Quantum redactiones paginae "Finnia" differant
Content deleted Content added
mNo edit summary |
m bot: {{Data nationis}} -> {{Capsa civitatis Vicidata}}; mutationes minores |
||
Linea 1:
{{latinitas|-2}}
{{Capsa civitatis Vicidata}}
'''Finnia'''<ref name="graesse">{{Graesse}}</ref><ref>[https://books.google.it/books?id=2bINWLq6e5IC&dq=tornata+tornacum&hl=it&source=gbs_navlinks_s ''Il mondo antico, moderno, e novissimo, ovvero Breve trattato ...'', vol. 2, p. 706].</ref> sive '''Finlandia'''<ref name="graesse"/> vel '''Finnonia'''<ref name="graesse"/> ([[Finnice]] ''[[:fi:Suomi|Suomi]]''; [[Suecice]] ''[[:sv:Finland|Finland]]''; [[Boreosamice]] sive [[Lappice]] ''[[:se:Suopma|Suopma]]''), rite '''Respublica Finniae''' est [[civitas sui iuris]] in [[Europa Septentrionalis|Europa Septentrionali]] sita. [[Paeninsula]] cum [[Sinus Finnicus|Sinu Finnico]] ad [[meridies|meridiem]] et [[Sinus Bothnicus]] ad [[occidens|occidentem]], civitas terrestres fines cum [[Suecia]] in boreoccidentem, [[Norvegia]] in [[septentrio]]nes, et [[Russia]] in [[oriens|orientem]]. [[Estonia]] ad meridiem trans Sinum Finnicum iacet. Finnia in [[geographia|geographica]] [[Fennoscandia]]e ([[Finnice]] ''Fennoskandia''; [[Suecice]] ''Fennoskandien'') [[regio]]ne sita est, quae etiam [[Scandinavia]]m comprehendit. Finnica [[Numerus incolarum]] erat 5.5 milliones anno [[2014]], propemodum eodem gradu per ultima duo decennia manens. Plerique incolae in regione meridiana densantur. Per terminus [[regio]]nis, est octava a maxima civitas in [[Europa]] et rarissime habitata civitas in [[Unio Europaea|Unione Europaea]]. Primum eius terrae [[nomen proprium|nomen]] [[Latine|Latinum classicum]] erat '''Fennia.'''
▲'''Finnia'''<ref name="graesse">{{Graesse}}</ref><ref>[https://books.google.it/books?id=2bINWLq6e5IC&dq=tornata+tornacum&hl=it&source=gbs_navlinks_s ''Il mondo antico, moderno, e novissimo, ovvero Breve trattato ...'', vol. 2, p. 706].</ref> sive '''Finlandia'''<ref name="graesse"/> vel '''Finnonia'''<ref name="graesse"/> ([[Finnice]] ''[[:fi:Suomi|Suomi]]''; [[Suecice]] ''[[:sv:Finland|Finland]]''; [[Boreosamice]] sive [[Lappice]] ''[[:se:Suopma|Suopma]]''), rite '''Respublica Finniae''' est [[civitas sui iuris]] in [[Europa Septentrionalis|Europa Septentrionali]] sita. [[Paeninsula]] cum [[Sinus Finnicus|Sinu Finnico]] ad [[meridies|meridiem]] et [[Sinus Bothnicus]] ad [[occidens|occidentem]], civitas terrestres fines cum [[Suecia]] in boreoccidentem, [[Norvegia]] in [[septentrio]]nes, et [[Russia]] in [[oriens|orientem]]. [[Estonia]] ad meridiem trans Sinum Finnicum iacet. Finnia in [[geographia|geographica]] [[Fennoscandia]]e ([[Finnice]] ''Fennoskandia''; [[Suecice]] ''Fennoskandien'') [[regio]]ne sita est, quae etiam [[Scandinavia]]m comprehendit. Finnica [[Numerus incolarum]] erat 5.5 milliones anno [[2014]], propemodum eodem gradu per ultima duo decennia manens. Plerique incolae in regione meridiana densantur. Per terminus [[regio]]nis, est octava a maxima civitas in [[Europa]] et rarissime habitata civitas in [[Unio Europaea|Unione Europaea]]. Primum eius terrae [[nomen proprium|nomen]] [[Latine|Latinum classicum]] erat '''Fennia.'''
