Quantum redactiones paginae "Lingua Latina" differant

# Accentus in penultima syllaba cadit cum dictum solum duas syllabas habet, aut cum vocalis penultimus est longus, aut cum duo consonantes vocalem penultimum sequuntur;

# Accentus aliter in antepenultima syllaba cadit.

# primum [[subiectum (grammatica generalis)|subiectum]]: ''nomen'' aut ''pronomen'' casu nominativo a nominibus adiectivis et nominibus casu genetivo descriptum,

# deinde [[praedicatum]]: ''verbum coniugatum'' subiectum describens, ei praefixum nomen casu accusativo, nomen casu dativo, adverbia et descriptionem adverbialem.

* Casus septem, qui [[nominativus]], [[vocativus]], [[accusativus]], [[genitivus]], [[dativus]], [[ablativus]], [[locativus]]que appellantur.

* Declinationes quinque, classificare possumus iuxta vocales adhibita in casu ablativo: a, o, i, e, u

* Genera tria (masculinum, femininum, et neutrum), et

* Numeros duos (pluralem et singularem).

* Casus ''locativus'' iam quoque aetate classica, ut hodie, solus adhibitus est ad designandum quo loco aliquid exstat, utrum in ''[[urbs|urbe]]'' vel in ''[[oppidum|oppido]]'', vel in aliis locis sicut ''in urbe Roma=Romae'', ''in domo=domi'', ''in rure=ruri'', vel ''in foco=foci''. Nomina primae secundaeque declinationis ''propria'' formas speciales sumunt locativas, quae singulari numero idem sunt ut casus genetivus. Ablativus autem secundae declinationis quoque adhibitus est sensu locativo, cum ''quarto anno'' et similibus dicimus. Nominorum tertiae declinationis locativus idem formatur ut dativus. Et aliarum declinationum et formarum pluralium locativus idem formatur ut ablativus. ''Tertio die'', ''pridie'', et ''hodie'', exempli gratia sunt exempla locativi quintae declinationis.

* Casus ''ablativus'' quidem aetate classica multos usos complectitur: instrumentales, locativos, necnon ablativos veros ''unde'' vel ''a quo latere ortus'' significantes. Casu ''instrumentali'', quem aliae [[linguae Indoeuropaeae]] habent, lingua Latina aetate classica omnino iam caruit; munus eius et munus casus ablativi antiqui in casum ablativum classicum volvitur. Quamquam casus ablativus ''a quo latere ortus'' significare Latine solet, oportet nos notare adverbium ''quo'' a casu pronominis ablativo distinguendum esse, quia ''adverbium'' ''quo'' significat ''ad quem locum'' nec ''a quo loco'' (''unde'') nec ''in quo loco'' (''ubi''), neque ''quo tempore'' (''quando'').

* Casus ''dativus'' aut id aut eum indicat, quem verbis actio indirecter afficit, sicut eum cui aliquid datur, vel eum propter quem aliquid agitur, vel eum cui aliquid agendum est, vel eum cui aliquid licet, lubet, satis, bene, aut male sit. Dativus Latinus quoque sensu possessivo adhibitus est, ad possessionem fortiter dicendum, exempli gratia in sententia ''Nomen mihi est = Nomen meum est''.

* Casus ''genetivus'' indicat nomen quoddam alterum nomen afficere, indicatque igitur rei possessionem vel dominium, rerum naturam ex quo res facta est, universum ex quo partes factae sint, vel cuiusdam rei qualitatem quae eius natura explicat, et unitatem mensurae. Latine quoque genetivus fungit muneribus specialibus ubi actionis obiectus dentur

** cum nomina actionis, agenturae, sententiaeque habemus, sicut "caritas tui= caritas erga te", "precatio deorum=precatio ad deos", "impetus urbis=impetus in urbem", "invidia mei= mea invidia";

** cum adiectiva quae obiectum petunt habemus, sicut "avidus laudis", "memor vestri", "oblitus sui", "amor sui", "nostrae consuetudinis imperitus", "plenus fidei";

** cum verbis memorandi vel obliviscendi utimur, quae aut accusativum aut genetivum petunt;

** cum verbis impersonalis utimur, sicut refert et interest, quae petunt homo affectatum genetivo casu reddere.

* Casus ''accusativus'' Latine, ut in aliis [[lingua synthetica|linguis syntheticis]], rem designat illam, quam verbi actio directim afficit. Quoque autem designat Latine actionis effectum, tempus dum aliquid accidit, rem aut locum ab actione petitum, subiectum in sententis indirectis, exclamationes. Omnes [[praepositio]]nes Latinae aut ablativum aut accusativum petunt.

* Casus ''nominativus'' simpliciter id aut eum designat, qui verbi actionem agit.

* Casus ''vocativus'' designat quomodo aliquis vocatur. Vocativus Latinus semper idem est ut nominativus, praeterquam in declinatione secunda ubi nomina quae in -us desinunt vocativus formant -e addendo, et ubi nomina quae in -ius desinunt vocativus formant -i addendo.

* [[Nomen adiunctivum]] quod qualitatem rei describit

* [[Nomen numerale]] quod quantitatem vel [[numerus|numerum]] rei dat.

* Positivus: e.g., genere masculino, bonus, malus, magnus, longus,...

* Comparativus: e.g., melior, peior, maior, longior, ...

* Superlativus: e.g., optimus, pessimus, maximus, longissimus, ...

