Imperium iudiciale Hispaniae

Potestas iudicialis imperium est, a civitate institutum, ut iudicaret et faceret efficere iudicatum per instructos praeclaros et ad hoc paratos. In Hispania huic imperio iudiciali instructi iudices et magistratus sunt, qui iustitiam in curiis et tribunalibus tradunt. Illi, solum, capacitatem habent, ut id imperium exercerent et, pro maiore singularitate, aliae res cognitae per curias in quattor ordines divisae, qui sunt: ordo civilis, ordo poenalis, ordo contentiosus-administrativus, ordo socialis.

Haec commentatio vicificanda est ut rationibus qualitatis propositis obtemperet.

Quapropter rogamus ut corrigas, praecipue introductionem, formam, nexusque extra et intra Vicipaediam.

-3 (maximum dubium) Latinitas huius rei maxime dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.

Praeter iurisdictionem saepe iudices primae instantiae acta publica suscipiunt, ubi personarum status civilis (nomen, cognomen, genus, et cetera) inscribuntur.

Iurisdictio

Primum, verbi significatio

Potestas, quam iudices et tribunales, ut iudicaret et faceret efficere iudicatum, habent.
Territorium, ubi iudex facultates suas gerit.
Territorium, ubi iurisdictio patet.

Iurisdictionis proprietates

Libertas: Haec proprietas disponit, ut iudices et magistratus plane liberi essent et solum fidelitatem ad ius et ad legem, hoc est, ad normas, resolutiones et praeceptiones deberent, qui orienationem iuridicam Hispanicam dirigunt. Haec qualitas ad imperium iudiciale ipsum non se applicat, cum legiferus administrativusque inter eos est, relationem cum alteris imperiis habere debent. Ergo organorum iustitiae membri interventiones et rogationes nulli imperii publici nec privati recipere non possunt, ne quidem ipsum imperium iudiciale. Ea nota a latere repugnantiarum regimine fides est^?; praeterea fides est ab interdictionibus, stipendiis, iudicum magistratorumque immunitate. Ea a lege organica imperii iudicialis (Ley Orgánica del Poder Judicial, LOPJ) regulata sunt.
Impartialitas: Ea firmat, ut iudices et magistratus rem iuridicam non cognoscerent, quam inquirere debent, neque ullas partes in lite. Ad confirmandum hunc praeceptum, iudices de re non quaerere possunt et debent. Aliter omnes partes recusationis recursum adversus iudicem aut magistratum interponere possunt. Abstentiae recusationisque rationes, quae sedecim sunt, in articulo 219 legis LOPJ constitutae sunt.
Sententiarum inmutabilitas: Ea ultima nota statuit, ut nulla sententia iudicialis rescindi potest, praeter per superius iudicium.

Principia constitutionalia iurisdictionis

Civitatis monopolium: Iurisdictio solum exerceri potest per organa, quae civitas arbitrat, ut eam exercerent. Numquam aliorum organorum rem competentem ad iurisdictionem censere potest.
Subsidium iurisdictionis: Exercitatio huius potestatis solum per curiis tribunalibus licet.
Unitas iurisdictionalis: Res doctrinalis determinat, ut solum una functio iurisdictionalis esset, et haec per constitutionem et leges omnino recta est.

De reparando damno

Similiter iustitiae administratio aliquando de reparando damno sponsit, qui civitate de reparando damno patrimonii responduntur, vel per iudices et magistratos eosdem, cum damno poenali aut disciplinari.

Ordines

Iam divisio nominata est, quae potestatem iurisdictionalem in quattuor partes sive ordines habet ad disponendum iustitiam. Duo primi gravissimi sunt, ordo civilis et ordo poenalis.

Ordo civilis

Hic ordo ad ius commune et generale patet. In quo ius mercatorium quoque invenire possumus. Normae eius praesertim Codex Civilis (Código Civil, CC), Lex Litium Civilium (Ley de Enjuiciamiento Civil, LEC) et Commercii Codex (Código de Comercio, CCo) sunt. Praeterea CC viam attractivam habet.

