Quantum redactiones paginae "Columbia" differant

Content deleted Content added
m bot addit: sah:Колумбия; mutationes minores
Linea 56:
Territorium in praesenti Columbiam comprehendens originaliter ab [[Indi Americani|Amerindicis]] tribibus ex [[America Centralis|America Centrali]] et [[Mare Caribicum|Caribico]] migrantibus incultum est. Praecipuae tribus [[Muiscae|Muisca]], [[Quimbayae|Quimbaya]], [[Tayronae|Tayrona]] et [[Zenuvii|Zenuvia]] ([[Hispanice]]; ''Muisca, Quimbaya, Tairona'' et ''Zenú'') ad linguisticas familias [[Linguae Aravacanae|Aravacanam]], [[Linguae Chibchanae|Chibchanam]] et [[Linguae Ge-Pano-Caribanae|Caribicam]] pertinentes fuerunt. Meridiei pars ab [[Imperium Incarum|Incis]] inculta est. [[Saeculum 15|Saeculo XV]] [[Conquisitatores Hispani]] territorium occupaverunt et colonizaverunt, quod ad [[Viceregnum Novae Granatae|Viceregni Novae Granatae]] creationem tulit. Anno [[1819]], cum [[Simon Bolívar|Simonis Bolívar]] expeditionibus, Columbia independentiam ab [[Hispania]] obtinet, sed iam anno [[1830]] [[Magna Columbia]] in intestinis bellis cito collapsa est quae praesentium [[Venetiola]]e et [[Aequatoria]]e secessionem provocaverunt. Illae quae nunc Columbia et [[Panama]] sunt velut [[Res Publica Novae Granatae]] emerserunt, vicissim cum [[Confoederatio Granatina|Confoederatione Granatina]] anno [[1858]] [[foederalismus|coniunctae sunt]] ut postea [[Civitates Foederatae Columbiae]] anno [[1863]] formarentur usque ad praesentis Centralisticae rei publicae anni [[1886]] consolidationem. Anno [[1903]], post [[Bellum Mille Dierum]], [[departamentum]] sive praefectura [[Panama]]e [[secessio]] accidit. Columbia in bello cum [[Peruvia]] anno [[1932]] propter vastum territorium Trapezium Amazonicum nominatum involuta est, resoluto per [[Societas Civitatum|Societatis Civitatum]] arbitrium. Anno [[1948]] violentiae tempus coepit quod bellum civile usque ad ineuns [[decennium 197]] durans causavit ubi illegalium [[medicamentum|medicamentorum]] [[chartellum|chartella]] emerserunt. Quod praesentem armatum conflictum in Columbia inter gubernationem, Communisticum exercitum clandestinum, paramilitares et medicamentorum cryptopolas provocavit qui milia interfectorum, vulneratorum, raptorum, discessorum et abitorum hominum velut consequentiam reliquerunt quod Columbiam in mundo violentisssimarum nationum unam et [[medicamentum|medicamentorum]] exportatorissimarum unam classificavit. Nihilominus Columbia instituta relative stabiliora habuit, aliis [[America Meridionalis|Americae Meridionalis]] civitatibus collata, excepta brevi interclusione inter annos [[1953]] et [[1957]] ubi [[subitanea conversio rerum|subitaneam conversionem rerum]] experita est.
 
Columbia ineunte [[saeculum 21|saeculo XXI]] mediae magnitudinis potentia est, cum quarto [[Productus domesticus grossus|PDG]] maximo inter Americae Meridionalis civitates ubi [[Coffeum|coffei]] productio et [[flos|florum]], [[carbo]]nis [[petroleum|petroleipetroleique]]que [[exportatio]] significativae sunt. Magnam culturalem diversitatem et [[nationes megadiversae|amplissimarum planetae biodiversitatum]] unam ostendit.
 
Columbia unitaria re publica [[praeses|praesidentialis]] generis; [[Parlamentum|Congressus]], a [[Camera]] (102 sodalium) et a Senatu (166) compositus, [[potestas legisfera|potestatem legisferam]] exsequitur.
Linea 63:
Nomen Columbia significat "terram [[Christophorus Colombus|Christophori Colombi"]]. Conceptum est a [[Franciscus de Miranda|Francisco de Miranda]] ut nominetur Novus Mundus, America.
 