Finnia [[respublica]] [[parlamentum|parlamentaria]] est principali cum gubernatione [[Helsingia (Finnia)|Helsingiae]] in [[caput (urbs)|capite]] et [[urbs|urbe]] maxima, fundata, gubernationibus locorum in [[Communia Finniae|communibus]] 317 et [[Alandia]] seu [[Aboenses insulae|Insulis Aboensibus]], regione autonoma. Plus quam 1.4 milliones hominum terram urbis [[Regio capitis (Finnia)|Regionem Capitis]] incolunt, quod tertiam civitatis [[PDG]] partem producit. Ex [[saeculum 12|saeculo duodecimo]] exeunte, Finnia constitutiva [[Suecia]]e pars erat, legatum in [[lingua Suecica|linguae Suecicae]] praevalentia et officialis eius status reflexum. [[Adolphus Ivar Arwidsson|Adolphi Ivaris Arwidsson]] (1791–1858) notionis spiritu, "nos Sueci noniam sumus, nos Russi fieri nolumus, sinite igitur nos Finnos esse", Finnica nationalis identitas constitui coepit. Nihilominus, anno [[1809]], Finnia in [[Imperium Russicum]] incorporata est sicuti autonomus [[Magnus Ducatus Finlandiae]]. Anno [[1906]], Finnia secunda natio in toto orbe terrarum quae dedit ius suffragii omnibus adultis civibus et prima in toto orbe terrarum quae totum ius suffragii omnibus adultis civibus dedit fuit. Post [[Res novae Russiae (1917)|Res Novas Russicas anni 1917]], Finnia se [[libertas|libera]] declaravit.
Line 62 ⟶ 16:
== Historia ==
=== Praehistoria ===
[[Fasciculus:Astuvansalmi hirvia.jpg|thumb|left|Indicia archaeologica [[Christinea Savonorum|Christineae Savonorum]]<ref>[https://fi.wikipedia.org/wiki/Luettelo_Suomen_alueiden_latinankielisist%C3%A4_nimist%C3%A4 Catalogus Nominum Latinorum Regionum Fennicarum apud Vicipediam Fennicam].</ref> (Finnice et Boreosamice ''Ristiina''; Suecice ''Kristina'') in Finnia inventa.]]
Secundum evidentias,{{dubsig}} regio ubi nunc Finnia est occupata est ab homine primum circa [[8500 a.C.n.]] per [[Aetas lapidea|Aetatem Lapideam]], [[Aevum glaciale|Aevo Glaciali]] retrocedente. Primi meridiei nationalis incolae e praesentibus [[Civitates Balticae|Civitatibus Balticis]] oriebantur, septemtrionis autem incolae ex [[Europa Orientalis|Europa Orientali]], e praesentibus [[Russia]] et [[Siberia]], oriebantur. Provectissimae gentes probabiliter{{dubsig}} venatores et agricolae erant, in [[tundra]] et rebus quas mare offerre posset viventes. [[Fictile]] e [[5300 a.C.n.]] cognoscebatur. Extensi permutatorii systematis exsistentia per perihodon [[Mesolithicum|Mesolithicam]] propagatione amianti steatitique in [[Finnia Orientalis|Finnia Orientali]] et exsistente [[ardesia]] in [[Scandinavia]], [[Russia]], [[Lacus Onega]]e meridie praeter Scandinaviam Septemtrionalem indicatur. Suscipitur et probabile habetur ut [[Linguae Finno-Ugricae|linguis Finno-Ugricis]] loquentes in regionem per [[Aetas lapidea|Aetatem Lapideam]] venirent et possibiliter primi Mesolithici coloni essent.