Ordo poenalis

In hoc ordine aguntur iudicia delictorum, quae ut actiones criminales in Codice Poenali (Código Penal, CP) inscripta sunt. Hae iudicia a Lege iudiciorum Capitis (Ley de Enjuiciamiento Criminal, LECrim) moderantur.

Ordo contentiosus administrativus

Aemulationes eius ordinis cognoscere de actionibus legalibus contra administrationes operaque sunt, sive per actiones sive per praetermissiones, item dirimentes de damno patrimonii eiusdem. Legislatio Lex Rationis Administratoriae Administrationum Publicae (Ley del Procedimiento Administrativo Común de las Administraciones Públicas, LRJPAC) et Lex Iurisdictionis Contentiosae administrativae (Ley Reguladora de la Jurisdicción Contencioso-Administrativa, LJCA) est.

Ordo laboris

Hic ordo ad omnes actiones iudiciales relatas ad ius laborale patet, ergo lites inter duces operae operariosque. Normae iuridiciales magnae Lex Operariorum (Ley del Estatuto de los Trabajadores, ET) et Lex Iurisdictionis Socialis (Ley Reguladora de la Jurisdicción Social, LJS) sunt.

Personae, quae ad iustititae administrationem laborant

Iudex aut magistratus

Hic est persona competens, quae in regis nomine iudicat. Ius solum in curia aut cum aliis magistratibus in tribunali exercere potest. Ut aliquis iudex aut magistratus fieret, membrum cursus iudicialis esse debet, praeter iudicem pacis. Personae cursus iudicialis, quae per iudicis categoriam intrant, primaevi, Hispani iurisprudentes esse debent, et probationem, quae annis duobus convocatur, superare debent. Item doctrinae praxeosque cursum in schola iudiciali Barcinonensi superare necesse est. Ceterum initio in cursu iudiciali per magistratus categoriam, concursus inter iurisconsultos per munus decem annorum peritos efficitur. Postremo ingressum in cursum iudicialem magistratus Tribunalis Supremi categoriae per concursus inter iurisconsultos advocatosque, qui saltem quindecim annos munus habent, in eodem ordine iurisdictionali, datur. Ascenditur a categoria iudicis ad eam magistratum per antiquitatem reddetur, per probationes, intrare in ramum cursus iudicialis.^?

Iuris peritus administrationis iustitiae

Principale munus harum personarum, quod per examinationem liberam intratur, publicam fidem in curiam et tribunal dare est. Praeterea inter plurissima alia munia, ad illum ordinationem compositionemque officinae iudicialis attinent. Ea munia correcta curiarum tribunalumque confirmat. Cetera corpora, quae officinam iudicialem conformant, sunt: corpus procurationis litis administrationisque, corpus transmissi litis administrationisque, corpus auxilii iudicialis et corpora singularia forensium et toxicorum peritorum.

Moderatio tribunalium

Consilium generale imperii iudicialis

Hoc consilium (Consejo General del Poder Judicial, CGPJ) maximum organum moderationis tribunalium curiarumque hispanicorum, ergo imperii iudicialis est. Id per viginti membros formatur. Decem a Coetu et decem a Senatu eliguntur. Ex viginta membris, qui eliguntur, duodecim iudices magistratusque sunt. Ex eis tres e tribunali Supremo, tres magistratus cum plus quam quinque viginta annorum experientia et sex iudices magistratusque. Alia sex membra iurisperiti cum plus quam quindecem annorum experientia sunt. Secundum dispositionem CGPJ sive in pleno, sive in mandato permanenti, in mandato disclipinae, in mandato rerum oeconomicorum, sive in mandato aequitatis convenit. Quaeque funcionamiento compositionemque habent.^? Praeses tribunalis supremi consilium generale imperii iudicialis quoque praesidet.

Organa moderationis interioris

Item diversa tribunalia organa moderationis interioris habent. Ea curiae moderationis tribunalis supremi, audientia patria et tribunalia superiora iustitiae sunt. Etiam praesidentes tribunalium dictorum et praesidentes audientiarum provincialium facultatem habent. Postremo iudices decani et iudicum coetus imperium in conveniente ambitu ostentant.