[[15 Februarii]] [[1819]], in congressu [[Angustura]]e, proclamata est Civitas quae nomen Rei Publicae Columbianae sumpsit (nota nunc nomine Magna Columbia, ne confundatur cum hodierna Columbia) cum imperio in finibus tunc Viceregni Novae Granatae et Capitaneatus [[Venetiola|Venetiolae]]e.
 
In 1830, cum praefecturae sive [[departamentum|departamenta]] ("departamentos" hispanice) [[Quitum|Quiti]] (''Quito'': in Aequatoria) et Venetiolae iam separaverant a Magna Columbia, caetera praefectura Novae Granatae erigitur in rempublicam cum illo eodem nomine. Respublica Novae Granadae conversa est postea in Civitatem Foederatam sub titulo Confoedationis Granatinae, Constitutione anni 1858 approbata. Haec sumpsit nomen Civitates foederatas Columbiae anno 1863. Quae, anno 1886, tandem constituta est, usque ad hodie, in Rempublicam Columbiae.
Linea 69:
Significatio nominis mentionem habet in una stropha carminis nationalis, quod orat sic: "... in sanguinem heroum terram Columbi; Hispanice “...en sangre de héroes la tierra de Colón”."
 
== Historia ==
=== Aetas Prae-Columbiana ===
[[ImagoFasciculus:Muisca raft Legend of El Dorado Offerings of gold.jpg|thumb|Aurea [[Muiscae]] culturae ratis. Possibilis fabulae [[fabula Chrysopolis|Chrysopolis]] ([[Hispanice]]; ''El Dorado'') originis.]]
[[ImagoFasciculus:San Agustin parque arqueologic.jpg|thumb|Statuae Culturae Sancti Augustini.]]
Secundum archaeologicas reliquas velut [[Abra (archaeologia)|Abram]] ([[Hispanice]]; ''El Abra''), praesentis Columbiae territorium incoli coepiret inter annos 11 000 et 20 000 a.C.n.. Incultionis viae variae fuerunt, velut diversae linguisticae familiae et culturalis diversitas (Palaeoindica, Archaica et Formativa) testantur. Propter suum geographicum praesentem Columbiae locum, ambulacrum inter populos [[Mesoamerica]]e, [[Maris Caribicum|Caribici]], [[Andes|Andium]] et [[Amazonum Flumen|Amazonum]] constituit.
 
Linea 81:
In territorio Columbiano culturarum vestigia inventa sunt quae per Formativam periodon, circa 1500 a.C.n. vixerunt. [[Hortus Archaeologicus Sancti Augustini|Sancti Augustini]] et [[Hortus Archaeologicus Terrae Interioris|Terrae Interioris]] ([[Lingua Hispanica|Hispanice]]; ''San Agustín'' et ''Tierradentro'' respective) culturae distinguuntur. Haec periodos e circa 1400 a.C.n. usque ad [[Conquisitatores Hispani|Conquisitatorum]] [[Hispania|Hispanorum]] adventum [[saeculum 16|saeculo XVI]] durat. Formativa periodos subdivisa est in phases tres quae sunt; ''periodos Praeclassica'' circa 900 a.C.n. incipiens, statim proxima [[Holocaeni]] initio, ubi humanorum circulorum sedis processus cum horticulturae inventione quae re venatum et nomadismum in pleraque tribu substituit initium capit; ''periodos Classica'', a technologia evolutiore in agricultura notata cum [[Cucumis sativus|cucumis]], [[patata]]e, [[phaseolus|phaseoli]] et [[Theobroma cacao|cacaonis]] cultione; ''periodos Postclassica'' [[900]] anno Domini incipiens ubi cultionum irrigatio et textilem industriam satis progressa ut incolarum vestitus necessitates explerentur evoluta est. Aliae Prae-Columbianae culturae in Formativa periodo [[Cultura Tumacensis-Tolitensis|Tumacensis]], [[Cultura Calimensis|Calimensis]], [[Cultura Narinniensis|Narinniensis]], [[Cultura Tumacensis-Tolitensis|Tolitensis]] et [[Cultura Quimbayensis|Quimbayensis]] et [[Cultura Urabensis|Urabensis]] ([[Hispanice]]; ''Tumaco, Calima, Nariño, Tolima, Quimbaya'' et ''Urabá'' respective) sunt. [[Saeculum 16|Saeculo XVI]] tres magnae familiae linguisticae praecipuae in territorio hodiernae Columbiae [[Linguae Aravacanae|Aravacanae]], [[Linguae Ge-Pano-Caribanae|Caribica]] et [[Linguae Chibchanae|Chibchana]] erant.
 
