Quantum redactiones paginae "Lingua Latina" differant

Content deleted Content added
Jondel (disputatio | conlationes)
m diferebantur→differebantur. Menda manent.
Linea 15:
|iso1=la|iso2=lat|iso3=lat}}
 
'''Lingua Latina''' sive '''Latinus sermo'''<ref>[[Ebbe Vilborg]]. ''Norstedts svensk-latinska ordbok''. Editio secunda ab anno 2009.</ref> est [[lingua Indoeuropaea]] qua primum [[Latini]] in genere et [[Roma antiqua|Romani antiqui]] in specie locuti sunt, quamobrem aliquando et '''lingua Latia''' (in [[Latium|Latio]] enim adhibita) velet '''lingua Romana''' (nam [[Imperium Romanum|Imperii Romani]] sermo sollemnis) appellatur<ref>{{Campanini2003}}</ref>. Linguae [[nomen proprium|nomen]] ductum est e terra in [[paeninsula]] [[Italia|Italica]] quam Latine loquentes incolebant, "[[Latium Vetus]]" interdum appellata, inter [[Tiberis|Tiberim]], [[Volsci|Volscos]], [[Appenninus mons|Appenninum]], et [[Mare Tyrrhenicum|mare Inferum]] sita.
 
Cum populi [[Respublica Romana|Reipublicae Romanae]] et [[Imperium Romanum|Imperii Romani]] lingua Latina in rebus publicis privatisque usi sintuterentur, etiam lingua Latina [[Lingua Graeca|linguam Graecam]] magnopere adfecit, nec minus haec illam. Sicut [[lingua Graeca]], Latina est [[lingua flexiva]], ut nexus verborum non ex ordine appareat, sicut [[mos]] est linguis Romanicis et [[Lingua Anglica|Anglicae]], sed ex [[adfixum|adfixis]].
 
Linguae usus continuo ab antiquitate usque hodie extendit. [[Saeculum 10|Saeculo decimo]], illa multas peperit linguas quae [[linguae Romanicae]] vocantur, sicut [[Lingua Catalana|Catalanam]], [[Lingua Dacoromanica|Dacoromanicam]], [[Lingua Francogallica|Francogallicam]], [[Lingua Gallaica|Gallaicam]], [[Lingua Hispanica|Hispanicam]], [[Lingua Italiana|Italicam]], [[Lingua Lusitana|Lusitanam]], ne omnes afferam.<!--Quis sum?-->
 
AEx tempore [[Res Novae Franciae|rebusrerum novisnovarum FrancogallicisFrancicarum]], quamquam lingua ab [[Ecclesia Catholica Romana]] et academicis saecularibus adhuc adhibetur, [[lingua mortua]] certe appellari solet, praesertim [[nationalismus|nationalismi]] causa, quia ex [[saeculum 18|saeculo duodevicesimo]] sermonepatrio nativosermone gradatim fungi desiverit. Attamen hodie homines multi homines Latine loqui possunt. Quin etiam, [[Finlandia]] iam plus viginti annos undis [[radio]]phonicis emittere pergit, sedes Latinae interretiales multiplicantur ac conventus internationales quorum participes solo hoc sermone utuntur.
[[Fasciculus:Lapis-niger.jpg|thumb|175px|Cippus in quo invenitur antiquissimum exemplum Latinae Linguae, sub [[Lapis Niger|Lapide Nigro]] in [[Forum Romanum|Foro Romano]].]]
 
Linea 57:
[[Fasciculus:Digesta.jpg|thumb|175px|Textus digestorum [[Corpus Iuris Civilis|Corporis Iuris Civilis]] cum glossis et notis iuris consultorum medii aevi.]]
 
[[Medium Aevum|Aevo Medio]] incipiente, lingua Latina fuit publicus multarum [[Europa|civitatum Europaearum]] sermo, [[Civitas Vaticana|Civitate Vaticana]] inclusa. Quamquam autem lingua a [[schola|scholis]], [[eruditio|eruditis]], et [[civitas|civitatibus]] adhibebatur, sermones vulgares a lingua Latina magis magisque inter se diferebanturdifferebantur, ut tandem [[Linguae Romanicae|Romanicae linguae]] ortae sunt.
 