Definiens plantae iudicialis

Generaliter dispositio iustitiae in factionibus iudicialibus, provinciis, Societatibus Autonomis et ad civitatem dividitur, item in quattuor ordines. Diversae factiones iudiciales. qui eam conformant, tribunalium curiarumque sedes, quoque alteri aspectus structurae Imperii Iudicialis in lege 38/1998, 28 Decembris, dispositionis plantaeque iudicialis, qui saepe recognoscitur, quinque quoque anno, definitur.

Ordo civilis

Curia Pacis: Municipia, quae caput factionis iudicialis non sunt, curiam pacis habent, organum unae personae, cuius dux munera finitissima habet et frequenter in municipio legitur. Se pertinet noscere^? causas minores quam nonaginta euro.

Articulus 99 legis LOPJ.

Curia primae postulationis institutionisque: Haec curia, quae unam personam habet, prima postulatio in ordine civili, sedem propagationemque caput factionis iudicialis habet. Normaliter primum gradum rei civilis noscit. Suscipit has res:

Actiones de iurisdictione voluntaria,
Actiones legales adversus sententias curiarum pacis,
Disputatio potestatis inter has curias,
Munera matricis civilis.

Articulus 84 legis LOPJ.

Curia mercatoria: organum iudiciale unae personae, cuius propagatio provincia est. Exsistunt una vel plures curiae in eodem capite. Huic curiae attribuuntur:

Cognitio de certaminibus,
Statuere rerum mercatoriorum.
In Lucento solum lites notae Unionis Europaea noscunt. Hoc iurisdictionem patriam de hac re confert.

Articulus 86 legis LOPJ.

Curia violentiae adversus feminas: Cum una persona patetque factionem iudicialem. Potestas eius est cognitio delictorum levium ex violentia facta in feminas et decretum de iure ex tutela ad victimas generis violentiae.

Articulus 87 ex LOPJ.

Audientia Provincialis: Tribunal collectum est cuius iurisdictio provincia est, quam nomen accipit. Partitur in partes, et unam aut magis harum partium in alio ad provinciae caput municipio instituere poterit. Noscit de his rebus:

Recursus adversus sententias organorum minorum, praeter certaminibus.
Disputatio potestatis inter provinciae curias.
Recusatio magistratorum suorum.
In Lucento, secunda postulatio Tribunalis de signis notisque Unionis Europaea.

Articulus 80 legis LOPJ.

Tribunal Superior Iustitiae: Hoc tribunal in collegium adscriptum propagationem iurisdictionis ad Societatem Autonomam terminat. Curia civilis ad poenalis in hoc tribunale adiuncta est. Tamen curiam civilem cognitionem de posteris rebus habet:

De recursibus supplicandis in ambitu suo, cum de iure civili sive forali sive speciali ex Societate Autonoma atque haec potestas Lege Autonomiae legitur.
De recursibus recognoscendis ex sententiis praescriptis Societatis iurisdictionis organis.
Fulcri inquisitionisque munia ac ex omnibus nationibus altera.
De actionibus praestationis civilis adversum aforatos Societatis, scilicet praesidens, consilii moderationis membra et membra ex Societatis organo ad faciendum leges.
De maioris partis praestatione civili aut omnibus ex Audientia Provinciali.
De disputatione potestatis inter Societatis Autonomae curias et tribunala.

Articulus 70 ex LOPJ.

Tribunal Supremum: organum iurisdictionis maioris gradus ex nostro imperato iuridico. Sedem Matriti habet atque propagationem ad omne territorium patrium. Quattor curias, qui ordines iuridicos conformant, habet. Quinta curia super militari re est. In ordine civili potestas de his rebus habet:

Actiones civiles contra consortem reginam aut reginae consortem, regem aut reginam qui abdicaverit, et principem Asturiae consortisque.
Recursus supplicationis et recognitionis et alterorum singularium instituti per legem.
Actiones per facta ut in munium usu fecissent adversus multas dignitates civitatis.

Articulus 53 legis LOPJ.

Ordo poenalis

In lite poenalis duae pars sunt. Prima pars institutio, ubi possibile delictum se explorat, secunda iudicans, ubi verbis litem invenimus. Quaeque pars organo diverso feritur.

Curia Pacis: in ordo poenalis munia iudicialia ex praeciptione attinet.