=== Colonizatio Hispanica ===
[[Hispania|Hispanus]] [[Alonsus de Ojeda]] exploratores imperavit qui in [[Paeninsula Guaxirae|Paeninsulam Guaxirae]] ([[Hispanice]]; ''Península de la Guajira'') venerunt anno [[1499]], quod primus contactus inter [[Europa]]eos cum praesenti Columbia fuit. Undecim annos postea auctoritates Hispanicae [[Sancta Maria Antiqua Darienensis|Sanctam Mariam Antiquam Darienensem]], in continente Americano primam coloniam, (anno [[1525]]) condiderunt, et postea, post huius praecipui loci solidationem in litoralibus zonis condendis [[Sancta Martha (Columbia)|Sancta Martha]] (anno [[1525]], [[Hispanice]]; ''Santa Marta'') et [[Carthago Neogranatensis|Carthagine Neogranatensi]] (anno [[1533]] [[Hispanice]]; ''Cartagena de Indias''), intestinorum explorationi initium cepit, ubi [[Popayanum]] (anno [[1536]] [[Hispanice]]; ''Popayán'') et [[Bogota]] (anno [[1513]] [[Hispanice]]; ''Bogotá'') condita sunt. [[Leges Burgorum]] anni [[1513]] abusus populis [[Indi Americani|Indigenis]], qui servi facti et ad [[Religio Christiana|Christianam]] conversionem compulsi sunt, inflictos impedire frustra conatae sunt. Status hic multas Indigenarum seditiones genuit quae territorii pacationem usque ad annum [[1560]] impediverunt. Instituta populos Indigenas ad tributorum solutionem et ad labores coactos cogebant. Simul, [[Africa|Africorum]] servorum commercium e [[Carthago Neogranatensis|Carthaginis Neogranatensis]] portu introductum est.
 
Linea 88:
Per totum tempus colonia [[pirata]]rum [[Britanniarum Regnum|Coronae Britannicae]] servientium impetuum destinatum fuit, quae anno [[1741]] profligata est. Anno [[1781]] communitatis seditio, prima [[Creolus|Creolae]] identitatis significatio, fuit cum seditiosis iter per caput facientibus novis tributis questum et suarum nationalium opium portionem vindicatum.
 
=== Emancipatio ===
[[ImagoFasciculus:Congreso de Cúcuta Bolívar Santander.jpg|thumb|[[Simon Bolívar]] et [[Franciscus de Paula Santander]] in Congresso [[Cucuta]]e.]]
Post [[Francia|Gallicam]] [[Hispania]]e irruptionem anno [[1808]], initium ceperunt independentistici motus in Hispanicis [[America]]rum coloniis. In Nova Granata in principiis ab [[Antonius Nariño|Antonio Nariño]], contra [[Hispania|Hispanicum]] centralismum, ducebantur, qui fortem oppositionem contra Viceregnum induxit.
 
Linea 98:
[[Congressus Cucutensis]] ([[Hispanice]]; ''Congreso de Cúcuta'') anni [[1821]] [[constitutio]]nem abrogavit, cuius propositum Rem Publicam Columbiae (tunc notam velut [[Magna Columbia|Magnam Columbiam]]) creare erat. Sed nova res publica enorme territorium comprehendebat, ad praesentia Columbiae, [[Venetiola]]e, [[Aequatoria]]e et [[Panama]]e territoria correspondens, et unio se valde volatilis et instabilis ostendens finivit cum separatione [[Venetiola]]e anno [[1829]], quam secutae sunt [[Aequatoria]] anno [[1830]], eodem anno mortis [[Simon Bolívar|Simonis Bolívar]].
 