In [[Ducatus Sabaudiae|Sabaudiae Ducatu]], hodierna in sola aetate, linguae novae ut sermones adhibitae, verbi gratia linguae [[Lingua Italica|Italica]] et [[Lingua Francogallica|Francogallica]], linguam Latinam ab anno [[1561]] suppleverunt. <ref name="citatiodesiderata">{{Citatio desiderata}}</ref> Itaque, Imperii [[Austria]]ci in ''[[Croatia]]e et Slavoniae Ducatu'' lingua Latina usque ad annum [[1848]] unica officialis fuit et in ducali contione locuta fuit, atque leges novae Latine editae sunt. ''Ephemerides Zagrabienses'' vel acta publica hebdomadalia in urbe Zagabria Croatiae (hodie Zagreb) ad annum [[1772]] Latine editi fuerunt.<ref name="citatiodesiderata" />
[[Fasciculus:Newton-Principia-Mathematica 1-500x700.jpg|thumb|left|125px|''Philosophiae naturalis principia mathematica,'', [[liber]] ab [[Isaacus Newtonus|Isaaco Newtono]] Latine anno [[1687]] scriptus.]]
 
===Humanistica===
Linea 220:
 
===Verba===
[[Fasciculus:The Triumphs of Caesar, IX - Julius Caesar on his triumphal chariot; Andrea Mantegna (1484-92).JPG|thumb|200px|[[Suetonius]] narrat verba [[Gaius Iulius Caesar|C. Iulii Caesaris]]: ''"[[Triumphi Gai Iulii Caesaris|Pontico triumpho]] inter pompae fercula trium verborum praetulit titulum''"' ''[[Veni, vidi, vici|veni : vidi : vici]],'''" non acta belli significantem sicut ceteris, sed celeriter confecti notam."]]
''non acta belli significantem sicut ceteris, sed celeriter confecti notam.'']]
 
{{vide-etiam|Coniugatio}}
Line 228 ⟶ 227:
 
Verba Latina declinantur ut ea simul designent:
* Modos quattuor (indicativum, infinitivum, imperativum, coniunctivum),
* Tempora tria (praesens, praeteritum, et futurum),
* Aspectus duos (imperfectum et perfectum),
* Personas tres,
* Numeros duos (pluralem et singularem),
* Genera duos (activum et passivum).
Paradigmata verborum in partes quattuor, conjugationes vocatas, divisa sunt pro terminatione infinitivi praesentis -āre, -ēre, -ere, -īre.
divisa sunt,
Line 260 ⟶ 259:
===Coniunctiones===
[[Fasciculus:Handshake (Workshop Cologne '06).jpeg|thumb|Coniunctiones dicta pariter conligant.]]
 
[[Coniunctio]] est pars orationis quae alia elementa grammaticalia coniungit, dum relationes grammaticae inter ea praeservantur. Aliae coniunctiones ex adverbiis ortae sunt, aliae ex pronominibus relativis praepositione ligatis. Nonnulla quidem adverbia Latina simul ut coniunctiones funguntur, sicut "vel", "ubi", "ne", "nec", et "quam".
 
Line 297 ⟶ 295:
==Auctores inclyti==
{{vide-etiam|Libri Latini}}
 
[[Fasciculus:Heloïse et d'Abélard.jpg|thumb|[[Petrus Abaelardus]] et Heloisa.]]
[[Fasciculus:Methodus inveniendi - Leonhard Euler - 1744.jpg|thumb|[[Leonhardus Eulerus]] multum de [[mathematica]] [[saeculum 18|saeculo XVIIIduodevicensimo]] scripsit.]]
[[Fasciculus:Naturalishistoria.jpg|thumb|Frons ''[[Naturalis historia]],'' veterrima [[encyclopaedia]] aba [[Gaius Plinius Secundus|Gaio Plinio Secundo]] [[saeculum 1|primo saeculo]] scripta.]]
[[Fasciculus:Meister der Fuldaer Schule (III) 001.jpg|thumb|[[Calendarium]] Antiquumantiquum anni [[1000 p.C.n]].]]
*[[Titus Maccius Plautus]]
 
