref>[[Herodotus]]: [[Historiae]] 1.142 et [[Vitruvius]]: [[De architectura (Vitruvius)\|De architectura]] 4.1.4</ref> Iam [[saculum 7 a.C.n.\|saeculo septimo a.C.n.]] nummos [[sphinx\|sphinge]] signatos percutere coepit, quem usum per paene 900 retinuit. [[Saeculum 6 a.C.n.\|Saeculo sexto a.C.n.]] constitutionem assumpsit illi [[Solon]]is Atheniensis similem<ref>Murray, Oswyn (1993). Early Greece (2. ed.). Londinii. p. 188. ISBN 0006862497.</ref>, quae postea in formas [[democratia\|democraticas]] evoluta est. Circa annum [[512 a.C.n.]] Chios in potestatem [[regnum Persarum\|regni Persarum]] venit. Persis pugnis [[Pugna Salaminia\|Salamina]] [[Pugna apud Plataeas\|~~Plataeensi~~Plataeensique]]~~que~~ victis insula se [[Foedus Delium\|Foederi Delio]] adiunxit naves pro pecunia praebens. [[Necropolis]] immensa urbis Chii demonstrat numerum incolarum saeculo quinto exeunte 120000 superavisse (qui est paene triplus numerus hodiernus), quorum maxima pars in sive circa urbem vixit.<ref>Merouses, Nikos Chios. Physico periballon & catoecese apo te neolithice epoche mechri to telos tes archaeotetas. (Chios. Ambitus naturalis et habitatio ab aetate Neolithica usque ad finem antiquitatis) cap. 5, sect. 3. Papyros, 2002</ref> Anno [[412 a.C.n.]] [[Bellum Peloponnesiacum\|bello Peloponnesiaco]] Chios a Foedere Delio defecit<ref>[[Thucydides]] VIII.6-10 et 15-24</ref>; ab [[Athenae\|Atheniensibus]] obsessa<ref>[[Thucydides]] VIII.38 et 40 et 55.2-3</ref>, anno posteriore autem a [[Sparta\|Lacedaemoniis]] liberata est. [[Saeculum 4 a.C.n.\|Saeculo quarto a.C.n.]] Chios primo rursus cum Athenis foederata, deinde civitas libera fuit, donec [[Macedonia antiqua\|Macedonia]] totam Graeciam in potestatem suam redegit. === Aetas ~~Hellenestica~~Hellenistica === Tempore [[Hellenismus\|hellenistico]] Chios scholae [[Ars rhetorica\|rhetoricae]], quam [[Isocrates]] condiderat, locum dabat, inter cuius discipulus fuit [[Theopompus]] historicus. Eadem aetate insula maximam vini Graeci copiam, quod ab Atheniensibus (et postea a Romanis) laudatum est (vide [[Vinum Chium]]), exportavit. [[Amphora]]e sphinge uvisque signatae paene in omnibus regionibus, cum quibus Graeci negotia fecerunt, reppertae sunt.<ref>Hugh Johnson (1989), Vintage: The Story of Wine, p. 41. Simon and Schuster</ref> Line 58 ⟶ 38: Chios pars [[Imperium Romanum\|Imperii Romani]] et postea [[Imperium Romanum Orientale\|byzantini]] remansit usque ad [[quarta expeditio sacra\|quartam expeditionem sacram]] anno [[1204]]. Hoc temporis spatio pluribus [[terrae motus\|terrae motibus]] conquassata est. [[Saeculum 13\|Saeculo XIII]] dominatores variabant, annis [[1304]]–[[1329]] et [[1346]]–[[1566]] Chios erat colonia [[Genua\|Genuensium]], qui numero incolarum bellis maxime minuito potestatem facile obtinuerunt. Cum autem imprimis mercandi cupidi essent, incolis plenam [[libertas religionis\|religionis libertatem]] concesserunt. Ita dicionem facile obtinuerunt; ultimis decennis quidem [[sultanus\|sultanis]] [[Imperium Ottomanicum\|Ottomanicis]] tributa solvere debuerunt. [[Fasciculus:Insularium Illustratum (Additional MS 15760, f.35r).jpeg\|thumb\|Chios in ''Insularium Illustrato'' [[Henricus Martellus\|Henrici Martelli Germani]]]] === Novum Aevum === Anno [[1566]] insula copiis Ottomanicis occupata et usque ad