=== Primum saeculum Rei Publicae ===
Ex anno [[1839]] in [[1884]] natio valde instabillima fuit et funestorum [[Bellum civile|bellorum civilium]] series producta est quae adhuc hodiernae Columbiae historia signat, et quorum aliquae mutationes constitutionales, regiminis aut nominis nationalis propitiaverunt. Anno [[1839]] accidit primum bellum civile Columbianum, nominatum [[Bellum Conventuum]] ([[Hispanice]]; ''Guerra de los Conventos''). Haec rebellio ab [[Iosephus Maria Obando|Iosepho Maria Obando]] temperata est. Anno [[1854]] [[Iosephus Maria Melo]] [[subitanea conversio rerum|subitaneam conversionem rerum]] quae nationem in partes duas tum politice tum militariter divisit duxit. Drastica armatarum virum deminutio fuit, ponderis condicio ut operaret foederalismus, qui usque ad annum [[1859]] statutus est, ubi accidit quartum bellum civile cum rebellionis initio in civitate [[Cauca (departamentum Columbiae)|Caucae]] quae gubernationem inter annos [[1860]] et [[1863]] eversit. Ex hac periodo usque ad annum [[1876]], per [[Constitutio Melanopotamica|Constitutionis Melanopotamicae]] ([[Hispanice]]; ''Constitución de Ríonegro'') annos, quae Civitatum autonomiam et potentium regionalium exercituum creationem, collata politica et centralis gubernationis debilitate, fovit, acciderunt circa 40 bella civilia regionalia et solum unum nationale. Eodem anno potestatem cepit [[Achilles Parra]]. Anno [[1884]] radicales liberales praesidem [[Raphael Núñez|Raphaelem Núñez]] amovere conati sunt sine successu. Per omnia haec bella civilia natio continenter nomen mutavit. Ex anno [[1831]] in [[1858]] natio [[Res Publica Novae Granatae]] ([[Hispanice]]; ''República de la Nueva Granada''); ex anno [[1858]] in [[1861]] [[Confoederatio Granatina]] ([[Hispanice]]; ''Confederación Granadina''); ex anno [[1861]] in [[1886]] [[Civitates Foederatae Columbiae]] ([[Hispanice]]; ''Estados Unidos de Colombia''); et denique ex anno [[1886]] denuo Res Publica Columbiae nominata est.
 
[[Saeculum 20|Saecolo XX]] in medio [[Bellum Mille Dierum|Bello Mille Dierum]] initium capit. Quod. iuxta cum separatione [[Panama]]e, fugire ipsam gubernationem [[Raphael Reyes|Raphaelem Reyes]] se abdicare anno [[1909]] coegit. Anno [[1910]], unus factionis respublicanae praeses, [[Carolus Eugenius Restrepo]], potestatem cepit. Eodem anno, constitutionalis emendatuionis probatio viribus militaribus interpositionem in politia vetuit. Anno [[1930]] conservativorum hegemonia destitit.
 
=== De Re Publica Liberali in Frontem Nationalem ===
Anno [[1932]] [[Bellum Columbo-Peruvianum]] advenit, primum Columbianum bellum internationale velut res publica independens.
 
Linea 110:
Cum pacandae nationis conatu, ordo politicus [[subitanea conversio rerum|subitaneam conversionem rerum]] fovit et collocaverunt in postetate summum praefectum [[Gustavus Rojas Pinilla|Gustavum Rojas Pinilla]] anno [[1953]]. Plerique bellatores clandestini, gubernantionalibus pacis condicionibus attracti, arma tradiderunt. In multis casibus horum circulorum dux aut aliqui sodales occisi sunt mensibus aut immo annis postea. Foedus inter Liberales et Conservativos ad finem dictaturam Gustavi Rojas Pinilla perduxit, et post temporarium coetum militarem qui Frontem Nationalem velut regressum ad comitialem democratiam in alternata praesidentiae distributione inter duas magnas factiones fundatam instituit. Dum Frons Nationalis ad finem inter duas factiones violentiam perduxit, aliis optionibus portam clausit, et aliqui armatae luctationis viam capere decreverunt. Bellatores clandestini Liberales anni [[1950]], a Factione Comministica et ab aliquibus intellectualistis sustenti, [[Exercitus Liberationis Nationalis (Columbia)|Exercitum Liberationis Nationalis]] et [[Vires Armatae Revolutionariae Columbiae|Vires Armatas Revolutionarias Columbiae]] ([[Hispanice]]; ''Ejército de Liberación Nacional, ELN'' et ''Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia, FARC'', respective) creaverunt.
 