Curia primae postulationis institutionisque: has attributiones habet:

Institutio ex causis per delictum, extra ad mulierem faciuntur.
Noscens decernensque ex delictis levibus, praeter antecedens exceptio.

Curia Violentiae Feminaerum: est potestas in ordo poenali:

Institutio ex criminibus, abortionibus, vulnerationibus, delictis contra sexum indemnem et alteris si violentiam supra feminam concurreret.
Noscens ex delictis adversus iura officiaque familiaria.
Institutio ex delictis frangendo de mensuras cautelares, tamquam iussus ex tutela ad victimam.
Statuere iussus ex tutela ad victimam generis violentiae.
Institutio et decretum delictorum levium si victima generis violentia passa est.

Curia Centralis Institutionis: Hoc organum ex una tantum persona constans Matriti sedem habet atque iurisdictionem ad Hispaniae patet. Eius res sunt:

Ordinare causas quarum instructio ad salam poenalem ex Audientia Nationali vel ad Curiam Centralem Poenalem per legem pertinet.
Tramitem facere ex iussis Europaeis Instructione Morae Deditionisque atque Cessionis.

Articulus 88 legis LOPJ.

Curia Poenalis: Curia, ergo ex una tantum persona constans, cuius spatium provincia est. Sedes in provinciae caput, tametsi diversas curias poenales in uno vel diversis factionibus iudicialibus habere possunt. Potestas:

Instructio delictorum iam erudita a institutionis curiis.
Exsecutio ex sententiis decretis a institutionibus curiis.
Actiones ex decomiso autonomo qui ad iurisdictionis territorium suum patet.

Articulus 89 bis legis LOPJ.

Curia Centralis Poenalis: Organum ex una tantum persona constans cum sede Matriti competensque in Hispaniae territorio. Eius res sunt:

Instructio factorum criminalium, quae gravitatem impeditumque habent, cum res Audientiae Nationalis est. Ea facta criminalia sunt:

Delicta contra Regem Reginamque, consortem, successores, membra civitatis organorum atque rem publicam.
Delicta per criminales de pecunia, de tarjeta vel de bancario cheque.
Fraudationes qui periculum civitatis oeconomiae sunt.
Mercedem faciens ex droga, alimenti fraudatio vel medicamenta a criminale facti.
Delicta facta extra Hispaniae territorium quae potestatem iustitiae nationalis habent.

Exsecutio sententiae decretae a Curia Centrali Institutionis.
Ratio ex decomiso autonomo.

Articulus 89 bis 3 legis LOPJ.

Curia ex Vigilantia Penitentiali: organum iurisdictionis, quod unam personam habet, cuius potestas ad provinciam, in cuius capite sedem habet, patet. Munia eius sunt:

Prospicere in confectione poenae rei.
Alia munera in relatione cum perfectione constitutionis penitentialis auxiliique inter Europeas auctoritates.

Articuli 94 et 95 legis LOPJ.

Curia Centralis ex Vigilantia Penitentiali: Curia ex una tantum persona constans cum sede Matriti et cum potestate in tota Hispania. Ipsa munia quas curiae ex vigilantia penitentiali habet sed supra sententias ex Audientia Patria Curiisque Centralibus Poenalibius.

Articulus 94.4 legis LOPJ.

Curia Natu Minoris: Organum iudiciale est ex una tantum persona constans, cum potestate in provincia sedesque in eius capita est, qui cognoscens supra delictorum factorum per minores inter quattordecim duodevigintique annos iurisdictionem habet. Aliquando usque ad viginti unum. Itaque eorum praestationem civilem dirimunt.

Articuli 96 et 97 legis LOPJ.

Curia Centralis Minorum: Iurisdictionem in tota Hispania, sedem Matriti, et cognitionem de terroris delictis atque constitutiones criminales cum minoribus habet.

Articulus 96.2 legis LOPJ.

Audientia Provinciae: tribunal in collegium adscriptum cum sede in provinciae capite est et potestatem in eius territorio habet. Attributiones sui sunt:

Cognitio ex recursibus adversus poenalis institutionisque curias, curias violentiae supra feminam, curias ex vigilantia penitentiali atque curias minorum.
Decomiso autónomo.
Consilium de potestatis disputatione inter curias ex eius ordine in provincia.
Dirimere de magistratorum recusatione ex provinciae curiis.