annum [[1912]] pars [[Imperium Ottomanicum\|Imperii Ottomanici]] manebat. Chios erat admodum dives ac frequens incolis, qui praecipus [[mastiche]] colenda vixerunt. A [[Phanariotae\|Phanariotis]] administrata et [[Feudum]] femininum sultanae privilegiis gaudebat. [[Bellum rerum novarum Graecum\|Bello rerum novarum Graeco]] (1821–1829) autem die [[11 Aprilis]] anno [[1822]] maxima 120000 incolarum pars a copiis Ottomanicis fugata, in servitutem redacta aut interfecta est,<ref>[https://web.archive.org/web/20080804040759/http://www.greece.org:8080/opencms/opencms/HEC_Projects/Genocide/el/2_Events/ Res in generis Graecae occidione gestae]</ref> postquam Graeci seditiosi conati sunt insulam occupare. Sunt, qui 40000 mortuos fuisse aestiment.<ref>Vide commentationem a Rosemarie Noack in diario "Die Zeit" anno [[1993]] publicatam</ref> Hoc "crimen Turcicum" totam [[Europa]]m commovebat. Nota facta est illa imago [[Eugenius Delacroix\|Eugenii Delacroix]] "trucidationem Chiam" demonstrans. Die [[3 Aprilis]] anno [[1881]] [[terrae motus]] delevit, quod steterat et iterum multa milia incolarum necavit. Anno [[1912]] exercitus [[Graecia\|Graecus]] insulam expugnavit. [[Pax Londinii (1913)\|Pace Londinii]] (1913) insulam partem Graeciae remanere agnovit. [[Bellum Orbis Terrarum Secundum\|Bello Orbis Terrarum Secundo]] Chios a [[Germania\|Germanis]] occupata est. Line 68 ⟶ 49: == Visu digna == * Monasterium [[Nea Mone]] saeculi XI, quod in indice [[UNESCO Mundi Hereditas\|UNESCO Mundi Hereditatis]] est. * [[Castrum]] Chium * Museum Byzantinum * Museum Archaeologicum * [[Spelunca]] prope Sykias sita (nota ob [[stalactites]] [[stalagmites]]que) * Mare circam insulam ad demergendum aptissimum est. * "Vici mastiches" (Μαστιχοχώρια) Pyrgi, Olympi et alii, in quibus domus exteriores arte "Sgraffito" dicta pictae sunt. == Varia == * Multi Chii insulam reliquerunt et sedes sive in magnis urbibus Graeciae sive in exteris collocaverunt, ut puta in [[Londinium\|Londinio]], [[Novum Eboracum\|Novo Eboraco]] et in [[Australia]]. * Navigatores negiotiatorii insulam semper frequentabant. Ex eis mercibus, quae exportabantur, [[mastiche]] habet primum locum, sed est conspicua etiam mercatura [[oliva]]rum, [[ficus carica\|ficorum]], [[vinum\|vini]] et quamvis minoris copiae [[Cerasus (pomum)\|cerasorum]]. == Cives praeclari == * Fortasse [[Homerus]], auctor [[Ilias\|Iliadis]] et [[Odyssea]]e, ut quidem incolae volebant<ref>{{Strabo}} XIV.1.35</ref>. At multae aliae civitates poetam vindicabant. * [[Nessas Chius]], philosophus praesocraticus * [[Theocritus Chius]] (saec. IV a.C.n.), rhetor et sophista Line 91 ⟶ 72: == Notae == ~~<div class="references-small">~~<references /~~></div~~> == Fontes antiqui == [[Pausanias]], libro septimo [[Descriptio Graeciae\|Descriptionis Graeciae]] IV.7-10. {{Strabo}} XIV.1.35 == Bibliographia == Line 102 ⟶ 84: * [http://www.chios.com/de Chios.com: Scitu digna de Chio] (variis linguis) * [http://www.fragrant-chios.com/de/ Insula Chios] {{Ling\|Theodisce}} * [https://web.archive.org/web/20100510090547/http://www.photopassport.gr/index_189.html Chios visa ab caelo] * [https://web.archive.org/web/20120414163320/http://www.mychios.com/ Pinacotheca] [[Categoria:Chios\|! ]]▼ ▲[[Categoria:Chios\|!]] [[Categoria:Demi Graeciae]] [[Categoria:Aegaeum Boreale]]