=== Recens historia ===
Divisio potestatum inter Liberales et Conservativos adhuc post Frontis Nationalis finem anno [[1974]] continuaverunt, quamquam aliarum politicarum factionum participatio post constitutionalem emendationem anni [[1968]], in principio locali regionalique plano, annui coepit. Hic status commercio medicaminum stupefactivorum aditum dedit quod armati conflictus status factorum unum in Columbia constituit, nationem in permanentis criseos statu mantinens cum actionibus velut Palatii Iustititae captione anno [[1985]]. Armati circuli illegales (bellatores clandestini et paramilitares commercio stupefactivorum iuncti) [[cocainum|cocaini]] [[heroinum|heroiniheroinique]]que cultionis, transformationis et distributionis dominii partem ceperunt.
 
Ineunte anno [[1990]] nova constitutio probata est et oeconomicae apertionis processus coepit, [[Caesar Gaviria|Caesare Gaviria]] praeside. In medio politico chao in medio [[decennium 200|decennio 200]] [[Vires Armatae Revolutionariae Columbiae|Virum Armatarum Revolutionariarum Columbiae]] et [[Exercitus Liberationis Nationalis (Columbia)|Exercitus Liberationis Nationalis]] bellatores clandestini se firmaverunt, relativam institutionalem stabilitatem minati, et ut gubernatio de processu pacis inter annos [[1998]] et [[2002]] ageret cogens.
Linea 119:
Per suum primum mandatum negotiationem consecutus est quae paramilitarum circulorum dimissionis processus annueretur. Gubernationis coalitio in emendanda Constitutione bene successit. Alvarus Uribe Vélez anno [[2006]] denuo electus est. Milites illegatorum armatorum circulorum structuras dure percusserunt, ubi contra hos circulos operatio fuit quae diplomaticam Columbiae crisin cum [[Aequatoria]] et [[Venetiola]] anno [[2008]] concitavit.
 
== Geographia ==
[[ImagoFasciculus:Regionsofcolombia.png|thumb|Columbiam sex regiones geographicae naturales componunt: [[Regio Amazonica Columbiae|Amazonia]], [[Regio Antisensis Columbiae|Andes]], [[Regio Caribica Columbiae|Caribicum]], [[Regio Insularis Columbiae|Insularis]], [[Regio Orinocica Columbiae|Orinocia]] et [[Regio Pacifica Columbiae|Pacificum]].]]
[[ImagoFasciculus:Colombia Topography.png|thumb|Tabula topographica Columbiae.]]
[[ImagoFasciculus:Macizo Colombiano.jpg|thumb|[[Mons Columbianus]] ([[Hispanice]]; ''Macizo Colombiano'').]]
[[ImagoFasciculus:Nevado del Ruiz 1985.jpg|thumb|[[Niveus Ruizensis]] ([[Hispanice]]; ''Nevado del Ruiz'').]]
[[ImagoFasciculus:Los Llanos Colombia by David.png|thumb|[[Planitiae (America Meridionalis)|Planitiae Orientales]] ([[Hispanice]]; ''Los LLanos Orientales'').]]
[[ImagoFasciculus:Puente-Rio Magdalena.jpg|thumb|right|Flumen [[Magdalena (flumen)|Magdalena]].]]
Columbia vicessima sexta natio in mundo maxima et [[America Meridionalis|Americae Meridionalis]] quarta est, 1 141 748 [[chiliometrum quadratum|chiliometrorum quadratorum]] lata. Boreoccidentali [[America Meridionalis|Austramericani]] territorii extremo sita, Oriente [[Venetiola]]e et [[Brasilia]]e, Meridie [[Aequatoria]]e et [[Peruvia]]e, Septemtrione [[Mare Caribicum|Mari Caribico]] ([[Oceanus Atlanticus|Oceano Atlantico]]), Boreoccidentale [[Panama]]e et Occidente [[Oceanus Pacificus|Oceano Pacifico]] finitima est. In eius [[mare territoriale|maris territorialis]] limite Columbia nationum Caribici, [[Iamaica]]e, [[Haitia]]e, [[Respublica Dominicana|Reique Publicae Dominicanae]] et [[America Centralis|Centramericanarum]] nationum, [[Honduria]]e, [[Nicaragua]]e, [[Ora Opulenta|Orae Opulentae]] maria territorialia invenit.
 