Simul, tribunal ex Jurato in Audientia Provinciae includitur. Regulatur Lege Organica Tribunali ex Jurato (LOTJ) et magistratum, qui litem praesidet, atque novem cives habet. Lites valde definitae a LOTJ decernunt.

Tribunal Superior Iustitiae: tribunal in collegium est, qui iurisdictionem in tota Civitate Autonoma habet. Noscit de his materiis:

Instructio de delictis factis a iudicibus magistratibusque in sui muneris exercitatione. Quoque a alteris officiis praevisis in Autonomiae lege.
Consilium ex appellationibus adversum Audientiae Provinciae sententias atque de potestatis disputationibus inter Civitatis Autonomae curias tribunaliaque.
Decomiso autónomo.

Audientia Patria: hoc tribunal ad collegium adscriptum sedem Matriti habet et potestas ad Hispaniae civitatem patet. Potestas eius est:

Instructio eorundem delictorum quam Curia Centralis Poenalis poenale supra nono annis.
Acuens rationis descriptarum in Unionis Europaeae pactis.
Decernere de recursibus adversum curias centrales.
Altera munia.

Tribunal Supremum: est tribunal ad collegium adscriptum cum sede Matriti, qui in totis ordinibus noscit, et in poenali has materias:

Recursus de supplicationibus, recognitionibus et alteris singularibus.
Institutio instructioque ex causis contra officia descripta in ordine civili, in ipso tribunale (vid. 6) et Audientiae Patriae magistratus et tribunala superioria iustititae.

Ordo contentiosus administratious

Curia contentiosi administrativi: organum ex una tantum persona constans cum sede potestateque in provincia. Lites eius sunt:

Cognoscens de recursibus contra administrationis actos.
Licentia dare ad intrandum in domo cum esxecutio ineluctabilis per administrationem est.

Curia Centralis Contentiosi Administrativi: curia centralis cuius munia sunt:

Recursus contra administrationis actos qui veniunt a auctoritatibus vel organis cum civitatis potestate.
Recursus de dissolutione ex rei publicae factionibus.
Recursus de intelectuali proprietate.

Tribunal Superior Iustitiae: in ordine contentioso administrativi has attributiones habet:

Cognoscens in una actione adversum actos resolutionesque ex civitatis autonomae administratione.
Recursus contra tribunalis oeconomici-administrativi resolutiones.
In secunda actione, decernere ex recursibus adversum curias contentiosi administrativi atque recursibus sententiae factae ab eis.

Audientia Patria: in hoc ordine noscet has materias:

Recursus contra actos ex Ministris Civitatisque Notariis.
Recursus contra actos ex Criminalis Oeconomiae Vium Vigilantiae Consilio.
Recursus restituentes contra resolutiones ex Curiis Centralibus Contentiosi Administrativi atque disputatio potestatis de hos.

Tribunal Supremum: hoc tribunal in ordo contentiosus administrationis decernit de his recursibus:

Adversum gubernationis, CGPJ, Coetus Senatusque et alterorum organorum actos.
Supplicationis et recognitionis.

Ordo laboris

Curia laboris: curia ex una tantum persona constat, sedem et potestatem in provincia habet. Ex recursibus naturalibus de laborali re noscit.

Tribunal superius iustitiae: in laboris ordine decernit de:

Litibus de materiis qui pertinent ad operarios atque operis duces et qui superiores quam provinciae in propagatione sunt.
Recursibus adversus resolutiones ex curiis laboris.
Materiis ex concursibus de labore (hispanice: Expediente de Regulación de Empleo, ERE)
Potestatis disputationibus ex curias in Societate Autonoma.

Audientia patria: tamquam organum iudiciale ex labore, lex ea dat hanc potestatem:

Decernere de litibus de refutatione ex laboris pacta.
Dirimere in conflictu collectivo apto superiore in Societate Autonoma.

Tribunal supremum: recursus ex supplicatione, recognitione et alteris extraordinariis decernit.