Line 103 ⟶ 57:
Die [[9 Octobris]] anni [[1918]], Senatus Finnicus Germanum Fridericum Carolum [[Hassia]]e regem elegit. Abolitio [[monarchia]]e in Germania etiam monarchiam in Finnia finivit et ne quidem Fridericus nationem visitare potuit, a munere die [[14 Decembris]] abdicans. Finnia officialiter parlamentaristica facta est et [[Carolus Iohannes Ståhlberg|Carolum Iohannem Ståhlberg]] primum praesidem elegit.
Inter annos [[1918]] et [[1920]], Finnia nonullas incursiones in Russica territoria fecit, quae ''Heimosodat'' nuncupatae sunt et quarum propositum erat [[Magna Finnia|Magnam Finniam]] (Finnice ''Suur-Suomi''; Suecice ''Storfinland'') creare, quod non accidit. Foedus [[Tarbatum|Tarbatense]], cum Russia [[14 Octobris|pridie Idus Octobres]] anni [[1920]] obsignatum, limites inter ambas nationes definivit.
=== Secundum Bellum Mundanum ===
Line 154 ⟶ 108:
=== Clima ===
[[Fasciculus:Pikisaari 20060402.JPG|thumb|[[Hiems]] Finnica plerumque [[November|Novembri]] incipit, in [[Lapponia (Finnia)|Lapponia]] plerumque iam [[October|Octobri]].]]
Regio Finniae plerumque inter regiones [[clima continentale|climatis continentalis]] numeratur, sed clima Finnicum partim etiam [[clima maritimum|maritimum]] haberi potest. [[Flumen Sinus]] in [[Oceanus Atlanticus|Oceano Atlantico]] ad occasum solis a Finnia fluens efficit, ut hiemes Finnicae calidiores sint quam in aliis inter 60 et 70 [[Latitudo geographica|gradus latitudinis]] iacentibus regionibus. Etiam [[mare Balticum]] hiemes Finnicas calefacit; item magni lacus in adiacentiis eius. In regione inter meridiem et occasum solis temperatura media anni est fere 5.5 °C; frigidissima autem anni temperatura media, -2 °C, invenitur inter septentrionalem et solis occasum.
Line 173 ⟶ 127:
[[Constitutio]] et eius locus in systemate iudiciali unici sunt, sensu ut non sit Iudicium Constitutionale et ut Iudicium Supremum in lege interesse nequeat cum solo praetextu ut anticonstitutionalis sit. Constitutionalis vis legis e mero parlamentario suffragio pendet. Aliae Europaeae nationes quae organo summo constitutionali carent [[Nederlandia]] et [[Britanniarum Regnum]] (hoc sine constitutione) sunt.
Systema iudiciale divisum est in ramos tres, qui sunt: tribunalia cum criminali aut civili iurisdictione et tribunalia specialia cum responsalitate causarum inter publica et administrativa civitatis organa. Lex Finnica hierarchizata est: tribunalia localia sub tribunalibus appellationis regionalibus et haec sub Iudicio Summo.
Secundum [[Transparency International]], Finnia minimum politicae corruptionis gradum apud omnes nationes in hac indagatione analyzatas habet.
Line 231 ⟶ 185:
=== Provinciae historicae ===
Ecce etiam index sex provinciarum historicarum Finniae, in quas Finnia usque ad annum [[2009]] dividebatur. Haec provinciae, etiamsi non iam sunt, maximam partem eadem loca continent atque septem ''aluehallintovirasto'' hodierna. Finnia Orientalis quidem duas diversas ''aluehallintovirasto'' continet.