Linea 132:
Geologice, Columbia [[Anulus igneus Pacifici|anuli ignei Pacifici]] pars est, qui regionem [[terrae motus|terrae motibus]], [[megacyma]]tibus et [[mons ignifer|vulcanicis eruptionibus]] obnoxia facit, quia apud [[Lamen Nazcae|laminum Nazcensis]], [[Lamen Caribicum|Caribici]] et [[Lamen Americae Meridionalis|Austro-Americani]] convergentiam locatur. Haec [[lamen tectonicum|lamina]] in Columbia duas magnas territoriales areas formant; alteram in [[Oceanus Pacificus|Oceano Pacifico]] et [[Mare Caribicum|Mari Caribico]] circa 828 660 [[chiliometrum quadratum|km²]] latam submersam et alteram [[Andes|monte Antisensi]] et orientali planitie cum [[Venetiola]] divisa circa 1 143 748 km² latam formatam.
 
=== Morphologia ===
Columbianum territorium in montuosam regionem Occidente et Oriente aequam divisum est. Eodem modo [[Andes|Iugo Antisensi]], in tria distincta [[iugum montium|iuga montium]] secundum eorum relativum geographicum locum nominata (quae sunt [[Iugum Occidentale (Columbia)|Iugum Occidentale]], [[Iugum Centrale (Columbia)|Iugum Centrale]] et [[Iugum Orientale (Columbia)|Iugum Orientale]], [[Hispanice]]; ''Cordillera Occidental, Cordillera Central'' et ''Cordillera Oriental'' respective) ramificato, transitur. Columbiani territorii superficies prominentias in sic nominato [[Nodus Pastuum|Nodo Pastuum]] et in [[Mons Columbianus]] ([[Hispanice]]; ''Nudo de los Pastos'' et ''Macizo Colombiano'' respective) ostendit in Columbiana [[Andes|Antisensi]] regione unde originem tria iuga Septemtrione trahunt. Occidente, a [[Oceanus Pacificus|Pacifici]] litore litoralis planities est, solum [[Iugum Baudoense|Iugo Baudoensi]] ([[Hispanice]]; ''Serranía del Baudó'') interrupta, quod est minimorum et angustorum iugorum Columbianorum unum prope [[Panama|Panamenses]] fines et fluminis [[Atratum|Atrati]] ([[Hispanice]]; ''Atrato'') cursui finitimum quae [[Locus calidus biodiversitatis Tumbium, Cioci et Magdalenae|Cioci biogeographici]] ([[Hispanice]]; ''Chocó biogeográfico'') denominatae zonae pars faciunt et cum uno pluviosissimorum climatum in mundo.
 
Linea 145:
Orienti [[Planitiae (America Meridionalis)|Planitiae Orientales]] ([[Hispanice]]; ''Los Llanos Orientales'') sunt, in quibus planus aut semi-undulatus ager solum Occidente [[Scutum Guianae|Monte Guainae]] interruptus excellit. Typicam tenuem Amazonicae silvae vegetationem Meridie et Septemtrione [[zavana]]m ostendit; quae fere 60% totius Columbianae superficiei tegit et aqua abundat cum fluminibus velut [[Putumayum (flumen)|Putumayo]], [[Caqueta (flumen)|Caqueta]], [[Meta (flumen)|Meta]] et [[Guaviare (flumen)|Guaviare]] ([[Hispanice]]; ''Putumayo, Caquetá, Meta'' et ''Guaviare'', respective) quae in [[Orinocum]] et [[Amazonum flumen]] influunt. Una montuosa formatio prominens [[Iugum Macrenae]] ([[Hispanice]]; ''Serranía de la Macarena'') est.
 
=== Hydrographia ===
Columbia nationum una cum maximis hydricis opibus est et super suo territorio quinque magni [[sinus hydrographicus|sinus]] suas aquas respective in [[Mare Caribicum]], [[Orinocum]], [[Amazonum flumen]], [[Oceanus Pacificus|Oceanum Pacificum]] et [[Catatumbum]] ([[Hispanice]]; ''Catatumbo''), hoc ultimum fluminibus versus [[Lacus Maracaibensis|Lacum Maracaibensem]] descendentibus formatum, vertentes inveniuntur. Principalia Columbiae flumina [[Caqueta (flumen)|Caqueta]], [[Magdalena (flumen)|Magdalena]], [[Cauca]] et [[Atratum]] ([[Hispanice]]; ''Caquetá, Magdalena, Cauca'' et ''Atrato'', respective), sunt, quorum tria ultima peculiaritatem ut e Meridie in Septemtrionem currant habent.
 
