Res publicae maritimae
Res publicae maritimae (lingua Italica Repubbliche marinare) praecipue fuerunt quatuor rei publicae Italicae—Venetia, Genua, Pisae, Amalphia—quae medio aevo imperium mari maius quam terra habebant. In aliis maritimis respublicas fuerunt Ancona, Caieta et Ragusium.
Respublica Veneta, omnium potentissima, ut Serenissima diceretur, Langobardiam orientem et litus Hadriaticum orientale (praesertim Dalmatiam et plures insulas) praeter Venetiam tenebat, sed totum mare internum dominabatur; Respublica Genuensis, Superba appellata, Corsicam ac Sardiniam praeter Liguriam (cuius caput scilicet Genua); Respublica Pisana Baleares et insulas alias, sed in Tuscia non valuit territorii maioris quam provinciae Pisanae potiri; Respublica Amalphitana, post Venetianam antiquissima, partem orae maritimae Campanae, cui Amalphia resque publica nomen dederunt.