# [[Finnia Meridionalis|Finnia Meridiana]]
# [[Finnia Occidentalis]]
Line 481 ⟶ 435:
[[Exspectatio vitae]] ex 71 annis viris et 79 annis feminis anno 1990 ad 78 annos viris et 84 annos feminis anno 2012 auxit.<ref>[http://apps.who.int/gho/data/node.main.688 Data de exspectatione vitae per nationem] (Anglice). [[OMS]]. Recuperatum die 6 Septembris anni 2014.</ref> Numerus mortuorum minus quam quinque annos natorum decrevit e 51 pro 1 000 vivorum partuum anno 1950 ad 3 pro 1 000 vivorum partuum anno 2012, quod collocat Finnicum numerum apud infimos in toto orbe terrarum.<ref>[https://www.unicef.org/eapro/EN-FINAL_FULL_REPORT.pdf Ordinatio de numero mortuorum minus quam quinque annos natorum] (PDF) (Anglice). Unicef. Recuperatum die 6 Septembris anni 2014.</ref> [[Index fertilitatis]] anno 2014 erat 1,71 natorum pro feminā et sub indice substitutionis 2,1 ex anno 1969 erat.<ref>[http://www.stat.fi/til/synt/2014/synt_2014_2015-04-14_tie_001_en.html Rationarium Finniae de partubus anno 2014]. Stat.fi (14 Aprilis 2015). Recuperatum die 18 Maii anni 2016.</ref> Cum parvo partuum indice feminae matres tardā aetate fiunt, quantitate mediā aetatis primo partui 28,6 anno 2014.<ref>[http://www.stat.fi/til/synt/2014/synt_2014_2015-04-14_tie_001_en.html Rationarium Finniae de partubus anno 2014]. Stat.fi (14 Aprilis 2015). Recuperatum die 18 Maii anni 2016.</ref>
Fuit exiguum incrementum aut haud mutatio in opitulatione et inaequationibus inter incolarum greges in [[saeculum 21|saeculo XXI]]. Modo vivendi conexi morbi ascendunt. Amplius quam dimidia Finnorum pars [[diabetes mellitus|diabētēn]] patiuntur, diabētā [[Diabetes mellitus typi 1|typi 1]] globaliter communissimā in
Finniā. Multi pueri diagnosin diabētēs [[Diabetes mellitus typi 2|typi 2]] habent. Musculosceleticorum morborum et [[cancer (morbus)|cancrorum]] augent, quamquam
cancri prognosis melioravit. [[Allergia]]e et [[dementia]] etiam crescentia salutis problemaya in Finniā sunt. Una apud communissimas rationes incapacitati operariae morbis mentis, praesertim [[depressio]]ni, debetur.<ref>[http://stm.fi/c/document_library/get_file?folderId=6511570&name=DLFE-26813.pdf Curatio medica in Finniā] (PDF) (Finnice). STM. Recuperatum die 6 Septembris anni 2014.</ref>
Line 511 ⟶ 465:
Finnici [[pellicula]]s fabricari coeperunt iam ineunte [[saeculum 20|saeculo XX]]. Prima pellicula Finnica fuit ''Salaviinanpolttajat'' anno [[1907]] confecta, quae quidem deinde perdita est. Temporibus [[primum bellum mundanum|primi belli mundani]] pelliculae non factae sunt in Finniā, sed postea societas ''Suomi-Filmi'' constituta est, quae permultas pelliculas confecit. Anno [[1931]] ''Tukkipojan morsian'', prima pellicula quae etiam voce utitur, a ''Suomi-Filmi'' edita est. Annis 1930—1950 histriones illustrissimi fuerunt [[Tauno Palo]] actor atque [[Ansa Ikonen]] actrix, qui primum in eādem pelliculā partes egerunt in ''Kaikki rakastavat'' anno [[1935]]; postquam in omnino undecim pelliculis partes inter se amatorum egerunt.