* [[TitusPublius MacciusTerentius PlautusAfer]]
* [[PubliusMarcus TerentiusPorcius AferCato]]
* [[MarcusGaius PorciusValerius CatoCatullus]]
* [[GaiusQuintus ValeriusHoratius CatullusFlaccus]]
* [[QuintusGaius HoratiusIulius FlaccusCaesar]]
* [[GaiusMarcus IuliusTullius CaesarCicero]]
* [[MarcusGaius TulliusSallustius CiceroCrispus]]
* [[GaiusTitus SallustiusLucretius CrispusCarus]]
* [[TitusPublius LucretiusOvidius CarusNaso]]
* [[Publius OvidiusVergilius NasoMaro]]
*[[Titus Livius]]
* [[Publius Vergilius Maro]]
* [[TitusGaius Plinius LiviusSecundus]]
* [[GaiusSextus PliniusIulius SecundusFrontinus]]
* [[Sextus IuliusCornelius FrontinusTacitus]]
* [[Gaius Suetonius Tranquillus]]
* [[Cornelius Tacitus]]
* [[Eusebius Sophronius Hieronymus]]
* [[Gaius Suetonius Tranquillus]]
* [[Augustinus|Aurelius Augustinus Hipponensis]]
* [[Eusebius Sophronius Hieronymus]]
*[[Isidorus Hispalensis]]
* [[Augustinus|Aurelius Augustinus Hipponensis]]
* [[IsidorusBeda|Baeda HispalensisVenerabilis]]
* [[Anselmus Cantuariensis]] sive Augustanus
* [[Beda|Baeda Venerabilis]]
*[[Petrus Abaelardus]]
* [[Anselmus Cantuariensis]] sive Augustanus
* [[PetrusThomas AbaelardusAquinas]]
* [[ThomasJanus AquinasSecundus]]
* [[JanusNicolaus SecundusCopernicus]]
* [[NicolausGalilaeus CopernicusGalilaei]]
* [[GalilaeusFranciscus GalilaeiBaco]]
* [[Thomas Hobbes Malmesburiensis]]
* [[Franciscus Baco]]
* [[Ioannes PascoliMiltonus]]
* [[Thomas Hobbes Malmesburiensis]]
* [[IoannesBenedictus de MiltonusSpinoza]]
* [[Benedictus deIsaacus SpinozaNewtonus]]
* [[IsaacusLeonhardus NewtonusEulerus]]
* [[LeonhardusIoannes EulerusPascoli]]
* [[Benedictus XVI|Benedictus PP XVI]]
* [[Ioannes Pascoli]]
* [[Benedictus XVI|Benedictus PP XVI]]
 
==Lingua Latina et linguae aliae==
Line 358 ⟶ 354:
 
===''Lost''===
In ''[[Lost]]'' ("Perditus"; [[2004]] - [[2010]]), seriesserie televisificaetelevisifica [[Litterae mysteriae|litterarum mysteriarum]], [[Supernaturalesupernaturale|supernaturalis]], et [[Expeditioexpeditio (genus culturae popularis)|expeditionis]], populus est qui ''The Others'' ("Alii") appellatur, et loquuntur Latine.
 
===''Star Trek''===
Paulum linguae Latinae in universo ficto ''[[Star Trek]]'' ("'Iter Stellare"') visae estvidetur. In parte cinematographica ''The Game'' ("'Ludus"') seriei televisificae ''[[Star Trek: The Next Generation]]'' ("'Iter Stellare: Proxima Aetas"'), brevem conversationem inter [[Wesley Crusher]] et [[Ioannes Lucius Picard|Ioannem Lucium Picard]] videtur:
 
:Picard: Quomodo tua Latinitas est?
:Wesley: Praestat quam prius.
Line 438 ⟶ 433:
 
===''Stargate''===
In ''[[Stargate]]'' ("'Astrorum Porta"') universo ficto ([[scientia ficticia|ficto]]), [[vita extraterrestris]] prudens est ''Alteras'' (etiam "Alii" significatione) appellata. Ut nomen dicit, linguam Latinam loquuntur, sed non nostram; aliam versionem linguae cuius [[Lingua Latina archaica|linguam Latinam archaicam]] agit. ''[[Stargate (machina)|Stargates]]'' ("Astrorum Portae") quae in universo ficto videntur, Alterorum aedificabantur a pluriis [[millio]]nibus [[Annus|annis]].
 
Alteri partium duorum consistunt: ''Anquietas'', quod est "'antiquitas"' Latine, sed Anglice (''The'') ''Ancients'', "antiqui", appellatur, et ''Ori'', "'di"' significatione, et Anglice ''Ori'' (['ɒraɪ]) appellantur. Antiquitas in [[Galaxias|galaxiis]] [[Via Lactea]] et Pegaso (galaxias in constellatione [[Pegasus (constellatio)|Pegaso]] situs) habitabant, et in indicto galaxia Deos habitabant.
 
In certoCerto [[Tempus|tempore]] Antiquitas nobis homines terrestres linguam suam dabat, quam cum tempore ad nostram linguam Latinam evolvebatur.<!--?-->
 
==Vide etiam==
Line 491 ⟶ 486:
*Palmer, L. R. [[1954]]. ''The Latin Language.'' [[Londinium|Londinii]]: Faber & Faber.
 
{{Lingua Latina}}
{{1000 paginae}}
{{Myrias|Anthropologia}}
 
{{Lingua Latina}}
 
[[Categoria:Lingua Latina|*]]
[[Categoria:Linguae auxiliares]]
 
{{Link FA|fi}}
{{Link GA|es}}
{{Link GA|zh}}
 
{{Myrias|Anthropologia}}