== Clima ==
[[ImagoFasciculus:Pacífico colombiano.jpg|thumb|Clima calidum perumidum in [[Regio Pacifica Columbiae|Regione Pacifica]].]]
[[ImagoFasciculus:Paramo in Colombia. Nevado de Santa Isabel by Luis Perez 2.jpg|thumb|left|Clima frigidum in [[Regio Antisensis Columbiae|Regionem Antisensem]].]]
Columbianum clima ex extremis [[Andes|Antisensium]] glaciatarum molium frigoris condicionibus ad climata calidiora ad libram maris cum duobus temporibus anni siccis et duobus pluviosis variat quae [[Venti Alisei|Ventis Aliseis]] et [[Zona Convergentiae Intertropicalis]], quoque [[Puellus|Puelli]] et [[Puellus|Puellae]] effectibus affectis, afficiuntur.Temperatura relative uniformis per maximam anni partem est et variis factoribus velut pluvia, solarium radiationum intensitate, ventis, altitudine, continentalitate et athmospherica umiditate determinatur qui climatum microclimatumque musio vitam dant inter quae: clima zavanae, altero sicco et altero pluvioso tempore characterizatum et [[Regio Orinocica Columbiae|regionis Orinoci]] typicum; clima silvae tropicae perumidum, cum abundantibus praecipitationibus et parva temperaturae variatione [[Regio Pacifica Columbiae|regionis Pacifici]], [[Regio Amazonica Columbiae|Amazonum fluminis]] et sinuum hydrographicorum [[Magdalena (flumen)|MagdalenaMagdalenae]]e et [[Catatumbum|Catatumbi]] typicum; clima umidum et pluviosum cum calidissimis temperaturis in [[Caqueta (departamentum)|Caqueta]], [[Vaupesia (departamentum)|Vaupesia]], [[Antiochia (departamentum)|Antiochiae]] parte et [[Corduba (departamentum)|Corduba]] ([[Hispanice]]; ''Caquetá, Vaupés, Antioquia'' et ''Córdoba'' respective); et clima aridum in desertis [[Tatacoa]]e et Candelariae.
 
In [[Regio Caribica Columbiae|regione Caribica Columbiana]] inundationes, turbines, vertices et fortes venti sunt, praesertim prope departamentum [[Atlanticum (departamentum)|Atlanticum]]. Regiones [[Paeninsula Guaxirae|Guaxirae]] et archipelagus [[Sanctus Andreas, Providentia et Sancta Catherina|Sancti Andreae et Providentiae]] ad Atlanticos typhones abiciuntur.
 
== Oeconomia ==
[[ImagoFasciculus:Crescita del PIL in Colombia.png|thumb|[[Productus domesticus grossus|Producti domestici grossi]] incrementum inter 2001-2007.]]
 
Columbiana oeconomia secundum dimensionem [[America Meridionalis|Americae Meridionalis]] quinta est. A Ministerio Fiscali et Crediti Publici et Argentaria Rei Publicae Columbiae, i. e. [[Argentaria centralis|argentaria centrali]], ([[Hispanice]]; ''Ministerio de Hacienda y Crédito Público'' et ''Crédito Público e dal Banco de la República de Colombia'', respective) ordinatur cum Ministeriorum Commercii, Industriae et Periegeos fulcro. Argentaria Rei Publicae independens organismus est qui pecuniae circulantis quantitatem in oeconomia et nummularium [[collybus|collybum]] moderatur ut [[Recessio oeconomica|recessionis]] et [[Inopia operarum|inopiae operariae]] phaenomena magna [[inflatio monetaria|inflatione]] causata vitentur, praeter interargentarii crediti inspectionem. Ministerium Fiscale et Crediti Publici nationis [[Civilitas oeconomica|politiam oeconomicam]] definit, adumbrat et facit, praeter generalia incepta, programmata et proposita correlata. Inter cuius competentias quoque est legum, decretorum et regularum paratio de fiscali, telonaria impositione, de publico credito, de dispensatione oeconomica, de aerario, de cooperatione, de pecuniae suppeditatione, de externa moneta et de credito, exceptis competentiis Argentariae Rei Publicae datis.
Linea 164:
Anno [[2007]], Columbiana oeconomia laborali vi 20,5 [[millionum]] hominum nitebatur, et [[Productus Domesticus Grossus|Productum Domesticum Grossum]] fere 319 500 millionum [[Dollarium (CFA)|dollariorum]] cum media annui incrementi ratione 7% genuit. Medium Columbianorum reditum 6 700 [[Dollarium (CFA)|$]] fuit, sed iniqua divitiarum distributione inter [[America Latina|Americae Latinae]] maximas characterizatum cum 49,2% Columbianorum sub [[limen paupertatis|paupertatis limine]] viventium. In Columbia anno [[2007]] [[exportatio]]nes ad 30 580 millionum [[Dollarium (CFA)|$]] congeruntur e quibus pleraeque in [[Civitates Foederatae Americae|Civitates Foederatas]], [[Venetiola]]m et [[Aequatoria]]m, praecipuas oeconomicas socias, et modo minore, versus [[Europa]]m et [[Asia]]m destinatae sunt. [[Importatio]]nes Columbianae ad 31 170 millionum [[Dollarium (CFA)|$]] congeruntur, praesertim e [[Civitates Foederatae Americae|Civitatibus Foederatis]], [[Brasilia]], [[Mexicum|Mexico]], [[Res Publica Popularis Sinarum|Sina]], [[Venetiola]] et [[Iaponia]].
 