* casum ablativum rei comparatae

* adverbium "quam" + nomen rei comparatae (necessario cum casus rei comparatae nec nominativus net accusativus est)

* Coniugationes quattuor, classificatas iuxta terminationes infinitivas -áre, -ére, -ere, et -íre,

* Modos quattuor (indicativum, infinitivum, imperativum, coniunctivum),

* Tempora tria (praesens, praeteritum, et futurum),

* Aspectus duos (imperfectum et perfectum),

* Personas tres (me, te et illum),

* Numeros duos (pluralem et singularem), et

* Voces duas (activam et passivam).

* amo, amáre, amávisse, amátum

* moneo, monére, monuisse, monitum

* lego, legere, légisse, léctum

* capio, capere, cépisse, captum

* audio,audíre, audívisse, audítum

* [[Articulus]]: lingua Latina omnino articulis caret. Notandum autem est consuetudinem Latinam esse pronomine "hic" uti cum dicti declinationis casus definiuntur, pronomen "quisdam" saepe paene sensum articuli indefiniti capit, et pronomina "hic" et "ille" saepe sensum articuli definiti capiunt.

* [[Ecce]] est dictum grammaticum exclamativum quod "vide hoc!" fere significat; e.g. "ecce homo" = "vide hoc hominem"

* [[Res]] est nomen substantivum univerale linguae Latinae. Dictum "res" adiectivo cuidam ligatum omnia significat quae qualitatem adiectivo datam habeant. Hoc igitur est modus quo adiectiva in substantivum convertatur. Habemus igitur "res malae" = "omnia quae mala videntur"; "[[res informatica]]" = "omnia quae de informatica tractat"; "[[res publica]]" = "omnes res quae publice habentur" ="[[civitatis regimen]], [[ius]], et [[mercatus]]"; [[res novae]] = "[[nuntia]]" = (in civilitate) "[[rerum eversio]]"

* [[Participium]]: est orationis pars, quae vim verbalem ostendit, dum adiectivis fungitur. Latine sunt quattuor participia:

* [[Supinum]], est nomen substantivum neutrum quartae declinationis ex participio praeterito formatum; habemus igitur supina: amatum, visum, factum, sensum. Addendo verbum "ire" ad supinum, Latine redditur propositum actionis quoddam. Ergo, "eam amatum it" = "it ad eam amandum" = "it ut eam amet" ~ "eam amabit". Supinum casu ablativo redditum praecipue in adiectiva modificando fungit: e.g. ''mirabile dictu''.

* [[Gerundium]], est nomen substantivum secundae declensionis ex participio gerundivo et infinitivo formatum.

* Verba deponentia: ea dicuntur quae formá activá carent et cuius forma passiva sensum activum habent. Exempli gratia, inter verba deponentia numerantur:

* Verba semi-deponentia: ea dicuntur anomala quae partem imperfectam formae activae et partem perfectam formae pasivae habent. Exempli gratia:

* [[Ablativus absolutus]]: est inclyta constructio Latina, ex casu ablativo instrumentali derivata, ubi participium et eius argumenta casu ablativo reddita pro [[clausula subordinata|clausulis subordinatis]] substituta sunt. Exempli gratia: "Urbe capta Aeneas fugit" ="cum urbs capta est, Aeneas fugit"="quia urbs capta est, Aeneas fugit"="postquam urbs capta est, Aeneas fugit." Ambiguitatem significationis quandam introducit quam contextus sententiae solus potest resolvere.

* [[Titus Maccius Plautus]]

* [[Marcus Porcius Cato]]

* [[Gaius Valerius Catullus]]

* [[Quintus Horatius Flaccus]]

* [[Gaius Iulius Caesar]]

* [[Marcus Tullius Cicero]]

* [[Titus Lucretius Carus]]

* [[Publius Ovidius Naso]]

* [[Publius Vergilius Maro]]

* [[Gaius Plinius Secundus]]

* [[Sextus Iulius Frontinus]]

* [[Cornelius Tacitus]]

* [[Gaius Suetonius Tranquillus]]

* [[Eusebius Sophronius Hieronymus]]

* [[Isidorus Hispalensis]]

* [[Beda|Baeda Venerabilis]]

* [[Petrus Abaelardus]]

* [[Thomas Aquinas]]

* [[Franciscus Baco]]

* [[Thomas Hobbes Malmesburiensis]]

* [[Ioannes Miltonus]]

* [[Benedictus de Spinoza]]

* [[Isaacus Newtonus]]

* [[Leonhardus Eulerus]]

* [[Calendarium Romanum|Calendarii Romani]]

* [[Calendarium Gregorianum|Calendarii Gregoriani]]

* [[Calendarium|et multorum aliorum calendariorum]]

* Linguarum specialium:

** [[Lingua Latina botanica]]

** [[Lingua Latina zoologica]]

** [[Lingua Latina apothecariorum]]

* [[Linguae Romanicae|Linguarum Romanicarum]] omnium

* et linguarum arte factarum:

** [[Interlingua]]

** [[Latino sine Flexione]]

** [[Esperanto]]

** [[Ido]]

* [[Institutiones Latinae]].

* [[Latinitas viva]]

* [[:Categoria:Professores rerum Classicarum|Professores rerum Classicarum]]

* [[Vicipaedia:Lexica Latina interretialia]]

* [[:Categoria:Glossaria]]

* [[Index abbreviationum latine]]

* [[Index nominum Latine redditorum]]

[[yo:EdeÈdè LatiniLátìnì]]