Secundo bello mundano in Finniā multae patrioticae pelliculae ostensae sunt sed etiam nonnullae [[comoedia|comoedicae]]. Raro in pelliculis illius temporis mentiones belli factae sunt. Anno [[1955]] a moderatore cinematographico [[Edvin Laine]] prolata est ''[[Tuntematon Sotilas]]'' (''Miles ignotus''), quae libro a [[Väinö Linna]] conscripta nititur. Nulla alia pellicula adhuc tam saepe in [[cinemateum|cinemateis]] Finnicis frequentata est quam illa. Annis 1960—1980 pelliculae Finnicae rarius editae sunt. Sunt, qui dicunt cinematographiam Finnicam tum collabefactam esse. Quod probabiliter partim ex eo sequitur, quod homines potuerunt pelliculas spectare suis [[televisio]]nibus, nec iam debuerunt pecuniam in cinemateis solvere.
Recentibus temporibus nonnulli homines magni momenti in cinematographiā Finnicā apparuerunt. Moderator cinematographicus [[Renny Harlin]] multas pelliculas internationales confecit, cuius in numero sunt ut puta ''[[Cliffhanger]]'', ''[[Die Hard 2]]'', ''[[Deep Blue Sea]]''. Pergitque ille usque pelliculas edere. Collega eius [[Aki Kaurismäki]] anno [[2002]] pelliculam ''[[Mies vailla menneisyyttä]]'' confecit, quae nominata est in [[Praemia Academiae|Praemiis Academicis]] (non quidem vicit) atque in [[Festum Canuae|Festo Canuae]], in quo praemium ''Grand-prix'' accepit.
Line 613 ⟶ 567:
=== Res athletica Finnica ===
[[Fasciculus:Finlandhockeybronze2010WinterOlympics.jpg|thumb|[[Alsulegia glacialis]] est genus athleticum dilectissimum Finnicum.<ref>http://www.iltalehti.fi/jaakiekko/2013012416594736_jk.shtml (Finnice)</ref>]]
Numerus nomismatum [[Olympia (certamina)|Olympiorum]] ab athletis Finnicis acceptorum maior est quam nullius aliae civitatis, si cum numero incolarum comparatur.<ref>http://www.topendsports.com/events/summer/medal-tally/all-time-comparison-pop.htm (Anglice)</ref> Genus athleticum proprium Finnicum est [[basipila Finnica]] (Finnice ''pesäpallo''; Suecice ''boboll''), lusus similis [[basipila]]e, qui frequenter in Finnia lusum est dimidio primo [[saeculum 20|saeculi XX]], sed deinde [[alsulegia glacialis]] genus athleticum popularissimum factum est. Multum exercitata apud Finnicos sunt etiam [[nartatio]], [[natatio]], [[pediludium]], [[birotatio]], atque quidam lusus gregalis nominatus [[unialsulegia]] (Finnice ''salibandy''; Suecice ''innebandy'').
In Finniā semel certamina Olympica aestiva habita sunt anno [[1952]] [[Helsingia (Finnia)|Helsingiae]], in capite Finniae, et bis ibidem certamina mundana athletica annis [[1983]] et [[2005]]. Eventa magna in re athleticā Finnicā fuerunt etiam, cum cursor [[Paavo Nurmi]] annis [[1920]]—[[1928]] novem medalias aureas Olympicas assecutus sit, cum in [[1920 Olympia Aestiva|Olympiiis anni 1920]] in certamine [[iaculatio|iaculatorum]] et primus et secundus et tertius et quartus omnes Finnici fuerunt, cum Finnia bis vicit certamina mundana alsulegiae annis [[1995]] et [[2011]]. Noti athletici Finnici recentium temporum sunt inter alios autocinetistae, [[Kimi Räikkönen]], [[Michael Häkkinen]]; pedilusores [[Jari Litmanen]], [[Sami Hyypiä]]; lusores alsulegiae [[Teemu Selänne]], [[Saku Koivu]].
Line 656 ⟶ 610:
{{Myrias|Geographia}}
[[Categoria:Civitates sociae Unionis Europaeae]]
▲[[Categoria:Finnia|!]]
[[Categoria:Condita 1917]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
| |||