== Incolae ==
{| class="wikitable" table style="border:1px #000000;" cellspacing="0" align="right" style="margin-left: 1em"
|-
Linea 191:
| colspan="4" | <small>''Triginta urbibus amplius 100 000 incolarum sunt''.</small>
|}
[[ImagoFasciculus:Colombia-demography.png|thumb|right|250px|Incolarium incrementum de anno [[1961]] (in milibus incolarum).]]
=== Demographia ===
Institutum Administrativum Nationale Statisticae ([[Hispanice]]; ''Departamento Administrativo Nacional de Estadísticas, DANE'') Columbiae [[demographia]]e studet. Nationi fere 46 [[millio]]nes incolarum secundum ultimum nationalem [[census|censum]] sunt, quod eam quartam nationem habitatissimam in [[America|Americis]], post [[Civitates Foederatae Americae|Civitates Foederatas]], [[Brasilia]]m et [[Mexicum]] facit. Fere 51,4% feminae et 48,6% viri sunt. Plerique incolae nationis Centrali Occidente prope [[Oceanus Atlanticus|Atlanticum]] et [[Oceanus Pacificus|Pacificum]] litora (in [[Regio Antisensis Columbiae|regione Antisensi]]) densantur, dum Meridionali Orienti parce incolae sunt. [[Planitiae (America Meridionalis)|Planitiarum Orientalium]] decem [[departamentum|departamenta]] (fere 54% totius superficiei) minus quam 3% incolarum et spissitudinem minorem quam unum hominem pro [[chiliometrum quadratum|chiliometro quadrato]] habent.
 
Linea 199:
Secundum [[Index Evolutionis Humanae|indicem evolutionis humanae]], Columbia anno [[2007]] positione 75º ad libram mundanam cum indice evolutionis humanae 0,791 punctorum ordinata est. Nihilominus, non omnes Columbiae regiones idem evolutionis planum ostendunt. Praecipua evolutionis area [[Regio Antisensis Columbiae|regioni Antisensi]] circum urbes [[Bogota]]e, [[Metellinum (Columbia)|Metellini]] et [[Calia]]e, quae nominatum "triangulum aureum" constituunt, correspondet. Columbia inter nationes cum maximo indice homicidiorum pro capite in mundo est, partim armatorum conflictuum causa, confirmatis 61 homicidiorum pro 100 000 incolarum anno [[2000]]. Anno [[2005]] index ad planum minimum ex anno [[1987]] decrevit, nihilominus cum 38 homicidiorum pro 100 000 incolarum.
 
== Provinciae ==
Columbia est divisa in 32 departamenta.
 
== Notae ==
<references/>
 
{{America}}
{{Link FA|eo}}
 
[[Categoria:Columbia|!]]
 
{{Link FA|eo}}
 
[[af:Colombia]]
Line 318 ⟶ 317:
[[ru:Колумбия]]
[[sa:कोलोम्बिया]]
[[sah:Колумбия]]
[[scn:Colombia]]
[[se:Kolombia]]